Giáo Phận Hưng Hóa – Wikipedia Tiếng Việt

Giáo phận Hưng HóaDioecesis Hunghoaensis
Huy hiệu
Vị trí
Quốc gia	Việt Nam
Địa giới	Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên, Hòa Bình, Phú Thọ, Yên Bái, Hà Giang, Tuyên Quang, một phần Hà Nội
Giáo tỉnh	Giáo tỉnh Hà Nội
Thống kê
Dân số- Địa bàn- Giáo dân	(tính đến 2021)7.000.000252.796[1]
Giáo xứ	137 (2020)[1]
Thông tin
Giáo phái	Công giáo Rôma
Thành lập	15 tháng 4 năm 1895
Nhà thờ chính tòa	Thánh Têrêsa Hài Đồng GiêsuNhà thờ Sơn Lộc
Toà giám mục	70 Lê Lợi, thị xã Sơn Tây, Hà Nội
Linh mục đoàn	126 (2017)
Lãnh đạo hiện tại
Giáo hoàng	Franciscus
Trưởng giáo tỉnh	Giuse Vũ Văn Thiên
Giám mục	Đa Minh Hoàng Minh Tiến[2]
Tổng Đại diện	Phaolô Nguyễn Quang Đĩnh
Chưởng ấn	Phêrô Lê Quốc Hưng
Đại diện tư pháp	Inhaxiô Nguyễn Quang Triều
Nguyên giám mục	Antôn Vũ Huy Chương Gioan Maria Vũ Tất Anphong Nguyễn Hữu Long
Trang mạng
http://www.giaophanhunghoa.org

Giáo phận Hưng Hóa (tiếng Latin: Dioecesis Hunghoaensis) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam. Giáo phận nằm trên vùng Tây Bắc, Bắc Việt Nam, gồm trọn địa bàn các tỉnh Phú Thọ (trừ khu vực Bạch Hạc), Yên Bái, Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên và Sơn La, một phần các tỉnh Hòa Bình (thành phố Hòa Bình và các huyện Cao Phong, Đà Bắc, Lạc Sơn, Mai Châu, Tân Lạc), Hà Giang (bên hữu ngạn sông Lô), Tuyên Quang (bên hữu ngạn sông Lô), cùng với toàn bộ tỉnh Sơn Tây cũ, nay thuộc Hà Nội. Tổng diện tích 54.352 km2 [3].

Đến tháng 11 năm 2021, giáo phận có khoảng 252.796 giáo dân (3,6% dân số), 129 linh mục và 116 giáo xứ trong tổng số 7.000.000 người[4]. Đây là khu vực có nhiều dân tộc sinh sống, bao gồm Kinh (85%), Mèo (H'Mông), Mường, Tày, Nùng, Thái, Dao, Sán Chay, Khờ Mú, Hà Nhì, Lào, La Chí, Phù Lá, Sán Chỉ, và Bố Y...[3].

Giáo phận hiện đang được cai quản bởi giám mục chính tòa Đa Minh Hoàng Minh Tiến (từ 2021).

Lược sử

[sửa | sửa mã nguồn]

Việc truyền giáo ở Bắc Hà được nhấn mạnh với các hoạt động truyền giáo của linh mục Alexandre de Rhodes (Đắc Lộ) (giai đoạn 1627-1630), sau đó là linh mục Gaspar d'Amaral (giai đoạn 1631-1638). Các nhà truyền giáo dòng Tên về sau đã tiếp nối công cuộc truyền giáo xung quanh thành Thăng Long và đã đạt được nhiều kết quả. Họ bắt đầu tìm hướng lên các vùng thượng đạo.

Vào năm 1647, một giáo sĩ người Ý là Giovanni Filippo de Marini, thuộc Dòng Tên, đã cùng với một số phụ tá đến Đại Đồng, gần phủ Yên Bình, tỉnh Tuyên Quang để truyền giáo. Tuy nhiên, chưa đến 1 tháng sau, giáo sĩ Marini và các phụ tá của mình phải đi khỏi vùng này vì không chịu nổi sơn lam chướng khí, người nào cũng bị bệnh[5].

