Hệ Thống Kiến Thức Trọng Tâm Môn Lịch Sử Lớp 12

Tailieumoi.vn xin giới thiệu đến các quý thầy cô, các em học sinh đang trong quá trình ôn tập tài liệu Hệ thống kiến thức trọng tâm môn Lịch Sử lớp 12 , tài liệu bao gồm 72 trang giúp các em học sinh có thêm tài liệu tham khảo trong quá trình ôn tập, củng cố kiến thức và chuẩn bị cho kỳ thi môn Lịch sử sắp tới. Chúc các em học sinh ôn tập thật hiệu quả và đạt được kết quả như mong đợi.

Mời các quý thầy cô và các em học sinh cùng tham khảo và tải về chi tiết tài liệu dưới đây

TÓM TẮT LÝ THUYẾT LỊCH SỬ 12PHẦN MỘT: PHẦN LỊCH SỬ THẾ GIỚINăm học 2009 - 2010CHƯƠNG I. Bài 1:SỰ HÌNH THÀNH TRẬT TỰ THẾ GIỚI MỚI SAU CHIẾN TRANHTHẾ GIỚI THỨ HAI (1945-1949)I. HỘI NGHỊ IAN -TA (2-1945) VÀ NHỮNG THỎA THUẬN CỦA BA CƯỜNG QUỐC.1. Hoàn cảnh lịch sử:- Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai sắp kết thúc, nhiều vấn đề quan trọng và cấp bách đặt ra trước các cường quốc Đồng minh:+ Việc nhanh chóng đánh bại phát xít.+ Tổ chức lại thế giới sau chiến tranh.+ Việc phân chia thành quả chiến thắng.- Từ ngày 4 đến 11/2/1945, Mỹ (Ru dơ ven), Anh (Sớc sin), Liên Xô (Xtalin) họp hội nghị quốc tế ở I-an-ta (Liên Xô) để thỏa thuận việc giải quyết những vấn đề bức thiết sau chiến tranh và hình thành một trật tự thế giới mới.2. Nội dung của hội nghị:- Tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và chủ nghĩa quân phiệt Nhật.- Nhanh chóng kết thúc chiến tranh. Liên Xô sẽ tham chiến chống Nhật ở châu Á.- Thành lập tổ chức Liên hiệp quốc để duy trì hòa bình, an ninh thế giới- Thỏa thuận việc đóng quân, giải giáp quân đội phát xít và phân chia phạm vi ảnh hưởng của các cường quốc thắng trận ở châu Âu và Á:+ Ở châu Âu: Liên Xô chiếm Đông Đức, Đông Âu; Mỹ, Anh, Pháp chiếm Tây Đức, Tây Âu.+ Ở châu Á:* Vùng ảnh hưởng của Liên Xô: Mông Cổ, Bắc Triều Tiên, Nam Xa-kha-lin, 4 đảo thuộc quần đảo Cu-rin;* Vùng ảnh hưởng của Mỹ và phương Tây:Nhật Bản,Nam Triều Tiên;Đông Nam Á,Nam Á, Tây Á …* Trung Quốc trở thành quốc gia thống nhất. Những quyết định của hội nghị Yalta (I-an-ta) đã trở thành khuôn khổ của trật tự thế giới mới, thường được gọi là ”Trật tự hai cực Ianta ”.II. SỰ THÀNH LẬP LIÊN HIỆP QUỐC.1. Sự thành lập:Từ 25/4 đến 26/6/1945, đại biểu 50 nƣớc họp tại San Francisco (Mỹ), thông qua Hiến chương thành lập tổ chức Liên hiệp quốc.Ngày 24-10-1945 đƣợc coi là ”Ngày Liên Hiệp Quốc ”. Trụ sở đặt tại NewYork (Mỹ)2. Mục đích:- Duy trì hòa bình và an ninh thế giới.- Phát triển mối quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa các nƣớc trên cơ sở tôn trọng nguyên tắc bình đẳng và quyền tự quyết của các dân tộc. 3. Nguyên tắc hoạt động:- Bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia và quyền tự quyết của các dân tộc.- Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của các nƣớc.- Không can thiệp vào nội bộ các nƣớc.- Giải quyết tranh chấp, xung đột quốc tế bằng phƣơng pháp hòa bình.

