Hình 1.1 Bản đồ Khu Vực Bắc Trung Bộ - Tài Liệu Text - 123doc

Có thể bạn quan tâm

Trang chủ >
Luận Văn - Báo Cáo >
Công nghệ - Môi trường >

Hình 1.1 Bản đồ khu vực Bắc Trung Bộ

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (952.8 KB, 46 trang )

Bắc Trung Bộ có địa hình tương đối phức tạp với trên 70% là diện tích đồinúi, từ Tây sang Đông. Địa hình phân hóa thành 3 dải rõ rệt, dải đồi núi ở phía Tây,dải đồng bằng ở giữa, dải bờ biển, đảo và thềm lục địa ở phía Đông. Vì vậy, mỗitỉnh trong vùng đều gồm nhiều dạng địa hình : núi đồi, đồng bằng, đảo và thềm lụcđịa,…Việt Nam có khí hậu nhiệt đới gió mùa của một bán đảo ở Đông Nam Á, kéodài trên 15 vĩ độ, nằm hoàn toàn trong đới nội chí tuyến của bán cầu Bắc và chịuảnh hưởng sâu sắc của vùng biển Tây Thái Bình Dương và Biển Đông.Hoàn lưu khí quyển ở Việt Nam là tổng hòa của hoàn lưu gió mùa Đông BắcÁ và hoàn lưu gió mùa Nam Á. Dưới tác động của gió mùa Đông Bắc Á, hàng nămtrung bình có hơn 26 đợt front lạnh (PRL) xâm nhập miền Bắc. Từ vùng biển TâyThái Bình Dương và Biển Đông, hàng năm trung bình có hơn 8 xoáy thuận nhiệtđối (XTNĐ), bao gồm bão và áp thấp nhiệt đới, đổ bộ vào các vùng ven biển.Nhiệt độ trung bình năm là 8-28 0C, trong đó nhiều vùng núi cao trên 8001000 m có nền nhiệt độ mang tính phi nhiệt đới. Lượng mưa trung bình năm từ 6005000 mm, trong đó vùng Cực Nam Trung Bộ chỉ có lượng mưa dưới 1200 mm vàthuộc loại khô hạn.Đáng chú ý, mùa lạnh chỉ tồn tại ở phía Bắc vĩ tuyến 16. Trên lãnh thổ ViệtNam cũng có hai chế độ mưa khác nhau: mưa gió mùa Tây Nam (mùa mưa phổbiến từ tháng V đến tháng X) ở Bắc Bộ, Tây Nguyên, Nam Bộ và mưa gió mùaĐông Bắc (mùa mưa phổ biến từ tháng VIII đến tháng XII) ở Bắc Trung Bộ vàNam Trung Bộ.1.1.2 Đặc điểm khí hậuKhí hậu Bắc Trung Bộ nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, chịu sự tácđộng trực tiếp của Gió mùa Tây Nam khô nóng và gió mùa Đông Bắc. Chịu ảnhhưởng của khí hậu chuyển tiếp của Miền bắc và Miền Nam. Trong năm có hai mùarõ rệt. mùa mưa, nóng từ tháng 4 đến tháng 10 và mùa khô lạnh từ tháng 11 đếntháng 4 năm sau. Mùa mưa có nhiều bão lụt, lượng mưa trung bình cao (trên 2000mm), mùa hè chịu ảnh hưởng của gió tây nam(thổi từ Lào sang) nên thời tiết nóng,7lượng nước bốc hơi lớn, gây hạn hán nghiêm trọng. Do đặc điểm phức tạp của khíhậu nên có sự chênh lệnh lớn giữa nhiệt độ mùa đông và mùa hè. Nhiệt độ trungbình khoảng 24 – 250C.Là vùng có mùa đông ít lạnh, nhiều mây, có năm có sương muối. Mùa hènóng, thịnh hành gió Tây khô nóng, nhiệt độ cao, hàng năm khu vực thường chịuảnh hưởng gián tiếp hoặc trực tiếp của bão và XTNĐ gây ra gió mạnh, mưa lũ lớnlàm thiệt hại đến tính mạng và tài sản của người dân. Mưa thường nhiều vào nửacuối năm, mùa mưa không trùng với mùa nóng. Bức xạ tổng cộng trung bình năm là110 – 140 Kcal/cm2, cán cân bức xạ trung bình năm 65 – 80 Kcal/cm2, số giờ nắngnăm từ 1500 – 2000 giờ, nhiệt độ trung bình năm 23 – 25°C, tháng nóng nhất tới 28– 30°C. Nhiệt độ cao nhất tuyệt đối 40 – 42,7°C, nhiệt độ trung bình tháng lạnhnhất 16,5 – 19,5°C, nhiệt độ thấp nhất tuyệt đối 3 – 8°C, biên độ năm của nhiệt độ 8– 9°C, nhỏ nhất trong miền khí hậu phía Bắc. Mùa mưa từ tháng 8 đến tháng 12 vàmùa mưa tiểu mãn là tháng 5, 6, mưa cực đại vào tháng 9. Trong năm có 10 – 30ngày mưa phùn. Lượng mưa trung bình năm 1500 – 2000mm, lượng mưa ngày lớnnhất 300 – 