Việt truyền giáo tại vùng này tạm dừng một thời gian vì thiếu nhân sự. Năm 1659, Tòa Thánh thành lập hai giáo phận ở Việt Nam, vùng Hưng Hóa (Xứ Đoài) thuộc Giáo phận Đàng Ngoài, do Giám mục Francois Pallu coi sóc. Nhiều giáo sĩ dòng Tên khác được cử lên đây để kế tục việc truyền giáo của Marini. Việc truyền giáo có kết quả tốt đến nỗi năm 1659, một nhà truyền giáo là Bentô Thiện đã gửi thư cho linh mục Marini có viết: "Santei xứ (Sơn Tây xứ) đựac mườiy (được mười) nhà thánh".[6] Thời Pháp thuộc, linh mục Gustave Hue (tên Việt: Hương) là tác giả cuốn Tự điển tam ngữ Việt-Hán-Pháp. Lúc đã 67 tuổi, ông bắt đầu học tiếng Mường để phục vụ cho nhu cầu truyền giáo. Ông còn cho in sách song ngữ Việt-Mường để dạy giáo lý, văn hóa, dạy cho trẻ em Mường đọc và viết được tiếng Mường. Điều này đã ảnh hưởng rất lớn cho việc bảo tồn văn hóa Mường sau này[7].

Năm 1673, Xứ Đoài đã là một trong 7 giáo xứ đầu tiên được thành lập ở Đàng Ngoài. Năm 1679, Tòa Thánh phân chia Giáo phận Đàng Ngoài thành Đông và Tây. Từ đó, Xứ Đoài (Hưng Hóa) đã nhanh chóng trở thành một vùng trung tâm của Giáo phận Tây Đàng Ngoài. Chỉ trong vòng 5 năm, số lượng tín đồ đã tăng từ 2.000 (năm 1707) tăng lên 15.462 (năm 1712).

Năm 1846, Giáo phận Tây Đàng Ngoài một lần nữa được chia thành giáo phận Nam và Tây. Xứ Đoài (Hưng Hóa) vẫn thuộc giáo phận Tây. Ngày 15 tháng 4 năm 1895, Giáo hoàng Lêô XIII đã cho tách 3 tỉnh Sơn Tây, Hưng Hóa và Tuyên Quang thuộc giáo phận Tây, để thành lập giáo phận mới lấy tên gọi là Giáo phận Tông tòa Thượng Đàng Ngoài (Tonkin Superioris), hay Thượng du Bắc Kỳ, còn gọi là Giáo phận Đoài, phong cho Giám mục Paul Raymond Lộc làm Giám mục tiên khởi. Khi thành lập, Giáo phận Đoài (Hưng Hóa) có 16.950 tín đồ, 24 linh mục (12 thừa sai), 53 tu sĩ, 28 tiểu chủng sinh, 11 giáo xứ, 96 giáo họ [3]. Đến năm 1924, Giáo phận Tông tòa Đoài được Tòa Thánh đổi tên thành Giáo phận Tông tòa Hưng Hóa.

Ban đầu, Tòa giám mục và nhà thờ chính tòa được đặt ở thành Hưng Hóa, nay thuộc Tam Nông, Phú Thọ. Ngày 2 tháng 5 năm 1950, trường thử (tiểu chủng viện) bị thiêu hủy toàn bộ do chiến tranh, nhà thờ chính tòa tại Hưng Hóa bị lính Pháp chiếm đóng. Vì vậy, ngày 2 tháng 11 năm 1950, Tòa giám mục phải dời về thị xã Sơn Tây (ngày nay là số 70 phố Lê Lợi). Vị trí này tồn tại cho đến ngày nay là Nhà thờ chính tòa Sơn Lộc.[8].

