HƯỚNG DẪN LẬP TRÌNH VBA TRONG POWERPOINT - 123doc

HƯỚNG DẪN LẬP TRÌNH VBA TRONG POWERPOINT

ỨNG DỤNG NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH VBA TRONG SOẠN GIẢNG

I/ ĐẶT VẤN ĐỀ

1/ Mở đầu

Trong thời gian gần đây việc thiết kế bài giảng tương tác với sự hỗ trợ của máy tính đang là vấn đề quan tâm của nhiều giáo viên Có rất nhiều phần mềm máy tính

hỗ trợ thiết kế tương tác chuyên nghiệp như Director, Flash, Violet hoặc các phần mềm được tập huấn từ chương trình của VVOB Tuy nhiên đa số các giáo viên ưa thích dùng Powerpoint hơn vì họ đã quen thuộc v ới phần mềm này từ trước Với Powerpoint truyền thống giáo viên thường sử dụng các hiệu ứng (effect), hoạt cảnh (animation) cùng các thành phần multimedia như hình ảnh, âm thanh, siêu liên kết (Hyperlink), video nhúng trực tiếp vào Powerpoint Những bài trình chiếu này chỉ mang tính minh họa (người xem chỉ nghe và tiếp nhận) chứ không tương tác với người dùng (người nghe tác động lên bài trình chiếu và bài trình chiếu trả về kết quả tương ứng)

Bằng cách sử dụng ngôn ngữ lập trình VBA (Visual Basic for Application) tích hợp sẵn trong Powerpoint2003 ta có thể tạo ra các kiểu tương tác trong các bài trình chiếu Mong rằng chuyên đề này sẽ làm tiền đề cho những ai yêu thích việc thiết kế bài giảng tương tác trong dạy học

2/ Thực trạng vấn đề.

Trong thời gian qua, qua thực tế giảng dạy cũng như qua dự giờ đồng nghiệp tôi đã nhận thấy các bài giảng bằng Power Point theo lối truyền thống có những hạn chế sau:

- Với những bài học có thí nghiệm, thực hành của các nhóm học sinh mặc dù giáo viên dạy bằng GA ĐT nhưng giáo viên thường phải chuẩn bị bảng phụ có vẽ sẵn bảng bảng biểu để ghi kết quả thí nghiệm của các nhóm cho cả lớp cùng quan sát, chứ giáo viên không thể ghi được kết quả thí nghiệm thực hành trực tiếp trên bảng trình chiếu Nếu muốn ghi thì phải dùng công cụ vẽ để vẽ bằng chuột, khi đó số liệu ghi được là những đường cong nguệch ngoạt, số chẳng ra số mà hình cũng chẳng ra hình

- Các số liệu và kết quả các phép tính trong bảng biểu trên bảng trình chiếu đều được giáo viên thiết kế sẵn chứ không thể nhập và tính linh hoạt trực tiếp trên bảng trình chiếu

- Nếu gặp những bài tập tương tự nhau, chỉ khác nhau về số liệu thì giáo viên cũng phải thiết kế lại từ đầu đến cuối, làm mất nhiều thời gian mà lại không có tính hấp dẫn khi trình chiếu trước học sinh

- Đối với các bài tập điền khuyết hoặc các bài tập trắc nghiệm nhiều lựa chọn thì đáp

này là tạo ra giao diện không đẹp mắt; phải trải qua nhiều công đoạn để chèn vào bài giảng; đôi khi PowerPoint đóng gói không hết

3/ Giới hạn của chuyên đề.

Vì không thể trình bày hết một cách rõ ràng ngôn ngữ lập trình VBA nên ở chuyên

đề này tôi chỉ chú trọng đến những vấn đề thường gặp sau:

- Ghi số liệu trực tiếp vào bảng bài giảng khi nó đang ở trạng thái trình chiếu

- Lập công thức để kết quả tính toán thực hiện ngay trên bài giảng chỉ bằng một cái nhấp chuột

- Thiết kế bài tập trắc nghiệm nhiều lựa chọn có sự tương tác, phản hồi

- Thiết kế bài tập điền khuyết có các từ gợi ý cho trước có tương tác , phản hồi

- Thiết kế bài tập điền khuyết không có từ gợi ý cho trước có tương tác phản hồi

II/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

Với những ưu điểm của PowerPoint là tạo ra các hiệu ứng trình diễn sống động, các định dạng màu sắc đẹp mắt và được tích hợp sẵn ngôn ngữ lập trình VBA Tôi nhận thấy rằng PowerPoint vừa không xa lạ lại vừa có thể khắc phục được một số hạn chế thường gặp nêu trên nên tôi đã ứng dụng PowerPoint trong thiết kế bài giảng như sau:

1/Giới thiệu công cụ dùng trong thiết kế bài giảng tương tác.