500mm. Lượng bốc hơi năm là 700 –1000mm. Hạn hán xảy ra vào giữamùa hè do ảnh hưởng của gió Tây khô nóng kéo dài. Tốc độ gió trung bình năm 1,5– 3,0m/s. Tốc độ gió mạnh nhất 30 – 40m/s. Mùa đông thịnh hành hướng Bắc, Tâybắc, Đông Bắc, mùa hè thịnh hành gió Đông và Đông Nam.Về cơ bản, khí hậu Bắc Trung Bộ vẫn giữ những đặc điểm chính của khí hậumiền Bắc. Song liên quan đến vị trí cực nam của vùng này trong miền khí hậu phíaBắc, và với đặc điểm riêng của địa hình khu vực, mà khí hậu ở đây thể hiện nhữngnét riêng có tính chất chuyển tiếp giữa kiểu khí hậu miền phía Bắc và miền ĐôngTrường Sơn.Mùa đông ở đây đã bớt lạnh hơn so với Bắc Bộ. Trung bình nhiệt độ mùađông ở Bắc Trung Bộ cao hơn Bắc Bộ trên dưới 1 oC. Tuy nhiên, ở đây không loạitrừ khả năng nhiệt độ xuống rất thấp (xấp xỉ 5 oC ở đồng bằng), trong những đợt gió8mùa đông bắc mạnh. Cho tới vĩ độ của Nghệ An, vẫn còn quan sát được sươngmuối xuất hiện ngay ở vùng trung du (Tây Hiếu).Mùa đông ở Bắc Trung Bộ đồng thời cũng rất ẩm ướt. Liên quan với sự tănghàm lượng ẩm trong luồng gió mùa Đông Bắc thổi qua biển tới và với tình trạngfront cực bị chặn lại trên sườn đông dãy Sông Mã và Trường Sơn mà suốt mùađông ở vùng này đã duy trì một chế độ ẩm ướt thường xuyên, khác hẳn các vùngphía Bắc có một thời kỳ tương đối khô đầu mùa đông. Độ ẩm trung bình trong suốtcác tháng mùa đông đều ở mức trên 85%. Lượng mưa ngay trong tháng cực tiểucũng tới 30-40mm.Đặc điểm quan trọng nhất của vùng Bắc Trung Bộ là sự xuất hiện một thờikỳ khô nóng gió Tây vào đầu mùa hạ, liên quan với hiệu ứng phơn của Trường Sơnđối với luồng gió mùa Tây Nam. Đặc biệt ở đồng bằng Nghệ An-Hà Tĩnh và trongthung lũng sông Cả, thời tiết gió tây phát triển rất mạnh (hàng năm có tới 20-30ngày gió tây và trên nữa).Sự phát triển mạnh mẽ của thời tiết gió tây đã làm sai lệch đáng kể sự diễnbiến mùa mưa ẩm ở Bắc Trung Bộ so với tình hình chung của miền. Ở đây, cáctháng đầu mùa hạ lại là một thời kỳ khô và mức độ khô ngày càng trầm trọng trongquá trình phát triển của gió mùa mùa hạ. Tháng VII trở thành tháng nóng nhất và cóđộ ẩm thấp nhất trong năm. Lượng mưa chẳng những không tăng và thậm chí còngiảm ít nhiều từ đầu mùa (tháng V) vào giữa mùa (tháng VI, VII), tạo ra một cựctiểu phụ trong biến trìmh năm của lượng mưa vào tháng VI. Và hai tháng VI-VIIvới lượng mưa thường ít hơn 100mm/tháng có thể được gọi là “mùa khô nhỏ” ở khuvực này. Lượng mưa chỉ bắt đầu tăng dần vào tháng VIII, nhanh chóng đạt cực đạivào tháng IX, rồi giảm chút ít qua tháng X và mùa mưa còn kéo dài cho đến hếttháng XI. Đáng chú ý là hai tháng IX, X có lượng mưa trội hơn hẳn so với các thángkhác, riêng trong hai tháng đó đã tập trung tới 40-50% lượng mưa của toàn năm.Hai đặc điểm quan trọng vừa nêu trên (sự hình thành thời tiết gió tây khônóng và sự xê dịch mùa mưa ẩm về cuối mùa hạ) đã khiến cho chế độ mùa hạ ởvùng này có nhiều phần gần gũi với miền khí hậu tiếp sau, là miền khí hậu Đông9Trường Sơn. Trong khi đó đặc điểm mùa đông khá lạnh lại đem lại nét đặc thù củamiền khí hậu phía Bắc.Vùng Bắc Trung Bộ là một trong những vùng chiu ảnh hưởng trực tiếp củabão. Đáng chú ý là tháng bão đổ bộ nhiều nhất vào bờ biển vùng này là tháng IX,muộn hơn một tháng so với Bắc Bộ. Bão gây gió lớn, mưa to ở vùng ven biển BắcTrung Bộ không kém gì vùng duyên hải Bắc Bộ. Tốc độ gió bão cũng có thể vượtquá 40m/s (Kỳ Anh:48m/s; Hà