Ngày 24 tháng 11 năm 1960, Tòa Thánh thiết lập Hàng Giáo phẩm Việt Nam, đồng thời nâng Giáo phận Tông tòa Hưng Hóa lên hàng Giáo phận chính tòa và đặt Giám mục Phêrô Maria Nguyễn Huy Quang làm Giám mục chính tòa đầu tiên, thuộc Giáo tỉnh Hà Nội [3].

Theo số liệu thống kê ngày 31 tháng 12 năm 2007, giáo phận có 217.030 giáo dân (chiếm 3,15% dân số), 60 linh mục, 133 nữ tu và 33 đại chủng sinh[9] Hiện giáo phận Hưng Hóa đang trong quá trình chia tách giáo phận, theo thỉnh nguyện từ Giám mục giáo phận.[10]

Địa giới giáo phận: phía bắc giáp Tổng giáo phận Côn Minh (Trung Quốc), phía tây bắc giáp Giáo phận Đại Lý (Trung Quốc), phía nam giáp giáo phận Thanh Hóa, phía đông giáp giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng, giáo phận Bắc Ninh và tổng giáo phận Hà Nội, phía tây giáp Hạt Đại diện Tông tòa Luang Prabang (Lào), phía tây nam giáp Hạt Đại diện Tông tòa Viêng Chăn (Lào).

Tổ chức điều hành giáo phận

[sửa | sửa mã nguồn]

• Cai quản giáo phận:

• Giám mục Chính tòa: Đaminh Hoàng Minh Tiến
• Đại diện Giám mục tại tỉnh Phú Thọ: Linh mục Antôn Nguyễn Gia Nhang

Các Ủy ban[11]:

• Ủy ban Bác ái Xã hội
• Ủy ban Giáo dân
• Ủy ban Giáo lý Đức tin
• Ủy ban Giáo sĩ và Chủng sinh
• Ủy ban Loan báo Tin Mừng
• Ủy ban Phụng tự
• Ủy ban Thánh nhạc và Nghệ thuật Thánh
• Ủy ban Tu sĩ
• Ủy ban Văn hoá
• Phụ trách thông tin

Giáo phận có 9 giáo hạt, 117 giáo xứ trong đó [12]:

• Giáo hạt Sơn Tây (thị xã Sơn Tây và các huyện Ba Vì, Phúc Thọ, Quốc Oai, Thạch Thất thuộc thành phố Hà Nội) gồm 23 giáo xứ:

1. Chính Tòa - Phường Trung Sơn Trầm, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội
2. Sơn Tây - 70 Lê Lợi, phường Lê Lợi, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội
3. Bách Lộc - Xã Thọ Lộc, huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội
4. Bến Thôn - Xã Canh Nậu, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội
5. Cần Kiệm - Xã Cần Kiệm, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội
6. Cát Ngòi - Xã Cát Quế, huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội
7. Dị Nậu - Xã Dị Nậu, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội
8. Đường Hồng - Xã Tam Thuấn, huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội
9. Hạ Hiệp - Xã Liên Hiệp, huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội
10. Hoàng Xá - Thị trấn Quốc Oai, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội
11. Mộc Hoàn - Xã Vân Côn, huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội
12. Phú Cát - Xã Phú Cát, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội
13. Phú Hữu - Xã Tân Xã, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội
14. Phú Nghĩa (Ba Vì) - Xã Thụy An, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội
15. Phú Nghĩa (Thạch Thất) - Xã Phú Kim, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội
16. Thanh Mạc - Xã Thanh Đa, huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội
17. Thuấn Nội - Xã Thanh Đa, huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội
18. Tình Lam - Xã Đại Thành, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội
19. Trại Ro - Xã Tuyết Nghĩa, huyện Quôc Oai, thành phố Hà Nội
20. Trại Vàng - Xã Đông Yên, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội
21. Vĩnh Lộc - Xã Phùng Xá, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội
22. Vĩnh Thọ - Xã Vân Phúc, huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội
23. Yên Khoái - Xã Thụy An, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội

• Hạt Hà Giang - Tuyên Quang - Đoan Hùng (phần phía tây các tỉnh Hà Giang, Tuyên Quang bên hữu ngạn sông Lô và huyện Đoan Hùng thuộc tỉnh Phú Thọ) gồm 13 giáo xứ:

1. Tuyên Quang - 60 Lương Định Của, phường Minh Xuân, thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang
2. Ân Thịnh - Xã Thắng Quân, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang
3. Đồng Đam - Xã Phú Lâm, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ
4. Hà Giang - Phường Quang Trung, thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang
5. Hàm Yên - Thị trấn Tân Yên, huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
6. Lã Hoàng - Xã Chí Đám, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ
7. Mỹ Bằng - Xã Mỹ Bằng, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang
8. Phú Lâm - Phường Mỹ Lâm, thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang
9. Tân Quang - Thị trấn Việt Quang, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang
10. Trại Cỏ - Xã Hùng Xuyên, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ
11. Vân Đồn - Xã Vân Đồn, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ
12. Vân Du - Xã Vân Du, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ
13. Vĩnh Tuy - Thị trấn Vĩnh Tuy, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang

• Hạt Hòa Bình - Sơn La - Điện Biên (thành phố Hòa Bình và các huyện Cao Phong, Đà Bắc, Mai Châu, Tân Lạc thuộc tỉnh Hòa Bình và toàn bộ các tỉnh Điện Biên, Sơn La) gồm 9 giáo xứ:

1. Điện Biên - Xã Noong Hẹt, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên
2. Hòa Bình - Phường Đồng Tiến, thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình
3. Mai Yên - Xã Cò Nòi, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La
4. Mộc Châu - Thị trấn Mộc Châu, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
5. Mường La - Thị trấn Ít Ong, huyện Mường La, tỉnh Sơn La
6. Mường Nhé - Xã Nà Bủng, huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
7. Phù Yên - Thị trấn Phù Yên, huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La
8. Sơn La - Phường Quyết Thắng, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La
9. Sông Mã - Thị trấn Sông Mã, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La

• Hạt Yên Bái (thành phố Yên Bái và các huyện Lục Yên, Trấn Yên, Văn Yên, Yên Bình thuộc tỉnh Yên Bái) gồm 25 giáo xứ:

1. Yên Bái - Phường Hồng Hà, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
2. An Thịnh - Xã An Thịnh, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái
3. Bạch Hà - Xã Bạch Hà, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái
4. Bảo Ái - Xã Bảo Ái, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái
5. Bảo Long - Xã Bảo Hưng, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái
6. Đại An - Xã Quy Mông, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái
7. Đại Phác - Xã Đại Phác, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái
8. Hán Đà - Xã Hán Đà, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái
9. Lạc Hồng - Xã An Thịnh, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái
10. Lang Thíp - Xã Lang Thíp, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái
11. Lục Yên - Thị trấn Yên Thế, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái
12. Mậu Đông - Xã Mậu Đông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái
13. Mông Sơn - Xã Mông Sơn, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái
14. Nhân Nghĩa - Xã Nhân Nghĩa, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái
15. Phúc Lộc - Xã Giới Phiên, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
16. Quần Hào - Phường Yên Thịnh, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
17. Trúc Lâu - Xã Trúc Lâu, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái
18. Xuân Ái - Xã Xuân Ái, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái
19. Yên Bái - Tổ 38, phường Hồng Hà, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
20. Yên Bình - Xã Vĩnh Kiên, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái
21. Yên Hợp - Xã Yên Hợp, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái
22. Yên Hưng - Xã Yên Hưng, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái
23. Yên Phú - Xã Yên Phú, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái
24. Yên Thế - Thị trấn Yên Thế, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái
25. Yên Thịnh - Xã An Thịnh, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái

• Hạt Lào Cai - Lai Châu (toàn bộ các tỉnh Lào Cai và Lai Châu), gồm 7 giáo xứ:

1. Lào Cai - Phường Cốc Lếu, thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
2. Bảo Yên - Thị trấn Phố Ràng, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai
3. Cốc Lếu - Phường Cốc Lếu, thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
4. Lai Châu - Phường Đoàn Kết, thành phố Lai Châu, tỉnh Lai Châu
5. Phố Lu - Thị trấn Phố Lu, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai
6. Sa Pa - Phường Sa Pa, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai
7. Than Uyên - Thị trấn Than Uyên, huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu

• Hạt Nghĩa Lộ (thị xã Nghĩa Lộ và các huyện Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Văn Chấn thuộc tỉnh Yên Bái) gồm 6 giáo xứ:

1. Nghĩa Lộ - Phường Trung Tâm, thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái
2. Đồng Lú - Xã Nghĩa Lộ, thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái
3. Giàng La Pán - Xã Bản Mù, huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái
4. Mỹ Hưng - Xã Mỹ Hưng, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái
5. Phình Hồ - Xã Phình Hồ, huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái
6. Vĩnh Quang - Thị trấn nông trường Liên Sơn, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái

• Hạt Tây - Nam Phú Thọ (các huyện Tam Nông, Tân Sơn, Thanh Sơn, Thanh Thủy thuộc tỉnh Phú Thọ) gồm 14 giáo xứ:

1. Đồn Vàng - Xã Sơn Hùng, huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ
2. Hiền Quan - Xã Hiền Quan, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ
3. Hoàng Xá - Xã Hoàng Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ
4. Kiệt Sơn - Xã Kiệt Sơn, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ
5. Lũng Hiền - Xã Hiền Quan, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ
6. Lương Sơn - Xã Lương Sơn, huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ
7. Phù Lao - Xã Sơn Thủy, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ
8. Thạch Khoán - Xã Thạch Khoán, huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ
9. Thanh Lâm - Thị trấn Thanh Thủy, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ
10. Thanh Uyên - Xã Thanh Uyên, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ
11. Thượng Lộc - Xã Bảo Yên, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ
12. Thủy Trạm - Xã Sơn Thủy, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ
13. Trại Sơn - Xã Hoàng Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ
14. Xuân Dương - Xã Xuân Lộc, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ

• Hạt Tây - Bắc Phú Thọ (các huyện Cẩm Khê, Hạ Hòa, Yên Lập thuộc tỉnh Phú Thọ) gồm 13 giáo xứ:

1. Bằng Giã - Xã Bằng Giã, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ
2. Đồng Cạn - Thị trấn Yên Lập, huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ
3. Dư Ba - Xã Minh Tân, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ
4. Khổng Tước - Xã Minh Tân, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ
5. Mộ Xuân - Xã Xuân An, huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ
6. Phì Đình - Xã Lang Sơn, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ
7. Phượng Vĩ - Xã Minh Tân, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ
8. Ro Lục - Xã Hương Lung, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ
9. Tạ Xá - Xã Tạ Xá, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ
10. Tiên Phong - Xã Yên Tập, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ
11. Văn Bán - Xã Văn Bán, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ
12. Vân Thê - Xã Phượng Vĩ, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ
13. Yên Tập - Xã Yên Tập, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ

• Hạt Đông-Nam Phú Thọ (thành phố Việt Trì, thị xã Phú Thọ và các huyện Lâm Thao, Phù Ninh, Thanh Ba) gồm 23 giáo xứ và 63 họ đạo

