Intel – Wikipedia Tiếng Việt

Bài viết này cần được cập nhật do có chứa các thông tin có thể đã lỗi thời hay không còn chính xác nữa. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách cập nhật cho bài viết này.

Intel Corporation

Logo được sử dụng từ năm 2020
Trụ sở chính tại Santa Clara vào năm 2017
Tên giao dịch	Intel
Tên cũ	N M Electronics (1968)
Loại hình	Công ty đại chúng
Mã niêm yết	NASDAQ: INTC
Ngành nghề	Chất bán dẫn Phần cứng máy tính Xe tự hành Tự động hóa Trí tuệ nhân tạo
Thành lập	18 tháng 7 năm 1968; 56 năm trước (1968-07-18)
Người sáng lập	Gordon Moore Robert Noyce
Trụ sở chính	Santa Clara, California,  Hoa Kỳ
Khu vực hoạt động	Worldwide
Thành viên chủ chốt	Omar Ishrak (Chủ tịch)Pat Gelsinger (CEO)
Sản phẩm	Bộ xử lý trung tâmVi xử lýVi xử lý đồ họa tích hợp (iGPU)Systems-on-chip (SoCs)Bo mạch chủ chipsetCard mạngModemSSDWi-Fi và Bluetooth ChipsetBộ nhớ flashCảm biến Xe tự hành
Doanh thu	63,05 tỷ đô la Mỹ (2022)
Lợi nhuận kinh doanh	2,33 tỷ đô la Mỹ (2022)
Lãi thực	8,02 tỷ đô la Mỹ (2022)
Tổng tài sản	182,1 tỷ đô la Mỹ (2022)
Tổng vốnchủ sở hữu	103,3 tỷ đô la Mỹ (2022)
Số nhân viên	131,900 (2022)
Công ty con	Mobileye (94.2%) Intel Ireland
Website	intel.com
Ghi chú[1][2]

Tập đoàn Intel (Integrated Electronics) được thành lập vào ngày 18 tháng 7 năm 1968 tại Santa Clara, California, Hoa Kỳ, là một trong những nhà sản xuất bán dẫn lớn nhất thế giới về doanh thu,[3][4] và là một trong những nhà phát triển của chuỗi bộ lệnh x86 được tìm thấy ở hầu hết máy tính cá nhân (PC). Intel cung cấp vi xử lý cho các nhà sản xuất hệ thống máy tính như Acer, Lenovo, HP và Dell. Intel cũng sản xuất các bo mạch chủ, ổ nhớ flash, card mạng.

Intel được thành lập bởi các nhà tiên phong bán dẫn như Gordon Moore (tác giả luật Moore), Robert Noyce, Arthur Rock (nhà đầu tư mạo hiểm) và liên kết với sự lãnh đạo điều hành và tầm nhìn của Andrew Grove.[5] Intel là một yếu tố then chốt trong sự trỗi dậy của Silicon Valley như một trung tâm công nghệ cao. Noyce là một trong những nhà phát minh chính của mạch tích hợp (microchip).[6][7]

Ban đầu, Intel là nhà sản xuất bộ nhớ SRAM và DRAM và đây là sự kiện tiêu biểu đầu tiên cho các nhà sản xuất chip bộ nhớ sau này. Dù Intel đã tạo ra chip vi xử lý thương mại đầu tiên trên thế giới vào năm 1971, nhưng cho đến khi thành công của máy tính cá nhân (PC) thì sản phẩm này mới trở thành mảng kinh doanh chính của hãng.

