Kết Quả Từ Công Nghệ Sinh Học Cấy Mô

Trong ống nghiệm là những mầm chồi bé tí xíu nhưng ra vườn là những cây xanh mướt, khỏe mạnh cho hoa đẹp, chuối cho buồng dài trên 20 nải…đó là kết quả có được từ công nghệ sinh học cấy mô.

Đó là hiệu quả cây cấy mô của Khu Ứng dụng công nghệ sinh học (CNSH) Cái Mơn (thuộc Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ, Sở Khoa học & Công nghệ). Khu được thành lập năm 2014 với quy mô: 29.800m2 và bắt đầu hoạt động vào cuối năm 2015. Khu có nhiệm vụ nhân giống bằng công nghệ sinh học cho phát triển nông nghiệp công nghệ cao ở xứ dừa.

Cẩn trọng từng khâu

Cây được chọn làm đề tài khoa học nhân giống bằng công nghệ sinh học là những cây khó nhân giống, hệ số sinh giống thấp, cây giống mới có giá trị kinh tế. Bước đầu khu đã cấy mô thành công các giống chuối: laba, sáp, cao, vông, ngự, tá quạ, tiêu, xiêm, chuối già (Nam Mỹ), chuối đỏ (Úc)… các giống hoa như: hoa chuông, dã yên thảo, hoa phong lan, thược dược…rồi cây nha đam Mỹ, cà chua bi…

Cấy mô trong phòng thí nghiệm

Nhân được nhiều giống, chưa phải là thành công vì mẻ chuối đầu tiên của Truyền nhân giống đưa ra môi trường vườn ươm, bị…chết hết!Cây cấy mô được thực hiện tong phòng vô trùng, mô cây trong lọ mọc chi chít cây nhỏ, khỏe mạnh. Kỹ sư Võ Thanh Truyền, chuyên viên của Khu Ứng dụng CNSH Cái Mơn, là người đầu tiên cùng một bảo vệ đến làm việc ở Khu này cho biết: để mô cây sinh được nhiều giống khỏe mạnh, các nhà khoa học ở đây phải cẩn trọng, tỉ mĩ từng khâu. Truyền thuật lại lần đầu tiên anh nhân giống cây chuối tiêu- một loại chuối thơm ngon lại sinh giống rất ít. Anh áp dụng lý thuyết đã học được ở trường, cấy mô trong phòng dưới 28 độ C, cây không sinh giống. Truyền Nghiệm lại giống chuối tiêu sống ở vùng nhiệt đới thích hợp nhiệt độ từ 28-35, anh nuôi dưỡng mô trong phòng thí nghiệm trên 28 độ C, mô sinh giống được 10 cây, với số cây như vậy, chưa đáp ứng yêu cầu nhân giống. Truyền quan sát ở các vườn chuối, khi nhà vườn chặt thân chuối mẹ, gốc sinh nhiều cây con. Từ điều mắt thấy này, anh áp dụng vào phòng thí nghiệm, mô giống sinh được từ 25-30 cây con. Sau 7 lần nhân giống từ cây ban đầu, được 20.000 cây.

Không bỏ cuộc, Truyền suy nghĩ tại sao nó chết? Và anh tìm ra nguyên nhân là cây cấy mô được nuôi dưỡng trong phòng thí nghiệm đủ dinh dưỡng, cây đưa ra ngoài cần có môi trường chuyển tiếp. Từ đó, anh không đưa cây từ phòng thí nghiệm có máy điều hòa ra ngay môi trường bên ngoài mà từ phòng cấy mô sang phòng chuyển tiếp, bỏ máy lạnh, rồi từ phòng chuyển tiếp ra vườm ươm, cây sống cao nhưng còn một số cây chết do nhiễm nấm, vi sinh vật. Trước thất bại này, nhiều nông dân khuyên anh nên sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nhưng anh suy nghĩ và tìm ra phương pháp khác là tạo cho lá quang hợp tốt nhất trong phòng thí nghiệm, sau đó cắt bỏ hết rễ, đưa ra môi trường bên ngoài giâm cây trên nền đất tơi, xốp (mụn dừa hoai), cây ra rễ mạnh, sinh trưởng tốt.

