Hỏi đáp Y Học: Tai Biến Mạch Máu Não Hay đột Quỵ - VOA Tiếng Việt

Đường dẫn truy cập

• Tới nội dung chính
• Tới điều hướng chính
• Đi tới "Tìm"

Kế tiếp Ðóng Trước Kế tiếp

This image contains sensitive content which some people may find offensive or disturbing. Click to reveal

Print Options:

• Images
• Multimedia

• Embedded Content
• Comments

Hủy Print Link has been copied to clipboard

• Trang chủ
• Việt Nam
• Hoa Kỳ
• Biển Đông
• Thế giới
• Blog
• Diễn đàn
• Mục Tự Do Báo Chí Vạch Trần Tin Giả Người Việt hải ngoại Đời sống Kinh tế Khoa học Sức khoẻ Văn hoá Thể thao Giáo dục
• Chuyên đề Chiến Tranh Thương Mại Của Mỹ: Quá Khứ Và Hiện Tại Hành Trình Bầu Cử 2024 Một Năm Chiến Tranh Tại Dải Gaza Giải Mã Vành Đai & Con Đường Ngày Tị nạn Thế giới Trịnh Vĩnh Bình - người hạ 'bên thắng cuộc' Ground Zero – Xưa và Nay Chi phí chiến tranh Afghanistan Các giá trị Cộng hòa ở Việt Nam Thượng đỉnh Trump-Kim tại Việt Nam Trịnh Vĩnh Bình vs. Chính phủ Việt Nam Ngư Dân Việt và Làn Sóng Trộm Hải Sâm Bên Kia Quốc Lộ: Tiếng Vọng Từ Nông Thôn Mỹ Quan Hệ Việt Mỹ
• Học tiếng Anh
• Video
• Nghe

Mạng xã hội

Ngôn ngữ khác Tìm Trực tiếp Trực tiếp Tìm Trước Kế tiếp Tin mới Sức khỏe Hỏi đáp Y học: Tai biến mạch máu não hay đột quỵ 06/03/2014

• Bác sĩ Hồ Văn Hiền

Hỏi đáp Y học: Tai biến mạch máu não hay đột quỵ

Chia sẻ

Chia sẻ

• Copy link
• Facebook
• Twitter
• WhatsApp
• WhatsApp
• Line
• Line
• Email

Chia sẻ

Chia sẻ

• Copy link
• Facebook
• Twitter
• WhatsApp
• WhatsApp
• Line
• Line
• Email

Print

Chuyên gia phụ trách giải đáp thắc mắc y học kỳ này là Bác sĩ Hồ Văn Hiền, chuyên khoa nhi và y khoa tổng quát, có phòng mạch và đang làm việc cho các bệnh viện ở Bắc Virginia. Thính giả Lê Quyên, ở Việt Nam, có câu hỏi như sau: "Kính thưa Bác sĩ, Cháu muốn biết về bệnh đột quỵ Theo cháu được biết bệnh xảy ra khi máu không kịp thời chuyển lên não làm cho người bệnh đột ngột ngừng thở, dẫn đến bị liệt toàn thân hoặc nguy hiểm hơn là tử vong. Xin bác sĩ cho cháu biết những dấu hiệu nhận biết và cách ứng phó khi xảy ra đột quỵ. Có loại thuốc nào cần bổ sung hàng ngày để làm giảm nguy cơ mắc bệnh? Chân thành cảm ơn bác sĩ." Bác sĩ Hồ Văn Hiền giải đáp: Tai biến mạch máu não hay đột quỵ Embed share

Hỏi đáp Y học: Tai biến mạch máu não hay đột quỵ

by VOA Tiếng Việt Embed share The code has been copied to your clipboard. The URL has been copied to your clipboard