Trong thập niên 1990, Intel đầu tư mạnh mẽ vào thiết kế vi xử lý mới, thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp máy tính. Trong giai đoạn này, Intel trở thành nhà cung cấp chủ yếu cho các vi xử lý PC và được biết đến với các chiến lược gây tranh cãi và không công bằng trong việc bảo vệ vị thế thị trường của mình, đặc biệt đối với AMD, cũng như cuộc đấu tranh với Microsoft về kiểm soát ngành công nghiệp máy tính.[8]

Trung tâm Công nghệ mã nguồn mở tại Intel là nơi đăng cai các dự án PowerTOP và LatencyTOP và hỗ trợ các dự án mã nguồn mở khác như Wayland, Mesa, Threading Building Blocks (TBB) và Xen.[9]

Lịch sử

[sửa | sửa mã nguồn]

Tập đoàn Intel thành lập vào ngày 18 tháng 7 năm 1968, lúc đó là tập đoàn hợp nhất về thiết bị điện tử, sản xuất ở Santa Clara, California, Hoa Kỳ bởi nhà hoá học kiêm vật lý học Gordon E. Moore và Robert Noyce, sau khi họ đã rời khỏi công ty Fairchild Semiconductor.

Năm 2020, Intel có 110 600 nhân viên tại tất cả văn phòng và cơ sở sản xuất kinh doanh trên toàn cầu. Năm 2005 doanh thu của Intel đạt hơn 38 tỷ USD, và Intel xếp thứ 50 trong các công ty lớn nhất thế giới.

Intel sản xuất các sản phẩm như chip vi xử lý cho máy tính, bo mạch chủ, ổ nhớ flash, card mạng và các thiết bị máy tính khác. Intel cũng là công ty sản xuất thiết bị chất bán dẫn lớn nhất thế giới, và là nhà phát minh ra chuỗi vi mạch xử lý thế hệ x86 mà bộ xử lý tìm thấy ở các máy tính cá nhân. Intel làm ra các sản phẩm chip bo mạch chủ, card mạng, các mạch tổ hợp, chip nhớ, chip đồ họa, bộ xử lý nhúng và các thiết bị khác có liên quan đến công nghệ thông tin.

Lúc đầu Gordon Moore và Robert Noyce muốn đặt tên cho công ty là "Moore Noyce". Tuy nhiên việc phát âm lại giống "more noise" và điều này không thích hợp cho một công ty điện tử. Họ cho rằng tiếng ồn là đặc trưng cho sự giao thoa xấu. Và họ đã sử dụng cái tên NM Electronics cho công ty đúng một năm trước khi quyết định gọi tên công ty là INTegrated ELectronics (hoặc Intel). Tuy nhiên tên "Intel" đã là một tên thương mại của một chuỗi hệ thống khách sạn và họ đã mua lại nó trước khi hoạt động công ty.

Năm 1971: Bộ vi xử lý đầu tiên

[sửa | sửa mã nguồn]

Bộ vi xử lý 4004 là bộ vi xử lý đầu tiên của Intel. Phát minh đột phá này nhằm tăng sức mạnh cho máy tính Busicom và dọn đường cho khả năng nhúng trí thông minh của con người vào trong các thiết bị vô tri cũng như các hệ thống máy tính cá nhân.

• Số lượng bóng bán dẫn: 2.300
• Tốc độ: 108KHz.

Năm 1972:

[sửa | sửa mã nguồn]

Bộ vi xử lý 8008 mạnh gấp đôi bộ vi xử lý 4004. Thiết bị Mark-8 được biết đến như là một trong những hệ thống máy tính đầu tiên dành cho người sử dụng gia đình – một hệ thống mà theo các tiêu chuẩn ngày nay thì rất khó để xây dựng, bảo trì và vận hành.

• Số lượng bóng bán dẫn: 3.500
• Tốc độ: 200KHz

Năm 1974:

[sửa | sửa mã nguồn]

Bộ vi xử lý 8080 đã trở thành bộ não của hệ thống máy tính cá nhân đầu tiên – Altair.

• Số lượng bóng bán dẫn: 6.000
• Tốc độ: 2 MHz

Năm 1978:

[sửa | sửa mã nguồn]

Một hợp đồng cung cấp sản phẩm quan trọng cho bộ phận máy tính cá nhân mới thành lập của IBM đã biến bộ vi xử lý 8088 trở thành bộ não của sản phẩm chủ đạo mới của IBM—máy tính IBM PC.

