HƯỚNG DẪN BÀ CON BIỆN PHÁP XỬ LÝ XOÀI RA HOA ĐỒNG ...

      Xoài là loại cây ăn trái được trồng rất phổ biến ở nước ta. Ngày nay nhờ áp dụng kỹ thuật xử lý ra hoa nghịch vụ nên diện tích trồng xoài ngày càng phát triển, thu nhập từ cây xoài cũng tăng lên. Tuy nhiên nếu so với nhiều loại cây ăn trái khác thì việc xử lý ra hoa nghịch vụ trên cây xoài khá phức tạp vì bị tác động của thời tiết dịch hại làm ảnh hưởng đến tỷ lệ đậu trái, do đó để đảm bảo thành công đòi hỏi bà con nông dân phải áp dụng nhiều biện pháp từ kỹ thuật canh tác đến phòng trừ dịch hại.     

1. Kỹ thuật xử lý ra hoa xoài nghịch vụ bắt đầu từ khâu sau thu hoạch vụ trước.

1.1. Đặc tính ra hoa của cây xoài.

Do xoài có đặc tính ra hoa trên những chồi nhất niên (tức là chồi ra năm nào thì ra hoa năm đó), do đó muốn xoài ra hoa tốt trước tiên phải kích thích ra chồi tốt, việc làm này bà con nông dân cần thực hiện ngay sau khi thu hoạch. Trước tiên cần vệ sinh vườn, tỉa bỏ những cành lá bị sâu bệnh, cằn cỗi, những chồi đã ra hoa hoặc cuốn bông vụ trước tạo thông thoáng cho vườn xoài.

Yếu tố khí hậu (bao gồm nhiệt độ và quang kỳ):

Yếu tố khí hậu có ảnh hưởng trực tiếp đến sự ra hoa và đậu quả của cây xoài.

Về nhiệt độ: nếu thời tiết quá lạnh hay quá nóng thì cây Xoài sẽ chuyển qua trạng thái hưu miên (dormancy) và không ra hoa, ngưng tăng trưởng trong một thời gian nhất định. Nhiệt độ thích hợp đề xoài ra hoa từ 24-28,8oC. Do đó vĩ độ và cao độ càng cao thì thời vụ ra hoa của Xoài càng chậm.

Về thời gian chiếu sáng (quang kỳ): sự phân hóa mầm hoa của Xoài thường xảy ra trong điều kiện ngày ngắn. Tuy nhiên, một số năm vẫn thấy Xoài cho hoa tự nhiên vào tháng 6 dl (ngày dài), tuy nhiên xoài ra hoa vào thời gian này thì số lượng hoa lưỡng tính ít và thường bị mất mùa.

Ngoài ra ở tán lá phía Đông (mặt trời mọc) nhận số giờ chiếu sáng nhiều hơn nên có thể trổ hoa sớm hơn phía Tây vài ngày, nhưng chúng lại có số hoa lưỡng tính thấp hơn.

Sự ra hoa của Xoài phụ thuộc rất nhiều vào giống, tuổi cây và tuổi cành.

Giống xoài Bưởi, xoài Tứ Quí, xoài Thanh Ca, xoài Cát ghép, xoài Hòn, xoài Lữ Phụng Tiên dễ ra hoa hơn xoài Cát Hoà Lộc, Cát Trắng Cần Thơ, Cát Chu. Giống xoài Cát Thơm, Cát Bô, xoài Tương là nhóm khó ra hoa nhất.

Về tuổi cây, nếu cây có tuổi càng cao (càng lâu năm) thì tỷ lệ hoa lưỡng tính trên một phát hoa cao hơn ở cây còn tơ.

Về tuổi cành, thường xoài ra đọt từ 2-3 đợt/năm, nếu đợt ra đọt sau quá muộn thì xoài đến mùa ra hoa sẽ khó ra hoa vì lá chưa đủ tuổi. Theo quan sát, lá có độ già ít nhất là 7 tháng tuổi mới có thể ra hoa tốt.

1.2. Cắt tỉa tán để xoài ra hoa đồng loạt

Ngoài ra nhà vườn còn có thể sửa tán đối với đối với những cây qua cao hoặc cắt bỏ những cành vượt che lẫn nhau, nếu làm tốt sẽ giúp cho vườn xoài ra chồi đồng loạt, tập trung tạo điều kiện thuận lợi để xử lý ra hoa về sau.  