1. Bãi Dòng - Xã Xuân Huy, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ
2. Bồng Lạng - Xã Phùng Nguyên, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ
3. Cây Hồng - Xã Phú Mỹ, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ
4. Chiêu Ứng - Xã Sơn Cương, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ
5. Đồng Xa - Xã Ninh Dân, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ
6. Đức Phong - Xã Cổ Tiết, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ
7. Gia Thanh - Xã Gia Thanh, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ
8. Hà Thạch - Xã Hà Thạch, thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ
9. Làng Lang - Xã Phú Mỹ, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ
10. Nỗ Lực - Xã Thụy Vân, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
11. Phù Lỗ - Thị trấn Phong Châu, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ
12. Phú Thọ - Phường Hùng Vương, thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ
13. Phụng Thượng - Xã Đông Thành, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ
14. Thạch Sơn - Xã Thạch Sơn, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ
15. Tiên Cát - 16B Đoàn Kết, phường Tiên Cát, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
16. Tiên Kiên - Xã Tiên Kiên, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ
17. Tiên Phú - Xã Tiên Phú, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ
18. Trù Mật - Xã Văn Lung, thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ
19. Vân Thê - Xã Hà Lộc, thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ
20. Việt Trì - Phường Gia Cẩm, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
21. Vĩnh Hóa - Xã Thụy Vân, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
22. Xóm Bướm - Xã Tiên Kiên, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ
23. Xuân Thành - Xã Văn Lung, thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ

Các danh địa trong giáo phận

[sửa | sửa mã nguồn]

Nhà thờ chính tòa và Tòa Giám mục

[sửa | sửa mã nguồn] Bài chi tiết: Nhà thờ chính tòa Sơn Lộc

Nhà thờ xứ Sơn Lộc (Tông), thuộc phường Trung Sơn Trầm, thị xã Sơn Tây, Hà Nội, được chọn làm nhà thờ chính tòa của giáo phận sau khi nhà thờ cũ tại Hưng Hóa bị chiến tranh tàn phá. Nhà thờ có kiến trúc tương đối rộng lớn, kiên cố nhất giáo phận [13].

Địa chỉ tòa Giám mục Hưng Hóa tại số 70 phố Lê Lợi, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội [14].

Thánh địa hành hương

[sửa | sửa mã nguồn]

• Pháp trường Năm Mẫu, Gò Sói, Đền Thánh Tử Đạo: đều nằm chung quanh thị xã Sơn Tây[13]. Đài "Kính Đấng Tây Nam Tử vì đạo Thiên Chúa", xây dựng vào năm 1940 ngay trên bãi Năm Mẫu là nơi xưa kia triều đình chém đầu các vị thánh tử đạo Hưng Hóa, gồm linh mục Schoeffler (tên Việt: Đông) bị chém ngày 1 tháng 5 năm 1859, linh mục Cornay (tên Việt: Tân) bị chém ngày 20 tháng 9 năm 1837, Thầy giảng Phêrô Vũ Văn Truật (người Kẻ Thiệc, Sơn Tây) bị chém ngày 18 tháng 12 năm 1938...[8].
• Đền thánh Đoàn Văn Vân: được xây cất trong khuôn viên nhà xứ Nỗ Lực, xã Thụy Vân, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.
• Đền Thánh Phêrô Vũ Văn Truật: được xây cất tại khuôn viên nhà xứ Hà Thạch, xã Hà Thạch, thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ.

Các đời giám mục quản nhiệm

[sửa | sửa mã nguồn]

