Giới Thiệu Các Giống Mai Vàng

1. Mai vàng 5 cánh

Hình 1: Hoa mai vàng 5 cánh

Mai vàng 5 cánh là cây mai đại diện cho tất cả các loài mai, vì khi nghe nói đến mai, thường ta nghĩ ngay đến cây mai vàng 5 cách cổ truyền này. Theo tục lệ, Tết đến, nhà nào cũng chưng mai, với lòng mong ước được một năm đầy may mắn, vui tươi hạnh phúc

Mai vàng 5 cánh còn chia ra:

Hình 2. Hoa mai châu

+ Mai châu: Còn gọi nôm na là mai “trâu” vì hoa to và rất phổ biến, mọc khắp nơi ở miền Nam, có nơi mọc thành rừng, cả núi như Mai Lĩnh, nhưng không sai hoa bằng mai sẻ. Loại mai này có hoa 5 cánh màu vàng tươi rất đẹp, rất được ưa chuộng để chưng trong dịp Tết nguyên đán.

+ Mai liễu: Là cây mai vàng 5 cánh thường, nhưng cành nhánh mềm mại, quằn quại, rũ xuống như vây liễu. Hoa nở đầy cành phất phơ theo chiều gió, trông rất quyến rũ.

+ Mai chùm gởi: Là cây mai có thân cứng, ở đầu cành nổi lên những khối u to, giống như chùm gởi. Ở chung quanh khối u, mọc chi chít đầy tược non, đầy nụ hoa, khi nở thành một bó hoa to lớn trông thật đẹp. Có người còn gọi là “mai vương” vua các loài mai, hoặc mai “tỳ bà”, được trồng các vườn mai.

+ Mai thơm, Mai hương, Mai ngư: Cũng là cây mai 5 cánh thường, nhưng hoa có mùi thơm nhẹ nhàng, phảng phất lâng lâng, làm cho tâm hồn người thưởng thức càng thêm thích thú vui xuân! Mai thơm Huế rất quí, mắt nhặt, sai bông, cánh dày, lâu tàn. Đặc biệt là cây mai này có lá non màu xanh chứ không phải là màu nâu đỏ hoặc hồng như các loài mai khác. Loại mai thơm ở Bến Tre cũng có. Tết vào vườn mai luôn luôn phảng phất có mùi hương thơm nhẹ.

+ Mai cánh nhọn: Mai cánh nhọn là cây mai vàng 5 cánh, có nụ hoa nhỏ và dài, nên nở ra cánh nhọn như hình ngôi sao. Do cánh hở, nên không mấy đẹp, ít được ưa chuộng, nhưng cũng rất sai hoa.

+ Mai cánh tròn: Là cây mai vang 5 cánh to, tròn, kín, đẹp, rất dễ thương. Đa số đều thích cây mai này, có người còn quí hơn cây mai nhiều cánh, nhiều màu, nhất là người Trung Hoa, Tết đến tìm mua loại mai này về chưng trong nhà.

+ Mai cánh dún: Đây là cây mai vàng 5 cánh to, đẹp, dún lại như có ren chung quanh, xem rất lạ mắt, dược nhiều người ưa thích trồng để chơi hoa. Cây này cũng sai hoa, Tết nở đầy cành phất phơ như đàn bướm vàng tung bay.

+ Mai rừng Cà Ná, Mai rừng Bình Châu: Đây là cây mai hoang dại, mọc tại khu rừng Cà Ná, Bình Châu, cũng thuộc họ mai, cây thân nhỏ èo uột, cành rất giòn, lá hình bầu dục, có răng cưa mịn, màu xanh bóng loáng, rờ thấy trơn chứ không thấy nhám như lá mai thường. Hoa 5 cánh màu vàng nhạt, cuống hơi dài và có màu tím tím. Cây mai rừng này không mấy đẹp, nhưng cũng là cây mai lạ.