- Chung sống hòa bình và sự nhất trí giữa 5 cƣờng quốc: Liên Xô, Mỹ, Anh, Pháp, TQ- Hiện nay, Liên hiệp quốc có 192 thành viên, Việt Nam (thành viên 149) gia nhập Liên hiệp quốc tháng 9/1977.- Các tổ chức LHQ hoạt động tại VN:+ UNICEF: Quỹ Nhi Đồng LHQ.+ UNESCO: Tổ chức Văn hóa- Khoa Học – Giáo dục LHQ.+ WHO : Tổ chức Y tế thế giới

+ FAO : Tổ chức Lƣơng – Nông.+ IMF: Quỹ tiền tệ quốc tế.

+ IL O: Lao động quốc tế.+ UPU: Bưu chính.

+ ICAO: Hàng không

+ IMO: Hàng hải.*Việt Nam là thành viên không thƣờng trực của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc nhiệm kỳ 08-09CHƯƠNG II. Bài 2: LIÊN XÔ VÀ CÁC NƢỚC ĐÔNG ÂU (1945 – 1991)LIÊN BANG NGA (1991 – 2000)I. LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU TỪ 1945 ĐẾN GIỮA NHỮNG NĂM 70.1. Liên Xô từ 1945 đến giữa những năm 70a. Công cuộc khôi phục kinh tế (1945 - 1950)* Bối cảnh:- Bị tổn thất nặng do Chiến tranh thế giới thứ hai, 27 triệu ngƣời chết, 1.710 thành phố và hơn 70.000 làng mạc bị thiêu hủy, 32.000 xí nghiệp bị tàn phá..- Các nước tư bản bao vây kinh tế, cô lập chính trị.- Phải tự lực tự cƣờng hoàn thành thắng lợi các kế hoạch 5 năm khôi phục kinh tế, củng cố quốc phòng, giúp đỡ phong trào cách mạng thế giới.* Thành tựu:* Hoàn thành kế hoạch 5 năm khôi phục kinh tế trong 4 năm 3 tháng.* Năm 1950, sản lƣợng công nghiệp tăng 73%, nông nghiệp đạt mức trước chiến tranh.* Năm 1949 chế tạo thành công bom nguyên tử, phá vỡ thế độc quyền nguyên tử của Mỹ.b. Liên Xô tiếp tục xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội (từ 1950 đến nửa đầu những năm 70).Liên Xô tiến hành các kế hoạch dài hạn và đạt nhiều thành tựu to lớn* Kinh tế:

- Công nghiệp: Giữa những năm 1970, là cường quốc công nghiệp thứ hai thế giới, đi đầu trong công nghiệp vũ trụ, công nghiệp điện hạt nhân…)- Nông nghiệp: sản lượng tăng trung bình hàng năm 16%.* Khoa học kỹ thuật: + Năm 1957 phóng vệ tinh nhân tạo đầu tiên của trái đất.+ Năm 1961, phóng tàu vũ trụ đưa nhà du hành Gagarin bay vòng quanh Trái đất, mở đầu kỷ nguyên chinh phục vũ trụ của loài ngoài.* Xã hội: có nhiều biến đổi:- Chính trị ổn định- Tỷ lệ công nhân chiếm 55 % số ngƣời lao đông.- Trình độ học vấn của người dân đƣợc nâng cao (3/4 số dân có trình độ trung học và đại học).* Đối ngoại:- Là trụ cột của hệ thống XHCN.- Là chỗ dựa cho hòa bình và cách mạng thế giới.* Ý nghĩa:- Chứng tỏ tính ưu việt của CNXH ở mọi lĩnh vực xây dựng kinh tế, nâng cao đời sống, củng cố quốc phòng.- Làm đảo lộn toàn bộ chiến lƣợc của đế quốc Mỹ và đồng minh Mỹ2. Các nƣớc Đông Âu từ 1945 – 1975.a. Sụ ra đời của nhà nước dân chủ nhân dân Đông Âu 1945-1949.* 1944-1945 nhân dân Đông Âu phối hợp Hồng Quân Liên Xô truy kích quân Đức, đã giành chính quyền và thành lập các Nhà nƣớc dân chủ nhân dân: Ba Lan, Rumani, Hungari, Bulgari, Tiệp Khắc, Nam Tư, Anbani, riêng CHDC Đức ra đời tháng 10/1949.Tại Đức:Đức tạm chia thành 4 khu vực chiếm đóng của Liên Xô, Mỹ, Anh, Pháp. Nhưng với Am mưu phục hồi chủ nghĩa quân phiệt, chia cắt lâu dài nước Đức, các nước Anh, Pháp, Mỹ lập Cộng Hòa Liên bang Đức (9-1949); Thể theo nguyện vọng của nhân dân, được sự giúp đỡ của Liên Xô, CHDC Đức thành lập (10-1949 )* Nhà nước dân chủ nhân dân ở Đông Âu là chính quyền liên hiệp nhiều giai cấp, đảng phái:+ Từ 1945 – 1949 tiến hành cải cách ruộng đất.+ Quốc hữu hóa các xí nghiệp lớn của tƣ bản trong và ngoài nƣớc.+ Ban hành các quyền tự do dân chủ, nâng cao đời sống của nhân dân.+ Củng cố vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản.+ Các thế lực phản động trong và ngoài nƣớc tìm mọi cách chống phá sự nghiệp cách mạng của các nước Đông Âu nhƣng đều thất bại.* Các nước CHND Đông Âu ra đời là thay đổi lớn đối với cục diện châu Âu.b. Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở các nƣớc Đông Âu.* Hoàn cảnh:- 1950-1975 Đông Âu thực hiện nhiều kế hoạch 5 năm nhằm xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội trong tình hình khó khăn và phức tạp.- Xuất phát từ trình độ phát triển thấp, bị bao vây kinh tế, các thế lực phản động chống phá.* Thành tựu: nhờ sự giúp đỡ của Liên Xô và sự nỗ lực của nhân dân Đông Âu.Xây dựng nền công nghiệp dân tộc, điện khí hóa.Nông nghiệp phát triển nhanh chóng.Trình độ khoa học-kỹ thuật đƣợc nâng caoTrở thành các quốc gia công – nông nghiệp.* Ý nghĩa:làm thay đổi cục diện Châu Âu sau chiến tranh thế giới thứ hai, chủ nghiã xã hội trở thành hệ thống.3. Quan hệ hợp tác giữa các nƣớc XHCN ở châu Âu.a. Quan hệ kinh tế, khoa học- kỹ thuật:Hội đồng tƣơng trợ kinh tế (SEV thành lập ngày 08.01.1949):- Các nƣớc Đông Au đã hòan thành CMDCND và bƣớc vào thời kỳ xây dựng CNXH.- Hội Đồng Tƣơng Trợ Kinh tế (SEV) thành lập ngày 8-1-1949 gồm Liên Xô,Ba Lan, Tiệp Khắc, Anbani, Bungari, Hungari, Rumani sau thêm CHDC Đức, Mông Cổ, Cuba và Việt Nam* Mục đích:Tăng cường sự hợp tác giữa các nƣớc XHCN,Thúc đẩy sự tiến bộ về kinh tế, văn hóa, khoa học- kỹ thuật …Thu hẹp dần về trình độ phát triển kinh tếThành tựu:đã thúc đẩy các nƣớc XHCN phát triển kinh tế, tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật để đẩy mạnh việc việc xây dựng CNXH, nâng cao đời sống nhân dân.*Tác động:Tốc độ tăng trƣởng trong sản xuất công nghiệp 10%/ năm. GDP tăng 5,7 lần.Liên Xô giữ vai trò quan trọng trọng hoạt động của khối này, viện trợ không hoàn lại cho các nước thành viên 21 tỷ rúp.* Thiếu sót, hạn chế:

+ Khép kín cửa, không hòa nhập vào nền kinh tế thế giới.+ Còn nặng về trao đổi hàng hóa, mang tính bao cấp.+ Chưa áp dụng tiến bộ của khoa học và công nghệ.* Ý nghĩa:- Các nước XHCN có điều kiện giúp đỡ lẫn nhau để đẩy mạnh công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.- Nâng cao đời sống nhân dân- Ngày 28-6-1991 ngừng hoạt động.b. Quan hệ chính trị – quân sự:Tổ chức phòng thủ Varsava thành lập ngày 14/05/1955.+Mục tiêu:* Là liên minh phòng thủ về quân sự, chính trị của các nƣớc XHCN Châu Âu.* Giữ gìn hòa bình và an ninh ở Châu Âu và thế giới* Tạo thế cân bằng về quân sự giữa các nước XHCN và đế quốc vào đầu những năm 1970.* Sau những biến động chính trị lớn ở Đông Âu, những người đứng đầu 2 nƣớc Liên Xô và Mỹ thỏa thuận chấm dứt chiến tranh lạnh (1989), ngày 1-7-1991, tổ chức này ngừng hoạt động.II. LIÊN XÔ VÀ CÁC NƢỚC ĐÔNG ÂU TỪ GIỮA NHỮNG NĂM 70 ĐẾN NĂM 1991.1. Sự khủng hoảng của chế độ XHCN ở Liên Xô.(Liên Xô từ nửa sau những năm 1970 đến1991).a. Hoàn cảnh lịch sử- Năm 1973, cuộc khủng hoảng dầu mỏ đã tác động mạnh mẽ đến tình hình kinh tế, chính trị thế giới.- Do chậm sửa đổi để thích ứng với tình hình mới, cuối những năm 70 đến đầu những năm 80, kinh tế Liên Xô lâm vào tình trạng trì trệ, suy thoái.b. Công cuộc cải tổ và hậu quả.- Tháng 3/1985, M Gooc –ba - chop (M.Gorbachev) tiến hành cải tổ đất nƣớc theo đường lối ”cải cách kinh tế triệt để ”, tiếp theo là cải cách hệ thống chính trị và đổi mới tƣ tƣởng. Do sai lầm trong quá trình cải tổ, đất nƣớc Xô Viết khủng hoảng toàn diện:+ Kinh tế chuyển sang kinh tế thị trƣờng vội vã, thiếu sự điều tiết của nhà nƣớc nên gây ra hỗn loạn, thu nhập giảm sút nghiêm trọng.+ Chính trị và xã hội: mất ổn định (xung đột sắc tộc, ly khai liên bang..), tƣ tƣởng rối loạn (đa nguyên, đa đảng)- Tháng 08/1991, sau cuộc đảo chính lật đổ Gorbachev thất bại, Đảng Cộng sản Liên Xô bị đình chỉ hoạt động.- Ngày 21/12/1991, 11 nƣớc cộng hòa tách ra khỏi liên bang lập Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG ).- Ngày 25/12/1991, Liên Xô tan rã sau 74 năm tồn tại.2. Sự khủng hoảng của chế độ XHCN ở các nƣớc Đông Âu (nửa sau những năm 1970 đến 1991)Kinh tế: Cuộc khủng hoảng dầu mỏ 1973 nền kinh tế Đông Âu lâm vào tình trạng trì trệ.Những sai lầm và bế tắc trong công cuộc cải tổ ở Liên Xô và hoạt động phá hoại của các thế lực phản động làm cho cuộc khủng hoảng của các nƣớc Đông Âu ngày càng gay gắt.* Chính trị: Các thế lực chống CNXH kích động nhân dân, biểu tình đòi cải cách kinh tế, chính trị, tổng tuyển cử tự do.Đảng và nhà nước Đông Âu phải chấp nhận.Kết quả các thế lực chống CNXH thắng thế lên nắm quyền,các nƣớc Đông Âu lần lượt rời bỏ chủ nghĩa xã hội, tuyên bố là các nước cộng hòa, hệ thống XHCN sụp đổ.Đông Đức sát nhập vào Tây Đức (3-10-1990); SEV giải thể ngày 28-8-1991: Tổ chức Vácsava giải thể ngày 1-7-1991.3. Nguyên nhân sụp đổ của chế độ XHCN ở Liên Xô và Đông Âu.