Hành Trình Khám Phá Di Sản Bắc Giang: Cây Dã Hương Nghìn Tuổi

"Cây Dã hương ngàn năm tuổi" thuộc xã Tiên Lục, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang là cây Dã hương đại thụ lớn nhất thế giới.

Hành trình tìm hiểu di sản Bắc Giang: Hương án chùa Khám Lạng

Hành trình tìm hiểu di sản Bắc Giang: Chùa Bổ Đà

Hành trình tìm hiểu di sản Bắc Giang: Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm

"Dã hương" được hiểu là hương thơm dân dã. Mùi thơm của cây tỏa ra từ nhựa cây và hoa của cây. Mùi thơm nhẹ nhàng và lan tỏa ra rất xa nên người dân nơi đây quen gọi là cây Dã hương.

Theo các nhà khoa học, cây này được vua Lê Cảnh Hưng phong cho là "Quốc chúa đô mộc Dã Đại Vương" (cây Dã lớn nhất nước); được ghi tên, in ảnh trong cuốn Từ điển bách khoa Larausse của Pháp và giới thiệu ảnh tại hội chợ Maseille (Pháp) năm 1932; được trường Viễn Đông Bác cổ (nay là bảo tàng Lịch sử Việt Nam) xếp hạng là cây cổ thụ quý hiếm của Việt Nam.

Năm 1989, Bộ Văn hóa - Thông tin đã xếp cây Dã hương ở Bắc Giang nằm trong quần thể cụm di tích quốc gia (gồm cây Dã hương, đình Viễn Sơn, chùa Phúc Quang, đình Thuận Hòa...). 

Theo các nhà khoa học, cây này được vua Lê Cảnh Hưng phong cho là "Quốc chúa đô mộc Dã Đại Vương" (cây Dã hương lớn nhất nước).

Theo ước lượng, gốc cây Dã hương to đến 8 người ôm, còn theo những người làm công tác nghiên cứu vòng đo điểm to nhất của thân cây là 11m, chỗ nhỏ nhất là 8,3m, cây cao khoảng 36m, có đường kính trên 2,5m.

Lớp vỏ cây trung bình dày 15cm, tán cây Dã hương xòe phủ kín mái đình Tiên Lục, tạo ra một cảnh quan đặc sắc cho một vùng quê giàu di tích văn hóa. Hoa Dã hương thường nở vào cuối xuân đầu hè, màu vàng nhạt, cánh nhỏ li ti và có mùi thơm tựa hoa dạ lan. 

Gốc cây Dã hương có đường kính khoảng 8 người nối tay ôm.

Cây không chỉ là nét đẹp của cảnh quan môi trường, cảnh quan thiên nhiên mà còn là nét đẹp văn hóa, biểu tượng rất đỗi mộc mạc, thân thiết, linh thiêng trong không gian văn hóa Việt.

Theo người dân ở đây thì mỗi một cành cây gẫy là thể hiện một sự kiện báo hiệu một sự chuyển biến lớn của đất nước như: Năm 1945 cành Dã hương lớn phía đông bắc gãy là lúc Cách mạng Tháng Tám thành công; Năm 1954, cành phía tây gãy là năm chiến thắng Điện Biên Phủ; Năm 1964 cành phía nam gãy gắn với sự kiện Vịnh Bắc Bộ chiến tranh mở rộng ra miền Bắc; Năm 1975 cành phía tây gãy gắn với sự kiện giải phóng miền Nam thống nhất đất nước; Năm 2006 một cành ở đỉnh ngọn phía Nam gãy thì năm đó nước ta gia nhập tổ chức Thương mại thế giới (WTO).

Hoa Dã Hương thường nở vào cuối xuân đầu hè, màu vàng nhạt, cánh nhỏ li ti và có mùi thơm tựa hoa dạ lan.

Hiện nay cây Dã hương đã được nhà nước coi là di sản quốc gia, hàng ngày có rất nhiều đoàn khách về đây không chỉ để chiêm ngưỡng, cảm nhận vẻ đẹp của cây "Dã đại vương" nghìn năm tuổi, được người dân nơi đây lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo nên những thông điệp có ý nghĩa nhân văn sâu sắc về một cây cổ thụ như một biểu tượng, tượng trưng cho một sức sống trường tồn của dân tộc.

Cây Dã Hương được người dân trong xã gọi là "cây Dã ngàn năm", nó đã sống ở đây được gần một thiên nhiên kỷ, cũng từng trải qua bao thăng trầm của lịch sử Việt Nam nên mọi người luôn coi cây như một linh vật phù hộ cho làng từ ngàn đời nay.

Hiện nay cây Dã hương đã được nhà nước coi là di sản quốc gia.

Qua hàng trăm năm sống cùng với dân làng, cùng với những truyền thuyết, huyền thoại và tín ngưỡng tâm linh, cây Dã Hương đã tạo ra một bầu không khí trong lành cho người dân sống xung quanh.

Đến đây, ngoài việc tham quan và thỏa mãn nhu cầu tâm linh, du khách có thể thỏa mãn nhu cầu du lịch sinh thái, tìm hiểu các giá trị sinh thái và khoa học của cây đại thụ này. Đến với cây, ngoài tham quan và giải trí du khách sẽ có một tinh thần thoải mái được tận hưởng hương thơm ngào ngạt tỏa ra từ cây cao như một luồng không khí được điều hòa qua tán lá xanh.

T.Lê