No media source currently available

0:00 0:20:52 0:00 Tải xuống

• | MP3

Mở player Bộ óc chúng ta điều khiển những cơ năng quan trọng cho sự sống, trong đó có những cơ năng vận động (dùng các bắp thịt để di chuyển, nói, thở nhờ các cơ lồng ngực), những cảm giác, và trí nhớ. Bộ óc cần máu đến để nuôi dưỡng (đem oxy, đường glucose cung cấp năng lượng), nếu mạch máu đem dinh dưỡng đến bộ óc bị gián đoạn, vùng bộ óc liên hệ sẽ ngưng hoạt động hoặc hoạt động bị rối loạn. Lúc đó người ta gọi là đột quỵ hay tai biến mạch máu não (từ tiếng Pháp accident vasculaire cérébral, tiếng Anh gọi là stroke; stroke có nghĩa là một cú đánh). Có thể gọi chính xác hơn là "đột quỵ não", để phân biệt với các trường hợp cũng ngã gục đột ngột vì lý do khác như tim đập loạn nhịp, hay thần kinh như động kinh (seizures, epilepsy). Nguyên nhân: Động mạch chủ (aorta, mạch máu đem máu từ tim), cho hai nhánh lên vùng cổ để nuôi đầu (gồm cả não bộ) gọi là động mạch cảnh (carotid arteries; cảnh=cổ), chia ra nhiều nhánh nhỏ hơn vào nuôi các phần khác nhau của não bộ. 1) Ischemic stroke: đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Một nhánh động mạch có thể bị nghẽn: a) Trường hợp embolic stroke: do một cục máu (clot, thrombus) bất thường đông từ chỗ khác đi đến (embolus)), gặp một nhánh nhỏ thì nó kẹt lại. Nguyên nhân thường gặp là rung tâm nhĩ (atrial fibrillation). Tâm nhĩ là một cái túi nhỏ phía trên trái tim, chứa máu từ cơ thể đi về tim, trước khi máu vào tâm thất và được bơm đi. Bình thường tâm nhĩ bóp nhịp nhàng theo tim đập; nếu rối loạn nhịp tâm nhĩ, nó rung hỗn độn, không hữu hiệu, làm máu lẩn quẩn quá lâu, dễ đóng cục (thrombus formation). Cục máu chạy lên mạch máu nuôi bộ óc (cerebral artery), nếu kẹt vào nhánh nào sẽ làm nghẽn nhánh đó (embolization). b) Trường hợp thrombotic stroke: do một cục máu đông tại chỗ (thrombosis). Những người mỡ trong máu cao, tuổi già vách động mạch bị xơ vữa (atherosclerosis). Cơ thể xem những nơi này là những vết thương cần hàn gắn lại bằng cách cho các tiểu bản kết tụ (platelet agglutination), tạo một cục máu ở đó. Cục máu làm tắc nghẽn động mạch. 2) Hemorrhagic stroke: đột quỵ do chảy máu (xuất huyết), động mạch có thể gián đoạn do một mạch máu nỡ ra bất thường ( aneurysm), đã có sẳn (bẩm sinh) nhưng không có triệu chứng, áp huyết cao kinh niên có thể làm mạch máu hư hại thêm. Đến lúc vách động mạch không còn chịu đựng nổi áp suất trong mạch, mạch máu bễ ra, cắt đường tiếp tế cho vùng tế bào não liên hệ. Những yếu tố cơ nguy: - Cao áp huyết, bệnh tiểu đường, bệnh tim, cholesterol quá cao, hút thuốc lá. - Bệnh mập, uống rượu thái quá ("binge drinking"), phụ nữ dùng thuốc ngừa thai có estrogen, người ít hoạt động (inactivity), - Người dùng những thuốc bất hợp pháp (illicit drugs) như amphetamine, cocaine. Người trẻ tuổi dùng các thuốc này có thể chết đột ngột vì đột quỵ do chảy máu (hemorrhagic stroke). - Thuốc cocaine kèm theo thuốc lá và rượu càng nguy hiểm hơn nữa trên hệ tim mạch. Ở Châu Âu, chừng hết nửa trường hợp chết do đột quỵ chảy máu não là liên hệ với cocaine. (1). - Ngoài ra: lớn tuổi (trên 55t), gia đình có tiền sử bệnh tim mạch, từng có người bị stroke, phụ nữ ít bị stroke hơn đàn ông. - Nghẹt thở trong lúc ngủ. (sleep apnea) Triệu chứng báo động: - Tay, chân, mặt tê, yếu đột ngột, nhất là chỉ bị một bên. - Nói đớ lưỡi, lú lẫn (confusion) đột ngột, nghe nói không hiểu. - Không nhìn thấy đột ngột, một mắt hay hai mắt. - Đi không được, chóng mặt, mất thăng bằng (loss of equilibrium), không phối hợp được cử động (loss of coordination). - Nhức đầu dữ dội không có nguyên nhân rõ rệt, nhất là kèm theo ói mửa, giảm mức linh hoạt, bớt tỉnh táo. Cần gọi cấp cứu ngay. Ghi rõ triệu chứng xảy ra lần đầu lúc nào và cho bs cấp cứu biết vì có một thuốc trị bệnh tắc nghẽn mạch máu não (“clot buster medication”) chỉ có thể dùng trong vòng ba tiếng đồng hồ kể từ khi có triệu chứng. Chẩn đoán: Ngoài việc định bệnh căn cứ trên lâm sàng, một số xét nghiệm giúp xác nhận nguyên nhân ở các mạch máu não. Bác sĩ có thể dùng một số kỹ thuật hình ảnh (diagnostic imaging) để chẩn đoán đột quỵ: CT scan, MRI có thể cho thấy chảy máu trong não bộ, những vùng tế bào não bị chết, chụp hình động mạch bằng CT (CT angiogram, CTA) hay MRI (magnetic