Giới Thiệu Về Nhóm Cây ăn Quả Có Múi - 123doc

9. Trồng cây ăn quả có múi (Cam quýt)

9.1. Giới thiệu về nhóm cây ăn quả có múi

9.1.1. Giá trị của nhóm cây ăn quả có múi

Nhóm cây ăn quả có múi gồm Bưởi, cam, quýt, chanh, chanh yên, quất là những cây ăn quả quý trong tập đoàn cây ăn quả ở nước ta. Cam quýt có giá trị dinh dưỡng cao, giàu vitamin C và các chất quan trọng khác. Cam quýt được dùng để ăn tươi, làm sinh tố, chiết xuất tinh dầu làm nguyên liệu cho sản xuất mĩ phẩm và công nghiệp thực phẩm.

9.1.2. Các giống cây ăn quả có múi đang được trồng phổ biến a. Các giống cam

* Cam xã Đoài (Cam Vinh)

- Tán hình mâm xôi, khung mềm mại, góc độ phân cành lớn.

- Lá màu xanh nhạt, mỏng phiến lá cân, eo lá nhỏ. Quả chín vào tháng 10 đến đầu tháng 11, vỏ quả chín màu vàng, dày.

- Cam có vị ngọt đậm nhiều nước. Trọng lượng từ 200 - 250 gam/ quả. * Cam Vân Du (Thanh hoá)

- Tán cây hình đống rơm, cành nhiều gai. Gỗ cứng, thân nhiều nhựa. - Lá xanh đậm mỏng, chóp lá nhọn.

- Quả chín vào tháng 11. Vỏ quả chín có màu vàng đỏ. * Cam sành Bố Hạ

-Tán nhỏ hình tháp, góc độ phân cành nhỏ, nhiều cành tăm, không có gai. - Lá nhỏ màu xanh đậm, mép gợn sóng, chóp tù, eo lá nhỏ, mùi hắc. - Quả chín vào tháng 12, vỏ dày sần sùi, ruột và nước quả màu đỏ. * Cam sành Miền nam

- Tán cây nhỏ, lá to không có eo lá. Vỏ quả dày sần sùi, khi chín vỏ quả có màu xanh đậm. Ruột và nước quả có màu đỏ.

- Chín từ tháng 9 đến tháng 11. Trọng lượng trung bình 300 gam/ quả. * Cam Cái bè

- Được trồng nhiều ở Tiền giang. - Trọng lượng quả trung

bình 200 gam/ quả. Khi chín có màu xanh, bóng. Ruột quả màu vàng nhiều nước, ăn có vị hơi chua.

- Mùa quả chín vào tháng 7 đến tháng 8.

Hình 11: Giống cam Cái Bè b. Các giống quýt.

- Một số giống được trồng phổ biến như: Quýt Bố Hạ, quýt Lý Nhân, quýt giấy Lạng Sơn, quýt đỏ, quýt chua Hà Giang, quýt sen Yên Bái, quýt Tích Giang. . .

- Đặc điểm chung: Cành nhiều, ít hoặc không có gai, cành nhỏ bé, nhiều cành tăm. Lá bé và dài hơi nhọn ở đầu, cuống lá ngắn. Eo lá rất bé hoặc không rõ. Quả nhỏ hoặc trung bình hình dạng tròn dẹt, có gióng ở cuống hơi lồi nên như hình quả lê.

c. Các giống bưởi.

* Một số giống bưởi đang được trồng phổ biến:

- Bưởi Đoan Hùng, bưởi đường Hương Sơn, bưởi Phúc Trạch, bưởi Mê Linh, bưởi Biên Hoà, bưởi Mỹ, bưởi Chùm (Pome lo). * Đặc điểm chung:

- Cây cao từ 6 đến 10 m, phân cành thấp, tán rộng.

- Lá dài từ 13 đến 14 cm, eo lá dài từ 2 - 3 cm, eo lá và phiến lá chồng lên nhau, màu xanh nhạt có nhiều tinh dầu, mùi thơm hắc.

- Vỏ quả màu vàng hoặc đỏ, ruột quả màu trắng hoặc màu đỏ, quả có dạng hình tròn hoặc tròn dẹt.

