Huyền Thoại Đường Hồ Chí Minh Trên Biển Tại Bến Lộ Diêu

    Khoảng cuối năm 1964 đường Trường Sơn mới vươn tới vùng 3 biên giới chủ yếu chi viện cho Tây Nguyên và vùng giáp ranh liên khu 5. Trong khi đó, vùng đồng bằng ven biển liên khu 5 phong trào cách mạng phát triển mạnh, nhiều làng, xã được giải phóng, lực lượng vũ trang phát triển nhanh chóng nhưng cũng gặp phải khó khăn lớn là thiếu vũ khí. Vì thế, Bộ tổng tham mưu giao nhiệm vụ cho Bộ Tư lệnh Hải quân nghiên cứu vận chuyển vũ khí vào Khu 5.

      Đầu năm 1960, đồng chí Trần Phi Khanh (Trần Ngọc Mỹ) quê Ân Hữu, Hoài Ân, Bình Định được điều động từ 603 về Bình Định làm cán bộ tham mưu cho tỉnh đội nhưng thực chất là lo bến bãi cho tàu không số đưa vũ khí vào. Để ngụy trang đồng chí được bổ sung vào ban cán sự phía nam huyện Hoài Nhơn và các xã Đông Bắc huyện Phù Mỹ với tư cách là cán bộ quân sự tham gia công tác phát động quần chúng xây dựng cơ sở. Sau một thời gian nghiên cứu, tìm hiểu chỉ có thôn Lộ Diêu xã Hoài Mỹ là hội đủ các yếu tố về bến bãi lại là vùng có truyền thống cách mạng, cơ sở đảng và đoàn thể mạnh và đã thành lập được lực lượng du kích bảo vệ an toàn cho việc tập kết vũ khí. Sau khi cân nhắc nhiều mặt, Trung ương đã chỉ thị cho Bình Định thành lập Bộ phận chuyên trách gọi là HB15 để chuẩn bị đón tàu do đồng chí Trương Trọng Hạng – Tỉnh đội phó tham mưu trưởng trực tiếp chỉ huy và thành lập 2 đại đội được chọn lọc về chính trị và huấn luyện kỹ về chiến đấu, kỹ thuật công binh, quân giới, chuẩn bị hệ thống kho trên núi, đào hầm ngụy trang bảo đảm bí mật, không ẩm ướt và được trang bị đài 15W thường xuyên liên lạc với Bộ. Ngày 20/6/1964 đội tàu 401 được thành lập thuyền trưởng là đồng chí Phạm Vạn, chính trị viên Đặng Văn Thanh, phó thuyền trưởng Trần Phi Khanh, đội thuyền bổ sung Trần Phấn (Hải quân), thuyền phó phụ trách hàng hải và 8 thuyền viên.

      Khoảng 18h00, ngày 14/9/1964 đội tàu làm lễ xuất phát tại hội trường của Binh đoàn Bính Động (Hải Phòng), buổi lễ được tổ chức trang nghiêm, đại tá Nguyễn Bá Phát thay mặt Bộ Tư lệnh nêu lên tầm quan trọng chuyến đi có tính chất lịch sử này để mở đường vào Khu 5 thực hiện quyết tâm của Trung ương Đảng ta để chi viện cho chiến trường, anh em đội tàu 401 đã tuyên thệ hoàn thành tốt nhiệm vụ. 4h50 phút, ngày 15/9/1964 đội tàu 401 xuất phát với 30 tấn vũ khí và 6 tấn chất nổ, khi tàu ra khỏi cửa Nam Triệu gặp gió đông bắc thổi mạnh, ra khỏi Long Châu gió lớn, sóng to thấy tình hình đi không ổn, chi bộ quyết định quay trở lại.

          Ngày 10/10/1964, đội tàu 401 xuất phát lần 2 từ cảng Hải Phòng tiến thẳng cảng Hải Nam (Trung Quốc) để đánh lạc hướng sự theo dõi của địch, ra khỏi Vịnh Bắc Bộ lại gặp bão tàu phải tạm lánh vào đảo Hải Nam. Đêm ngày 25/10/1964 nghe thông báo từ Đài khí tượng thủy văn, gió đã hạ, tàu 401 tiếp tục hành trình, tàu xuất phát bến Hải Nam đến hải phận quốc tế vượt qua sóng gió cấp 5 cấp 7, tàu trải qua 5 lần hỏng máy, có lúc tàu bị thả trôi ½ giờ. Tuy vậy, với tinh thần anh dũng, ý chí quyết tâm toàn đội quyết định đi tiếp, phó thuyền trưởng Trần Phấn đo phương vị khoảng cách xác định điểm chuyển hướng xong, anh em hạ buồm vắt lưới ngang đúng như loại thuyền đánh cá của dân, một số anh em khác bơm phao sẵn sàng chiến đấu, chốc chốc lại gặp tàu của hạm đội 7 Mỹ nhưng chúng không ngờ rằng tàu Việt cộnglại dám ngang nhiên đi trước mặt chúng.