• Số lượng bóng bán dẫn: 29.000
• Tốc độ: 5 MHz, 8 MHz, 10 MHz

Năm 1982:

[sửa | sửa mã nguồn]

Bộ vi xử lý 286, còn được biết đến với cái tên là 80286, là bộ vi xử lý Intel đầu tiên có thể chạy tất cả các phần mềm được viết cho những bộ vi xử lý trước đó. Tính tương thích về phần mềm này vẫn luôn là một tiêu chuẩn bắt buộc trong họ các bộ vi xử lý của Intel.

• Số lượng bóng bán dẫn: 134.000
• Tốc độ: 6 MHz, 8 MHz, 10 MHz, 12,5 MHz

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• AMD
• Intel Core

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ “Intel Corporation 2022 Annual Report (Form 10-K)”. U.S. Securities and Exchange Commission. 27 tháng 1 năm 2023.
2. ^ “Mobileye Global Inc. Form S1/A”. U.S. Securities and Exchange Commission. 18 tháng 10 năm 2022.
3. ^ Vanian, Jonathan. “Samsung Dethrones Intel As World's Biggest Chip Maker”. Fortune.
4. ^ “Intel 2007 Annual Report” (PDF). Intel. 2007. Truy cập ngày 6 tháng 7 năm 2011.
5. ^ Stanford, Law School (2020). “INTEL CORP $2, 500,000 CONVERTIBLE DEBENTURES” (PDF).
6. ^ “1959: Practical Monolithic Integrated Circuit Concept Patented”. Computer History Museum. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2019.
7. ^ “Integrated circuits”. NASA. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2019.
8. ^ Lea, Graham (14 tháng 12 năm 1998). “USA versus Microsoft: the fourth week”. BBC News. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2008.
9. ^ “What is 01.org?”. 01.org. 13 tháng 7 năm 2012.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn] Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Intel.

