Gù Vẹo Cột Sống ở Trẻ Em

Hầu hết các trường hợp vẹo cột sống đều là vẹo nhẹ, nhưng một số trẻ em tiếp tục diễn tiến nặng khi lớn lên. Vẹo cột sống nặng có thể gây tàn tật cho trẻ, làm giảm thể tích bên trong lồng ngực gây ảnh hưởng xấu đến chức năng hô hấp.

TRIỆU CHỨNG Triệu chứng của vẹo cột sống bao gồm: - Hai vai không đều (vai lệch sang một bên). - Xương bả vai nhô cao một bên. - Hai bên hông không đều. - Mào chậu nghiêng sang một bên, chân cao chân thấp.

Nếu cột sống bị vẹo nhiều, thường sẽ kèm theo biến dạng xoay. Có thể vẹo hai, ba đường cong và kèm theo gù lưng. Ngoài ra còn có thể có triệu chứng đau lưng, khó thở.

Khi phát hiện trẻ có bất kỳ triệu chứng nào của vẹo cột sống, phụ huynh nên đưa trẻ đến khám ngay bác sĩ chuyên khoa vì các trường hợp vẹo cột sống nhẹ cũng có thể diễn tiến âm thầm thành vẹo cột sống nặng hoặc rất nặng.

Các dạng vẹo cột sống

NGUYÊN NHÂN Hầu hết các trường hợp vẹo cột sống đều không xác định được nguyên nhân mặc dù bệnh có liên quan đến yếu tố di truyền, gia đình. Một số loại vẹo cột sống được biết gây ra bởi: - Bệnh lý thần kinh-cơ: bại não, loạn dưỡng cơ… - Dị tật bẩm sinh cột sống. - Chấn thương hoặc nhiễm trùng cột sống.

CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ Các yếu tố nguy cơ tăng nặng bao gồm: - Tuổi: thường bắt đầu phát triển ở lứa tuổi ngay trước tuổi dậy thì, thường từ 9 - 15 tuổi. Cần lưu ý rằng tuổi khởi phát càng nhỏ càng dễ tăng nặng. - Giới tính: bé trai và bé gái bị vẹo cột sống nhẹ tương đương nhau nhưng bé gái có nguy cơ vẹo cột sống nặng cao hơn và cần phải được điều trị. - Tiền sử gia đình: Vẹo cột sống thường có tính gia đình.

CÁC BIẾN CHỨNG Vẹo cột sống nặng có thể gây ra một số biến chứng sau: - Tổn thương phổi và tim: trong vẹo cột sống nặng, khung sườn có thể đè ép vào phổi và tim làm cho trẻ khó thở, giảm sức co bóp của tim. - Vấn đề ở lưng: bệnh nhân vẹo cột sống có khuynh hướng bị đau lưng mạn tính nhiều hơn người bình thường. - Thay đổi dáng vẻ bên ngoài: gây mất thẩm mỹ, ảnh hưởng lớn đến tâm sinh lý của trẻ.

KHÁM VÀ CHẨN ĐOÁN BỆNH Đơn giản nhất là khám nghiệm cúi lưng để xem cột sống của bé có bị vẹo gù hay không. Ngoài ra còn phải xem xét cẩn thận tình trạng thần kinh-cơ: - Yếu cơ - Tê mất cảm giác - Phản xạ bất thường

Còn phải làm thêm chụp X-quang cột sống quy ước và một số tư thế đặc biệt. Ngoài ra, có thể phải làm thêm: chụp cộng hưởng từ cột sống, chụp cắt lớp tái tạo 3D, xạ hình xương…

ĐIỀU TRỊ Trẻ bị vẹo cột sống nhẹ phần lớn chỉ cần theo dõi mà không cần phải mang áo nẹp hay phẫu thuật gì cả. Cần theo dõi sát định kỳ 4 - 6 tháng/lần.

Mặc dù đã có phác đồ điều trị cho vẹo cột sống nhẹ (góc vẹo, góc Cobb ≤ 200), trung bình (góc Cobb 200 – 400), nặng (góc Cobb ≥ 400), quyết định điều trị phải căn cứ trên tình trạng của từng cá nhân. Các yếu tố được xem xét bao gồm: - Giới tính: bé gái có nguy cơ tăng nặng hơn bé trai. - Mức độ nặng của vẹo. - Tính chất của đường cong: 2 đường cong dạng chữ S có khuynh hướng nặng hơn dạng chữ C. - Vị trí đường cong: vẹo ở trung tâm (cột sống ngực) thường diễn tiến nặng hơn vẹo ở phần trên hoặc dưới. - Độ trưởng thành xương: nếu trẻ đã ngừng phát triển nguy cơ tăng nặng sẽ giảm. Điều đó có nghĩa là áo nẹp chỉ có hiệu quả nhất ở những trẻ còn đang phát triển.

Áo nẹp Nếu trẻ vẫn còn đang phát triển và vẹo cột sống mức độ trung bình, bác sĩ sẽ khuyên mang áo nẹp. Nên lưu ý là áo nẹp không giúp điều trị khỏi vẹo cột sống mà chỉ giúp ngăn ngừa vẹo cột sống tăng nặng thêm. Hầu hết áo nẹp được mặc cả ngày và đêm. Chấm dứt mặc áo nẹp khi bộ xương ngừng phát triển, thường ở vào các thời điểm: - Khoảng 2 năm sau khi bé gái có kinh nguyệt. - Khi bé trai phải cạo râu thường xuyên. - Khi trẻ không còn cao thêm.

Phẫu thuật Vẹo cột sống nặng sẽ diễn tiến ngày càng nặng thêm, bác sĩ sẽ quyết định phẫu thuật để điều chỉnh độ cong và ngăn ngừa diễn tiến nặng thêm. Hầu hết phẫu thuật chỉnh vẹo cột sống là phẫu thuật hàn xương, làm hàn dính các đốt sống lại với nhau bằng cách đặt dụng cụ nắn chỉnh cột sống cùng với ghép xương tự thân (xương của chính bệnh nhân) để giữ cho cột sống được thẳng và lành xương. Trong trường hợp em bé còn quá nhỏ, lúc này hàn xương sớm sẽ làm cột sống ngắn lại ảnh hưởng đến chức năng tim-phổi, bác sĩ sẽ cố gắng đặt một dụng cụ đặc biệt là thanh tăng trưởng để giúp chỉnh nhưng ít làm ảnh hưởng đến sự phát triển cột sống. Biến chứng của phẫu thuật chỉnh vẹo cột sống khá nhiều và nặng nề, bao gồm: chảy máu, nhiễm trùng, đau đớn, tổn thương tủy và rễ thần kinh dẫn đến liệt hạ chi, không lành xương - khớp giả… Phẫu thuật nắn chỉnh vẹo cột sống thật sự là một thử thách rất lớn đòi hỏi phải có phẫu thuật viên nhiều kinh nghiệm, tận tâm.

Vật lý trị liệu Tuy không giúp điều trị được vẹo cột sống, vật lý trị liệu kết hợp với thể dục liệu pháp có thể giúp ngăn ngừa diễn tiến nặng và giúp nâng cao thể trạng của bé.