Trong PowerPoint, công cụ dùng trong thiết kế bài giảng tương tác đó là thanh

Control ToolBox:

Để có được thanh công cụ này ta vào View Toolbars Control Toolbox:

Tên và công dụng của một số đối tượng (công cụ) thường dùng:

+ Label: Dùng để nhập, hiển thị một số, một nội dung văn bản hay một từ nào

đó Chỉ có thể nhập, điều chỉnh nội dung hiển thị của Label khi bảng trình chiếu ở trạng thái thiết kế (End show) hoặc dùng ngôn ngữ lập trình để hiển thị nội dung khi trình chiếu (Show)

+ Text Box: Cũng được dùng để nhập, hiển thị một nội dung nào đó Chỉ có thể

nhập, điều chỉnh được nội dung khi đang trình chiếu, hoặc

dùng ngôn ngữ lập trình

+ Check Box: Dùng để hiển thị một số, một nội dung văn

bản hay một từ nào đó, thường dùng cho các trường hợp ở câu

trắc nghiệm có nhiều lựa chọn

thường dùng cho các trường hợp câu trắc nghiệm chỉ có một

lựa chọn đúng

nền, màu chữ, cỡ chữ, đặt tên… cho các đối tượng trên Sau

khi nhấn vào nút này thì xuất hiện cửa sổ như hình bên

* Để vẽ các đối tượng này trên slide, ta nhấp chuột vào đối tượng rồi nhấn giữ chuột

và kéo rê chuột trên slide Ví dụ sau đây về vẽ một Label trên slide:

Chọn rồi kéo rê chuột Kết quả vẽ Label

*Để nhập nội dung cho các đối tượng: Label, Check box …ta nhấn chuột phải vào đối

tượng, chọn Label Object (hoặc CheckBox Object)…  rồi chọn Edit  Nhập nội dung.

2/ Một số định dạng thường gặp cho các đối tượng

a) Cửa sổ lập trình VBA

Có thể mở cửa sổ lập trình bằng cách:

+ Nhấn Alt + F11

+ Nhấp đôi vào các đối tượng đã được vẽ trên slide thiết kế (cách này thường dùng)

+ Để định dạng cho đối tượng ta nhấp chuột vào biểu tượng Properties (có hình

bàn tay)

b) Một số định dạng cho đối tượng thường gặp:

* Cách thực hiện định dạng cho 1 đối tượng:

Bước 1: Nhấp chọn đối tượng cần định dạng

Bước 2: Nhấp chọn nút Properties (có hình bàn tay)  Xuất hiện cửa số định

dạng

Bước 3: Định dạng, đặt tên, nhập nội dung.

+ Đặt tên: Nhấp chọn mục Name để đặt tên đối tượng (chỉ đặt tên cho

những đối tượng mà ngôn ngữ lập trình có nhắc đến nó, nên đặt tên sao cho đơn giản và dễ nhớ)

Ví dụ: Label để hiển thị giá trị của điện trở, ta đặt tên là “R”) + Chọn màu nền: Nhấp chọn mục BackColor để chọn màu nền.

Ví dụ: Theo mặc định thì Textbox có nền trắng, nếu muốn đổi màu nền khác thì nhấp chuột vào mục BackColor sẽ xuất hiện bảng chọn màu rồi chọn màu mà ta

muốn

+ Chọn màu khung: Nhấp chọn mục BoderColor để chọn màu khung

(làm tương tự như ví dụ trên)

+ Nhập nội dung: Nhấp chọn mục Caption để nhập nội dung cần hiển thị

Có thể nhập nội dung hiển thị bằng cách khác mà không thấy chữ bị lỗi Font khi

nhập đó là: Chọn đối tượng Nhấn chuột phải  Chọn Label Object (nếu nhập

nội dung cho Label) Edit

Ví dụ: Nhập nội dung hiển thị cho nút lệnh Command Button: Nhấn chuột

phải vào Command Button  Conmand Button Opject  Edit (như hình

dưới) để điều chỉnh nội dung hiển thị (caption) của Command button.