1.3. Bón phân cho xoài giai đoạn phục hồi.

Tiếp theo cần bón phân tưới nước để cây xoài phục hồi. Công thức phân mà chúng ta bón cho giai đoạn này là kích thích cho ra đọt thì bà con cần lưu ý là bón đạm và lân cao hơn kali, tỷ lệ khuyến cáo giữa đạm, lân, kali là: 2 - 1 -1, lượng phân tùy theo tuổi cây, theo đường kính tán, đặc biệt là tùy thuộc vào năng suất của vụ trước (nếu năng suất vụ trước càng nhiều, càng cao thì lượng phân bón lại thì cần nhiều để bồi bổ lại cho cây giúp cây có thể phục hồi khả năng ra đọt và ra hoa, ra trái), cần phải tưới nước sau khi bón để cây hấp thu phân. Nếu thu hoạch trong mùa khô thì tưới nước mỗi ngày một lần tới khi cây ra đọt non thì tưới một tuần hai lần để giúp cho đọt phát triển tốt.  

1.3. Kích thích ra đọt non trên cây xoài

Trong giai đoạn tỉa cành, tạo tán bà con nông dân nên phun các loại thuốc phòng trừ các đối tượng dịch hại có thể lưu tồn từ vụ trước để giảm áp lực dịch bệnh cho vụ sau, khi cây ra đọt thường có nhiều đối tượng dịch hại tấn công chồi, lá non nên bà con cần chú ý thăm vườn để có biện pháp phòng trừ kịp thời. Những đối tượng cần chú ý phòng trừ trong giai đoạn này là bọ cắt lá, sâu tổ, rầy bông xoài, bệnh thán thư. Khi chồi lá đạt kích thước trưởng thành cũng là giai đoạn xử lý hóa chất để tạo mầm hoa.  

1.4. Xử lý hóa chất để tạo mầm hoa trên cây xoài.

Khi mà chúng ta đã kích thích cho cây có đọt và khi đọt có lá đạt kích thước trưởng thành (tức là khoảng 3 - 4 tuần), bà con có thể phân biệt bằng cách nhìn thấy lá có màu đồng (màu đỏ đồng) cho đến lá có màu xanh nhạt (màu nõn chuối) thì tương ứng với tuổi khoảng 3 tuần và có thể kéo dài đến 10 - 12 tuần, đây là thời điểm thích hợp để bà con có thể kích thích tạo mầm hoa.

Đọt có lá đạt kích thước trưởng thành (có màu đồng)  

Theo kết quả của những nhà nghiên cứu để cho cây xoài tạo mầm hoa hiệu quả nhất bà con có thể dùng sản phẩm Paclobutrazol nguyên chất (hoặc Paclobutrazol 20%).

• Liều lượng sử dụng Paclobutrazol cho cây xoài ra hoa nghịch vụ.

Chúng ta pha chế với nồng độ: 1 - 2g (hoặc 5 - 10g Paclobutrazol 20%) nguyên chất cho 1m đường kính tán cây. VD: Nếu cây có 5m đường kính tán thì một cây chúng ta pha 5g Paclobutrazol nguyên chất hoặc 25g Paclobutrazol 20% trong khoảng 30 - 50 lít nước và tưới đều xung quanh gốc theo đường kính tán cây. Paclobutrazol có thể xử dụng phun lên lá hoặc quét gốc nhưng biện pháp tưới xuống đất cho rễ hấp thu là biện pháp tốt nhất. Liều lượng Paclobutrazlo sử dụng tùy thuộc vào tuổi cây, cây còn tơ còn nhỏ thì liều lượng sử dụng trên một đơn vị đường kính tán cây sẽ nhiều hơn vì cây con khả năng sinh trưởng mạnh hơn. Hoặc sử dụng Paclobutrazol vào mùa mưa thì lượng cũng nhiều hơn so với mùa khô do cây sinh trưởng mạnh hơn.  

1.5. Biện pháp hỗ trợ  tạo mầm hoa trên cây xoài

Sau khi xử lý hóa chất trên cây xoài bà con nông dân cần phải tăng cường chăm sóc để quá trình tạo mầm hoa của xoài được thuận lợi.

