Hợp Cách Giữa Màu Lông Và Màu Chân - Gà Đá Tiền - Sen Tây Hồ

Hiện nay có rất nhiều tranh cãi và ngộ nhận về việc so sánh “khập khiễng” khi chọn màu hợp cách giữa màu lông ở trên thân mình gà và màu vảy ở quản gà. Câu hỏi thường được dân chơi gà chọi đặt ra là “Thế nào mới là hợp cách?”. Những người mới tập tễnh chơi gà chọi thì lại càng rối trí hơn về các tên gọi màu sắc lông khác nhau giữa gà đòn và gà cựa, giữa các địa phương gọi tên màu lông khác nhau. Do đó nếu xem lại trong văn chương truyền khẩu chúng ta có một số câu ca dao đúng và một số câu ca dao sai do hiểu lầm hay không dựa trên dựa trên cơ sở của Ngũ hành mà ra.

Thí dụ:

“Gà ô chân trắng mẹ mắng cũng mua.

Gà trắng chân chì mua chi thứ ấy”

Câu ca dao trên hoàn toàn đúng vì dựa vào căn bản của Ngũ hành.

Còn trong thí dụ dưới:

“Xám chân vàng cả làng mất oáy”

Câu này tuy không hoàn toàn sai nhưng màu lông gà xám được nhận xét một cách phổ quát tức là bao gồm cả Xám khô, Xám hồng (người miền Nam gọi là Xám điều hay Xám son), Xám sắt. Sự nhận xét này không dựa vào căn bản Ngũ hành một cách xác thực mà chỉ dựa vào kinh nghiệm của một vài cá nhân, sự kiện xảy ra nên không có tính thuyết phục.

Theo định nghĩa thông thường ta có 5 sắc lông : Ô, Xám, Điều (Tía), Nhạn và Vàng (gà Cú và và Chuối cũng được xếp trong hạng này). Ngày nay khi xét đến sắc lông có nhiều phức tạp do những màu sắc mới được lại tạo và cho ra những cái tên như Khét, A, Bướm, vv… Do đó làm thế nào để xác định cho đúng màu lông của con gà để định vị trong Ngũ hàn trở nên phức tạp hơn.

Phân định màu lông theo Ngũ hành:

Để có thể phân định màu lông một cách chính xác chúng ta phải nhìn vào lông mã và lông bờm có của gà để xác định chứ không dựa trên lông ở thân hay đuôi gà. Đó chỉ là màu lông phụ để gọi cho dễ nhận diện con gà mà thôi. Thí dụ con gà có lông ức lông đùi, lông cánh, lông đuôi màu đen nhưng lông mã và lông bờm cổ màu đỏ thì ta gọi là con gà Ô Tía hay Tía chứ không gọi nó là gà Ô được. Tuy chữ Ổ đọc trước chữ Tía nhưng Ô không phải là màu lông chính mà là lông Tĩa là màu chủ đạo để định màu trong Ngũ hành.

Gà Ô – mạng Thuỷ – đây là con gà có lông mã và bờm cổ màu đen, bất luận là mã kim, mã tre hay mã lại. Con gà Ô hợp cách theo thứ tự các màu vảy sau đây: màu trắng, kế đến là đen và sau cùng là màu xanh hay màu chì (màu chì còn được gọi là màu da đá do màu đen pha với trắng hay xanh mà ra).

Những màu sau đây được xem là không hợp các đó là màu mây ráng đỏ do màu chân vàng pha mau đỏ bên trên vảy như màu mây. Sau đó là màu chap vàng. Ô Mã lại hợp cách chân đen.

Gà Xám – mạng Mộc – đây là con gà có lông mã và bờm cổ có màu xám khô hay xám mã lại. Con gà xám có màu lông này sẽ hợp cách màu chân sau đây: màu chân đen, màu chân xanh, chì và sau cùng là màu chân vàng mây có pha ráng đỏ.