Lưu ý: Trong ô “Caption” của cửa số Properties ta nhìn thấy chữ bị lổi Font

nhưng khi trình chiếu thì vẫn bình thường

+ Chọn Font: Nhấp chọn mục Font để chọn Font chữ (nên chọn bảng mã

Unicode)

Ví dụ: Nhấp chuột vào mục Font sẽ xuất hiện hộp thoại chọn Font, ta chọn Font

theo ý muốn  Nhấn OK

+ Chọn màu chữ: Nhấp chọn mục: ForeColor để chọn màu chữ

Ví dụ: Nhấp chuột vào mục ForeColor sẽ xuất hiện hộp thoại chọn màu, ta chọn

màu theo ý muốn (giống như chọn màu nền)

+ Canh giữa: Sau khi nhấp chuột vào mục TextAlign sẽ xuất hiện 3 lựa chọn:

1- fmTexxtAlignLeft: Canh trái 2- fmTexxtAlignCenter: Canh giữa 3- fmTexxtAlignRight: Canh phải

3/ Xây dựng một số kiểu tương tác trong bài giảng

a) Ghi số liệu, văn bản…vào bài giảng khi đang trình chiếu

Giả sử tôi có một bảng trình chiếu ghi kết quả thí nghiệm đo điện trở của dây dẫn bằng ampe kế và vôn kế cho các nhóm:

K.Quả TN Nhóm

Cường độ dòng điện (A)

Hiệu điện thế (V)

Điện trở ()

Nhóm I Nhóm II Nhóm III Nhóm IV

Để ghi được số liệu kết quả thí nghiệm của HS vào bảng khi đang trình chiếu, ta

nhấp vào biểu tượng Text Box rồi vẽ Text Box vào trong bảng biểu trên ở vị trí thích

hợp sau đó tiến hành định dạng như trên Khi đó ta hoàn toàn có thể nhập số liệu vào bài giảng điện tử khi đang được trình chiếu

Ví dụ: Bảng ghi kết quả sau khi đã vẽ các TextBox có thể nhập dữ liệu khi đang

trình chiếu:

* Lưu ý: Ta nên định dạng cho một TextBox (hoặc 1 đối tượng nào đó) rồi copy ra

thành nhiều TextBox để khỏi mất thời gian Sau khi copy và đặt các TextBox ở các vị trí trương ứng, ta hoàn toàn có thể nhập số liệu vào bảng khi đang trình chiếu.

b) Lập trình để kết quả tính toán thực hiện ngay trên bài giảng.

Ví dụ: Giả sử lập công thức tính điện trở R cho nhóm I (ở trên)

Bước 1: -Vẽ TextBox1 ở cột cường độ dòng điện (nếu chưa có) Nhấp đôi vào

TextBox để mở của sổ lập trình (hoặc nhấn nút Properties – hình bàn tay) Trong mục Name đặt tên TextBox này là I:

- Vẽ TextBox2 ở cột hiệu điện thế (nếu chưa có), làm tương tự để đặt tên là U

- Vẽ một Label ở cột điện trở  Định dạng như trên Đặt tên là R (có thể không

cần xóa nội dung “Label” đang có)

Bước 2: - Nhấp đôi vào Label (R) vừa vẽ và đặt tên  Mở cửa sổ VBA để bắt đầu lập

trình Khi đó ta sẽ thấy con trỏ soạn thảo nhấp nháy giữa hai dòng chữ Đó là nơi để ta viết ngôn ngữ lập trình:

- Ta đánh vào dòng lệnh như ở dưới, sau đó nhấn Alt + Q để đóng của sổ VBA

- Trình chiếu bài giảng  Nhập giá trị cho cường độ dòng điện là 1,5A; Cho hiệu điện

thế là 3,0V  Nhấp chuột vào Label ở cột “điện trở” ta sẽ lập tức thấy ngay kết quả

là 2 Nếu thay đổi giá trị U và I thì sau khi nhấp chuột vào R ta cũng sẽ nhận được kết quả tương ứng

- Tiến hành tương tự để lập công thức tính điện trở cho các nhóm còn lại Nhưng

nhớ là tên các TextBox và các Label không được trùng nhau.

* Lưu ý: Cách làm nhanh cho các nhóm khác:

- Để khỏi tốn thời gian cho việc tạo và định dạng các đối tượng I, U, R của nhóm 2,

3, 4 ta copy các đối tượng vừa tạo cho nhóm 1 rồi đặt tên lại cho các nhóm 2, 3, 4

- Để khỏi tốn nhiều thời gian cho việc lập công thức tính điện trở ở các nhóm còn lại ta làm như sau:

1- Đặt tên các textbox và label của nhóm 2 là: I2 ; U2 ; R2

- Đặt tên các textbox và label của nhóm 3 là: I3 ; U3 ; R3

- Đặt tên các textbox và label của nhóm 4 là: I4 ; U4 ; R4

2- Nhấp đôi vào Label (R) của nhóm 1 để làm xuất hiện công thức tính R của nhóm 1 rồi copy công thức dán xuống phía dưới

3- Sửa tên các TextBox và Label lại cho tương ứng với các đại lượng I, U, R của từng nhóm

Ví dụ: Như hình dưới

b) Thiết kế bài tập trắc nghiệm nhiều lựa chọn có sự tương tác, phản hồi.

