HV-44a: Hoa Hạnh Nhân | Thánh Linh

Recent Pages:  1,  2,  3,  4,  5, 5a, 6, 7, 7a, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 35a, 36, 37, 38,39, 40, 41, 42, 43, 44, 44a,

Hoa Hạnh Nhân

Hoa Hạnh đào nhân thường được gọi là hoa Hạnh Nhân hay Flowering Almonds.

Hạnh đào cũng gọi là biển đào hay đào dẹt (danh pháp khoa học: Prunus dulcis) là loài thực vật bản địa ở Trung Đông và Nam Á, thuộc Chi Mận mơ (Prunus). Hạnh đào cùng với đào (P. persica) được xếp vào cùng phân chi Amygdalus, phân biệt với các phân chi khác nhờ lớp vỏ hạt cứng (vỏ quả trong) có nếp nhăn lượn sóng bao bọc bên ngoài nhân (hạt giống). Hạnh đào nhân thường được gọi là hạnh nhân, quả hạnh nhân là một nguyên liệu dùng trong nhiều món ăn và là một loại quả hạch.

Hạnh nhân có thể nguồn gốc Tàu xa xưa, nhưng nay 90 % sản xuất là ở Bắc Ca Li , Hoa Kỳ .

Hạnh nhân có thể nguồn gốc Bắc Trung Quốc , theo Con đường buôn Tơ lụa – Silk Road xa xưa, đã tràn qua các nước Trung Á- Hồi Quốc , Syria , Thổ nhĩ Kỳ, A phú Hãn . Theo các nhà viên học , cây hạnh nhân hoang dại đã được thuần hóa 3000 năm nay rồi. Hạnh nhân hoang dại, theo tài liệu khảo , phát xuất cũng đã gần 8000 năm trước Công Nguyên. Các nhà Truyền gíáo Tây Ban Nha du nhập hạnh nhân vào Ca Li, khỏang năm 1700 và tuyễn chọn lai tuyễn hạnh nhân vào thế kỷ 1800 , tại quân truyền giáo Santa Barbara , phía bắc thủ phủ Los Angeles . Nhưng nay vùng trồng nhiều hạnh nhân nhất là vùng Thung lũng San Joaquin và quanh Sacramento , thủ phủ bang Ca Li. Năm 1960 , Ca Li mới thật sự khuếch trương ngành trồng hạnh nhân. Nhờ cải thiện phương pháp trồng tĩa , tuyễn chọn giống cao năng , thu họach cơ giới…. năm 2002 , Ca Li đã trồng được 530 000 mẩu Anh – acre ( khỏang 230 000 ha ) hạnh nhân lấy hột , sản xuất 481 000 tấn nhân hột hạnh nhân , trí giá năm đó trên 1.1 tỉ đô la , dù giá nhân chỉ là 1.001 đô la một cân Anh . Theo tài liệu Lưong nông quốc tế , trên thế giới có 44 nước trồng hạnh nhân , năm 2002 sản xuất 1 837 566 tấn nhân , khỏang 4 tỉ cân Anh trên diện tích chừng 4. 4 triệu mẩu Anh – acres , Năng xuất trung bình chỉ là 930 cân Anh / acrẹ , Nhưng năng xuất giống cao năng có thể là 3500 – 4500 cân Anh / acre . Năng xuất vùng Thung lũng Trung tâm Ca Li hiện là 1000 – 2000 cân Anh / acre . Sản xuất nhân hột hạnh nhân Ca li tiếp tục những năm gần đây , cũng khỏang trên 1 tỉ cân Anh một năm , hầu như bao trọn sản xuất hạt nhân tòan cõi Hoa Kỳ và chiếm 80 % mức sản xuất thế giới . Sau Hoa Kỳ đứng hạng nhất là Tây Ban Nha , thứ đến là Syria, tiếp theo là Ý , Iran , Morocco , Hy Lạp , Thổ nhĩ Kỳ , Lybia và thứ 10 là Hồi Quốc. Không phải sản xuất nhiều nhất ở Trung Quốc, như chúng ta lầm tưởng , vì trước đây chúng ta hay ăn gà xào hạnh nhân, ăn tráng miệng bằng bánh hạnh chân có đệm một nữa nhân hạnh nhân ở giữa và ăn chè thạch hạnh nhân ( đắng, màu xanh) ở các tiệm Tàu Chợ Lớn .

