Hướng Dẫn Trồng Và Chăm Sóc Bí đỏ, Bí Ngòi | Thụ Phấn Bằng Tay ...

Hướng dẫn trồng và chăm sóc bí đỏ, bí ngòi

Bí ngòi và các loại bí đỏ khác là những loại rau quả giàu dinh dưỡng, chứa nhiều vitamin A, C và chất xơ, tốt cho sức khỏe. Các cây này tương đối dễ trồng và chăm sóc nhất trong vườn. Việc tự trồng bí đỏ và bí ngòi tại nhà không chỉ mang lại nguồn thực phẩm sạch mà còn giúp tiết kiệm chi phí, tạo không gian xanh và giải tỏa căng thẳng sau giờ làm việc. Xem tiếp bài viết để biết được cách trồng bí đơn giản tại nhà.

Đôi nét về bí đỏ và bí ngòi

Bí đỏ

• Đặc điểm: Bí đỏ (Cucurbita moschata) là loại cây thân leo, lá rộng và có lông mềm. Quả bí đỏ có hình dáng đa dạng, từ tròn đến thuôn dài, với vỏ màu xanh hoặc cam khi chín. Thịt quả dày, có màu vàng cam và giàu vitamin A, C cùng các khoáng chất tốt cho sức khỏe.
• Điều kiện trồng: Bí đỏ thích hợp với đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và có khả năng thoát nước tốt. Cây cần được trồng ở nơi có nhiều ánh sáng, nhiệt độ lý tưởng từ 18-30°C. Đất cần được bón phân hữu cơ trước khi gieo trồng để cung cấp dinh dưỡng cho cây phát triển.
• Mùa vụ: Bí đỏ có thể trồng vào đầu mùa xuân và mùa hè. Thời gian từ khi gieo trồng đến khi thu hoạch thường kéo dài từ 85-120 ngày, tùy thuộc vào giống và điều kiện chăm sóc.
• Hiệu quả kinh tế: Bí đỏ là cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao, bởi năng suất cao, giá thành ổn định và có thể dễ dàng bảo quản lâu dài. Ngoài ra, bí đỏ còn có nhiều ứng dụng trong chế biến thực phẩm, dược phẩm và thức ăn gia súc, mang lại giá trị gia tăng cho người nông dân.

Cây bí đỏ có quả

Bí ngòi

• Đặc điểm: Bí ngòi (Cucurbita pepo) là loại cây thuộc họ bầu bí, thân leo hoặc bụi thấp. Quả bí ngòi có màu xanh hoặc vàng, hình dáng dài, thịt quả mềm, chứa nhiều nước và có vị ngọt nhẹ. Bí ngòi được ưa chuộng trong ẩm thực vì dễ chế biến và giàu dinh dưỡng.
• Điều kiện trồng: Bí ngòi cần đất giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt, và độ pH từ 6.0-6.8. Cây yêu cầu ánh sáng đầy đủ và khí hậu ấm áp để phát triển. Việc cung cấp đủ nước, nhưng không để ngập úng, là yếu tố quan trọng giúp cây phát triển khỏe mạnh.
• Mùa vụ: Bí ngòi có thể trồng quanh năm ở những vùng có khí hậu ấm áp, nhưng tốt nhất là vào mùa xuân và mùa hè khi nhiệt độ từ 18-30°C. Thời gian thu hoạch bí ngòi ngắn, khoảng 50-70 ngày sau khi gieo trồng, tùy thuộc vào giống.
• Hiệu quả kinh tế: Bí ngòi là loại cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao do năng suất nhanh và ngắn ngày. Bí ngòi được ưa chuộng trong nhiều thị trường, cả nội địa lẫn xuất khẩu, giúp người trồng dễ dàng tìm được đầu ra và thu được lợi nhuận cao.

Cây bí ngòi

Chuẩn bị trước khi trồng bí

Chọn giống và chuẩn bị hạt giống

Có nhiều loại giống bí đỏ và bí ngòi phù hợp với điều kiện khí hậu khác nhau. Nên chọn giống phù hợp với vùng miền và thời tiết tại khu vực bạn sống. Bạn có thể tham khảo hạt giống của SOC GARDEN.

Chuẩn bị đất trồng

Bí đỏ và bí ngòi yêu cầu đất tơi xốp, thoát nước tốt, pH từ 6.0-6.8. Trộn đất với phân hữu cơ hoặc phân chuồng hoai mục để tăng độ phì nhiêu, giúp cây phát triển mạnh mẽ.

Thời điểm gieo trồng bí

Miền Nam

Do khí hậu miền Nam có hai mùa chính là mùa mưa và mùa khô, nhiệt độ ổn định quanh năm, bí đỏ và bí ngòi có thể được gieo trồng quanh năm. Tuy nhiên, thời điểm thích hợp nhất để gieo trồng là vào đầu và giữa mùa khô:

• Bí đỏ: Thường được gieo vào tháng 11 đến tháng 12 (đầu mùa khô) để tránh mưa lớn làm hại cây. Ngoài ra bạn cũng có thể gieo vào tháng 6-7, cuối mùa mưa.
• Bí ngòi: Có thể gieo quanh năm, nhưng tốt nhất là vào tháng 11 đến tháng 1 (mùa khô), khi thời tiết ít mưa, phù hợp cho cây phát triển tốt.