+ Mai Vĩnh Hảo: Cây mai này do ông Kha Linh Vũ (Qui Nhơn) giới thiệu, cũng là cây mai hoang dại mọc ở vùng núi Vĩnh Hảo. Gần Tết, người ta chặt đem về cắm ở bãi cát dưới đầu sông Dinh, thị xã Phan Rang để bán. Đặc điểm cây mai này rất nặng, có thể gấp rưỡi mai thường khác, nên gọi là “mai đá”. Thân thật cứng, cành nhỏ, giòn, dễ gãy, lá nhỏ, lúc non màu xanh, trong như giấy. Hoa to, cánh phẳng, từ 12 - 16 cánh màu vàng rất đẹp và lâu tàn.

+ Mai chủy Hốc Môn: Đây là cây mai mới xuất hiện ở Hội Hoa Xuân Thành phố năm 1994. cũng thuộc họ mai, là cây mai rừng, loại mai đực, thân màu nâu, cuống lá rụng để dấu rất to, nên dể tháp ghép với các loại mai khác. Lá to dài màu xanh bóng, chung quanh có răng mịn. Hoa chùm dạng chủy như hoa điệp ta, màu vàng, nẹn gọi là mai chủy. Cây mai này ra hoa không đẹp lắm, nhưng là cây mai mới.

+ Mai lá quắn: Mai quắn, do lá to xoáy quắn lại rất lạ, hoa 5 -7 cánh to, nở xòe to nhưng 5 cánh cong cong trở lên như lòng thuyền, ngoài đầu hơi đo đỏ, khá đẹp, nhụy cái to rất dài.

Hình 3: Mai sẻ

Mai sẻ là cây mai vàng 5 cánh nhỏ, nên goi mai sẻ. Nhưng đặc biệt là cây mai này có hoa chùm, rất sai hoa. Tết đến, hoa nở rộ đầy cành, vàng tươi, óng ánh, trông rất đẹp mắt.

+ Mai tứ quý: (danh pháp khoa học: Ochna atropurpurea) là một loại hoa mai có hoa màu vàng thuộc chi Ochna của họ [Ochnaceae], còn được gọi là nhị độ mai, tức mai nở hai lần, trước vàng sau đỏ.

Loại này nở hoa quanh năm, tùy theo đặc trưng của từng dạng mai, có tên gọi khác nhau. Mai tứ quý Việt Nam cao khoảng 2-3m, còn những loài mai tứ quý ở Thái Lan và một số nước khác thuộc châu Á thì có thể cao đến 8m, hoa có đường kính khoảng 4cm. Cây ra hoa từ tháng 2 đến tháng 5 DL, có trái từ tháng 4 đến tháng 6. Người ta có thể nhân giống mai tứ quý bằng hạt, chiết cành hoặc giâm cành.

Trên thế giới có nhiều loài mai vàng, đài hoa đỏ giống như mai tứ quý Việt Nam nên "mai tứ quý" nói chung có những tên khoa học khác nhau: Ochna atropurpurea; Ochna atropurpurea DC; Ochna integerrima; Ochna serrulata... Người nước ngoài thường gọi mai tứ quý là "cây chuột Mickey" (Mickey- mouse plants), vì họ liên tưởng đài hoa đỏ và trái đen giống như gương mặt của con chuột nổi tiếng này (chuột trong phim hoạt hình). Mai tứ quý Việt Nam thường có hai tầng cánh, còn mai tứ quý nước ngoài chỉ có một tầng cánh, lá màu xanh đậm. Chúng sống trong môi trường có độ ẩm vừa phải, đất nhiều mùn và có ánh sáng từ 30 đến 50.

Hình 4: Hoa và trái mai tứ quý

Thường trên cây mai tứ quý hoa màu đỏ, hoa nở lần đầu có 5 cánh màu vàng, các cánh hoa rơi rụng rồi năm đài hoa đổi thành mầu đỏ, úp lại ôm lấy nhụy, trông giống như nụ hoa vừa nhú. Nhụy bên trong kết hạt rồi hạt to dần, đẩy 5 đài hoa bung ra trông như hoa mai đỏ vừa nở. Hạt ở giữa các cánh hoa có mầu xanh khi còn non và đổi sang mầu đen khi già.