STT	Tên	Thời gian quản nhiệm	Ghi chú
Hạt Đại diện Tông tòa Thượng Đàng Ngoài
1 †	Paul-Marie Ramond Lộc	1895-1934
Hạt Đại diện Tông tòa Hưng Hóa
Paul-Marie Ramond Lộc	1934-1938
2 †	Gustave-Georges-Arsène Vandaele Vạn	1936-1943	Giáo phận Hưng Hóa
3 †	Jean-Maria Mazé Kim	1945-1960
4 †	Phêrô Maria Nguyễn Huy Quang	1960
Giáo phận Hưng Hóa
Phêrô Maria Nguyễn Huy Quang	1960-1985
5 †	Giuse Phan Thế Hinh	1976-1985 1985-1989
6 †	Giuse Maria Trịnh Văn Căn	1990	Hồng y, Giám quản Tông Tòa
7 †	Giuse Nguyễn Phụng Hiểu	1990-1992
8 †	Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng	1994[15]-2003	Hồng y, Giám quản Tông Tòa
9	Antôn Vũ Huy Chương	2003-2011
10	Gioan Maria Vũ Tất	2010-2011 2011-2020	Giám mục Phụ tá Giám mục Chính tòa
11	Anphong Nguyễn Hữu Long	2013-2018	Giám mục Phụ tá
12	Phêrô Nguyễn Văn Viên	2020-2021	Giám quản Tông Tòa
13	Đa Minh Hoàng Minh Tiến	2021-nay

Ghi chú:

• : Giám mục chính tòa
• : Giám mục phó, Giám mục phụ tá hoặc Giám quản Tông Tòa, Đại diện Tông Tòa

Nhân vật Công giáo nổi bật

[sửa | sửa mã nguồn]

• Linh mục Schoeffler (tên Việt: Đông)
• Linh mục Cornay (tên Việt: Tân)
• Thầy giảng Phêrô Vũ Văn Truật
• Thầy giảng Phêrô Đoàn Văn Vân

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• Giáo phận Công giáo tại Việt Nam
• Công giáo tại Việt Nam

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ a b Vatican appoints new bishop to Vietnam diocese
2. ^ “Bổ nhiệm Giám mục chính tòa giáo phận Hưng Hóa”. Vatican News tiếng Việt. 30 tháng 10 năm 2021. Truy cập 18 tháng 12 năm 2021.
3. ^ a b c d “Lịch sử giáo phận Hưng Hóa”. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 9 năm 2008. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2008.
4. ^ GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC VỀ GIÁO PHẬN HƯNG HÓA
5. ^ “Dẫn theo Phan Phát Huồn, Việt Nam Giáo sử, tập I, tr. 86-87”. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 8 năm 2016. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2008.
6. ^ "Lịch sử Nước Annam".
7. ^ “Dẫn theo Phan Phát Huồn, Việt Nam Giáo sử tập II, tr. 212-213”. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 8 năm 2016. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2008.
8. ^ a b “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 8 năm 2016. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2008.
9. ^ [1][liên kết hỏng]
10. ^ Hội đồng Giám mục Việt Nam: Hội nghị thường niên kỳ I/2023 ngày thứ nhất
11. ^ [2][liên kết hỏng]
12. ^ [3][liên kết hỏng]
13. ^ a b [4][liên kết hỏng]
14. ^ [5]
15. ^ Mấy kỷ niệm về Đức Hồng y Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

• Diocese of Hưng Hóa, GCatholic.

x t s Giáo phận Công giáo tại Việt Nam
Giáo tỉnh Hà Nội	Hà Nội · Bắc Ninh · Bùi Chu · Hà Tĩnh · Hải Phòng · Hưng Hóa · Lạng Sơn và Cao Bằng · Phát Diệm · Thái Bình · Thanh Hóa · Vinh
Giáo tỉnh Huế	Huế · Ban Mê Thuột · Đà Nẵng · Kon Tum · Nha Trang · Qui Nhơn
Giáo tỉnh Sài Gòn	Thành phố Hồ Chí Minh · Bà Rịa · Cần Thơ · Đà Lạt · Long Xuyên · Mỹ Tho · Phan Thiết · Phú Cường · Vĩnh Long · Xuân Lộc
Bài viết liên quan	Công giáo tại Việt Nam · Các thánh tử đạo Việt Nam · Quan hệ Tòa Thánh – Việt Nam · Hội đồng Giám mục Việt Nam · Danh sách giám mục người Việt (còn sống · nghỉ hưu) · Danh sách giám mục ngoại quốc