• Trang web chính thức của Intel

Bài viết này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. x t s

x t s Bộ xử lý Intel
Ngừng sản xuất BCD oriented (4-bit) 4004 (1971) 4040 (1974) pre-x86 (8-bit) 8008 (1972) 8080 (1974) 8085 (1977) x86 (16-bit) 8086 (1978) 8088 (1979) 80186 (1982) 80188 (1982) 80286 (1982) x87 (FPUs) 8/16-bit bus dữ liệu 8087 (1980) 16-bit bus dữ liệu 80187 80287 80387SX 32-bit bus dữ liệu 80387DX 80487 IA-32 (32-bit) 80386 SX 376 EX 80486 SX DX2 DX4 SL RapidCAD OverDrive A100/A110 Celeron (1998) M D (2004) Pentium Original P5 OverDrive Pro II II OverDrive III 4 M Dual-Core some Core Solo Duo Tolapai x86-64 (64-bit) Celeron D Dual-Core Pentium 4 D Extreme Dual-Core some Core 2 some i7 Khác CISC iAPX 432 EPIC Itanium RISC i860 i960 StrongARM XScale
Hiện tại IA-32 (32-bit) Atom CE SoC Quark x86-64 (64-bit) Atom CE SoC Celeron Pentium Core i3 i5 i7 i9 M Xeon E3 E5 E7 D Phi
Danh sách Celeron Pentium Pro II III 4 D M Core Core 2 i3 i5 i7 i9 M Atom Xeon Itanium
Có liên quan Tick–tock model Chipsets GPUs GMA HD và Iris Graphics PCHs SCHs ICHs PIIXs Stratix Mã nền tảng
Kiến trúc tập lệnh x86 P5 800 nm P5 600 nm P54C 350 nm P54CS P55C 250 nm Tillamook P6, Pentium M,Enhanced Pentium M 500 nm P6 350 nm P6 Klamath 250 nm Mendocino Dixon Tonga Covington Deschutes Katmai Drake Tanner 180 nm Coppermine Coppermine T Timna Cascades 130 nm Tualatin Banias 90 nm Dothan Stealey Tolapai Canmore 65 nm Yonah Sossaman NetBurst 180 nm Willamette Foster 130 nm Northwood Gallatin Prestonia 90 nm Tejas and Jayhawk Prescott Smithfield Nocona Irwindale Cranford Potomac Paxville 65 nm Cedar Mill Presler Dempsey Tulsa Core 65 nm Merom-L Merom Conroe-L Allendale Conroe Kentsfield Woodcrest Clovertown Tigerton 45 nm Penryn Penryn-QC Wolfdale Yorkfield Wolfdale-DP Harpertown Dunnington Nehalem 45 nm Auburndale Beckton (Nehalem-EX) Bloomfield Clarksfield Gainestown (Nehalem-EP) Havendale Jasper Forest Lynnfield 32 nm Arrandale Clarkdale Gulftown (Westmere-EP) Westmere-EX Sandy Bridge 32 nm Sandy Bridge Sandy Bridge-E Gladden 22 nm Ivy Bridge Ivy Bridge-EP Ivy Bridge-EX Haswell 22 nm Haswell 14 nm Broadwell Skylake 14 nm Skylake Kaby Lake (Amber Lake) Coffee Lake (Whiskey Lake) Cascade Lake Comet Lake Cooper Lake Palm Cove 10 nm Cannon Lake Sunny Cove 10 nm Ice Lake Willow Cove 14 nm Rocket Lake 10 nm Tiger Lake Sapphire Rapids Golden Cove 10 nm Alder Lake 7 nm Granite Rapids Redwood Cove 7 nm Meteor Lake Atom BonnellSaltwell 45 nm Silverthorne Diamondville Pineview Lincroft Tunnel Creek Stellarton Sodaville Groveland 32 nm Cedarview Penwell Cloverview Berryville Centerton SilvermontAirmont 22 nm Valleyview Tangier Anniedale 14 nm Cherryview Goldmont 14 nm Goldmont Goldmont Plus Tremont 10 nm Tremont Gracemont

x t s Các công ty công nghệ thông tin chủ chốt
Các công ty công nghệ lớn nhất Danh sách các công ty Internet lớn nhất Danh sách dẫn đầu doanh số bán hàng sản phẩm bán dẫn theo năm
Tư vấn vàgia công phần mềm	Accenture Atos Booz Allen Hamilton BT CACI Capgemini CGI Group Cognizant Computer Sciences Corporation Deloitte Dell Services Digital China Fujitsu HCL Technologies Hitachi Consulting HP Enterprise Services IBM Global Services Indra Sistemas Infosys KPMG NEC NTT DATA Orange Business Services Tata Consultancy Services T-Systems Unisys Wipro
Hình ảnh	Canon HP Kodak Konica Minolta Kyocera Lexmark Nikon Olympus Ricoh Samsung Seiko Epson Sharp Sony Toshiba Xerox
Thông tin lưu trữ	Dell Dell EMC Fujitsu Hitachi Data Systems HP IBM Kingston NetApp Netflix Oracle Samsung SanDisk Seagate Sony Western Digital
Internet	Alibaba Amazon.com AOL Baidu eBay Facebook Flipkart Google Groupon IAC JD.com Microsoft NHN NetEase Rakuten Salesforce.com Tencent Twitter Yahoo! Yandex
Mainframes	Fujitsu IBM
Thiết bị di động	Acer Amazon.com Apple Asus BlackBerry HTC Huawei Karbonn Lava (XOLO) Lenovo LG Micromax Microsoft Mobile Motorola Mobility Panasonic Samsung Sony TCL (Alcatel) VinSmart Xiaomi YU Televentures ZTE
Thiết bị mạng	Alcatel-Lucent Avaya Cisco Ericsson Fujitsu HP Huawei Juniper Mitsubishi Electric Motorola Solutions NEC Nokia Networks Samsung Sony ZTE
OEMs	Celestica Compal Electronics Flextronics Foxconn Jabil Pegatron Quanta Sanmina-SCI TPV Technology Wistron
Máy tính cá nhân và máy chủ	Acer Apple Asus Dell Fujitsu HP Lenovo LG NEC Samsung Sony Toshiba Chỉ Server Cisco IBM Oracle
Điểm bán hàng	IBM NCR Toshiba
Linh kiện bán dẫn	Advanced Micro Devices Broadcom Freescale Semiconductor Fujitsu Infineon Technologies Integrated Microelectronics, Inc. Intel LG Marvell Technology Group MediaTek Micron Technology NVIDIA NXP ON Semiconductor Panasonic Qualcomm Renesas Electronics Samsung SK Hynix Sony STMicroelectronics Texas Instruments Toshiba Workstation GlobalFoundries SMIC TowerJazz TSMC United Microelectronics Corporation
Phần mềm	Adobe Apple Autodesk CA Google HP IBM Intuit McAfee Microsoft Oracle SAP Symantec VMware
Dịch vụ viễn thông	Airtel América Móvil AT&T Bell Canada BT CenturyLink China Mobile China Telecom China Unicom Comcast Deutsche Telekom Hutchison KDDI KPN KT MTS NTT NTT DoCoMo Oi Orange SK Telecom SoftBank Mobile Sprint Corporation Telecom Italia Telefónica Verizon VimpelCom Vivendi Vodafone
Doanh thu theo FY2010/11: nhóm 1-11 - trên 3 tỉ USD; nhóm 12 - trên 10 tỉ USD; nhóm 13 - trên 2 tỉ USD; nhà máy bán dẫn - trên 0,5 tỉ USD