Miền Bắc

Miền Bắc có khí hậu rõ rệt với bốn mùa, vì vậy thời gian gieo trồng bí đỏ và bí ngòi được điều chỉnh dựa trên điều kiện thời tiết:

• Bí đỏ: Được gieo vào tháng 2-3 (vụ xuân) hoặc tháng 7-8 (vụ hè thu) khi nhiệt độ ấm lên và không có quá nhiều mưa.
• Bí ngòi: Thích hợp gieo vào tháng 2-3 (vụ xuân) và tháng 9-10 (vụ thu), khi thời tiết mát mẻ và cây có đủ thời gian phát triển trước mùa đông.

Những lưu ý khi bắt đầu mùa vụ bí

Khi bắt đầu trồng, hãy lưu ý đảm bảo đất được làm sạch cỏ dại và thoát nước tốt. Cần lên kế hoạch trồng sao cho cây có đủ không gian để phát triển, đặc biệt đối với giống bí đỏ có dây leo dài. Đối với khu vực có sương giá, sương muối thì cần đợi hết rồi mới gieo hạt, nếu bạn muốn ươm hạt sớm có thể sử dụng màng pe nhà kính để bảo vệ cây non.

Hướng dẫn gieo trồng bí

Cách ươm hạt giống bí

Kiểm tra hạt giống có kích thước đồng đều, không bị mốc hoặc hư hỏng. Tiến hành ngâm hạt giống trong nước ấm (khoảng 40-50°C) trong 4-6 giờ để kích thích quá trình nảy mầm. Sau khi ngâm, vớt hạt ra, để ráo nước và ủ hạt trong khăn vải ẩm trong 1-2 ngày để giúp hạt nảy mầm nhanh hơn. Đặt khăn vải chứa hạt trong nơi ấm áp và đảm bảo khăn luôn ẩm nhưng không quá ướt. Gieo hạt vào đất sâu khoảng 1-2 cm, phủ một lớp đất mỏng lên trên hạt và tưới nước nhẹ nhàng để giữ ẩm. Nếu gieo trực tiếp ra vườn, bạn nên gieo mỗi lỗ 1-2 hạt và chừa khoảng cách từ 50-100 cm giữa các lỗ.

Gieo hạt giống bí vào khay

Khoảng cách trồng bí

Bí đỏ và bí ngòi cần khoảng cách đủ rộng để cây không cạnh tranh dinh dưỡng. Khoảng cách lý tưởng giữa các cây là từ 50-100 cm, tuỳ theo giống và kích thước cây. Khi cây con đã có từ 2-3 lá thật (từ 10 đến 14 ngày) thì cây đã đủ cứng cáp để cấy ra vườn. Tưới nước nhẹ nhàng ngay sau khi cấy để giữ ẩm cho rễ, nhưng tránh ngập úng. Trong những ngày đầu, bạn có thể che phủ nhẹ cây bằng lưới che nắng màu xanh hoặc rơm để giảm bớt tác động của ánh nắng mạnh.

Cây bí non

Mẹo trồng bí không gian nhỏ

Đối với những người trồng trong không gian hẹp, như ban công hoặc sân thượng, bạn có thể sử dụng chậu nhựa trồng cây loại lớn hoặc thùng xốp lớn. Lựa chọn giống bí ngòi hoặc bí đỏ bụi để phù hợp với diện tích nhỏ. Đồng thời, sử dụng giàn leo để tiết kiệm không gian, chỉ cần cố định dây leo bằng sợi dây mềm (như sợi SE nông nghiệp) khi chúng phát triển và hỗ trợ thêm cho bí khi cần thiết.

Trồng bí ngòi bằng chậu nhựa

Hướng dẫn chăm sóc cây bí

Bón phân cho bí

• Bí là cây trồng cần nhiều dinh dưỡng nên trong giai đoạn đầu, bón phân hữu cơ hoặc phân NPK để giúp cây phát triển mạnh.
• Khi cây bắt đầu ra hoa, tăng cường bón phân kali để kích thích quả phát triển.
• Bổ sung Canxi giúp ngăn tình trạng thiếu hụt canxi, có thể dẫn đến thối cuối hoa.
• Khi cây bí đậu quả bón phân cho cây một lần nữa để giúp cây nuôi quả tốt hơn.

Tưới nước cho bí

• Cây bí cần đủ nước để phát triển, đặc biệt là trong giai đoạn ra hoa và kết quả.
• Tưới nước đều đặn vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh tưới quá nhiều vào buổi tối để ngăn ngừa nấm bệnh.
• Đối với khu vực thiếu nước tưới bạn có thể sử dụng màng chống thấm hdpe để làm hồ trữ nước tưới cho bí.

