Hội Chứng Sợ Số 13 – Wikipedia Tiếng Việt

Bài viết hay đoạn này có thể chứa nghiên cứu chưa được công bố. Xin hãy cải thiện bài viết bằng cách xác minh các khẳng định và thêm vào các chú thích tham khảo. Những khẳng định chứa các nghiên cứu chưa công bố cần được loại bỏ. (Tháng 11 năm 2014) (Tìm hiểu cách thức và thời điểm xóa thông báo này)

Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. Mời bạn giúp hoàn thiện bài viết này bằng cách bổ sung chú thích tới các nguồn đáng tin cậy. Các nội dung không có nguồn có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ. (Tháng 11 năm 2014) (Tìm hiểu cách thức và thời điểm xóa thông báo này)

Hội chứng sợ số 13 hay triskaidekaphobia  bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp: tris có nghĩa là "3", kai nghĩa là "và", deka nghĩa là "10" và phobos nghĩa là ‘sợ hãi’, và khi dùng trong tâm lý học, nó chỉ các nỗi sợ mang tính ám ảnh hoặc phi lý. Thuật ngữ này dùng để chỉ sự sợ hãi và né tránh số 13. Quan niệm này thường được xem là một dạng mê tín và Một trong những giả thuyết phổ liên quan đến câu chuyện về Judas, nhân vật thứ 13 của buổi Tiệc Ly, đã phản bội chúa Giê-su và cuối cùng đã treo mình tự vẫn.

Quan niệm này cũng là một trong những nguyên nhân hình thành nỗi sợ "Thứ Sáu ngày 13", còn được gọi là paraskevidekatriaphobia (trong đó Paraskevi nghĩa là thứ Sáu trong tiếng Hy Lạp); hoặc friggatriskaidekaphobia, Frigg là tên một nữ thần thần thoại Bắc Âu, là nguồn gốc của từ "thứ Sáu" trong tiếng Anh).

Thuật ngữ triskaidekaphobia lần đầu tiên được nhà tâm lý học Isador Coriat sử dụng trong tác phẩm Abnormal Psychology (Tâm lý bất thường).[1]

Nguồn gốc

[sửa | sửa mã nguồn]

Có một truyền thuyết rằng các tài liệu tham khảo sớm nhất về việc số 13 mang ý nghĩa xấu xuất phát từ Bộ Luật Hammurabi của Babylon (khoảng năm 1780 trước Công nguyên), khi điều luật thứ 13 được cho là "bị bỏ qua". Tuy niên trên thực tế, Bộ luật Hammurabi ban đầu không hề được đánh số theo dạng điều luật như cách hiện nay.

Sư hiểu lầm này xuất phát từ bản dịch năm 1910 của L.W. King, do Richard Hooker biên tập lại. Bản dịch này bỏ sót một điều, khiến người đọc hiểu nhầm rằng điều thứ 13 bị cố ý loại bỏ.

Trong khi đó các bản dịch khác chẳn hạn như bản của Robert Francis Harper, vẫn bao gồm đầy đủ điều thứ 13.1.[2]

Ngoài ra, con số 13 không phải lúc nào cũng mang ý nghĩa tiêu cực trong tuyền thống Do Tháo - Kitô giáo. Ví dụ, Mười ba thucoocj tính của Long Thương xót của Thiên Chúa (Thirteen Attributes of Mercy) được liệt kê trong Torah, cụ thể tại Sách Xuất Hành 34:6–7 (Exodus 34: 6-7). Một số giáo hội Kitô giáo hiện đại cũng sử dụng danh sách này trong bài giảng của họ.

Các sự kiện xui xẻo liên quan đến số 13

[sửa | sửa mã nguồn]

Apollo 13 được phóng lên vào ngày 11 tháng 4 năm 1970 lúc 13:13:00 CST. Nhiệm vụ gặp sự cố khi một bình oxy phát nổ vào ngày 13 tháng 4 lúc 21:07:53 CST. Dù vậy phi hành đoàn vẫn trở về Trái Đất an toàn vào ngày 17 tháng 4.

Ngoài ra, thảo họa tàu con thoi Columbia xảy ra trong chuyến bay thứ 113 của chương trình tàu con thoi Hoa Kỳ. Sự qua đời của Công nương Diana năm 1997 cũng gắn với số 13: chiếc xe chở bà gặp nạn tại trụ cột thứ 13 của đường hầm Pont de l'Alma ở Paris.