- Quả chín từ tháng 9 đến tháng 11. Ăn có vị ngọt hoặc dôn dốt chua. - Trọng lượng trung bình từ 800 gam đến 1000 gam/ quả.

c. Các giống chanh

- Chanh ta, chanh Eure ka, chanh Lime, chanh Yên, Phật thủ

* Đặc điểm chung

- Cây phân cành thấp, có nhiều cành nhánh.

- Tán cây hình cầu hoặc hình bán nguyệt. Cành có nhiều gai, lá hình ô van dài, dày thô và rất thơm.

- Hoa có màu tím. Quả vỏ mỏng, nhẵn, mọng nước có núm quả.

- Hình dạng quả là hình tròn, cầu, hoặc hình ô van. Lõi quả ruột trắng hoặc vàng, có giống ruột đỏ.

- Ra quả vào 2 vụ chính tháng 5 và tháng 10, hoặc ra quả quanh năm. 9.1.3. Yêu cầu ngoại cảnh

a. Yêu cầu về nhiệt độ

Nhiệt độ thích hợp nhất từ 23o

C - 29oC, biên độ nhiệt dao động giới hạn sinh trưởng từ 12o

C – 39oC. b. Yêu cầu về ánh sáng

Cam quýt ưa ánh sáng tán xạ vì vậy cần bố trí mật độ trồng cây hợp lí. Từ 4 năm tuổi trở đi, cây cần nhiều ánh sáng hơn thời kỳ cây con.

c. Yêu cầu về độ ẩm

Cam, quýt là cây ưa ẩm nhưng chịu úng, chịu hạn kém. Nếu úng và hạn thì rễ hoạt động kém dẫn đến thối rễ, rụng lá, quả non. Độ ẩm đất thích hợp cho cam quýt sinh trưởng và phát triển là 70-75%. Độ ẩm không khí càng cao, sâu bệnh càng nhiều. Nhu cầu nước tăng ở giai đoạn cây ra lộc và nuôi quả.

d. Yêu cầu về đất và dinh dưỡng

Cam, quýt có thể trồng được trên hầu hết các loại đất trồng trọt ở Việt Nam (Đất thịt nặng ở đồng bằng, phù sa châu thổ, thịt nhẹ, cát pha). Song ở những vùng đất xấu phải đầu tư nhiều, thâm canh cao.

Không nên trồng cam, quýt ở những vùng đất sét nặng, đất cát già lớp đất mặt mỏng, mực nước ngầm cao mà không thoát nước tốt, độ PH từ 5,5 - 6. 9.2. Lựa chọn phương thức trồng

- Nhóm cây ăn quả có múi vốn lắm sâu bệnh. Một trong những loại bệnh khá nguy hiểm gây chết hàng loạt là Greening. Kẻ thù truyền bệnh là giống ruồi vàng mang virus truyền từ nơi khác đến. Trồng cam quýt xen ổi sẽ có tác dụng đuổi ruồi vàng ra khỏi vườn cam, bởi vì ruồi vàng mang virus Greening rất kị mùi thân, lá ổi.

- Ổi và cam có thể được trồng xen theo hàng hoặc xen kẽ trên một hàng. - Cam quýt khi còn nhỏ ưa ánh sáng tán xạ, vì vậy, trong những năm đầu chưa khép tán, có thể trồng xen cam quýt với cây công nghiệp thực phẩm, cây nông nghiệp hoặc cây ăn quả ngắn ngày:

+ Cam quýt xen cây họ đậu (đậu tương, lạc, vừng, lạc dại, cốt khí, muồng...).

+ Cam quýt xen lúa nương, ngô hoặc xen dứa. 9.3. Xác định thời vụ trồng

Trồng cam quýt tốt nhất là vào mùa xuân Tháng 2; tháng 3 hoặc vào mùa thu tháng 8; tháng 9 khi trời có mưa.

9.4. Tiêu chuẩn cây giống

Bảng 2: Tiêu chuẩn cây giống cam, quýt

Loại cây giống Đường kính (cm) Chiều cao (cm) Hệ rễ Ghi chú Cây chiết 1,0 - 1,5 cm 40 - 50 cm Cấp 2 - 3 - Cây chiết đã phân

cành.