Đã xây dựng mô hình chủ nghĩa xã hội không phù hợp với quy luật khách quan, đƣờng lối chủ quan, duy ý chí, quan liêu bao cấp không theo quy luật của cơ chế thị trƣờng làm sản xuất đình trệ, đời sống nhân dân không được cải thiện.Thiếu dân chủ, thiếu công bằng, tham nhũng… làm nhân dân bất mãn.Không bắt kịp bước phát triển của khoa học- kỹ thuật tiên tiến,dẫn đến tình trạng trì trệ, khủng hoảng kinh tế – xã hội. Phạm phải nhiều sai lầm trong cải tổ làm khủng hoảng thêm trầm trọng.Sự chống phá của các thế lực thù địch ở trong và ngoài nƣớc.Đây chỉ là sự sụp đổ của một mô hình XHCN chƣa khoa học, chƣa nhân văn và là một bước lùi tạm thời của chủ nghĩa xã hội.III. LIÊN BANG NGA TỪ NĂM 1991 ĐẾN NĂM 2000.Liên bang Nga là quốc gia kế thừa địa vị pháp lý của Liên Xô trong quan hệ quốc tế.* Về kinh tế: từ 1990 – 1995, tăng trƣởng bình quân hằng năm của GDP là số âm. Giai đoạn 1996 – 2000 bắt đầu có dấu hiệu phục hồi (năm 1990 là -3,6%, năm 2000 là 9%).* Về chính trị:Tháng 12.1993, Hến pháp Liên bang Nga đƣợc ban hành, quy định thể chế Tổng thống Liên bang.Từ năm 1992, tình hình chính trị không ổn định do sự tranh chấp giữa các đảng phái và xung độtsắc tộc, nổi bật là phong trào ly khai ở Tréc-ni-a.* Về đối ngoại: một mặt thân phƣơng Tây, mặt khác khôi phục và phát triển các mối quan hệ với châu Á.CHƯƠNG III. Bài 3: CÁC NƯỚC ĐÔNG BẮC Á.I. NÉT CHUNG VỀ KHU VỰC ĐÔNG BẮC Á* Là khu vực rộng lớn và đông dân nhất thế giới. Trƣớc 1939, đều bị thực dân nô dịch (trừ Nhật Bản). Sau 1945 có nhiều biến chuyển:* Tháng 10.1949, cách mạng Trung Quốc thắng lợi, nƣớc CHND Trung Hoa ra đời. Cuối thập niên 90, Hồng Kông và Ma Cao cũng trở về với Trung Quốc (trừ Đài Loan).* Năm 1948, trong bối cảnh chiến tranh lạnh, bán đảo Triều Tiên đã bị chia cắt thành hai miền theo vĩ tuyến 38: Đại Hàn dân quốc ở phía Nam và CHDCNH Triều Tiên ở phía Bắc. Sau chiến tranh Triều Tiên (1950 – 1953), vĩ tuyến 38 vẫn là ranh giới phân chia hai nhà nƣớc trên bán đảo.* Sau khi chiến tranh chấm dứt, Châu Á xay dựng và phát triển kinh tế:- Gặp nhiều khó khăn trong xây dựng và phát triển kinh tế do hậu quả của chế độ thuộc địa và chiến tranh.- Từ nửa sau thế kỷ XX, tăng trƣởng nhanh chóng về kinh tế, đời sống nhân dân đƣợc cải thiện rõ rệt.- Trong ”bốn con rồng châu Á ”thì Đông Bắc Á có đến ba (Hàn Quốc, Hồng Kông, Đài Loan).- Nhật Bản trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.- Trung Quốc cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI có sự tăng trƣởng nhanh và cao nhất thế giới- Từ nửa sau thế kỷ XX, tăng trƣởng nhanh chóng về kinh tế, nên dự đoán ”thế kỷ XXI là thế kỷ của châu Á ”II. TRUNG QUỐC1. Sự thành lập nƣớc CHND Trung Hoa và thành tựu 10 năm đầu xây dựng chế độ mới (1949 – 1959).a. Sự thành lập nƣớc CHND Trung Hoa.