x t s Các công ty trong chỉ số NASDAQ-100

21st Century Fox Activision Blizzard Adobe Systems Akamai Technologies Alexion Pharmaceuticals Alphabet Amazon.com Tập đoàn American Airlines Amgen Analog Devices Apple Applied Materials Autodesk Automatic Data Processing Baidu Bed Bath & Beyond Biogen BioMarin Pharmaceutical Broadcom Limited CA Technologies Celgene Cerner Charter Communications Check Point Cisco Systems Citrix Systems Cognizant Comcast Costco CSX Ctrip.com International Dentsply Sirona Discovery Communications Dish Network Dollar Tree eBay Electronic Arts Expedia Express Scripts Facebook Fastenal Fiserv Gilead Sciences Henry Schein Illumina Incyte Intel Intuit Intuitive Surgical JD.com Kraft Heinz Lam Research Liberty Global Liberty Interactive Marriott International Mattel Maxim Integrated Products Microchip Technology Micron Technology Microsoft Mondelez International Monster Beverage Mylan NetApp NetEase Netflix Norwegian Cruise Line Holdings NVIDIA NXP Semiconductors O'Reilly Auto Parts Paccar Paychex PayPal Qualcomm Regeneron Ross Stores SBA Communications Seagate Technology Shire Sirius XM Holdings Skyworks Solutions Starbucks Stericycle Symantec T-Mobile US Tesla Motors Texas Instruments The Priceline Group Tractor Supply Company TripAdvisor Ulta Salon, Cosmetics & Fragrance Verisk Analytics Vertex Pharmaceuticals Viacom Vodafone Walgreens Boots Alliance Western Digital Whole Foods Market Xilinx Yahoo!

x t s Thành phần của chỉ số trung bình công nghiệp Dow Jones
3M American Express Amgen Apple Boeing Caterpillar Chevron Cisco Coca-Cola Disney Dow Goldman Sachs Home Depot Honeywell IBM Intel Johnson & Johnson JPMorgan Chase McDonald's Merck Microsoft Nike Procter & Gamble Salesforce Travelers UnitedHealth Verizon Visa Walgreens Boots Alliance Walmart