Cây ghép 0,6 - 1,0 30 - 40 - Chiều cao của phần cành ghép.

9.5. Xác định khoảng cách mật độ trồng

Bảng 3: Mật độ và khoảng cách trồng cây có múi

Tên giống Mật độ (cây/ ha)

Khoảng cách (m) Đất tốt Đất xấu Cam Sông Con 400 - 500 5 x 5 5 x 4

Cam Vân Du 275 - 333 6 x 6 6 x 5 Giống cam sành 500 - 666 5 x 5 5 x 4 Các giống chanh 1.100 - 1.400 3 x 3 2,5 x 3 Các giống quýt 950 - 1.000 4 x 3,5 3 x 3,5 Các giống bưởi 275 - 300 6 x 6 6 x 5,5 9.6. Làm đất trồng cây 9.6.1. Chuẩn bị đất trồng.

- Loại đất: Cam, quýt có thể được trồng trên nhiều loại đất: Đất phù sa ven sông, đất bồi tụ, đất rừng mới khai phá, đất thung lũng

- Đất có tầng đất dầy 80 - 100cm, có lượng mùn cao, thoát nước, mực nước ngầm trong mùa mưa thấp dưới 1m đều có thể trồng được.

- Độ pH thích hợp từ 5,5 - 6. 9.6.2. Làm đất.

- Trước khi trồng 1 tháng làm đất toàn diện, dọn sạch cỏ cày bừa kỹ, chia lô, hàng, đào hố bón phân lót.

- Độ dốc > 12o thì trồng cây theo đường đồng mức. - Độ dốc > 20o thì làm ruộng bậc thang.

9.6.3. Đào hố bón phân lót.

- Kích thước hố: 60 x 70 x 60 cm hoặc 40 x 40 x 40 cm - Bón phân lót:

+ Phân hữu cơ: 30 - 50 kg + Ka li: 0,25 - 0,3 Kg. + Lân: 0,5 -1 Kg. + Vôi bột: 0,5 - 1 Kg. 9.7. Trồng cây

- Dùng cuốc đào một lỗ ở giữa hố, đặt cây vào giữa hố, cổ rễ thấp hơn so với mặt hố khoảng 2 - 3 cm, lấp đất nhỏ, nén đất chặt bộ rễ cây.

- Tủ gốc bằng xác thực vật khô, tưới đẫm nước lần đầu 20 - 30 lít/ cây. Các lần sau tưới từ 3 - 5 lít nước/ cây để giữ cho rễ cây phát triển.

9.8. Chăm sóc sau trồng 9.8.1. Giai đoạn cây con 9.8.1. Giai đoạn cây con

- Trồng dặm: Sau trồng 1 tháng tiến hành kiểm tra trồng dặm thay thế những cây đã chết để đảm bảo mật độ cây trồng theo thiết kế.

- Tưới nước: Cần duy trì tưới nước thường xuyên hoặc phủ gốc bằng cỏ mục đặc biệt về mùa khô.

- Xới đất làm cỏ: Tiến hành xới đất làm cỏ cho cam quýt khi thấy cỏ lấn át cây. Nơi đất dốc chỉ nên xới cỏ xung quanh gốc.

- Bón phân: Sau khi trồng 2 tháng có thể tưới thúc đạm Urê với liều lượng 0,05 - 0,1 Kg/ cây. Lượng phân bón tăng dần vào năm thứ 2 và năm thứ 3 mỗi năm tăng 0,3 Kg đạm + 0,01 Kg lân + 0,05 Kg kali/ cây. Nên bón vào các đợt lộc vào các tháng (2 - 3), ( 5- 6 ), (8 - 9), (10 - 11).

- Cắt tỉa, tạo hình: Cây cam quýt không tự cân đối tán nên phải chú ý cắt tỉa khung tán

9.8.2. Giai đoạn cho quả

- Tưới nước, giữ ẩm: Nếu có điều kiện thì tiến hành tưới cho cây, đảm bảo giữ độ ẩm đất thích hợp duy trì sinh trưởng phát triển của cây. Cần chú ý tưới thêm cho cam quýt vào các thời kỳ cây đang ra lộc, đang ra hoa và đang nuôi quả. Áp dụng các biện pháp trồng xen, che tủ gốc giữ ẩm cho đất.

