Hiệu Quả Từ Mô Hình Canh Tác Lúa Thông Minh - Báo Cần Thơ Online

Ðể giúp nông dân nâng cao hiệu quả sản xuất và thích ứng với biến đổi khí hậu (BÐKH), Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã phối hợp với Công ty CP Phân bón Bình Ðiền thực hiện chương trình canh tác lúa thông minh. Trong vụ đông xuân 2021-2022, Chương trình đã hỗ trợ nông dân tại 13 tỉnh, thành vùng ÐBSCL thực hiện mô hình này tại nhiều tiểu vùng sinh thái khác nhau, góp phần nâng cao năng suất, lợi nhuận, bảo vệ môi trường...

Hiệu quả thiết thực

Tiếp nối thành công từ hợp tác của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia với Công ty CP Phân bón Bình Ðiền trong chương trình canh tác lúa thông minh năm 2016-2017 tại 13 tỉnh, thành vùng ÐBSCL, hai bên đã tiếp tục triển khai Chương trình canh tác lúa thông minh ÐBSCL thích ứng BÐKH năm 2021-2022. Chương trình triển khai thực hiện từ tháng 10-2021, với tổng cộng 24 mô hình. Mỗi mô hình được thực hiện với 4 thửa ruộng, mỗi thửa ruộng có diện tích 0,5ha và phần diện tích đối chứng ở mức tối thiểu tương đương diện tích thực hiện mô hình.

Nông dân tham quan ruộng lúa trong mô hình canh tác lúa thông minh tại huyện Thạnh Trị, tỉnh Sóc Trăng. Ảnh: CT

Chương trình đã xây dựng một quy trình canh tác lúa thông minh chung cho toàn vùng ÐBSCL và từng tỉnh, thành có đề xuất quy trình canh tác riêng dựa trên nền quy trình chung hiệu chỉnh cho phù hợp với thực tế địa phương. Tất cả nông dân và lực lượng kỹ thuật tham gia trong mô hình đã được Ban cố vấn Chương trình tập huấn rất kỹ từ làm đất, quản lý nước tưới, quản lý dịch hại tổng hợp theo IPM để hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, giảm giống gieo sạ, quy trình bón phân, thu hoạch lúa đúng độ chín, canh tác thân thiện môi trường... Nông dân tham gia mô hình còn được hỗ trợ phân tích mẫu đất, lắp đặt trạm quan trắc đo độ mặn, cung cấp thiết bị cầm tay đo độ mặn, phèn. Sử dụng bộ sản phẩm phân bón chuyên dùng của Công ty CP Phân bón Bình Ðiền, trong đó đáng chú ý là phân bón lót Ðầu Trâu mặn phèn. Nông dân được khuyến cáo sử dụng giống từ cấp xác nhận trở lên, chọn giống tốt phù hợp với từng vùng và áp dụng biện pháp gieo sạ bằng cơ giới như sạ cụm, cấy, sạ hàng… để giảm giống. Thực hiện giảm lượng sử dụng phân bón và số lần phun thuốc bảo vệ thực vật theo khuyến cáo của khuyến nông địa phương, của cán bộ kỹ thuật Chương trình canh tác lúa thông minh và dựa theo thực tế diễn biến đất, nước, thời tiết trong mùa vụ.

Kết quả, nông dân trong nhiều mô hình đã giảm được chi phí đáng kể so với ruộng lúa đối chứng, với mức giảm chi phí đầu tư trên 3 triệu đồng/ha, cá biệt có ruộng mô hình giảm chi phí gần 8 triệu đồng/ha. Nông dân trong mô hình đã tiết giảm lượng giống xuống bình quân còn 75,7kg/ha, thấp hơn ruộng lúa đối chứng 112 kg/ha và thấp hơn rất nhiều so với mức 150kg/ha của nhiều nông dân bên ngoài mô hình. Nhờ chi phí sản xuất giảm và năng suất lúa trong các mô hình tăng bình quân 870kg/ha so với đối chứng, từ đó giúp lợi nhuận của nông dân tăng thêm bình quân 5,2 triệu đồng/ha, trong đó có một số mô hình tăng lợi nhuận gần 10 triệu đồng/ha. Bên cạnh đó, việc giảm sử dụng phân thuốc hóa học và áp dụng các giải pháp phục hồi “sức khỏe” cho đất đai, sử dụng nước tiết kiệm, quan tâm tạo ra sản phẩm an toàn… đã góp phần tích cực bảo vệ môi trường, sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy thay đổi nhận thức và hành động về sản xuất bền vững, thân thiện môi trường. Qua đó, không chỉ giúp nâng cao trình độ, kỹ năng sản xuất cho nông dân trong mô hình mà còn tác động đến nhận thức và hành động của các hộ ở lân cận.