- B1: Biên soạn câu hỏi trắc nghiệm trên PowerPoint như thông thường chúng ta đã làm

- B2: Nhấp vào biểu tượng Check box rồi vẽ các Check box trước các phương án

trả lời A, B, C, D

- B3: Lập trình tương tác: Làm xuất hiện hộp thoại thông báo “Đúng” hoặc “Sai” khi nhấp chuột vào Nút “Kết quả”

@ Đặt tên các Check box lần lượt là “ca”, “cb”, “cc”, “cd”

@ Nhấp chuột vào nút “Command Button” rrồi vẽ một “Command Buttun”

@ Nhấp chuột vào nút Properties (có hình bàn tay) để làm xuất hiện hộp thoại

Properties Sửa thuộc tính Caption của Command Button thành “Kết qủa” (Hoặc

nhấp đôi vào Command Button)

Ta được một nút lệnh “KẾT QUA”

Button  Conmand Button Opject  Edit (như hình dưới) để điều chỉnh

nội dung hiển thị (caption) của Command button.

Kết quả thu được là:

@ Sau đó nhấn Alt + Q để đóng của sổ lập trình.

- B4: Trình chiếu bài giảng để xem kết quả: Thử Check chọn phương án A hoặc B rồi nhấn nút “KET QUA” để thấy kết quả phản hồi

Lưu ý: Vì VBA không hỗ trợ phông Unicode nên ta không thể đánh được Tiếng

Việt có dấu trong của sổ lập trình Vì thế các phản hồi này không đẹp mắt Để khắc phục vấn đề này ta phải tạo thêm 2 MsgBox giả lập và sửa câu lệnh trên lại một chút

Bước 1: Nhấn Alt + F11 để mở cửa sổ VBA

Bước 2: Nhấp vào nút Insert UserForm để tạo ra một Usert Form

Bước 3: Nhấp chuột công cụ có chữ A (trong thanh công cụ Toolbox) để vẽ một

Label trên Usert Form rồi sửa nội dung hiển thị thành “ĐÚNG”  Nhấn nút Properties

để định dạng cỡ chữ, màu chữ …(hình dưới, bên trái)

Bước 4: Vẽ thêm một Comman Button rồi sửa lại thành nút OK (hình trên bên phải)

Bước 5: Đặt tên Usert Form là “Dung”

Bước 6: Nhấp đôi nút OK đánh vào dòng chữ: Unload Me (đây là lệnh để làm đóng Form khi phản hồi)

 Làm tương tự để có một Usert Form phản hồi “SAI” và đặt tên Form là “Sai” Như vậy là ta đã có sẵn 2 MsgBox giả lập cho bài giảng này và có thể trích xuất nó sang những bài giảng khác khi cần

Quay trở lại bài tập trắc nghiệm lựa chọn nói trên, nhấp đôi vào nút lệnh “Kết quả”,

sửa câu lệnh: MsgBox “DUNG” thành: Dung.Show

MsgBox “SAI” thành: Sai.Show

Như vậy, khi trình chiếu, các phản hồi sẽ trở nên đẹp mắt hơn

d) Thiết kết bài tập điền khuyết không có từ gợi ý, có phản hồi tương tác.

- B1: Soạn thảo nội dung bài tập điền khuyết như thường lệ

- B2: Nhấp chuột vào nút TextBox để vẽ các Textbox ở những vị trí cần điền từ

- B3: Vẽ các Text box phụ tương ứng (các Textbox phụ này ta sẽ làm nó ẩn đi khi trình chiếu)

- B4: Định dạng, đặt tên cho cho các TextBox như đã làm ở trên (nhấp chuột vào Textbox

 nhấp vào nút có hình cái bàn tay)

VD: Một câu điền khuyết có hai từ cần điền, ta đặt tên cho 2 Textbox đó là T1, T2

và đặt tên cho 2 Textbox phụ là Tp1, Tp2 (2 TextBox phụ sẽ chứa hai nội dung đáp án

của hai chỗ trống cần điền, và 2 Textbox này sẽ được ta cho ẩn đi khi trình chiếu)

- B5: Vẽ một Command Button điều chỉnh nội dung hiển thị thành “KET QUA” rồi nhấp đôi chuột vào nó để mở cửa sổ lập trình Đánh vào dòng lệnh như hình dưới:

Hoặc thay lệnh: MsgBox “DUNG” thành lệnh Dung.Show

MsgBox “SAI” thành lệnh Sai.Show như ở trên.