Giá trị dinh dưỡng của nhân hột hạnh nhân

Mọi nhân hạch quả : hạnh nhân , hột điều , dẽ bi , hach quả hazel ( pha cà phê cho thơm ) đều giàu các chất béo không bảo hòa đơn – monounsaturated , không bảo hòa đa – polyunsaturated fats và kháng ôxy hóa – anti oxydants. Hồ đào ốc chó là một nguồn gốc ăn chay giàu nhất về các lọai acid béo omega- 3, có sức chống lại phì nộn , tiểu đường và bệnh tim . Còn hach quả Brasil thì lại rất nhiều chất kháng oxyhóa selenium , cần thiết cho tinh trùng mạnh khỏe , theo bác sĩ chuyên viên sinh sản Marc Goldstein, viện đại học Cornell . Nhân hột hướng dương – sunflower seed và dẽ nhân xanh – pistachios lại chứa nhiều phytosterols nhất , trong số 27 hạch quả và hột ở Hoa Kỳ , dùng làm buổi ăn qua loa – snack foods. Phytosterol là lọai hóa chất thực vật có thể giúp bạn giảm mức cholesterol tai hại trong máu . Hột mè và mầm lúa mì còn chứa nhiều phytosterol hơn nữa , nhưng ít dùng làm bửa ăn qua loa- snack ở Hoa Kỳ . Hồ đào óc chó – walnut nhiều các chất kháng oxy hóa , đứng hạng bét về phytosterol . Tuy nhiên bạn không nên lọai hồ đào và đổ đầy chén mầm lúa mì ở buổi ăn này . Vì mọi hạch quả còn chứa nhiều thành phần dinh dưỡng khác, tốt cho sức khỏe bạn . Ngòai chất béo không bảo hòa đơn , nhân hạnh nhân còn chứa nhiều protein , calcium và kẻm – zinc , nhiều sinh tố E , nhưng không có sinh tố A .Dân Ấn Độ xem nhân hạnh nhân tốt để khích lệ bộ nảo họat động. Dân Trung Quốc xem hạch quả hạnh nhân tượng trưng cho sắc đẹp phụ nữ .

Hạnh nhân làm hoa cảnh , nhân hạnh nhân ngọt và nhân đắng.

Trước khi học hỏi để hiểu biết thêm về cây hạnh nhân , chúng tôi cứ tưởng cây hạnh trong bài thơ cỗ nhân :

… Ở đây hạnh thắm nên mai nhạt, Về đấy sen tàn lỗi cỏ hương… ( Chiêu Quân cống Hồ )

là cây tắc miền Nam , cây kim quất miền Bắc . Đâu ngờ là hạnh đây đúng hơn , lại là cây hạnh nhân, vì dân Trung Hoa xem hoa hạnh nhân đẹp như mọi phu nữ diễm kiều . Thật thế , có nhiều giống hạnh nhân chỉ trồng làm hoa cảnh- flowering almonds : P glandulosa , P. triloba … như hoa đào , hoa hạnh đào Nhật, hoa mai hay mơ- apricot flower nước ta vậy đó . (… Xuân đến, hoa mơ hoa mận nở ..) . Không thế, thì sao Mã Phu nhân Phó Bang trưởng Cái Bang , núp trong vườn hạnh đại hội Cái Bang , nhan sắc quá mặn mà , ai qua cũng phải liếc nhìn trộm nàng. Chỉ trừ bang chủ Kiều Phong không thèm để ý tới. Nên Mã phu nhân cho là kiêu ngạo, nghĩ kế gian hiểm vu oan hảm hại tan nát thanh danh bang chủ Kiều Phong …ở truyện Thiên Long Bát Bộ – Lục Mach Thần Kiếm , Kim Dung, thời thập niên 1960 – 70 . Cũng như mãi đến khi nghiên cứu nhóm cây loài hạch quả pecan Carya sp.. mới biết là cây (hoa ) mày ( mày Thanh Hóa , mày châu Bắc Việt…. ) là cổ thụ to lớn , cung nữ về già núp bóng, không cho quân vương thấy mặt mình nhăn nheo, theo thơ Đòan Phú Tứ , thập niên 1930 -40 , cây to rậm rạp đầy hoa , chứ không phải “mày hoa “ riêng chỉ tả lông mày, mặt hoa phụ nữ :

… Trăm năm tình cũ lìa không hận , Thà nép mày hoa thiếp phụ chàng …

( Màu thời gian )

Hạnh nhân ngọt có lẽ phát sinh ở Tây Nam Trung Á, A Phú Hãn.