Thứ sáu ngày 13 tháng 10 năm 1307, Quốc vương Philip IV của Pháp ra lệnh bắt giữ các Hiệp sĩ Dòng Đền (Knights Templar). Mặc dù ngày này trùng với "thứ Sáu ngày 13", nhưng vào thời điểm đó người ta chưa coi thứ Sáu ngày 13 là điềm xui. Quan niệm rằng sự kiện này là nguồn gốc của nỗi sợ "thứ Sáu ngày 13" chủ xuất hiện ở thế kỷ 20, và được phổ biến rộng rãi nhờ tiểu thuyết The Da Vinci Code.

Năm 1881, một nhóm nhân vật có ảnh hưởng tại New York do vựu binh William Fowler dẫn đầu, đã thành lập Câu lạc bộ Mười Ba (The Thirteen Club) nhằm phản đối mê tín về số 13. Tại cuộc họp đầu tiên diễn ra vào thứ sáu 13 tháng 1 năm 1881, lúc 20:13, với 13 thành viên - họ cùng ăn tối tại phòng số 13, đi dưới thang để vào phòng và ngồi cạnh đống muối bị đổ, cố ý làm những điều bị cho là xui xẻo.

Trong bốn thập niên tiếp theo, nhiều Câu lạc bộ Mười Ba bắt đầu nổi lên trên khắp Bắc Mỹ. Hoạt động của họ thường xuyên được báo chí đưa tin và thành viên bao gồm năm tổng thống Hoa Kỳ tương lai, từ Chester A. Arthur đến Theodore Roosevelt. Các câu lạc bộ tương tự sau đó dần mai một.

Số 13 cũng xuất hiện trong Kinh Thánh. Khi dân Israel chuẩn bị vào Đất Hứa, thành Jericho là một trong những thành đầu tiên họ chinh phục. Theo sách Joshua 6:3-4, Thiên Chúa chỉ dạy quân Israel đi vòng quanh tường thành một lần mỗi ngày trong sáu ngày, và bảy lần vào ngày thứ bảy - tổng cộng 13 vòng. Sau đó, tường thành Jericho sụp đổ và thành phố bị chiếm.

Tại Cộng hòa Ireland, biển số xe sử dụng hai chữ số đầu tiên để chỉ năm đăng ký (ví dụ: "11" cho 2011, "12" cho 2012). Đến năm 2012, Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Ireland (SIMI) lo ngại rằng biến số mang số "13" sẽ khiến nhiều người kiêng mua xe mới vì mê tín. Chính phủ Ireland, sau khi tham vấn SIMI đã thay đổi hệ thống đăng ký:

• Xe đăng ký nửa đầu năm 2013 mang mã 131
• Xe đăng ký nửa cuối năm 2013 mang mã 132

Mục đích chính là tăng doanh số trong cả năm, tránh dồn mua xe vào những tháng đầu năm. Dù hệ thống mới giúp đa dạng hóa doanh số, một số người tiêu dùng cho rằng cách đánh số này không phản ánh đúng năm sản xuất thực tế của xe. Hệ thống tiếp tục được áp dụng: xe nửa đầu năm 2014 mang mã 141, thay vì "14".

Ám ảnh tương tự

[sửa | sửa mã nguồn]

Bài viết này là một bản dịch thô từ ngôn ngữ khác. Đây có thể là kết quả của máy tính hoặc của người chưa thông thạo dịch thuật. Xin hãy giúp cải thiện bài viết hoặc viết lại để hành văn tiếng Việt được tự nhiên hơn và đúng ngữ pháp. Chú ý: Những bản dịch rõ ràng là dịch máy hoặc có chất lượng kém, KHÔNG dùng bản mẫu này, vui lòng đặt {{subst:clk|dịch máy chất lượng kém}} hoặc {{subst:cld5}} để xóa bản dịch kém.