- B6: Nhấn Alt + Q để đóng cửa sổ lập trình Trình chiếu bài giảng nhấn nút “KET

QUA” để xem kết quả phản hồi Nhập nội dung đáp án là hai từ cần điền vào hai

TextBox phụ Tp1 ; Tp2

Nhấn chọn 2 Textbox phụ cần làm ẩn đi  Nhấn nút Properties (hình bàn

tay) Trong khung Properties, tại mục Visible chọn False để ẩn hai texbox

này đi Như vậy khi trình chiếu ta sẽ không thấy hai từ “thuận”, “nghịch” trong đáp án này nữa

- B8: Trình chiếu bài giảng, điển từ vào chỗ trống rồi nhấn nút “kết quả” để xem phản hồi

b) Thiết kết bài tập điền khuyết có từ gợi ý, có phản hồi tương tác.

- B1: Soạn nội dung bài tập điền khuyết như thường lệ (giả sử có hai từ cần điền,

và hai từ gợi ý cho trước)

- B2: Vẽ các Label ở các vị trí cần điền từ, vẽ các Label để ghi các từ gợi ý tương ứng và vẽ thêm một Label trung gian

- B3: Định dạng và đặt tên cho các Label:

+ Định dạng như trên

+ Đặt tên: (Việc đặt tên là tùy mỗi người)

 Đặt tên cho 2 Label cần điền từ là L1, L2

 Đặt tên cho hai Label phụ tương ứng là Lp1, Lp2

 Đặt tên cho Label trung gian là Tg

+ Điều chỉnh thuộc tính Caption(nội dung hiển thị)

 Đối với hai Label cần điền từ L1, L2: ta điều chỉnh nội dung hiển thị là (1), (2)

 Đối với hai Label phụ “Lp1”, “Lp2” ta điều chỉnh Caption thành nội dung

các từ gợi ý

 Label trung gian “Tg” không cần điều chỉnh (Ta sẽ làm ẩn nó đi khi trình

chiếu)

- B4: Vẽ một Command Button và đặt thuộc tính Caption là “KET QUA”, định dạng

theo ý muốn, đặt tên là “Kq”.

- B5: Lập trình:

 Nhấp đôi lần lượt vào hai Label: L1, L2 Đánh hai dòng lệnh tương ứng sau:

Privare Sup L1_Click()

L1.Caption = Tg.Caption

End sup

Privare Sup L2_Click()

L2.Caption = Tg.Caption

End sup (Nếu có nhiều từ cần điền thì copy xuống dưới rồi sửa lại cho nhanh)

 Nhấp đôi lần lượt vào hai Label phụ Lp1, Lp2 Đánh hai dòng lệnh tương ứng sau:

Privare Su Lp1_Click()

Tg.Caption = Lp1.Caption

End sup

Privare Sup Lp2_Click()

Tg.Caption = Lp2.Caption

End sup

Privare Sup Kq_Click()

If L1.Caption = Lp1.Caption And L2.Caption = Lp2.Caption

Then

MsgBox “ĐÚNG”

Else

MsgBox “SAI”

End if

End sup

Hoặc thay lệnh: MsgBox “DUNG” thành lệnh Dung.Show

MsgBox “SAI” thành lệnh Sai.Show như ở trên.

- B6: Nhấn Alt + Q để đóng của số VBA, trình chiếu thử:

+ Nhấp vào từ gợi ý: Khi đó Label trung gian sẽ nhận Caption của từ gợi ý

+ Nhấp vào từ cần điền: Khi đó Label cần điền từ sẽ nhận giá trị từ Label trung gian

+ Nhấp vào nút kết quả: sẽ xuất hiện thông báo “đúng” hoặc “sai”

- B7: Thiết lập thuộc tính ẩn cho Label trung gian

+ Nhấp chọn Label trung gian (Tg)

+ Mở hộp thoại Properties

+ Trong mục Visible chọn False

Như vậy là ta đã làm xong dạng bài tập này

III/ KẾT LUẬN

Tóm lại, công việc thiết kế các nội dung tương tác trong bài giảng gồm các bước