HIV Là Gì, Triệu Chứng Thường Gặp Và Các Phương Pháp Chẩn đoán

1. HIV là gì?

HIV là một hội chứng gây suy giảm miễn dịch ở người do nhiễm phải virus HIV (Human Immunodeficiency Virus). Virus gây nên bệnh HIV thuộc họ Retroviridae, là loại virus có vật chất di truyền là RNA một sợi dương có áo ngoài. Khi xâm nhập vào cơ thể, virus nhân lên và tấn công hệ miễn dịch của người bệnh bao gồm các đại thực bào, các lympho bào T. Kết quả làm suy giảm chức năng miễn dịch, tạo điều kiện cho sự phát triển hoặc xâm nhập của các vi sinh vật gây hại nên HIV còn gọi là bệnh cơ hội.

Hình ảnh virus gây bệnh HIV

Con đường lây truyền của HIV là gì?

HIV không có ổ chứa dịch trong tự nhiên, người nhiễm HIV là nguồn truyền nhiễm duy nhất cho những người xung quanh. Ba con đường lây nhiễm HIV chủ yếu là:

- Lây qua đường máu: Máu và các chế phẩm của máu có khả năng lây truyền HIV từ người sang người thông qua:

• Dùng chung bơm kim tiêm hoặc các dụng cụ dùng trong y tế có dính máu của người nhiễm HIV.

• Dùng chung dao cạo, kim xăm trổ, xăm lông mày, kim châm cứu,…

• Có vết thương hở tiếp xúc với máu của người bị nhiễm HIV.

- Lây qua đường tình dục: Quan hệ tình dục không an toàn với những người nhiễm HIV tức là bạn có nguy cơ cao bị lây nhiễm HIV. Nguy cơ cao nhất khi quan hệ qua đường hậu môn, sau đó đến đường âm đạo, quan hệ qua đường miệng.

- Lây từ mẹ sang con: Virus HIV có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ sơ sinh qua 3 con đường:

• Lây qua nhau thai trong quá trình mang thai.

• Lây qua nước ối, dịch âm đạo hoặc máu mẹ dính vào niêm mạc hoặc vết thương hở của trẻ.

• Lây qua sữa mẹ.

• Tuy nhiên vẫn có nhiều trường hợp hiếm gặp là mẹ bị nhiễm HIV nhưng em bé sinh ra lại âm tính với HIV.

Các con đường lây truyền HIV

2. Triệu chứng của người mắc HIV là gì?

Người nhiễm HIV có các triệu chứng tiến triển khác nhau qua các giai đoạn. Có thể tóm lược các triệu chứng nhiễm HIV qua 3 giai đoạn dưới đây:

Giai đoạn nhiễm trùng tiên phát:

• Là giai đoạn virus vừa xâm nhập vào cơ thể người bệnh, giai đoạn này virus phát triển và nhân lên rất nhanh chóng.

• Sau 2 - 4 tuần kể từ khi phơi nhiễm, bệnh nhân có thể sẽ có các triệu chứng: sốt, ho, nổi hạch, phát ban, viêm họng, đau mỏi cơ, có thể đau đầu, buồn nôn, sút cân, sưng gan lách.

• Các triệu chứng kéo dài khoảng 1 tuần đến 1 tháng và xuất hiện không rõ ràng nên bệnh nhân thường nhầm lẫn với cảm cúm thông thường.

Giai đoạn mạn tính:

• Giai đoạn này, một lượng lớn virus sẽ bị tác động bởi hệ miễn dịch nên chuyển sang tình trạng nhiễm trùng mạn tính, hay còn gọi là giai đoạn tiềm ẩn.

• Thời gian của giai đoạn này kéo dài từ vài tuần đến vài năm, có khi lên đến 20 năm. Bệnh nhân có thể lây bệnh cho người khác trong giai đoạn này.

• Trong suốt giai đoạn này, các hạch bạch huyết thường xuyên bị viêm do bắt giữ virus để bảo vệ cơ thể.

Giai đoạn AIDS:

• Virus tấn công và làm suy giảm hệ miễn dịch, vô hiệu hóa miễn dịch trung gian qua tế bào và tạo cơ hội cho nhiễm trùng do các vi sinh vật khác gây ra.

• Đặc trưng cho sự suy giảm miễn dịch là nhiễm nấm Candida species ở miệng, bệnh lao, viêm phổi do nấm, bùng phát virus herpes gây nên bệnh ung thư hạch bạch huyết, zona thần kinh.