+ Mai vàng Yên Tử (ở vùng núi Yên Tử, hình 2.1.33), chịu được lạnh, và hoa có mùi thơm. Hà Nội ở vĩ độ 20°53′ - 21°23N, có nhiệt độ trung bình mùa đông là 15.2°C, có khi sụt xuống 2.7°C (tháng 1/1955). Ngược lại, Vịnh Hạ Long cũng có cùng vĩ độ (20°45′-20°50′ N), nhưng nhờ ảnh hưởng của biển, nhiệt độ trung bình mùa đông ấm hơn (16-18°C), và ít khi xuống dưới 12°C. Truyền thuyết cho rằng giống Mai Yên Tử này là con cháu của gốc Mai Vàng do vua Trần Nhân Tông trồng trên núi Yên Tử khi nhà vua đi tu (từ năm 1285 đến 1288).

Hình 5. Mai vàng Yên Tử

Mai Yên tử nở hoa sau Tết Nguyên Đán, thông thường từ giữa tháng Giêng đến tháng 3 Âm Lịch.

2. Các loại mai vàng nhiều cánh

a) Mai 9 cánh

Hình 6: Hoa mai vàng 9 cánh

Cây mai 9 cánh rất quí, là cây mai có hai tầng cánh: một tầng 5 cánh và một tầng 4 cánh. Hoa nở to, xòe tròn, kín, đẹp hơn cây mai vàng 5 cánh.

b) Mai Giảo Thủ đức

Hình 7: Mai giảo Thủ Đức

Mai 18 cánh Bến Tranh. Là cây mai có ba tầng cánh, màu vàng, tròn kín, rất đẹp,nhưng hơi nhỏ, nên ít dược ưa chuộng so với các loại hoa nhiều cánh khác.

c) Mai 12-14 cánh Tư giỏi.

Đây là cây mai có ba tầng cánh, cũng nở thẳng tròn, kín, đẹp, nhưng so với các loại mai Giảo 12 cánh, mai Huỳnh Tỷ 24 cánh thì nhỏ hơn.

d) Mai Cửu Long

Đây là cây mai gốc Mỹ Tho, hoa có ba tầng, 24 cánh, màu vàng. Đặc biệt cánh nhỏ, dài và nhọn, trông cũng rất lạ, nhưng hoa cũng nhỏ.

Là loại mai mới phát hiện,có hai tầng, 12cánh to lớn, lớn hơn mai Giảo Thủ Đức và loại hoa chùm, nở đầy cành rất đẹp. Loại này cũng còn đang nhân giống. Loại hoa 12 cánh này có thể nói là hoa to nhất trong các loại mai vàng. Mới đây còn có mai Tai Tượng hoa rất to, rất đẹp .

e) Mai 24 cánh Thủ Đức

Hình 8: Mai vàng 24 cánh thủ đức

f) Mai Huỳnh Tỷ

Hình 9. Mai Huỳnh Tỷ

g) Mai 120-150 cánh Bến Tre

Hình 10: Mai 120 cánh

h) Mai 70-80 cánh

Là cây mai 120 cánh suy yếu, có năm ra nhiều cánh, có năm ra ít cánh: có 100 cánh hoặc 70 cánh

Hình 11: Mai 70 - 80 cánh

Nói chung các loại mai này là đột biến, không đáng kể. Nhưng có khi thấy cũng rất hay, rất lạ……

3. Mai vàng nhiều cánh đột biến

Đột biến là bất thường do thời tiết, do cách trồng, do nở trái mùa nên mới phát sinh ra nhiều loại hoa kỳ lạ, có khi có nhiều cánh, có khi quá ít cánh, có khi không ra được cánh mà chỉ ra có núm nhụy thôi.

a) Mai 14 - 15 cánh.

Là cây mai 9 cánh quá tốt tươi nên ra hoa đột xuất đến 14-15 cánh to đẹp, hoặc cây mai 18 cánh suy yếu, nên ra hoa có 14-15 cánh.

b) Mai 18 - 20 cánh

Có rất nhiều loại mai cánh bị suy yếu do nắng gắt quá, hoặc do trồng thiếu chăm sóc, nên ra hoa có 18 - 20 cánh.

