Họa 'đi đêm' Của Vua Trần Dụ Tông

Theo sử cũ, Trần Dụ Tông cho gọi các nhà giàu trong nước, như ở làng Đình Bảng thuộc Bắc Giang, làng Nga Đình thuộc Quốc Oai, vào cung đánh bạc làm vui. Một tiếng bạc đặt tới 300 quan tiền, ba tiếng thì đã giàu ngàn quan rỗi. Quan lại thì như Hành khiển Trần Khắc Chung, cùng Học sĩ Nguyễn Sĩ Cố đánh bạc, có khi đến hai, ba ngày, đêm này qua ngày khác, cùng ngồi ngay ở bàn mà ăn cháo không nghỉ lúc nào, được thua chỉ có một, hai quan tiền mà dụng tâm rất khổ. Sử gia Phan Phu Tiên đã phê phán thú vui này của Vua Trần Dụ Tông trong sách Đại Việt sử ký toàn thư: “… Dụ Tông công nhiên làm bậy, gọi những nhà giàu vào cung đánh bạc, rồi sau người trong nước bắt chước cái dở ấy, không thể ngăn cấm được nữa. Cuối cùng vì tệ đánh bạc mà mất nước”. Trong khi đó, Việt sử tiêu án ghi: "Làm vua một nước mà mở sòng đánh bạc để lấy hồ…thật đáng bỉ”.

Không những thế, Vua Trần Dụ Tông còn ăn chơi tới độ bị các sử gia đương thời nhận xét là "Vua phương Bắc ăn chơi cũng không bằng". Sách Đại Việt sử ký toàn thư viết: "Tháng 10 năm Qúy Mão (1363), Trần Dụ Tông sai đào hồ ở vườn ngự trong hậu cung. Trong hồ xếp đá làm núi, bốn mặt đều khai ngòi cho chảy thông nhau. Trên bờ hồ trồng tùng, trúc, thông, tre và các thứ hoa thơm cỏ lạ. Lại nuôi chim quý, thú lạ trong đó. Phía tây hồ trồng hai cây quế, dựng điện Song Quế, lại gọi tên điện là điện Lạc Thanh, tên hồ là hồ Lạc Thanh. Lại đào riêng một hồ nhỏ khác, sai người ở Hải Đông chở nước mặn chứa vào đó, đem các thứ hải vật như đồi mồi, cua, cá nuôi ở trong hồ. Lại sai người Hóa Châu chở cá sấu đến thả vào. Lại có hồ Thanh Ngư để thả cá thanh phụ (cá diếc). Đặt chức khách đô để trông coi”.

Còn sách Việt sử tiêu án bình rằng: “Chứa nước mặn, nuôi cá sấu lại là kỳ tưởng; vua Tùy Dưỡng Đế, Tống Huy Tông cũng có núi, có biển nhưng không được cái chân thú này như vua ta”... "Loạn lạc" sau khi Vua băng hà

Cuối đời, Vua Trần Dụ Tông đã không phát huy được những thành tựu có trong thời gian đầu làm vua, thậm chí bỏ bê triều chính, ham mê tửu sắc, ăn chơi sa đọa; thu sưu cao, thuế nặng làm cho nhân dân vô cùng khổ sở và ca thán. Trong nước, giặc giã nổi lên khắp nơi, tại triều đình thì gian thần kéo bè kết đảng và trở nên lộng hành vô cùng... Năm Kỷ Dậu (1369), Vua băng hà, nhưng quyết định chọn người nối ngôi là Dương Nhật Lễ của nhà vua đã gây "loạn lạc" lúc bấy giờ. Nhật Lễ thực chất không phải dòng dõi "rồng", không phải con của Cung Túc Đại vương Dục, mà nguyên là con của một ca kỹ, có chửa với Dương Khuông, nhưng vì Cung Túc Đại vương Dục mê sắc đẹp, mới lấy làm vợ... Khi Hiển Từ Tuyên Thánh Hoàng thái hậu, mẹ của Vua Trần Dụ Tông, biết rõ thân thế của vua mới thì Nhật Lễ đã ngầm sai người đầu độc giết chết bà... Đây có thể gọi là nghiệp chướng chăng? Song cũng phải thừa nhận rằng, những việc làm "khó chấp nhận" sau này của Vua Trần Dụ Tông là nguyên nhân đưa triều Trần bước dần ra khỏi vũ đài chính trị, bị mất vương quyền vào tay họ khác.