resonance angiogram, MRA) có thể cho thấy các động mạch bị hư hại, tắc nghẽn như thế nào. Siêu âm, chụp hình mạch máu có thể cho thấy những hư hại trong động mạch cổ (carotid ultrasound, carotid angiogram). Trị liệu cho đột quỵ trường hợp nguyên do cục máu gây thiếu máu cục bộ: 1) Aspirin: Bác sĩ phòng cấp cứu có thể cho bệnh nhân uống aspirin để chống sự thành hình cục máu do aspirin làm giảm khả năng đông máu. Nếu bệnh nhân đã từng uống thuốc aspirin mỗi ngày trước khi bị stroke, nên cho bác sĩ cấp cứu biết. 2) tPA: Thuốc làm tan cục máu làm nghẽn mạch. Thuốc tPA là một enzyme (“men”) kích hoạt phản ứng biến chất plasminogen thành plasmin; plasmin có khả năng làm tan cục máu đông. Enzyme này hiện diện trong mạch máu bình thường và có tác dụng làm tan những chỗ máu đóng cục không cần thiết. Thuốc dùng được sản xuất bằng recombinant biotechnology (công nghệ sinh học tái tổ hợp). Biến chứng chính là chảy máu sau khi dùng thuốc. Chỉ một tỷ lệ nhỏ các bệnh nhân bị stroke hội đủ điều kiện để dùng thuốc này và thuốc được bơm vào tĩnh mạch (như bệnh nhân được đem vào nhà thương sớm, định bệnh nội trong 3-4.5 giờ sau khi triệu chứng đầu tiên, stroke không phải do xuất huyết). Ngoài ra, các nghiên cứu về lợi hại của thuốc cũng gây nhiều tranh cãi. 3) Có những phương tiện cơ học để lấy cục máu đông ra khỏi chỗ tắc nghẽn. (mechanical thrombectomy). Ví dụ: ● MERCI retriever system: hình xoắn ốc, giống như đồ khoan nút chai rượu, kéo cục máu trong các mạch máu lớn đem ra ngoài. Cần được thưc hiện trong vòng 8 giờ sau khi bắt đầu triệu chứng.(2) ● PENUMBRA system: hút cục máu ra khỏi chỗ tắc nghẽn (3). 4) Chữa trị stroke do chảy máu: bác sĩ cần kiểm soát áp huyết máu đừng quá cao, đứng quá thấp, kiểm soát phù nề não bộ (brain edema), tránh những tư thế làm tăng áp suất trong sọ, ngưng thuốc làm máu bớt đông. Một số trường hợp, cần thủ thuật hay phẫu thuật ngăn chặn chảy máu như kẹp chỗ chảy máu (clamp), dùng nội soi đi vào mạch máu cho một cuộn kim loại (coil) làm tắc nghẽn mạch máu bất bình thường ( coil embolization of arteriovenous malformation [AVM] or aneurysm). Phòng ngừa: - Kiểm soát đúng mức bệnh cao áp huyết nếu có. - Nếu bệnh tim, cần kiểm soát các bệnh loạn nhịp nhất là rung tâm nhĩ. - Kiểm soát mức cholesterol; giữ cholesterol không quá 200mg/100ml (5.2 millimoles per liter (mmol/L), tốt hơn nữa theo dõi mức cholesterol xấu cho tim mạch (LDL= lipoprotein tỷ trọng thấp) và cholesterol tốt cho tim mạch (HDL= lipoprotein có tỷ trọng cao). - Vận động cơ thể thường xuyên nếu sức khoẻ cho phép, thường người ta khuyên tập thể dục chừng 20 phút/ ngày; 5 ngày /tuần. - Ăn uống điều độ, nhiều rau cải, trái cây, tránh bệnh mập phì. - Tránh uống rượu, alcohol (rượu hay bia) làm tăng cơ nguy bị stroke. - Hút thuốc lá làm gia tăng cơ nguy bị đột quỵ tăng gấp đôi. Chúc thính giả may mắn. Bác sĩ Hồ văn Hiền Ref : (1) Sudden Death in Cocaine Abusers: Study Reveals Role Played by Illegal Drug "The estimated number of COC [cocaine] consumers is about 12 million Europeans with an overall prevalence of 3.7% of the total adult population (15-64 years)...the rate of cocaine-related deaths per year in Seville, is roughly half the number of people who die suddenly from haemorrhagic stroke."”(Dr. Lucena) http://www.sciencedaily.com/releases/2010/01/100112191616.htm (2) Amer Alshekhlee, MD. Merci mechanical thrombectomy retriever for acute ischemic stroke therapy http://www.neurology.org/content/79/13_Supplement_1/S126.abstract) (3) A. Bose. The Penumbra System: A Mechanical Device for the Treatment of Acute Stroke due to Thromboembolism http://www.ajnr.org/content/29/7/1409.full ----------------------------------------------- Cảm ơn bác sĩ Hồ Văn Hiền. Chúng tôi cũng xin cảm ơn thính giả đã tham gia chương trình Hỏi Đáp Y Học này. Quý vị có thể nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com Chúng tôi vẫn dành đường dây điện thoại miễn phí để tiếp nhận các thắc mắc khác của quý thính giả về sức khỏe và y học thường thức. Số điện thoại miễn phí dành cho mục Hỏi Đáp Y học là 202-205-7890, ngày giờ nhận câu hỏi là thứ ba và thứ năm mỗi tuần, từ 8 giờ 30 đến 9 giờ 30 tối, giờ Việt Nam. Quý vị cũng có thể gửi câu hỏi cho chúng tôi qua điện thư ở địa chỉ [email protected].