Tĩnh: 40m/s). Cường độ mưa cũng có thể đạt tới300-400mm/ngày và trên nữa. Trong hai tháng nhiều mưa nhất ở đây (tháng IX,tháng X), riêng mưa bão chiếm tới 40-50% tổng lượng mưa tháng.Về sự phân khí hậu trong phạm vi vùng, trước hết có thể nhận xét đến sựbiến thiên khí hậu khá mạnh theo chiều từ Bắc xuống Nam. Có thể chia Bắc TrungBộ thành ba khu vực: khu vực Thanh Hóa và vùng núi Tây Bắc Nghệ An-Hà Tĩnh;khu vực đồng bằng Nghệ An và khu vực Hà Tĩnh.Khí hậu khu vực Thanh Hóa có tính chất chuyển tiếp với khí hậu đồng bằngBắc Bộ: mùa đông lạnh hơn, gió tây khô nóng ít hơn, thời kỳ đầu mùa hạ không rõ rệt.Khí hậu khu vực Nghệ An đặc trưng bằng sự hoạt động mạnh của gió tâykhô nóng, đem lại một thời kỳ khô nóng gay gắt đầu mùa hạ, và một tình trạng ítmưa nói chung.Khu vực Hà Tĩnh có chế độ mưa ẩm đặc biệt phong phú liên quan đến tácdụng chắn gió của dãy Hoành Sơn. Lượng mưa ở đây lớn gấp hai lần ở khu vựcNghệ An, và khu vực này đã trở thành một trong những trung tâm mưa lớn ở nướcvới lượng mưa năm đạt tới 2500-3000mm.10Hình 1.2: Bản đồ phân vùng khí hậu Việt NamTừ các phân tích về khí hậu của vùng Bắc Trung Bộ cho thấy, điều kiện khí hậuở đây tương đối khắc nghiệt: mùa đông khá lạnh và ẩm ướt; mùa hạ nhiều nắng, nóngbức và khô hạn vào đầu và giữa mùa, mưa lớn tập trung vào cuối mùa. Tuy vậy, so vớicác vùng phía Bắc mùa đông ở đây cũng ít rét hơn. Điều kiện đó có thể giúp cho việcphát triển một số cây trồng nhiệt đới như cà phê, hồ tiêu, dừa, … Mưa hạ nắng nhiều, ítmưa cho phép phát triển nghề làm muối ven biển và nghề chế hải sản.Bên cạnh những thuận lợi ít ỏi đó, vùng Bắc Trung Bộ có một số khó khăn:11- Mùa đông ở đây về cơ bản đã ít rét hơn, nhất là ở khu vực phía Nam củavùng, song trong những trường hợp gió mùa đông bắc mạnh tràn về vẫn có thể xảyra sương muối;- Mùa hè ở đây có hiện tượng gió tây khô nóng khắc nghiệt và thường lànguyên nhân gây ra khô hạn ảnh hưởng nghiêm trọng đến trồng trọt, chăn nuôi;- Nạn mưa to, gió lớn, lũ lụt, nước biển dâng do hiệu ứng bão, … ảnh hưởngrất nghiêm trọng đến sản xuất và đời sống của nhân dân trong vùng.1.2. Một số kiến thức cơ bản về mưaViệt Nam nằm hoàn toàn trong khu vực nhiệt đới gió mùa kéo dài trên 15 vĩ độtrên khu vực Đông Nam Á. Lượng mưa trung bình vào khoảng 700 - 5000mm, lượngmưa nằm ở miền Bắc trội hơn ở miền Nam.. Theo Nguyễn Đức Ngữ biến đổi mùa mưaở nước ta biến đổi mạnh mẽ từ năm này qua năm khác, về thời gian bắt đầu, tháng caođiểm cũng như về thời gian kết thúc. Nói chung, mùa mưa có thể dao động trong phạmvi 3 - 4 tháng hoặc hơn nữa, tuỳ thuộc vào biến trình mưa của khu vực:Tây Bắc, Đông Bắc: Mùa mưa bắt đầu vào tháng IV, tháng V, cao điểm vàotháng VII, tháng VIII, kết thúc vào tháng IX, tháng X.Đồng bằng Bắc Bộ: Mùa mưa bắt đầu vào tháng IV, tháng V, cao điểm vàotháng VII, tháng VIII, kết thúc vào tháng X, tháng XI.Bắc Trung Bộ: Mùa mưa bắt đầu vào tháng V, tháng VI, đặc biệt thấtthường trong tháng VII, nửa đầu tháng VIII, cao điểm vào tháng IX, tháng X, kếtthúc vào tháng XI, tháng XII.Nam Trung Bộ: Mùa mưa bắt đầu vào tháng VIII, tháng IX, cao điểm vàotháng X, tháng XI, kết thúc tháng XII. 17Cực Nam Trung Bộ: Mùa mưa bắt đầu vào tháng IV, tháng V, cao điểm vàotháng VIII, kết thúc vào tháng XI.Tây Nguyên: Mùa mưa bắt đầu vào tháng IV, tháng V, cao điểm vào thángVIII, kết thúc vào tháng X, tháng XI.12

Xem Thêm