Những màu chân sau đây được xem là không hợp cách: đó là màu chân vàng và màu chân trắng. Trong câu ca dao ở trên “Xám chân vàng cả làng mốt váy” ý Muốn nói đến Xám tuyên mạng mộc. Còn những màu lông xám khác như Xám hồng hay Xám son thì màu chân vàng lại được xem là hợp cách vì màu lông chủ đạo của xám hồng là màu đỏ (tía) chứ không là xám nữa nên sự hợp cách thay đổi theo Ngũ hành, vì trong trường hợp này lông Xám chỉ là tên gọi để nhận diện mà thôi. Riêng màu lông Xám sắt tức là gà Xám có lông mã và lông bờm cổ màu đen. Nếu lông mã và bờm cổ chỉ pha lẫn ít lông đen thì được gọi là Xám bẩn. Gà Xám bẩn chính là mạng Mộc nên rất kỵ màu chân trắng. Nhưng nếu gà Xám có mã và bờm cố đen hoàn toàn thì đây là Xám sắt chính hiệu hay gọi cho dùng màu lông là Xám ô thì chân trắng lại đúng mạng và hợp cách. Xám sắt (Xám ô) hợp cách chân xanh. – Gà Điều – mạng Hoả – đây là con gà có màu chiếm đại đa số trong các màu lông của gà chọi. Gà Điều có lông mã và bờm cổ màu đỏ rực hay màu đỏ mật. Người miền Bắc hay miền Trung thì gọi đây là gà Tía. Còn người miền Nam thì thường gọi là lộ. điều, riêng dẫn chơi gà cựa còn tuỳ theo màu là cánh, đuôi, ức mà gọi con gà những cái tên nghe , lạ là Khét, Que,… như đã nói đến ở trên những n. lông này chỉ là phụ và giúp nhận diện màu lông con gà dễ dàng hơn mà thôi. Nếu những con gà Khét, qua này có mã và bờm cổ màu đỏ thì vẫn là gà may mạng Hoả. Những màu chân sau đây được xem là hợp cách: chân xanh, chì, chân vàng mây có rặng đỏ và sau cùng là chân vàng. Còn chân trắng và chân đen không hợp cách. Gà Điều hợp cách chân xanh.

Gà Vàng – mạng Thổ – con gà có lông vàng ít được chuộng vì hay bị nhầm lẫn cho là màu lông gà Tam hoàng, gà tàu là loại gà thịt. Tuy nhiên có những loại màu lông khác cũng được xếp hạng là gà mạng Thổ đó là gà cú, gà bịp. Gà mạng Thổ thì hợp với các màu chân sau: chân vàng có ráng mây đó, chân vàng và chân trắng.

Những màu chân sau đây được xem không hợp cách với con gà mang mạng Thổ: đó là màu chân đen và chân xanh hay chì.

Khi xét màu lông vàng thổ và màu lông điều đó thì nhiều người hay lẫn lộn và gọi là Tía đỏ hay Tía vàng – như vậy là sai lạc hoàn toàn về màu sắc. Đã là Tía thì dĩ nhiên là đỏ và không phải là màu vàng.

Khi xét màu lông mà không xét kỹ là đỏ hay vàng, cứ cho là lông màu Tía thì dễ xảy ra sự nhầm chẳng hạn như chân trắng thì hợp với con gà Thổ lông vàng, trong khi con gà Tía mạng Hoả lai không hợp cách với màu chân trắng.

Gà Nhạn – mạng Kim – gà Nhạn là gà có màu mã tin và lông bờm có màu trắng. Một điều lý thú là rất + khi thấy gà Nhạn lông mã mái. những con gà có màu lông bướm, khét sữa, vv… nhưng nếu lông mã và bờm cổ màu vàng như gà chuối đều được xem là gà có mạng Thổ. Gà Nhạn hợp cách với màu chân như sau: chân vàng, chân trắng và chân đen. Chân xanh và chân vàng mây có ráng đỏ được xem là không hợp cách.

Phương pháp xét màu cho hợp cách ở trên ở trên đều dựa trên căn bản của Ngũ hành tương sinh và tương khắc. Ở đây chúng ta chỉ đưa ra những cách ghép màu sắc cho hợp với phương pháp của Ngũ hành để thấy sự hài hoà theo lẽ tự nhiên. Sự hợp cách này không có nghĩa tuyệt đối và cũng không có nghĩa sẽ mang lại kết quả thực tiễn là sẽ mang về chiến thắng hay chiến bại khi đem gà ra sới. Những yếu tố về màu sắc như màu lông, màu vảy ở chân, màu mỏ và màu mắt đều là do yếu tố di truyền từ những con gà gốc (gà nọc) đã được truyền xuống cho các thế hệ sau qua việc phối giống. Ngoài việc phối giống cho hợp cách về màu lông và màu vảy ở chân người nuôi gà chọi phải hiểu biết và ứng dụng những yếu tố khác quan trọng hơn trong di truyền học đó là cách chọn gà về đòn lối, thế đá, thế lực và hình trao để mang lại kết quả khả tín và cho ra những chiến kê dũng mãnh.