Hải Phòng: Sông Rế đang Bị “bức Tử” - Công An Nhân Dân

Mất nhiều năm khảo sát TP Hải Phòng mới xác định được 3 con sông: Rế (huyện An Dương và quận Hồng Bàng), Đa Độ (Kiến Thụy) và sông Giá (Thủy Nguyên) là nguồn cung cấp nước mặt chủ yếu phục vụ cho sản xuất nước sạch toàn thành phố. Trong đó, sông Rế (xuất phát từ Hải Dương về đến đập Cái Tắt xã An Đồng, An Dương) ngoài việc cung cấp nước ngọt tưới cho 10.000ha cây trồng cho 2 địa phương An Dương và Hồng Bàng, còn là nguồn chính mỗi năm cấp khoảng 42 triệu m3 nước thô cho Nhà máy Nước An Dương (thuộc Công ty TNHH MTV cấp nước Hải Phòng) sản xuất nước sạch phục vụ khu vực nội thành.

Tuy nhiên, trong nhiều năm qua, đơn vị quản lý là Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi An Hải luôn đối mặt với muôn vàn khó khăn trong việc quản lý nguồn nước vô cùng quan trọng này. Để thực hiện nhiệm vụ, công ty đã được thành phố cho phép thành lập Đội quản lý, bảo vệ công trình thủy lợi (QLBVCTTL) có chức năng kiểm tra các hành vi xâm phạm sông Rế và xử lý theo khuôn khổ của Pháp lệnh bảo vệ công trình thủy lợi.

Tính trung bình, mỗi tháng Đội QLBVCTTL phải xử lý từ 30-35 vụ, có ngày cao điểm xử lý đến 3 vụ. Mặc dù vậy, tình trạng lấn chiếm, xả thải ra sông không hề giảm, việc vi phạm diễn ra như cơm bữa dưới đủ hình thức: đơn giản là dựng lều, quán bán hàng, phức tạp thì lấp sông mở rộng mặt bằng, đổ móng xây dựng nhà kiên cố, lập xưởng sản xuất. Đó là chưa kể đến hành vi biến sông Rế thành hệ thống cống hở khổng lồ để xả thải sinh hoạt thì hầu như quá phổ biến, đến mức không thể xử lý được khi 100% dân hai bên bờ sông đều vi phạm.

Theo Trung tâm Quan trắc môi trường - Sở TN&MT, từ đầu năm đến nay, trung tâm đã thực hiện 6 đợt quan trắc, phân tích 18 mẫu nước với 288 thông số về chất lượng nước tại 3 sông Rế, Giá, Đa Độ. Kết quả cho thấy, tại các sông Rế và Đa Độ đã có dấu hiệu ô nhiễm.

"Đầu độc" bằng… hóa chất

Trong khi chưa biết cách nào hạn chế mức độ ô nhiễm thì lại xảy ra vụ “đầu độc” sông Rế bằng hóa chất cặn bẩn, vô cùng độc hại, thủ đoạn hết sức tinh vi. Thời gian gần đây, người dân phường Hùng Vương, quận Hồng Bàng liên tục chứng kiến hiện tượng lạ: Cứ sáng sớm ra, trên tuyến kênh thoát nước Nam Bắc Hùng (thuộc các xã Nam Sơn - Bắc Sơn, An Dương và phường Hùng Vương, Hồng Bàng), đoạn cửa cống An Trì, thuộc tổ An Trì 1 (Hùng Vương), chẳng biết từ đâu ra mà dầu loang phủ kín đen mặt kênh, mùi hôi hắc nồng nặc. Vào những ngày trời mưa to, vệt dầu loang kéo dài hàng trăm mét rồi đổ ra tận sông Rế.

Sông Rế, nguồn cung cấp nước ngọt chính cho nội thành Hải Phòng.