• Bác sĩ Hồ Văn Hiền

  Đăng ký

Liên quan

• Hấp thụ quá nhiều đường làm gia tăng nguy cơ tử vong do bệnh tim

• Hỏi đáp Y học: Bệnh suy tĩnh mạch mạn tính

• Hỏi đáp Y học: Cách tự đo huyết áp

• Hỏi đáp Y học: Bệnh mạch vành

VOA Express

Mới nhất Điện Kremlin: Ông Putin đã gửi thông điệp cho ông Trump về ý tưởng ngừng bắn ở Ukraine | VOA Thời sự quốc tế Đăng ký

Đăng ký

Apple Podcasts Spotify Ðăng ký

Tin mới nhất

Xem thêm

Đọc nhiều nhất

1

Mẹ Nấm: “Nếu có quyền lựa chọn, tôi sẽ ở lại Việt Nam”

2

Vụ Đoàn Văn Vươn khơi dậy tranh cãi về bất công xã hội tại VN

3

Hình ảnh Thủ tướng Việt Nam gây tranh cãi

4

Bộ Ngoại giao Mỹ hoan nghênh việc blogger Mẹ Nấm được phóng thích

VOA có ứng dụng mới

Xem tin tức VOA trực tiếp trên điện thoại và máy tính bảng! Ứng dụng VOA có thiết kế mới và cải thiện khả năng truy cập tin tức. Các tính năng mà bạn yêu thích trước đây được tích hợp cùng các công cụ vượt tường lửa để truy cập tin tức VOA bằng 22 ngôn ngữ. Tải ứng dụng VOA trên App Store và Google Play!

XS SM MD LG