- Cắt tỉa khung tán:

Một năm tiến hành cắt tỉa 4 lần vào các thời kỳ cây ra lộc và hoa. Đối tượng cắt tỉa là các cành bị bệnh, cành vượt, chùm hoa, chùm quả nhỏ yếu hoặc bị sâu bệnh phá hoại.

- Bón phân:

+ Có thể bón 2 - 3 lần/năm. Bón vào các đợt tháng 2- 6, tháng 11 - 12 theo liều lượng sau:

Bảng 4: Bón phân cho cây có múi Tuổi cây Phân chuồng

(Kg / cây)

Phân nguyên chất (gam / cây)

N P2O 5 K2 0 4 25 - 30 300 200 200 5 40 - 50 450 280 400 6 50 600 400 600 7 50 - 60 800 400 720 8 60 - 80 1000 400 840

+ Cách bón: Cuốc rãnh sâu 20 - 25 cm, rộng 20 - 30 cm xung quanh gốc cây theo hình chiếu của tán. Các loại phân được trộn với nhau, bón vào rãnh và lấp đất lên.

9.8.3. Phòng trừ sâu bệnh a. Một số sâu hại chính

* Sâu vẽ bùa

- Thời gian gây hại:

Thời kỳ cây con tại vườn ươm, và 3 - 4 năm đầu mới trồng (từ tháng 2 - tháng 10 hàng năm).

- Đặc điểm gây hại:

Gây hại chủ yếu là do sâu non ăn lớp biểu bì trên lá tạo thành những vết ngoằn ngoèo có phủ sáp trắng, làm lá săn lại.

- Cách phòng trừ: Dùng Ni co tex 1-2/1000 hoặc Tre bon 1%, Đecis 1/1000. Bi 58 1/ 1000. Phun phòng 1 - 2 lần trong mỗi đợt cây có lộc non.

Hình 12: Sâu vẽ bùa Hình 13: Lá bị sâu vẽ bùa hại

* Sâu đục thân, đục cành

- Thời gian gây hại: Từ tháng 5 đến tháng 9.

+ Sâu non gây hại trên thân, cành, khoét lỗ làm đường hầm trong cây làm cho cả cây úa vàng, ngừng sinh trưởng. - Biện pháp phòng trừ:

+ Kiểm tra vườn. Nếu mật độ thấp bắt tay (Dùng gai mây luồn vào lỗ đục để bắt sâu). Nếu mật độ cao thì trừ sâu non bằng thuốc Bi 58, Ba zan 2 - 3%...

Hình 14: Cành bị sâu đục thân

*Rệp hại cam

- Đặc điểm gây hại:

+ Gây hại chủ yếu trên lá non.

+ Cả trưởng thành và ấu trùng đều chích hút làm cho cành non lá bị xoắn rộp lên. Chất thải của rệp thu hút kiến đến cộng sinh và nấm phát triển phủ đen trên bề mặt lá.

- Biện pháp phòng trừ

+ Ngắt bỏ ổ rệp ở ngọn, chồi

+ Phun trừ: Dùng Bi 58 hoặc Trerbon phun với nồng độ 1- 2/ 1000. b. Một số bệnh hại chính

- Đặc điểm gây bệnh:

+ Bệnh phá hoại ở tất cả các bộ phận cây trên mặt đất, cây non dễ nhiễm bệnh làm rụng quả và lá, cây cằn cỗi chóng tàn, quả bị bệnh phẩm chất kém.

- Biện pháp phòng trừ:

+ Chọn giống ghép không bị bệnh, gốc ghép khoẻ, chịu bệnh loét cam. + Thu dọn tàn dư cây bệnh đốt, thường xuyên tỉa cành bị bệnh.

+ Dùng Boóc đô 1% hoặc casuran nồng độ 1/1000 để phun bảo vệ lộc xuân và bảo vệ lúc hoa bắt đầu tàn.