Xử lý sâu bệnh gây hại

Để ý các dấu hiệu của các côn trùng gây hại bí, bao gồm cả trứng ở mặt dưới của lá bí. Khi cây bí của bạn bắt đầu phát triển, hãy để ý sên và ốc sên nên bạn cần theo dõi để xử lý bảo vệ cây non. Sâu bệnh hại bí thường tấn công mạnh nhất vào mùa xuân, vì vậy cần thường xuyên kiểm tra để xử lý kịp thời. Bạn có thể tham khảo các giải pháp như:

• Ngăn sâu bệnh tiếp cận gây hại bằng lưới chắn côn trùng, thi công nhà lưới hoặc trồng cây trong mô hình nhà kính.
• Thu hút thiên địch như ong ký sinh, bọ rùa, chim, và các loại nấm có lợi để tiêu diệt sâu hại tự nhiên.
• Sử dụng các chế phẩm sinh học từ vi khuẩn, nấm như Bacillus thuringiensis (BT) để diệt sâu non mà không ảnh hưởng đến môi trường.
• Phun dầu neem (chiết xuất từ cây neem) để kiểm soát sâu hại như rệp, bọ trĩ và bọ bí mà không gây hại cho cây.
• Sử dụng bẫy đèn hoặc bẫy dính.
• Chọn các loại thuốc trừ sâu có nguồn gốc hữu cơ hoặc ít độc hại với liều lượng thích hợp để tránh ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe người dùng. Nên ưu tiên thuốc có hoạt chất như Spinosad hoặc Abamectin.
• Đối với các bệnh do nấm như bệnh phấn trắng, sương mai, có thể sử dụng các loại thuốc trừ nấm gốc đồng, lưu huỳnh, hoặc Mancozeb.

Rệp gây hại bí

Sử dụng lớp phủ cho bí

Cây bí có rễ dài, nhưng phần còn lại của rễ nông nên cần che phủ để bảo vệ bộ rễ. Sử dụng lớp mùn hữu cơ dày khoảng 8 đến 10 cm hoặc các sản phẩm như bạt phủ cỏ, vải phủ cỏ, màng nilon phủ luống giúp giữ độ ẩm cho đất, bảo vệ rễ nông và giữ cho đất và nước không bắn lên. Việc che phủ gốc cũng giúp ngăn ngừa cỏ dại và hạn chế một số loại côn trùng gây hại trong đất.

Che phủ luống trồng bí

Bấm ngọn và tỉa cành

Cây bí đỏ cần bấm ngọn để kiểm soát sự phát triển và tăng năng suất quả. Việc bấm ngọn giúp cây tập trung dinh dưỡng vào các quả đã phát triển thay vì tiếp tục phát triển các nhánh mới và kéo dài dây leo. Sau khi cây phát triển khoảng 5-6 lá thật (khoảng 4-5 tuần sau khi gieo), bạn có thể bấm ngọn chính để kích thích các nhánh phụ mọc ra. Đối với nhánh phụ, nên chọn giữ lại 2-3 nhánh khỏe mạnh, còn lại có thể bấm bỏ. Sau khi cây ra 2-3 quả, có thể bấm ngọn tiếp ở các nhánh phụ để tập trung dinh dưỡng cho quả.

Tỉa bớt các cành không cần thiết và định hướng dây leo lên giàn để cây hấp thu ánh sáng tốt hơn, đồng thời giúp cây thông thoáng, ngăn ngừa sâu bệnh.

Bấm ngọn cho cây bí đỏ

Cách thụ phấn bằng tay cho bí

Cây bí dựa vào côn trùng để thụ phấn cho những bông hoa cho mùa thu hoạch của bạn. Nếu không được thụ phấn tốt, quả sẽ nhỏ, héo hoặc biến dạng. Thụ phấn bằng tay giúp tăng tỷ lệ đậu quả và cây sẽ cho năng suất tốt hơn. Để thụ phấn cho bí bạn cần xác định được hoa đực và hoa cái cụ thể như hoa đực có thân dài, mảnh. Còn hoa cái có thân dày với phần phình ra bên dưới cánh hoa. (Chỗ phồng đó sẽ trở thành quả bí nếu thụ phấn thành công). Dùng cọ mềm lấy phấn hoa từ hoa đực và thoa nhẹ lên nhụy hoa cái vào buổi sáng khi hoa nở.

Hoa bí đỏ cái

Hoa bí đỏ đực

Thụ phấn cho bí đỏ

>> Xem thêm túi bao buồng chuối giúp bảo vệ quả chuối phát triển tốt nhất.

Thu hoạch và bảo quản

Quả bí đỏ và bí ngòi khi chín thường có màu sắc đậm hơn, vỏ cứng và cuống quả bắt đầu khô lại. Bí ngòi có thể thu hoạch khi còn non, trong khi bí đỏ nên thu hoạch khi vỏ đã chuyển sang màu cam đậm. Sử dụng kéo hoặc dao sắc để cắt cuống quả, tránh giật mạnh làm hư cây. Để lại một đoạn cuống dài khoảng 3-5 cm để bảo quản tốt hơn. Bí đỏ có thể được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát trong vài tháng. Đối với bí ngòi, nên sử dụng sớm hoặc bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh trong vòng 1-2 tuần.