Hạnh nhân hoa màu hồng – pink, thường là giống nhân đắng. Cây hoa màu trắng thường là giống hạnh nhân ngọt.

Ở trên thế giới ngày nay, có chừng một tá giống hạnh nhân ngọt cao năng. Riêng bang Ca Li đã tuyễn chọn 10 giống hạnh nhân ngọt đầu hạng: Non Pareil , Carmel , Merced , Mission ( Texas ), Price Cluster , Ne plus Ultra, Peerless , Thompson , Butte , Monterey .

Tìm lý do tại sao chưa phát triễn nổi cây hạnh nhân ở VN ?

Thứ nhất có lẽ là chưa thí nghiệm đúng sinh thái yêu cầu khí hậu, đất đai hạnh nhân chăng ? Về đất đai thì hạnh nhân không đòi hỏi gì nhiều đất tốt xấu , chỉ cần không úng thủy cho cây khỏi bị bệnh thối gốc . Đất sâu dược trên 60 cm thì cây mọc tốt rồi. Yêu cầu lạnh của hạnh nhân cũng như yêu cầu các lòai đào lông , đào tiên -peach , mận tây – plum , có khi cũng ít như vài giống mơ – apricot vậy . Nhưng hạnh nhân cần khí hậu khô cằn hơn đào lông, vì vậy những vùng gió Lào thổi vùng cao Tây Bắc hay Thanh Hóa- Nghệ An … có lẽ thích hợp hơn là các vùng Đông Bắc , hay Trung Du mưa nhiều hơn . Mùa nắng, nhưng khí trời ẩm uớt hay mùa hè quá lạnh, thì trái không đậu tốt đẹp , không phát triễn đầy đủ, nhưng trường hợp này ít xảy ra ở nước ta . Hạnh nhân muốn ra nhiều trái , cần có ong hút mật làm thụ phấn chéo .Khí hậu ẩm uớt đầu mùa Xuân, khi hết miên trạng – dormancy ( hạnh nhân thuộc họ hoa hồng Rosaceae, rụng lá vào mùa Đông lạnh lẽo ) khi hoa nở ,ở Bắc Ca Li vào khỏang tháng hai dương lịch ,thường khiến cho ong ít rời tổ hơn , bay đi hút mật thụ phấn hoa hạnh nhân .

Hạnh nhân là cây thụ phấn chéo. Phải trồng ít nhất là hai giống trồng vườn hạnh nhân , hoa mới thụ phấn chéo, đậu trái . Thiếu chổ thì trồng hai, ba giống vào một lỗ. Giống Non Pareil chẳng hạn là giống tốt nhất Ca Li , dễ lột vỏ cần có Neplus Ultra , Kapareil hay giống Jordanolo trồng chung để thụ phấn . Giống Carmel , trái nhỏ , nhưng mùi vị thơm ngon cũng hay được trồng chung để thụ phấn Non Pareil và Mission ( Texas ). Giống Mission ( Texas ) là trái nhỏ ., hột không cứng lắm , sản xuất đều đặn và cao năng .Cần trồng chung với Non Pareil và Hall là hai giống làm thụ phấn Mission .

Nhiều khi thụ phấn chéo cũng khó khặn, cần ong mật làm thụ phấn .Như đã nói trên các nhà vườn Ca Li đều thuê các tổ ong mật , hầu làm tăng thụ phấn , tăng năng xuất . Năm nay các nhà vườn hạnh nhân than phiền là giá thuê tổ ong mật lên qúa cao .