• Bệnh nhân bị sút cân không rõ nguyên nhân và dễ mắc phải các nhiễm trùng thông thường. Cuối thời kỳ, bệnh nhân dễ bị tấn công và tử vong do các bệnh nhiễm trùng cơ hội.

Giai đoạn cuối của HIV

3. Đối tượng cần được tư vấn và xét nghiệm HIV

Đối tượng cần được tư vấn, xét nghiệm HIV bao gồm: người nghiện chích ma túy, phụ nữ bán dâm, người có quan hệ tình dục đồng giới nam, người chuyển giới; người mắc bệnh lao; người mắc các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục; phụ nữ mang thai; vợ/chồng/con của người nhiễm HIV; anh chị em của trẻ HIV; người phơi nhiễm với HIV, người có quan hệ tình dục không an toàn với người sử dụng ma túy không rõ tình trạng nhiễm HIV, người nhiễm vi rút viêm gan C; người bệnh đã được khám lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng, nhưng không phát hiện được nguyên nhân gây bệnh hoặc có các triệu chứng gợi ý nhiễm HIV.

Các trường hợp khác nếu có nhu cầu.

4. Phương pháp chẩn đoán HIV là gì?

Ở các giai đoạn đầu, bệnh nhân thường chỉ xuất hiện những triệu chứng không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với các bệnh khác. Vì thế, để có kết quả chẩn đoán HIV chính xác, cần dựa vào các xét nghiệm chẩn đoán HIV sau đây:

• Xét nghiệm acid nucleic: nguyên lý của phương pháp này là khuếch đại gen để tìm ra các acid nucleic của virus. Phương pháp này cho kết quả chính xác ngay cả trong giai đoạn đầu của phơi nhiễm. Tuy nhiên chi phí khá đắt đỏ nên chỉ được sử dụng khi bệnh nhân có các triệu chứng sớm hoặc nguy cơ cao phơi nhiễm với HIV.

• Xét nghiệm kháng nguyên - kháng thể: Xác nhận sự có mặt của cả virus và kháng thể chống virus HIV trong cơ thể người bệnh.

• Xét nghiệm kháng nguyên: Thông thường sử dụng máu tĩnh mạch để tìm kiếm kháng thể HIV thông qua các que thử nhanh.

Khi làm các xét nghiệm miễn dịch có kết quả dương tính với HIV thì bệnh nhân cần được theo dõi và làm thêm một số xét nghiệm khác để đảm bảo tính chính xác của kết quả.

5. Những việc cần làm khi phát hiện mình bị nhiễm HIV

Nếu không may kết quả xét nghiệm cho thấy bạn dương tính với virus HIV, bạn phải thật bình tĩnh để nghe các lời khuyên từ phía bác sĩ hoặc chuyên viên y tế. Dưới đây là những lời khuyên bạn có thể tham khảo khi biết mình đã nhiễm HIV:

• Bạn không nên quá hốt hoảng, HIV không phải là một tệ nạn xã hội, thực tế vẫn có nhiều người nhiễm HIV khỏe mạnh và sống hạnh phúc trong nhiều năm thậm chí vài chục năm.

• Thông báo đến các trung tâm tư vấn HIV/AIDS để nhận được những lời khuyên, bạn có thể hoàn toàn yên tâm về vấn đề tiết lộ danh tính.

• Dừng hoạt động tình dục không an toàn và thông báo cho những người bạn tình của mình về tình trạng bệnh.

• HIV hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, tuy nhiên bạn sẽ được kê đơn thuốc làm chậm quá trình phát triển của virus HIV. Nhiệm vụ của bạn là phải uống thuốc đúng giờ và đúng liều để có thể ngăn chặn tối đa sự phát triển của virus.

Thuốc làm chậm quá trình phát triển của virus HIV

• Bạn hoàn toàn có thể sống và sinh hoạt như một người bình thường. Bạn không nên mặc cảm mà nên sống sao để có ích cho đời và cho xã hội.

Đến đây, HIV là gì, nó nguy hiểm như thế nào thì chắc hẳn bạn đã tìm ra câu trả lời. Ý thức được mức độ nguy hiểm của căn bệnh này, bạn cần chú trọng hơn trong bảo vệ sức khỏe của chính mình và cộng đồng. Nếu nghi ngờ bản thân đang phơi nhiễm với HIV, hãy hành động đúng đắn bằng cách đến xét nghiệm tại các trung tâm sàng lọc HIV/AIDS để sớm có biện pháp xử lý phù hợp. Hãy chung tay vì một cộng đồng khỏe mạnh và nói không với kỳ thị bệnh nhân HIV.