Xem thêm>

4. Mai vàng khác

+ Mai vàng viền đỏ: Cây mai này là cây mai vàng thường có hoa từ 5 - 9 cánh. Nụ hoa mới hé nở, trên đầu nụ hoa có thất màu đỏ, khi nở xòe ra thì màu đỏ lật ra ngoài, nằm xuống mặt dưới, nên thấy hoa có màu vàng, nhưng nhìn kỹ thì thấy viền đỏ nhỏ ở chung quanh cánh hoa.

+ Mai vàng lá trắng: Cũng là cây mai mới, bây giờ người ta thích những cây lá bạc trắng như bông giấy lá trắng, bông bụp lá trắng, lâm vồ lá trắng v.v… Đây là cây mai vàng thường, nhưng lá mới ra còn non có màu trắng. Khi lớn, lá già lại có màu xanh. Nhưng để chỗ râm mát thì giữ được lá màu trắng rất lâu.

+ Hồng diệp mai: Đây là loại mai có hoa màu vàng hay màu cam, nhưng khi đâm chồi, nhảy tược, lá non có màu hồng rất đẹp nên gọi là Hồng diệp mai, nhưng khi lá lớn vẫn trở lại màu xanh.

Cây mai 24 cánh, do ông Huỳnh Văn Tỷ nhân giống ra trước đây, hoa có ba tầng cánh đều to lớn như nhau, nở thẳng, tròn kín. Cây mai này có cành nhánh rất to mập, có nhiều tược non đơm hai bên nách lá, lá cứng dày, có gân nổi lên rất rõ.

Cây mai này rất nổi tiếng và được nhiều người ưa thích. Tuy nhiên, số lượng nụ hoa dày đặc, nên rất dể bị đỗ, rụng nhiều, phải đợi đến khi cây mai trưởng thành, cây càng già mới càng nhiều hoa.

+ Mai 24 cánh, 9 đợi: Là cây mai mới phát hiện, có ba tầng cánh đều to lớn y như mai Huỳnh Tỷ. Nhưng thân càng nhỏ mỏng manh, lá màu xanh bóng, các nụ thưa. Hoa màu vàng ,rất to, nở thẳng, đang được nhân giống.

+ Mai 48 cánh Gò Đen: Trước đây, cây mai 48 cánh Gò Đen rất nổi tiếng, hoa màu vàng có 5, 6 tầng cánh, tròn đẹp, nhưng hoa cũng nhỏ so với loại 12 cánh. Cây mai này ra rất nhiều nụ hoa, nên hay rụng bớt trước khi nở. Cho nên trồng loại mai 48 cánh này phải bón nhiều phân, nhất là đến tháng 10 âm lịch phải tăng cường thêm phân lân vá Kali để hạn chế hoa rụng.

Cây mai 24 cánh nổi tiếng ở Thủ Đức, trước đây gọi là cúc mai, vì trong ba tầng cánh; 2 tầng bên ngoài to lớn, còn tầng cánh bên trong xoắn nhỏ lại như nhụy, giống như hoa cúc, nở thẳng, vàng tươi.

+ Mai 24 -32 cánh Ba Bi: Còn gọi là mai BB, giống y như mai cúc Thủ Đức, nhưng nhiều cánh hơn và to hơn. Đặc biệt là cây mai này khi hoa tàn, rụng hết, ít có đậu thành hạt, để làm giống gieo trồng.

+ Cây mai nổi tiếng ở thủ Đức hiện nay là cây mai vàng, có hoa to lớn, hai tầng, 12 cánh, nở thẳng, vàng tươi, đẹp, được nhiều người ưa chuộng, đang tháp ghép để nhân giống.

+ Mai 12 cánh Bến Tre: Là cây mai mới phát hiện ở Bến Tre, hoa màu vàng, rất nhiều tầng và nhiều cánh, giống như cúc mâm xôi, nở tròn to đẹp. Số lượng cánh nhiều nên rất lạ, còn đang nhân giống. Tuy nhiên nhiều cánh quá, thành một dề chi chít, dày đặc, không thể phân biệt được đâu là cánh, đâu là nhụy nữa, thì mất hết vẻ đẹp của cánh hoa.

