Họa Sĩ, điêu Khắc Gia Diệp Minh Châu - Xã Hội

Ông sinh ngày 10.02.1919 trong một gia đình nông dân tại làng Chiếu, xã Nhân Thạnh, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre.

Từ bé Diệp Minh Châu đã mê vẽ vời, nắn tượng nên bạn bè cùng trang lứa gọi tên “Châu vẽ”. Năm 15 tuổi, ông đã ra Hà Nội làm mướn kiếm sống và học dự bị trường Cao đẳng Mỹ thuật Ðông Dương được một năm thì trở về miền Nam. Năm 1940, ở tuổi 21, ông lại ra Hà Nội dự thi tuyển và đậu thủ khoa trường Cao đẳng Mỹ thuật Ðông Dương.

Chân dung họa sĩ, điêu khắc gia Diệp Minh Châu

Hai năm sau đó, Diệp Minh Châu đã trưng bày ba bức tranh được các thầy và sinh viên trong trường khen ngợi, đó là những bức Trăng thu, Nhớ mong, Hương sắc.

Trong các lần triển lãm toàn quốc, ông đoạt các giải Huy chương Ðồng bức tranh Văn Miếu (1942), Huy chương Bạc bức Cầu nguyện (lụa, 1943).

Ở Hà Nội, ông tham gia phong trào Thanh niên Cách mạng và Hội truyền bá chữ Quốc ngữ; vẽ bìa các bản nhạc của Lưu Hữu Phước, thiết kế cho các buổi diễn của ban kịch Tổng hội Sinh viên Hà Nội.

Ông không tốt nghiệp do biến cố Nhật đảo chánh Pháp (1945). Thời gian này, ông về quê vẽ tranh triển lãm tại Bến Tre và Mỹ Tho lấy tiền giúp nạn đói miền Bắc.

Cuối năm 1946, ông về Quân khu 8 vẽ tranh sinh hoạt đồng quê tại Gò Công, Mỹ Tho, Bến Tre, Sa Ðéc, Ðồng Tháp Mười... bày tỏ khát vọng hòa bình và giải phóng dân tộc.

Năm 1949, ông về Viện Văn hóa Kháng chiến Nam Bộ làm việc và ít lâu sau, lại ra miền Bắc, đi từ Nam Bộ qua Campuchia, Thái Lan, Trung Quốc tới Việt Bắc mất 8 tháng. Ở đây hơn 6 tháng, ông đã vẽ 30 bức tranh về Hồ Chủ tịch và nơi bác Hồ sinh hoạt. Sau đó, ông có thời gian được sang nghiên cứu tại Viện Ðiêu khắc hàn lâm Mỹ thuật của Tiệp Khắc, rồi sang Nga và Ấn Ðộ nghiên cứu thêm.

Năm 1956, Diệp Minh Châu về làm giảng viên trường Mỹ thuật Việt Nam, sáng tác nhiều tác phẩm đặc biệt về miền Nam như Người mẹ Việt Nam, Miền Nam thành đồng, Miền Nam bất khuất…

Sau ngày thống nhất đất nước, ông về lại TPHCM, sáng tác bức tượng đồng Bác Hồ với thiếu nhi đặt trước trụ sở Ủy ban Nhân dân thành phố (nay mới chuyển về Nhà Văn hóa Thiếu nhi).

Diệp Minh Châu đã sáng tạo hàng ngàn tranh, tượng, một số được lưu giữ ở bảo tàng Tiệp Khắc, Nga, Ấn Ðộ; tham gia 50 cuộc triển lãm trong và ngoài nước. Ông cũng có những triển lãm cá nhân ở nước ngoài như một lần ở Ba Lan (1951), tám lần ở Tiệp Khắc và từng trưng bày 100 bức tranh về Ấn Ðộ ở New Dehli (1957).

Ông từng làm Chủ tịch danh dự Hội Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh, Ủy viên thường vụ Ban chấp hành Hội Mỹ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh. Năm 1996, ông được giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn hóa và Nghệ thuật.

Họa sĩ, điêu khắc gia Diệp Minh Châu mất ngày 12.07.2002 tại TPHCM, hưởng thọ 83 tuổi.

LM Giuse Nguyễn Hữu Triết

Trưởng ban Mục vụ Văn hóa TGP.TPHCM