Hủ Tiếu Gõ - Thư Viện Gia Đình Phật Tử

Tên gọi của món ăn bắt nguồn từ tiếng gõ lóc cóc vào mỗi chiều tối của những người bán. Nếu mới vào Sài Gòn, bạn sẽ ngạc nhiên trước âm thanh lóc cóc vang lên từ hai thanh tre. Đó đích thị là tiếng rao mời của hủ tiếu gõ. Nói đến ẩm thực Sài Gòn thì cơ man các món ăn sang trọng, nhưng hủ tiếu gõ là “phong cách” ẩm thực đặc trưng của người xa xứ: công nhân, sinh viên, học sinh, người lao động đủ mọi ngành nghề ở các nơi tụ về sinh sống. Nếu hủ tiếu Nam Vang là món ăn mắc tiền thì hủ tiếu gõ chính là món ăn lót dạ của giới công nhân, sinh viên khi tan tầm hay đêm muộn.

Nói về nguồn gốc, không ít người cứ bảo món ăn này xuất xứ từ đất nước Chùa Tháp láng giềng vì thường nghe “hủ tíu Nam Vang”. Kỳ thực, vậy mà… chẳng phải vậy! Cái tên hủ tíu/hủ tiếu, vốn bắt nguồn dựa trên nền của món ăn mà người Tiều (Triều Châu) gọi là “cổ chéo” (đọc trại ra thành hủ tiếu), nghĩa gốc: bánh sợi. Đa số đều cho rằng hủ tiếu gõ thoạt kỳ thủy xuất phát từ những người “khách trú”, tức người Hoa di cư sang Việt Nam sinh cơ lập nghiệp thời xa xưa. Những ông chủ xe hủ tiếu gốc Hoa thời trước cũng gõ lốc cốc, lách cách như bây giờ, chỉ khác ở chỗ họ dừng xe tại một điểm cố định trong xóm, bán hết hẻm này mới sang hẻm khác.  Và cũng tương tự phở cực kỳ phổ biến ở Bắc Bộ, món hủ tiếu ngoại lai dần được Việt hóa theo bao cung cách khác nhau để trở thành đặc sản quen thuộc “đậm đà tính dân tộc” trên dải đất hình chữ S.

Hủ tiếu gõ thường được “dân Sài Gòn” trước 1975 gọi kèm theo chữ “xực tắc”; là món ăn hết sức bình dân chỉ bán về đêm.  Chỉ đơn giản là một chiếc xe đẩy được trang bị lò bếp, một thùng nước lèo luôn bốc khói nóng hôi hổi. Trong xe có ngăn để tô, muỗng đũa, rau hành, gia vị… Thông thường sẽ có một người đẩy xe và một cậu bé đi theo cầm hai thanh tre đã lên nước đen bóng gõ vào nhau tạo ra những âm thanh liên tục như “xực tắc! xực tắc!”.

Bẵng đi một thời gian, hủ tiếu gõ “xực tắc” lại nở rộ ở Sài Gòn. Cho đến nay, chẳng ai biết vì sao đại đa số người bán món này có gốc gác Quảng Ngãi. Thắc mắc này đã được một số đồng nghiệp về đến tận nơi để tìm lời giải, song nó vẫn chưa làm những người quan tâm đến món ăn này thỏa mãn.

Riêng tôi, trong những ngày lang thang tìm hiểu, nghe nhiều giai thoại cho rằng món ăn này chỉ mới xuất hiện trở lại vào giai đoạn “hậu bao cấp” – khi mà chính sách “ngăn sông cấm chợ” bị bãi bỏ. Sau thời kỳ đó, Sài Gòn bắt đầu phát triển, dân từ khắp nơi đổ về “miền đất hứa” để mưu sinh. Trong dòng người ấy, có rất nhiều người con của mảnh đất Quảng Ngãi cằn khô, nghèo khó.

Một câu hỏi nữa được đặt ra là tại sao không phải là món khác mà lại là hủ tiếu? Lý do có vẻ dễ chấp nhận nhất là trước hủ tiếu gõ, Sài Gòn đã tồn tại rất nhiều loại hủ tiếu vào hàng đặc sản như hủ tiếu Mỹ Tho, hủ tiếu Tàu, hủ tiếu Nam Vang…, điều này đồng nghĩa với việc bánh hủ tiếu có nhiều ở các chợ, dễ mua.

Hơn nữa, bánh hủ tiếu được người làm ra phơi khô rất kỹ, dễ bảo quản và bảo quản được lâu… phù hợp với tinh thần tiết kiệm của người Quảng Ngãi. Điểm thú vị nữa là hủ tiếu gõ chỉ xuất hiện ở Sài Gòn và một số tỉnh thành lân cận. Khu vực miền Trung, thậm chí là Quảng Ngãi – nơi được tạm gọi là “quê hương” của nó tuyệt nhiên rất hiếm, thậm chí là không có.

Chia sẻ thêm với tôi về chuyện nghề, một người bán cho biết, để có được một nồi nước ngon, hấp dẫn thực khách, mỗi ngày vợ chồng anh phải thức dậy từ 3 giờ sáng để mua xương heo về nấu. Đến khoảng 10 giờ sáng thì tranh thủ ngủ một giấc, 4 giờ chiều đẩy xe ra “đại bản doanh”. Công việc cứ thế, kéo dài từ ngày này qua ngày kia, tháng này qua tháng nọ… Có lẽ nhờ tận tụy và tâm huyết với nghề như vậy mà nước lèo anh nấu rất ngon, nhiều người thích ăn.

Thành phần đầy đủ của một tô hủ tiếu mỗi thứ một chút nhưng sao ngon lạ: một chút hủ tiếu (sợi trắng mịn, nhỏ như sợi mì vằn-thắn nhưng mềm hơn nhiều), một ít giá, vài lát thịt thăn xắt “siêu mỏng”, hẹ, hành khô và miếng tóp mỡ bùi thơm chỉ bé bằng hạt đậu, mới cảm thấy vị “bùi thơm” thì miếng tóp mỡ đã tan trong miệng mất rồi. Tất cả hương vị này quyện với nhau thật hài hòa và quyến rũ.

Một nơi bán hủ tiếu gõ khá nổi tiếng là ở hẻm “Hoa Hậu” (tức hẻm 351 Lê Văn Sỹ, Q.3). Sở dĩ gọi là hẻm hoa hậu là bởi có hai cô gái đồng thời đoạt vương miện tại hai cuộc thi sắc đẹp khác nhau là Kiều Khanh và Lý Thu Thảo. Hủ tiếu ở đây bán từ 14 giờ chiều đến 23 giờ, giá từ 15.000đ – 20.000đ/tô.

Mặc dù vẫn còn một chút nuối tiếc khi mà nhịp điệu “lóc cóc” quen thuộc của hủ tiếu gõ đã không còn, song với nhiều người, hủ tiếu gõ vẫn còn là một món ăn yêu thích. Và đó chính là “quà tặng” dành cho những con người bình dân ở đất Sài Thành.

 Sưu tầm – tổng hợp

Chưa có bài tương tự.