+ Mai vàng Campuchia (Mai Cao Miên): Tên khoa học là Ochna integerrima. Hoa mai có từ 5 đến 9 cánh, khi nở ra thì úp ngược về phía cuống hoa chứ không xòe rộng như các loại mai Việt Nam, hoa có màu vàng tái (sậm gần như cam đậm). Loại mai này cũng có thấy ở Việt Nam, phần nhiều mọc trong những khu rừng thuộc miền Nam và miền Trung. Chúng là loài cây hoang dã cũng có phân bố ở một số nơi có cồn cát nóng và ven những bờ sông râm mát. Mai vàng Campuchia thuộc dạng thân gỗ, nhánh gầy, mảnh và dài. Lá đơn màu xanh nhạt và bóng mọc thưa trên cành, mép lá có răng cưa nhỏ. Hoa mọc ra từ nách lá thành chùm, cuống hoa ngắn, đài hoa xanh bóng và không che kín nụ. Ở Việt nam người ta thường dùng loại mai này để ghép thành mai giảo vì nó có khả năng tăng số lượng cánh lên rất cao. Không những thế mà hiện nay nó còn có ba màu do lai ghép là đỏ, vàng và trắng.

+ Mai vàng Nam Phi: Có khoảng 12 loài mai thuộc chi họ mai Ochna bao gồm dạng cây lẽ và cây mọc thành bụi. trong đó có hai loài phổ biến là Ochna pretoriensis và Ochna pulchra. Hai loài này xuất hiện rất nhiều tại vùng Koppie. Loài Ochna pulchra cao khoảng 3 - 7 m, vỏ cây thường có hiện tượng tróc ra, lá dễ rụng. Chúng mọc hoang dã ở rừng, vỏ cây màu xám, xù xì ở gốc, nhánh thân cây bị tróc vỏ màu kem nhạt.

Hình 12. Mai vàng Nam Phi

Mai Nam Phi có hai màu vàng và hồng. Ngoài ra ở Nam Phi còn có các loại mai rất giống với mai tứ quý tại Việt Nam.

+ Mai vàng Myanmar (Miến Điện): Ở đất nước Phật giáo này có một loài mai mang tên khoa học là Ochna serrulata gần giống với loại mai Nam Phi. Tuy nhiên hình thức của hoa mai có khác đôi chút ở chổ cánh hoa bẹt hoặc có bầu noãn đỏ như mai tứ quý, tồn tại rất lâu trước khi rụng hoàn toàn.

+ Mai vàng Indonesia: Có tên khoa học là Ochna kirkii Oliv, Ochna serrulata.

Tất cả đều có nguồn gốc từ Châu Phi, tuy nhiên do địa chất khác nhau nên chúng có ngoại hình lớn hơn mai Châu Phi. Có loài nở hoa vào mùa xuân, mùa hè hoặc nở cả bốn mùa như mai tứ quý.

Hình 13: Mai vàng Indonesia

+ Mai vàng Madagascar: Là loại mai có tên khoa học là Ochna greveanum với năm cánh tròn trịa, dúm bèo theo rìa cánh giống như mai cánh dúm ở Việt Nam, lá mai dài và rũ xuống từng chùm.

Hình 14: Mai vàng Madagascar.

+ Mai vàng Châu Phi: Khác với mai vàng Nam Phi vì nó giống mai vàng năm cánh của Việt Nam nhưng có tên khoa học khác là Ochna thomasiana thuộc dạng cây bụi, lá hình oval, đầu lá nhọn và bén dài khoảng 10cm. Hoa rộ trên cành vào mùa xuân, nhưng đôi khi lại bất chợt nở hoa vào mùa hè nhưng số lượng ít hơn. Cánh hoa thon dài khoảng 2 cm, đài hoa bung ra rộng và trở thành màu đỏ tía, bên trong có trái non màu xanh giống như mai tứ quý của Việt Nam.

Nguồn: Giáo trình trồng và chăm sóc mai vàng - Bộ NN&PT NT Xem thêm chủ đề: cây mai vàng, mai vàng năm cánh, các giống mai vàng, mai vàng Việt Nam, mai vàng thế giới FLC Sầm Sơn