Duy trì, nhân rộng mô hình

Vụ hè thu 2022, Chương trình canh tác lúa thông minh tiếp tục duy trì thực hiện 24 mô hình tại 13 tỉnh, thành vùng ÐBSCL với diện tích tương tự vụ đông xuân và bổ sung thêm 2 mô hình tại tỉnh Kiên Giang và Long An. Công ty CP Phân bón Bình Ðiền cung ứng miễn phí tất cả phân bón cho các mô hình thực hiện trong vụ hè thu 2022.

Bên cạnh việc tăng cường các hoạt động tập huấn và hỗ trợ để nông dân thực hiện mô hình, Ban Chủ nhiệm Chương trình cũng cho biết, sẽ tiếp tục quan tâm xây dựng, hoàn thiện các tài liệu, video hướng dẫn kỹ thuật canh tác lúa thông minh để phổ biến rộng rãi cho người dân trồng lúa xem và học tập làm theo. Ðồng thời, hoàn thiện quy trình canh tác lúa thông minh để hoàn tất hồ sơ, kịp thời đề xuất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận là một tiến bộ kỹ thuật, tạo thuận lợi cho các địa phương phổ biến, nhân rộng trong thời gian tới.

Ông Ngô Văn Ðông, Tổng Giám đốc Công ty CP Phân bón Bình Ðiền, cho biết: “Từ những hiệu quả thiết thực cả về kinh tế, xã hội và môi trường mà mô hình mang đến, Công ty cũng mong các cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị liên quan tích cực vào cuộc, giúp cho canh tác lúa thông minh không chỉ dừng lại ở mô hình mà được áp dụng trên những cánh đồng lớn, trên toàn vùng và cả nước. Ðặc biệt, nếu các giải pháp canh tác lúa thông minh được nông dân áp dụng trên tất cả các diện tích sản xuất lúa của toàn vùng ÐBSCL, với diện tích sản xuất mỗi vụ hơn 1,5 triệu héc-ta thì hiệu quả kinh tế mang lại rất lớn, giúp nông dân thích ứng tốt với BÐKH”.

Chương trình canh tác lúa thông minh đã khẳng định hiệu quả và ngày càng thu hút sự quan tâm của nhiều nông dân và các bên có liên quan. Hiện Trung tâm Khuyến nông Quốc gia và ngành Nông nghiệp tại nhiều địa phương vùng ÐBSCL cũng đã có các định hướng, kế hoạch đẩy mạnh truyền thông và đưa các giải pháp kỹ thuật hiệu quả từ mô hình để áp dụng rộng rãi vào quá trình sản xuất lúa ở nước ta. Ðặc biệt là áp dụng vào việc xây dựng các vùng nguyên liệu sản xuất lúa gạo tập trung, đạt theo các tiêu chuẩn chất lượng, an toàn và giảm phát thải để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu.

Theo ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Chương trình canh tác lúa thông minh đã góp phần tích cực giúp nông dân tại vùng ĐBSCL nâng cao hiệu quả sản xuất lúa. Các giải pháp canh tác lúa thông minh, thích ứng với BĐKH được Ban cố vấn Chương trình cùng các chuyên gia hướng dẫn nông dân thực hiện ngày càng hoàn thiện dựa trên thực tế đồng ruộng. Để nhân rộng và phát huy các giải pháp hiệu quả này, Ban cố vấn Chương trình cần khẩn trương tổng hợp, xây dựng quy trình chuẩn để đề nghị Cục Trồng trọt thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận quy trình tiến bộ kỹ thuật, tạo điều kiện để khuyến cáo, phổ biến rộng tại các địa phương vùng ĐBSCL.

KHÁNH TRUNG