* Từ 1946 – 1949, nội chiến giữa Đảng Quốc dân và Đảng Cộng sản:- Ngày 20/07/1946, Tƣởng Giới Thạch phát động nội chiến.- Từ tháng 7/1946 đến tháng 6/1947: Quân giải phóng thực hiện chiến lƣợc phòng ngự tích cực, sau đó chuyển sang phản công và giải phóng toàn bộ lục địa Trung Quốc. Cuối năm 1949, Đảng Quốc Dân thất bại phải bỏ chạy ra Đài Loan.- Ngày 01/10/1949, nƣớc Cộng hòa nhân dân Trung Hoa thành lập.* Ý nghĩa:- Cuộc cách mạng dân tộc dân chủ Trung Quốc đã hoàn thành, chấm dứt hơn 100 năm nô dịch và thống trị của đế quốc.- Xóa bỏ tàn dư phong kiến, mở ra kỷ nguyên độc lập tự do tiến lên CNXH.- Ảnh hưởng sâu sắc đến phong trào giải phóng dân tộc thế giới.b. Mƣời năm đầu xây dựng CNXH:* Nhiệm vụ hàng đầu là đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa và giáo dục.* Về kinh tế: - 1950 – 1952: thực hiện khôi phục kinh tế, cải cách ruộng đất, cải tạo công thương nghiệp, phát triển văn hóa, giáo dục.- 1953 – 1957: thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ nhất, kết quả sản lượng công nghiệp tăng 140%(1957 so 1952); sản lượng nông nghiệp tăng 25%(so với 1952);tổng sản lượng công, nông nghiệp tăng 11,8 lần, riêng công nghiệp tăng 10,7 lần.- Văn hóa, giáo dục có bƣớc tiến vƣợt bậc.- Đời sống nhân dân cải thiện.* Về đối ngoại: Thi hành chính sách tích cực nhằm củng cố hòa bình và thúc đẩy sự phát triển của phong trào cách mạng thế giới.Ngày 18/01/1950, Trung Quốc thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam2. Trung Quốc – những năm không ổn định (1959 – 1978)3. Công cuộc cải cách – mở cửa (từ 1978 đến nay ):Tháng 12.1978, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã vạch ra đường lối cải cách.Đến Đại hội XIII (10.1987), đƣợc nâng lên thành Đƣờng lối chung của Đảng:a. Về kinh tếPhát triển kinh tế làm trọng tâm, tiến hành cải cách và mở cửa, chuyển từ kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trƣờng XHCN, nhằm hiện đại hóa và xây dựng CNXH mang đặc sắc Trung Quốc, biến Trung Quốc thành nƣớc giàu mạnh, dân chủ và văn minh.Năm 1998, kinh tế Trung Quốc tiến bộ nhanh chóng, đạt tốc độ tăng trƣởng cao nhất thế giới (GDP tăng 8%/năm), đời sống nhân dân cải thiện rõ rệt.Nền khoa học – kỹ thuật, văn hóa, giáo dục Trung Quốc đạt thành tựu khá cao (năm 1964, thử thành công bom nguyên tử; năm 2003: phóng thành công tàu ”Thần Châu 5 ”vào không gian)b. Về đối ngoạiBình thường hóa quan hệ ngoại giao với Liên Xô, Mông Cổ, Việt Nam…Mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác với các nƣớc trên thế giới, góp sức giải quyết các vụ tranh chấp quốc tế.Vai trò và vị trí của Trung Quốc nâng cao trên trƣờng quốc tế, thu hồi chủ quyền Hồng Kông (1997), Ma Cao (1999).Đài Loan là một bộ phận của lãnh thổ Trung Quốc, nhƣng đến nay Trung Quốc vẫn chưa kiểm soát được Đài Loan

Xem thêm