Giai đoạn tạo mầm hoa, kích thích cây xoài có thể trổ hoa được thì đối với cây xoài cát Hòa Lộc kéo dài 2,5 - 3 tháng, còn đối với xoài cát chu thì khoảng 1,5 tháng - 2 tháng sau khi xử lý hóa chất. Vì vậy sau khi xử lý bằng hóa chất Paclobutrazol để giúp khả năng tạo mầm hoa tốt hơn thì bà con nên bón thêm phân có hàm lượng lân và kali cao. Đối với xoài cát Hòa Lộc thì 1 tháng sau khi xử lý bằng hóa chất Paclobutrazol bà con bón phân DAP và Kali Clorua (KCl) theo tỷ lệ 1:1 để giúp cây có sức khỏe và tạo mầm hoa tốt hơn.

• Phun MKP để kích thích cây xoài tạo mầm hoa

Để kích thích cho cây tạo mầm hoa thì 15 ngày sau khi bón phân bón gốc bà con sử dụng phân MPK (KH2PO4; hàm lượng P2O5hh: 52%; K2Ohh: 34%) để phun cho cây xoài với nồng độ 0,5 - 1% (tương đương 0,5 - 1kg phân/100 lít nước) phun cho cây 1 - 2 lần (mỗi lần cách nhau 7 - 10 ngày) để giúp cho lá xoài trưởng thành và cây xoài ra hoa tốt hơn.  

1.6. Biện pháp kích thích xoài trổ hoa đồng loạt

Tiếp theo giai đoạn tạo mầm hoa là thời kỳ xử lý ra hoa xoài. Để xử lý ra hoa xoài hiệu quả bà con nông dân nên chọn thời điểm có điều kiện thời tiết khô ráo, tránh mưa bão ảnh hưởng đến quá trình xoài ra hoa, một yếu tốt quan trọng khác bà con cần lưu ý là cần xác định đúng thời điểm cần xử lý ra hoa.

• Xác định thời gian xoài trổ hoa: Thời kỳ kích thích xoài trổ hoa thông thường bà con xác định dựa thời gian từ khi xử lý Paclobutrazol. Đối với cây xoài cát Hòa Lộc là 2,5 - 3 tháng, xoài cát chu khoảng 1,5 tháng - 2 tháng, nếu kích thích sớm hơn thời gian này thì chồi sẽ yếu, tỷ lệ hoa lưỡng tính thấp, ngoài ra bà con còn có thể quan sát đặc điểm hình thái bên ngoài của lá xoài hoặc đỉnh sinh trưởng của chồi. Thông thường lá xoài giai đoạn phù hợp để kích thích ra hoa là lá xoài có màu đậm, nổi gân rõ và mép lá cong lên hình lượng sóng, đỉnh sinh trưởng u lên rất rõ.
• Giai đoạn phát triển hoa xoài: Khi xoài bắt đầu nhú mầm hoa, bà con nông dân cần thực hiện một số biện pháp để chồi ra hoa nhiều đồng loạt để tăng tỷ lệ đậu trái. Để kích thích cho cây xoài trổ hoa bà con có thể dùng hóa chất Thio Urea hoặc Kali Nitorat (KNO3).

+ Nồng độ phun Thio Urea cho cây xoài ra hoa đồng loạt là 0,3 - 0,5% (tương đương 0,3 - 0,5kg phân/100 lít nước).

+ Nồng độ phun KNO3 cho cây xoài ra hoa đồng loạt là 2 - 2,5% (tương đương 2 - 2,5kg phân/100 lít nước)

Sau 7 ngày phun kích thích lần 1, để hiệu quả bà con có thể tiếp tục phun lần 2 với liều lượng giảm bằng 1/2 so với lần 1 để đảm bảo cho tỷ lệ ra hoa tập trung.

• Giai đoạn xoài nở hoa: Có thể nói giai đoạn xoài ra hoa là thời điểm có tính chất quyết định rất nhiều đến kết quả của việc xử lý ra hoa xoài bởi thời kỳ này bông xoài rất nhạy cảm với các tác động của thời tiết, dịch hại và dinh dưỡng ảnh hưởng đến tỷ lệ đậu trái non. Những loại dịch hại nặng cho thể gây hại nghiêm trọng cho cây xoài gồm: rầy bông xoài, bọ trĩ, bệnh thán thư.