Tổ công tác liên ngành (do phường Hùng Vương thành lập) tiến hành kiểm tra và xác định, nguồn dầu loang đó xuất phát từ nhà số 16 phố An Trì, Hùng Vương, do Vũ Ánh Dương, 27 tuổi, ở Thượng Lý, quận Hồng Bàng thuê lại để làm cơ sở tổ chức thu gom dầu thải về tái chế. Xét thấy vụ việc vượt giới hạn chức năng, Tổ công tác liên ngành báo cáo các ban, ngành chức năng phối hợp cùng Công an quận Hồng Bàng kiểm tra xử lý.

Chiều 24/8, lực lượng liên ngành gồm: UBND phường Hùng Vương, Công an quận Hồng Bàng, Phòng Tài nguyên, Phòng Quản lý đô thị Hồng Bàng và đại diện Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi An Hải kiểm tra hành chính cơ sở tái chế dầu của Vũ Ánh Dương. Đến khi mục sở thị cơ sở vật chất của xưởng dầu thì các thành viên trong đoàn mới thấy hãi hùng.

Trên diện tích mặt bằng chật hẹp chừng 300m2 phủ dày một hợp chất cặn bẩn, nhớp nhúa ngấm dài ngày là nơi chứa 8 téc (25m3/téc), 60 thùng phuy (lít/thùng) đang chứa đầy dầu thải ra từ động cơ. Ngoài ra, còn 1 xe tải 2,5T tự chế, 1 máy bơm dầu và hệ thống ống dẫn loằng ngoằng. Gọi là cơ sở tái chế dầu, loại ngành nghề kinh doanh có điều kiện nghiêm ngặt về môi trường nhưng ông Dương không thể xuất trình trước Đoàn kiểm tra bất cứ loại giấy tờ liên quan đến ngành nghề được phép kinh doanh.

Để che mắt cơ quan quản lý, chủ cơ sở này luôn lợi dụng những lúc trời mưa mới xả cặn dầu xuống rãnh thoát nước của gia đình nối với kênh thoát nước Bắc Hùng. Để đối phó khi cần thiết, chủ cơ sở cho lắp đặt đường ống nhựa PVC dẫn ngầm trong lòng đất làm cống xả trực tiếp chất cặn dầu thải sau khi tái chế. Xét thấy vụ việc này hết sức nghiêm trọng nên Đoàn liên ngành đã thống nhất chuyển giao hồ sơ vụ việc cho Công an quận Hồng Bàng tiếp tục điều tra xử lý.

Phải giữ nguồn nước sạch

Chỉ con sông dài vỏn vẹn 9 cây số nhưng là nguồn cung cấp sự sống còn cho gần 1 triệu dân khu vực nội thành, đủ để một lần nữa chứng minh sông Rế quan trọng đến mức nào. Cho dù việc phát hiện vụ xả thải hóa chất cặn bẩn được cho là kịp thời thì có thể nói rằng đây chưa phải là vụ việc duy nhất và cuối cùng. Công tác bảo vệ nguồn nước, bảo vệ hành lang con sông quý như vàng cũng tự nó chứng minh chưa thực sự hiệu quả, chưa một ngày an tâm.

Không biết đã bao lần đơn vị trực tiếp quản lý, các cơ quan truyền thông lên tiếng cầu cứu, cảnh báo nhưng rồi vẫn chưa có sự thay đổi nào, ngoại trừ 1 quyết sách: Tại kỳ họp HĐND TP Hải Phòng lần thứ 16 - khóa XIII, ông Bùi Quang Sản, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường đã đề xuất việc thành phố không cấp giấy phép xả thải vào các con sông cung cấp nước ngọt cho thành phố (sông Giá, sông Rế, sông Đa Độ) để tránh ô nhiễm nguồn nước. Đề xuất này đã được UBND TP Hải Phòng đồng ý. Nhưng lệnh cấm đó bao giờ triển khai và sẽ triển khai ra sao, hiệu quả thế nào chưa ai biết