Nhân giống hạnh nhân bằng tháp cành giống cao năng trên các gốc hạnh nhân kháng bệnh ở những quốc gia khác ngòai Hoa Kỳ. Hoa Kỳ tháp cành giống cao năng trên trên các giống đào lông- peach, vì hạnh nhân cùng họ hoa hồng Rosaceae và di truyền gần gủi nhất với đào lông . Trong việc tuyễn chọn các giống hạnh nhân cao năng, đã lai hạnh nhân trước đây với nhiều giống đào lông . Các giống đào lông dùng làm cây gốc tháp là Lowell, Halford, Nemaguard , Nemared … Chúng ta có lẽ cũng nên thử tháp hạnh nhân trên gốc đào Mèo , đào Mẩu Sơn – Lạng Sơn, đào tiên mũi nhọn , đào vàng thịt vàng hột rời Sapa,đào lông Tuyên Quang … xem sao . Không rỏ giống hạnh nhân Thái Lan trồng thí nghiệm ở vùng Đông Bắc Khon Khaen ,bên kia bờ sông Mêkong, tháp gốc nào , hạnh nhân hay đào lông ? Kể ra thì cũng nên thử nghiệm các giống hạnh nhân Úc Châu đã thí nghiệm ở Úc từ năm 1995.

Thu họach hạnh nhân ở Ca Li ngày nay là rung mạnh cây bằng máy rụng – shakers cho trái chín rơi xuống đất . Cây còn nhỏ 3- 4 tuổi , phải rung cành bằng tay , vì máy rung làm hư hại cây còn nhỏ .Sau độ 1- 2 tuần lễ để trái ở đất cho trái khô , rồi cào máy thành đống , chất lên xe vận tải đem về nhà máy sấy không khí nóng cho khô thêm, ẩm độ trái khô chỉ còn 5-7 % ; xông khí hơi – fumigation diệt sâu vàng trái cam rốn Navel ; đem đánh rời- dehulled vỏ trái lấy nhân ; tẩy sạch – bleach , pha muối mặn , nướng , hay thêm mùi vị nếu cần ,và vô bao bì Ca Li bán 99 % theo dạng nhân đã bóc vỏ- shelled , chỉ bán độ 1% theo dạng còn vỏ – in shell . Mới đây các phiên chợ trời nông dân đã thấy bán hột hạnh nhân non , tươi , vì hình như ăn tuơi, nhân non xanh, trị được tiểu đường, trị mất ngũ phần nào .Lưu ý là khi chín, trái nứt ra và rời cây . Thu họach bằng máy , khi thấy trái bên trong tàng cây mở ra , vì trái vùng cây này mở ra sau nhất. Còn vỏ ( vỏ lụa – seed coat) nhân sẽ trổ màu nâu, theo tiến trình chín trái, Nước ta nhân công rẽ , thừa thải sau ngày mùa , khỏi cần thu họach cơ giới. Chỉ cần lượm trái rụng hay hái trái chín khi trái nứt.

Cây hạnh nhân tháp sau 3- 4 năm là đã ra trái. Năng xuất cao nhất khi cây được 6- 7 tuổi và thu hoạch đến hơn 50 năm . Cây đào lông mau già cỗi hơn và trái không giữ lâu được như hột, trái hạnh nhân . Hạnh nhân còn vỏ , tồn trữ đươc nhiều tháng , nếu khí trời khô hạn . Nếu đông lạnh ở nhiệt độ 5 độ C ( 40 F ), thì giữ được nhiều năm , không hư hại gì .

Hạnh nhân chỉ cao chừng 3- 5m , lá dài 3- 4 lần bề ngang và phiến lá răng cưa ở bìa . Hoa hạnh nhân không khác gì hoa đào lông, đào tiên, nhưng thơm ngát hơn nhiều . Hoa đâm ra ở chồi cành ngang ngắn hay chồi ngang trên cành lớn . Năm đầu tiên , cây tháp được huấn luyện cho có tàng lá mở rộng bên trong , dễ thu họach bằng máy hơn . Tĩa cành – thinning không cần thiết . Mõi năm chỉ cần xén bỏ cành khô , cành chết v.v…Mùa nắng nên tuới một hai lần , cho nước thấm sâu vào đất vườn hạnh nhân ….

Photos: hannahlinhflower Words: LSV tổng hợp từ Wiki & Internet

TÀI LIỆU THAM KHẢO: – ABOUT.COM: Y HỌC THAY THẾ – Almonds tree -WIKI – The Gift-TonThat’s blogspot

 Trở về đầu trang ( back to top)

Chuyển đến trang:    1,  2,  3,  4,  5, 5a, 6, 7, 7a, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 35a, 36, 37, 38,39, 40, 41, 42, 43, 44,

Share this:

• Twitter
• Facebook

Like Loading...