     Trưa ngày 30/10 đang trên hướng vào bờ, một máy bay địch bám theo, thuyền phó Trần Phấn cầm cờ “3 que” phát ra hiệu cho chúng là thuyền đánh cá. Sau đó, máy bay bay vào phía bờ, các thủy thủ nhận định vào gần bờ có thể gặp tàu tuần tiểu của địch. Lúc này Đoàn 125 đã điện báo cho tàu 401 biết địch đang càn ở Mỹ Thọ cách bến Lộ Diêu khoảng 20 km. Với sự mưu trí dũng cảm tàu 401 đã đánh lừa tàu tuần dương của địch, vượt qua giông gió đến nữa đêm ngày 31/10 tàu bắt được bờ, tăng tốc xác định vị trí mãi đến 4h sáng tàu mới đến được bến, xác định không thể giao vũ khí rời bến trước khi trời sáng nên Ban chỉ huy quyết định đưa tàu vào cạn mở hết tốc độ đâm thẳng vào bờ chồm lên bãi cát vận chuyển nhanh vũ khí rồi tiêu hủy xác tàu.

      Với sự chuẩn bị thận trọng, chu đáo theo kế hoạch, ta cho gác 2 đầu đèo “nội bất xuất, ngoại bất nhập” tổ chức bảo vệ tàu và vũ khí, huy động toàn bộ lực lượng, quần chúng phân ra đào hầm, chôn dấu vũ khí ở chân núi tạm thời. Sau khi chuyển xong vũ khí cho tháo máy tàu đổ dầu đặt kíp nổ cho cháy tàu, đồng thời cho quân chúng loan tin tàu cá của dân bị sóng đánh dạt vào bốc cháy. Cùng ngày ta tiếp tục huy động cán bộ xã, thôn, đảng viên, nhân dân Lộ Diêu, Phú Thứ chuyển vũ khí lên kho tạm trên núi để lực lực lượng bộ đội chuyên trách chuyển về kho bí mật an toàn. Tàu không số cập bến Lộ Diêu là con tàu đầu tiên mở bến khu 5, là con tàu duy nhất cập bến vùng biển Bình Định, là niềm tự hào của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Bình Định nói chúng, huyện Hoài Nhơn nói riêng. Với sự dũng cảm thông minh mưu trí của cán bộ chiến sĩ tàu không số đã vượt qua bão tố, đánh lừa địch, tận dụng thời cơ, phối hợp chặt chẽ lực lượng cán bộ, chiến sĩ và nhân dân địa phương, nhất là thôn Lộ Diêu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đưa tàu cập bến an toàn. Từ đó, góp phần tích cực để quân ta mở các đợt tấn công giành nhiều chiến công vang dội trên khắp chiến trường. Thắng lợi của tàu không số cập bến Lộ Diêu góp phần vào những chiến công của đường Hồ Chí Minh trên biển, khẳng định chủ trương đường lối đúng đắn của Đảng ta.

     Năm 2018-2019, được sự quan tâm của Bộ Tư lệnh Hải quân, Cục chính trị quân chủng Hải quân, sự thống nhất cao của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Bình Định và các sở, ngành đã phối hợp chặt chẽ với Huyện ủy, UBND huyện Hoài Nhơn điều chỉnh mở rộng quy hoạch Di tích từ 6825 m2 lên 15.000 m2 để  đầu tư, tôn tạo Di tích giai đoạn 1 gồm: Kinh phí đền bù giải phóng mặt bằng của địa phương 2,3 tỷ đồng, kinh phí đầu tư tôn tạo Đài tưởng niệm, Bia di tích và các hạng mục phụ trợ kè đất, sân vườn, điện nước, đèn chiếu sáng do Bộ Tư lệnh Hải quân hỗ trợ hơn 13,5 tỷ đồng.  Đến nay, các hạng mục trên đã cơ bản hoàn thiện để phục vụ tham quan học tập, giáo dục truyền thống cách mạng trên bờ biển hoang sơ thơ mộng của quê hương Lộ Diêu giàu truyền thống cách mạng.