Để tăng tỷ lệ đậu trái thì trong giai đoạn hoa chuẩn bị nở (giai đoạn bông buông chà) chúng ta có thể phun chế phẩm Canxi Bo để dưỡng mầm hoa, chống rụng hoa, tăng sức sống hạt phấn tăng khả năng đậu trái.

Giai đoạn bông xoài buông trà cần phun Canxi bo  

2. Chăm sóc trái, hạn chế xoài rụng trái và kỹ thuật nuôi lớn trái xoài

Quá trình từ khi xoài đậu trái đến khi thu hoạch có thể chia làm 3 giai đoạn chính.  

2.1. Giai đoạn 30 ngày sau khi đậu trái non.

Trong giai đoạn này bà con chăm sóc để hạn chế quá trình rụng trái non. Thông thường giai đoạn này thường rụng trái rất nhiều và chia làm 3 thời kỳ.

+ Thời kỳ đầu là 1 tuần sau khi đậu trái: thời kỳ này có thể rụng rất nhiều do điều kiện bất lợi như khô hạn hoặc thiếu dinh dưỡng, để hạn chế việc xoài rụng trái non bà con có thể phun phân bón lá NPK 15-30-15 với nồng độ 0,5% (tương đương 0,5kg phân /100 lít nước) để cung cấp bổ sung dinh dưỡng cho cây xoài hạn chế hiện tượng rụng trái non.

+ Thời kỳ tiếp theo là từ 2 - 3 tuần sau khi đậu trái: giai đoạn này có thể vẫn rụng trái rất là nhiều do thiếu chất điều hòa sinh trưởng. Để hạn chế quá trình rụng trái non trên cây xoài chúng ta nên phun chất kích thích sinh trưởng Auxin (Anpha NAA) với nồng độ 20 phần triệu (20ppm tương đương 2g/100 lít nước).

+ Thời kỳ 4 - 5 tuần sau khi đậu trái là giai đoạn sinh lý cuối cùng (trái lúc này bằng ngón tay hoặc bằng ngón chân cái) và rụng rất nhiều. Để  khắc phục rụng trái giai đoạn này bà con nên khắc phục bằng chất kích thích sinh trưởng Gibberelin GA3 với nồng độ 10 - 20 phần triệu (10 - 20ppm, tương đương 1 - 2g/100 lít nước).  

2.2. Giai đoạn nuôi quả, tăng độ lớn trọng lượng trái xoài.

Vào giai đoạn này (30 - 40 ngày sau khi đậu trái non) bà con nông dân cần tăng cường cung cấp dinh dưỡng cho vườn xoài để trái xoài phát triển toàn diện, cần bổ sung một số chất trung và vi lượng để hạn chế tình trạng nứt trái.

Lượng phân ở giai đoạn này bà con có thể dùng phân đạm, lân, kali với tỷ lệ 1:1:1. (VD: phân bón NPK 16.16.16).

Giai đoạn này đã kết thúc việc rụng sinh lý nên chúng ta có thể tiến hành bao trái, trước khi tiến hành bao trái chúng ta nên phun các loại thuốc ngừa sâu bệnh rồi mới tiến hành bao trái.  

2.3. Giai đoạn nâng cao giá trị thương phẩm của trái.

Khi trái phát triển đạt kích thước tối đa có thể tăng cường bổ sung phân bón để cái thiện phẩm chất trái. Không nên bón phân đạm ở giai đoạn này dễ dẫn đến xoài bị bệnh thán thư và bệnh xì mủ trái. Công thức phân bón ở thời kỳ này là đạm, thấp và kali cao (VD: phân bón NPK 10-10-20) hoặc có thể bón phân NPK 16.16.16 kết hợp bổ sung thêm phân Kali để giúp trái có chất lượng tốt hơn. Xoài cát Hòa Lộc Việc sử dụng thuốc trên cây xoài để phòng trừ các loại bệnh như: thán thư, phấn trắng bà con nên sử dụng sản phẩm Cabrio Top, đây là loại thuốc thế hệ có tác dụng phòng và trừ nhiều loại bệnh do nấm gây ra đặc biệt là bệnh thán thư và phấn trắng trên xoài. Nguồn: camnangcaytrong.com