* Bệnh Greening

- Bệnh này do virus gây nên. Đối tượng trung gian gây bệnh là ruồi vàng mang vi rus truyền vào vườn cam làm cây bị chết hàng loạt.

- Phòng bệnh bằng cách trồng xen cam với ổi để ngăn cản ruồi vàng xâm nhập vườn cam.

* Bệnh vàng lá cam

- Nguyên nhân do nấm hại quanh gốc cam làm thối gốc, ngăn cản đường vận chuyển nhựa từ trên lá xuống rễ, làm rễ không hoạt động được.

- Bệnh thường phát sinh trong điều kiện thời tiết nóng ẩm. - Dùng các loại thuốc chống nấm để trừ khi bệnh mới xuất hiện. 9.9. Thu hái và bảo quản

9.9.1. Thu hái

- Trước khi thu hái:

Cần kiểm tra sản lượng các vườn cam, quýt trong vườn từ đó xây dựng kế hoạch thu hái, bảo quản, đóng gói vận chuyển đến nơi tiêu thụ.

- Thời gian thu hái: Khi quả xuất hiện màu chín (đỏ hoặc vàng da cam) trên 1/3 đến 1/4 diện tích quả. Nếu để quả chín lâu trên cây thì quả sẽ bị xốp.

- Thu hoạch quả vào những ngày nắng ráo. Dùng kéo cắt sát cuống quả, không được làm xây sát quả. Khi thu hái xong tập trung và phân loại quả ngay.

9.9.2. Bảo quản sau thu hái

- Thu hái xong xếp cẩn thận vào sọt.

- Có thể dùng patapin để bảo quản dự trữ khoảng 2 tháng hoặc bảo quản trong kho lạnh với nhiệt độ 1- 3oC, độ ẩm 85 %.

B. Câu hỏi và bài tập thực hành .

Câu hỏi: Trình bày kỹ thuật trồng Cam quýt. Thực hiện công việc bón phân cho Cam

- Nội dung thực hành: Bón phân cho cam - Yêu cầu: Mỗi học sinh thực hiện trồng 3 cây - Phân hữu cơ hoai mục: 10kg/hố

- Phân NPK: 2kg/hố

- Dụng cụ: Cuốc, xẻng, xô, quang gánh, sảo: 1 bộ/hs - Hiện trường: Vườn thực hành hoặc đồi trồng cam. - Thời gian: 5 giờ

- Hình thức tổ chức:

+ Giáo viên hướng dẫn mở đầu 1 giờ: Hướng dẫn chung cả lớp + Giáo viên chia nhóm thực hành 5 -7 người: Hướng dẫn theo nhóm. + Kiểm tra đánh giá: Theo nhóm

C. Ghi nhớ:

- Yêu cầu về ngoại cảnh của cây ăn quả có múi

- Tiêu chuẩn đất trồng cam quýt

- Tiêu chuẩn cây giống

- Thời vụ trồng

- Khoảng cách mật độ trồng và cách trồng.

- Cách phối trộn phân bón theo tỷ lệ và cách bón phân.

- Các biện pháp xử lý tăng cường khả năng ra hoa đậu quả.

10. Trồng cây chè

A. Nội dung chính

10.1. Giới thiệu về cây chè 10.1.1. Giá trị của cây chè 10.1.1. Giá trị của cây chè

Chè là loài cây công nghiệp thực phẩm được sử dụng rộng rãi khắp nơi trên thế giới. Nước chè xanh là thứ nước giải khát tốt nhất. Trong sản xuất, chè là loài cây có nhiệm kỳ kinh doanh dài, có thể tới 30-35 năm. Trên thị trường, chè có giá từ 70.000 – 150.000đồng/kg. Vì vậy, chè được xem là một trong những loài cây công nghiệp quan trọng trong hệ thống cây công nghiệp ở nước ta.

10.1.2. Các giống chè đang được trồng phổ biến a. Nhóm chè địa phương

* Nhóm giống chè trung du (Trung quốc lá to, chè địa phương)

- Cây thân gỗ nhỏ, cao trung bình, lá có diện tích = 12 –14 cm2, rộng 5 -