• Số 666 hoặc 616 (Hexakosioihexekontahexaphobia) là nỗi sợ liên quan đến số 6, đặc biệt là 666 vì nó biểu hiện cho con số của Quỷ Satan theo một số diễn giải trong văn hóa Kitô giáo.
• Tetraphobia, tức nỗi sợ số 4. Trong Trung Quốc, Đài Loan, Singapore, Malaysia, Nhật Bản, Hàn Quốc và Việt Nam, v.v. cũng như ở nhiều nước Đông Á và một số khu vực Đông Nam Á khác. Ở những nơi này, việc các toàn nhà (như văn phòng, căn hộ, khách sạn) bỏ qua các tầng có số 4 là điều không hiếp gặp. Thậm chí hãng điện thoại Nokia từng tránh sản xuất các mẫu thuộc dòng 1xxx–9xxx bắt đầu bằng số 4. Nguồn gốc của điều kiêng kỵ này xuất phát từ tiếng Trung Quốc, số "bốn" (四, sì trong Tiếng Quan Thoại) phát âm gần giống như "chết" (死, sǐ trong Tiếng Quan Thoại). Tại Việt Nam, "tứ" (4) phát âm gần giống từ "tử" (chết).
• Số 17 được xem là không may mắn trong văn hóa Ý, có lẽ bởi vì trong chữ số La Mã 17 được viết XVII, có thể đảo thành "VIXI". Trong tiếng Latin, "vixi" nghĩa là "tôi đã sống", nhưng có thể là được hiểu như một uyển ngữ ám chỉ "Tôi đã chết."
• Tại kỳ thế vận hội mùa đông 2006 ở Turin, đường trượt bobsleigh–luge Cesana Pariol từng đặt tên một khúc cua “Curve 17”, nhưng ban tổ chức ban đầu gọi nó là "Senza Nome" ("không tên"). Năm 2007, khúc cua này được đổi tên để vinh danh vận động viên Luger Paul Hildgartner.
• Paraskevidekatriaphobia là nỗi sợ thứ sáu ngày 13, ngày được coi là xui xẻo trong nhiều nền văn hóa phương Tây. Ở Romania, Hy Lạp và một số vùng thuộc Tây Ban Nha và Mỹ Latin, người ta lại xem Thứ ba ngày 13 là ngày rủi ro tương tự.
• “Lời nguyền số 39” là một niềm tin tại một số khu vực ở Afghanistan, cho rằng số 39 mang điềm xấu hoặc tượng trưng cho sự ô nhục.
• Trong cricket Úc, số 87 bị coi là không may mắn; lý do là con số này cách mốc 100 điểm 13 điểm, và 100 là một cột mốc quan trọng trong thi đấu cricket.

Số 13 may mắn

[sửa | sửa mã nguồn]

Ở một số nơi trên thế giới, số 13 lại được coi là một con số may mắn. Tại Ý, số 13 trường mang ý nghĩa tố lành, ngoại trừ trong một số tình huống nhất định như việc có 13 người cùng ngồi vào bàn ăn.

[3] Đại học Colgate (Hòa Kỳ), số 13 mang ý nghĩa biểu tượng đặc biệt: Trường được sáng lập bởi 13 người đàn ông, với 13 đô là và 13 lời cầu nguyện. Vì vậy, số 13 được coi là con số may mắn của trường, và thứ Sáu ngày 13 thậm chí còn được xem là một ngày mang lại điều tốt lành ở đây.

Ở Venezuela, một số cổ động viên thể thao cũng xem số 13 là con số đem lại may mắn. Nhiều vận động viên nổi tiếng đã chọn số áo 13, trong đó có Dave Concepción, Omar Vizquel, Oswaldo Guillén và tay đua F1 Pastor Maldonado.

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• List of phobias
• Arnold Schoenberg

Ghi chú

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ "Abnormal Psychology" p. 319, published in 1910, Moffat, Yard and company (New York). Library of Congress Control No. 10011167.
2. ^ English translation of the Code of Hammurabi Lưu trữ ngày 5 tháng 10 năm 2008 tại Wayback Machine Online Library of Liberty.
3. ^ "Aggiungi un posto a tavola, siamo in 13! | Di cibo e altre storie" (bằng tiếng Ý). Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 6 năm 2013. Truy cập ngày 26 tháng 5 năm 2022.

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

• Lachenmeyer, Nathaniel (2004). 13: The Story of the World's Most Popular Superstition. New York: ISBN 1-56858-306-0.
• Havil, Julian (2007). Nonplussed: Mathematical Proof of Implausible Ideas (Hardcover). Princeton University Press. tr. 152. ISBN 0-691-12056-0.
• O'Neil, Daniel (2008). "Fear of 13: Tales over dinner."
• Coriat, I.H. (1910). "Abnormal Psychology", tr. 319, published in, Moffat, Yard and company (New York). Library of Congress Control No. 10011167.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn] Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện về Hội chứng sợ số 13.

• 'Unlucky' airline logo grounded BBC, ngày 21 tháng 2 năm 2007
• Would you buy a number 13 house? BBC Magazine, Friday, ngày 12 tháng 12 năm 2008
• Triskaidekaphobia on MathWorld
• Who's Afraid Of Friday The 13th? on NPR