Hai Loài ốc Biển Nào Vừa Gây Chết Người Tại Vạn Ninh, Khánh Hòa?

Hình 1. Mẫu vật ốc biển thu thập từ vụ ngộ độc thực phẩm tại Vạn Ninh, Khánh Hòa ngày 11-9-2020 - Ảnh: Trương Sĩ Hải Trình

Số ốc gây ra vụ ngộ độc chết người kể trên do chính các nạn nhân tự đánh bắt tại vùng biển Vạn Ninh. Hai người được cứu sống nhập viện tại địa phương và được chuyển lên Bệnh viện đa khoa tỉnh Khánh Hòa tiếp tục cứu chữa.

Trong 30 mẫu vật ốc biển còn lại của mớ ốc nói trên đã được Chi cục Vệ sinh an toàn thực phẩm, Sở Y tế Khánh Hòa gởi đến Viện Hải dương học định danh loài ốc và xác định độc tố gây ngộ độc.

Theo thạc sĩ Bùi Quang Nghị (Viện Hải dương học), trong số 30 mẫu vật ốc gửi giám định, có 29 mẫu thuộc loài ốc bùn răng cưa Nassariuspapillosus và 1 mẫu thuộc loài ốc bùn Bóng Nassarius glans.

Kết quả phân tích độc tố tại phòng thí nghiệm trọng điểm cấp Viện hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam về an toàn thực phẩm và môi trường (khu vực miền Trung), tại Viện Hải dương học, xác định hàm lượng cao của độc tố tetrodotoxin trong các mẫu vật của 2 loài ốc bùn vừa nêu.

Ốc bùn Bóng Nassarius glans thu thập từ vụ ngộ độc thực phẩm tại Vạn Ninh, Khánh Hòa ngày 11-9-2020 - Ảnh: Trương Sĩ Hải Trình

Với độc tính cao gấp nhiều lần giới hạn an toàn thực phẩm biển, ước tính chỉ cần 5-10 con ốc đã nêu đủ để gây tử vong cho người ăn. Hai loài ốc đó đã từng gây ra một số ngộ độc trước đây. Các trường hợp ngộ độc tương tự do ăn ốc biển cùng từng được ghi nhận tại các nước khu vực Thái Bình Dương.

Chất độc Tetrodotoxin tấn công hệ thần kinh trung ương của người và động vật do cơ chế khóa kênh trao đổi ion natri trên màng tế bào thần kinh cơ, làm ngưng quá trình truyền dẫn tín hiệu thần kinh.

Do đặc tính bền nhiệt, bền axít, độc tố tetrodotoxin không bị phân hủy ở nhiệt độ cao khi chế biến và có thể tồn tại cả trong các sản phẩm thức ăn chế biến, thậm chí kể cả sản phẩm cấp đông, đóng hộp.

Triệu chứng ngộ độc thường xuất hiện khoảng 30 phút sau khi ăn, bao gồm tê lưỡi, tê môi, chóng mặt, đau đầu, đau thắt vùng bụng, buồn nôn, nôn mửa, nói khó, nuốt khó, mất cân bằng vận động (đi loạng choạng, lảo đảo)... Trường hợp nặng nạn nhân co giật, sùi bọt mép, hôn mê và có thể tử vong do liệt cơ hô hấp.

Không có thuốc giải đặc hiệu cho các trường hợp ngộ độc tetrodotoxin nên giải pháp xử trí được đề xuất theo định hướng loại bỏ bớt độc tố trong cơ thể nạn nhân như kích nôn, súc rửa dạ dày hay uống dung dịch carbon hoạt tính và điều trị theo triệu chứng lâm sàng.

Khi nạn nhân có biểu hiện khó thở, cần lập tức thông thoáng đường thở, móc sạch đờm dãi, đặt nằm nghiêng và cung cấp oxy giúp nạn nhân vượt qua nguy kịch bằng hô hấp nhân tạo hoặc thở máy.

Ốc bùn răng cưa Nassarius pappilosus thu thập từ vụ ngộ độc thực phẩm tại Vạn Ninh, Khánh Hòa ngày 11-9-2020 - Ảnh: Trương Sĩ Hải Trình

Nguồn gốc độc tố trong các loài ốc biển hiện nay chưa được biết rõ và khá phức tạp, không phải tất cả các cá thể trong cùng một loài đều chứa độc tố, và độc tính cũng rất khác biệt theo từng cá thể, vùng địa lý và mùa vụ.

Để tránh nguy hiểm đối với sức khỏe và tính mạng con người, tuyệt đối không nên ăn những loài ốc có tiền sử gây ngộ độc hoặc chưa được kiểm chứng chắc chắn an toàn thực phẩm.

Mặt khác, sau khi ăn bất cứ loài ốc biển nào mà bạn cảm thấy có biểu hiện của một trong những triệu chứng ngộ độc, cần nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.

Có nhiều loài ốc gây ngộ độc nguy hiểm

Khá nhiều loài ốc được xác định gây ngộ độc như ốc mặt trăng (Turban), ốc đụn (The top of shells), ốc tù và (Trumpet shells), ốc hương Nhật Bản (Ivory snails), ốc trám (Oliva)...

Tuỳ thuộc vào từng loài ốc, bản chất độc tố có thể là saxitoxin (độc tố vi tảo tích lũy trong các động vật hai mảnh vỏ, một số loài cua rạn...) hoặc tetrodotoxin (độc tố trong cá nóc, mực đốm xanh hay cua móng ngựa (so biển)...