Hệ Thống đa đảng – Wikipedia Tiếng Việt

Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. Mời bạn giúp hoàn thiện bài viết này bằng cách bổ sung chú thích tới các nguồn đáng tin cậy. Các nội dung không có nguồn có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ. (tháng 8 năm 2024)

Một phần của loạt bài về Chính trị
Chính trị đảng phái
Phổ chính trị Cánh tả Cực tả Trung gian thiên tả Trung gian Trung gian thiên tả Trung gian cấp tiến Trung gian thiên hữu Cánh hữu Trung gian thiên hữu Cực hữu
Ý thức hệ/Cương lĩnh Vô trị Cộng sản Xã hội Dân chủ xã hội Tự do Tự do ý chí Cộng hòa Tiến bộ Nguyên hợp Dân chủ Dân túy Toàn cầu Quốc tế Môi trường Xanh Đường lối thứ ba Bảo thủ Bảo hoàng Quân chủ Dân tộc (quốc gia) Nhà nước Tư bản Phát xít Đế quốc
Hệ thống đảng phái Phi đảng phái Đơn đảng Đảng ưu thế Lưỡng đảng Đa đảng
Liên minh đảng phái Đảng cầm quyền Đảng đối lập Đảng đa số Đảng thiểu số Chính phủ liên hiệp Mặt trận các đảng phái
x t s

Hệ thống đa đảng là hệ thống mà ở đó có hai hoặc nhiều hơn các đảng phái chính trị có khả năng giành quyền điều hành chính phủ một cách độc lập hay liên minh với nhau.

Không giống như hệ thống một đảng phái hay hệ thống không đảng phái, hệ thống đa đảng khuyến khích toàn bộ cử tri thành lập nhiều nhóm đặc trưng riêng, Được công nhận chính thức và thường được gọi là các đảng chính trị. Mỗi đảng tranh cử từ những cử tri hợp thức (được cho phép bầu). Hệ thống đa đảng là thiết yếu trong một nền dân chủ đại nghị, vì nó ngăn ngừa sự lãnh đạo của một đảng duy nhất dẫn đến những chính sách không mang tính cạnh tranh (được đưa ra thách thức bởi các đảng phái khác).[1]

Nếu chính phủ gồm các ghế được bầu ra, các đảng có thể chia quyền theo đại diện tỉ lệ hoặc luật thắng với đa số tương đối. Ở đại diện tỉ lệ, mỗi đảng giành được một số ghế theo tỉ lệ phiếu bầu mà đảng đó nhận được. Còn ở thắng với đa số tương đối, cử tri được chia thành nhiều khu vực, mỗi khu vực một người được chọn cho một ghế bởi đa số phiếu. Luật thắng với đa số tương đối không có lợi cho sự phát triển của nhiều đảng, và chúng tự nhiên hướng đến một hệ thống chỉ có hai đảng, nơi chỉ có hai đảng có cơ hội thực sự trong việc đưa ứng viên của họ giành chiến thắng (hệ quả này còn gọi là luật Duverger.) Trái lại, đại diện tỉ lệ không có khuynh hướng này và cho phép nhiều đảng chính phát triển.

Sự khác biệt này không phải là không có liên quan với nhau. Một hệ thống hai đảng đòi hỏi cử tri đứng vào các khối lớn, nhiều khi lớn đến nỗi họ không thể đồng ý với các nguyên tắc chung. Theo cách nghĩ này, một số thuyết cho rằng điều này những ứng viên ôn hòa sẽ giành chiến thắng. Trong khi đó, nếu có nhiều đảng chính, mỗi đảng có số phiếu bầu về cơ bản ít hơn đa số, các đảng buộc phải liên minh với nhau để thiết lập một chính phủ. Điều này cũng khuyến khích một đường lối ôn hòa. Hoa Kỳ là một ví dụ cho hệ thống đa đảng nhưng chỉ có hai đảng từng điều hành chính phủ. Đức, Ấn Độ, Pháp và Israel là những quốc gia điển hình đang sử dụng hệ thống đa đảng một cách hiệu quả trong nền dân chủ của mình. Với những nước này, nhiều đảng chính trị thường thiết lập liên minh để tạo thành một khối mạnh cho việc điều hành chính phủ.

Ngày nay, hệ thống này được áp dụng tại hầu hết các quốc gia trên thế giới. Ngược lại với đa đảng là chế độ đơn đảng được áp dụng tại một số quốc gia Xã hội chủ nghĩa.

Các quốc gia đa đảng

[sửa | sửa mã nguồn]

Trên thế giới (tính đến tháng 1 năm 2013) có tất cả 117 quốc gia và vùng lãnh thổ đa đảng, trong đó châu Âu với số lượng đông nhất, 40 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Các quốc gia đa đảng ở châu Á

[sửa | sửa mã nguồn]

Châu Á có 21 quốc gia độc lập đa đảng có chủ quyền:

•  Thái Lan
•  Indonesia
•  Philippines
•  Đông Timor
•  Hàn Quốc
•  Đài Loan
•  Ấn Độ
•  Pakistan
•    Nepal
•  Maldives
•  Uzbekistan
•  Kyrgyzstan
•  Iraq
•  Jordan
•  Síp
•  Liban
•  Thổ Nhĩ Kỳ
•  Nhật Bản
• Israel
•  Singapore
•  Myanmar

Các quốc gia đa đảng ở châu Âu

[sửa | sửa mã nguồn]

Châu Âu có 40 quốc gia và vùng lãnh thổ đa đảng:

Thụy Điển  Na Uy  Phần Lan  Estonia  Latvia  Lithuania  Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland  Ireland  Iceland  Quần đảo Faroe  Đan Mạch  Đảo Man  Đức

Pháp  Áo  Luxembourg  Thụy Sĩ  Hà Lan  Bỉ  Bồ Đào Nha  Tây Ban Nha  Andorra  Ý  San Marino  Slovenia  Croatia

Bosnia và Herzegovina  Montenegro  Serbia  Kosovo  Macedonia  Hy Lạp  Ba Lan  Ukraina  Moldova  Nga  Slovakia  Hungary  Romania  Bulgaria

Các quốc gia đa đảng ở châu Mỹ

[sửa | sửa mã nguồn]

Châu Mỹ có 23 quốc gia và vùng lãnh thổ đa đảng:

Canada  Saint Pierre và Miquelon  Guatemala  El Salvador  Nicaragua  Panama  Brasil

Uruguay  Paraguay  Argentina  Chile  Bolivia  Peru  Ecuador

Colombia  Venezuela  Suriname  Guyane thuộc Pháp  Haiti  Mexico  Anguilla  Guadeloupe  Hoa Kỳ

Các quốc gia đa đảng ở châu Phi

[sửa | sửa mã nguồn]

Châu Phi có 24 quốc gia và vùng lãnh thổ đa đảng:

Ai Cập  Libya  Tunisia  Maroc  Sudan  Mauritania  Mali  Niger

Nigeria  Senegal  Sierra Leone  Bờ Biển Ngà  Liberia  Cộng hòa Trung Phi  São Tomé và Princípe  Djibouti

Burundi  Kenya  Zambia  Malawi  Comoros  Somaliland  Madagascar  Mayotte

Các quốc gia châu Đại Dương đa đảng

[sửa | sửa mã nguồn]

Châu Đại Dương có 8 quốc gia và vùng lãnh thổ đa đảng:

Australia  New Zealand  Quần đảo Solomon  Vanuatu

New Caledonia  Polynesia thuộc Pháp  Wallis và Futuna

Kiribati  Papua New Guinea

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ [1] - Education 2020, definition of multiparty: "A system in which several major and many lesser parties exist, seriously compete for, and actually win public offices."

Tiêu đề chuẩn	GND: 4169312-7