Thành công với qui trình nhân giống cây chuối nhưng kỹ sư Võ Thanh Truyền nói: với những loại cây khác, khi nhân giống bằng phương pháp công nghệ sinh học cấy mô, vẫn phải để ý, suy nghĩ tìm ra qui trình thích hợp nhất cho từng loại cây.

Theo dõi sinh trưởng của cây cấy mô

Theo các nhà khoa học ở Khu Ứng dụng CNSH Cái Mơn, cây sử dụng nhân giống bằng phương pháp cấy mô phải là cây sạch bệnh hoặc được mua từ cây chứng nhận đầu dòng.

Thành công ứng dụng CNSH nhân giống cấy mô của Khu ứng dụng CNSH Cái Mơn lan xa, hàng năm trường đại học Cần Thơ, đại học Tiền Giang gởi 50 sinh viên đến học tập về kỹ thuật cấy mô cây giống hoa kiểng. Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ tổ chức nhiều lớp tập huấn cho nông dân kỹ thuật trồng, chăm sóc cây hoa phong lan và hoa kiểng cấy mô.

Hiệu quả

Trong Khu ứng dụng CNSH còn có vườn thực nghiệm trồng cây cấy mô. Ở đây những cây chuối đỏ (Úc), chuối già (Nam Mỹ), chuối tiêu, chuối xiêm xanh tốt, to khỏe cho buồng rất sai. Lạ mắt nhất là những bụi chuối xiêm lùn, cây cao từ 2,5 đến 3 m đang trổ bắp đồng loạt, rất to, cho rất nhiều nải. Thạc sĩ Đinh Cát Điềm chuyên viên kỹ thuật ở đây cho biết: Chuối cấy mô đồng đều về mặt di truyền, kháng bệnh (không bị tiêm- một loại bệnh chuối xiêm thường mắc phải), trổ buồng đồng loạt sai quả. Chuối xiêm lùn bình thường chỉ 5-10 nải nhưng ở vườn cây thực nghiệm này có cây cho buồng đến 19 nải mà trái vẫn to, dự đấu xảo tại lễ hội trái cây ngon, an toàn của huyện Chợ Lách năm 2017, đoạt giải nhì (không có giải nhất).

Cây cấy mô của Khu CNSH Cái Mơn vừa ra giống là được nông dân mua ngay. Khu đã cung cấp cây giống xây dựng mô hình trồng cây cấy mô ở các huyện của tỉnh: Châu Thành, Chợ Lách, Ba Tri, Thạnh Phú, Bình Đại, xuất sang campuchia hàng năm với số lượng 50 ngàn cây cấy mô các loại.

Ngoài cây chuối, Khu ứng dụng CNSH Cái Mơn còn cấy mô sản xuất nhanh cung cấp thị trường các giống hoa quý hiếm, sạch bệnh, có chất lượng và giá trị thương mại cao (hoa lan các loại, hoa lyly, hoa cúc, các tường, dã yên thảo...) và các loại cây ăn quả khác: chuối tiêu, chuối già, chuối hột, dứa,…. Và đặc biệt là sản xuất nhanh các giống cây dược liệu quý hiếm phục vụ cho y học và nhu cầu chữa bệnh cho người dân (hoài sơn, kim ngân hoa, mạch môn… )Anh Nguyễn Thanh An ở ấp Sơn Lân, xã Sơn Định, Chợ Lách trồng 100 cây chuối già Nam Mỹ, giá: 12.000 đ/cây, cho biết: Cây trồng phát triển mạnh cho buồng trung bình từ 25-35 kg. Cá biệt có buồng nặng 42 kg. Giá chuối hiện tại chỉ 4000 đ/kg nhưng có lãi hơn vốn đầu tư.

Buồng chuối xiêm lùn 19 nải

Anh Trịnh Minh Thống ở ấp Bình Tây, xã Vĩnh Thành, Chợ Lách, tết năm ngoái trồng hàng ngàn cây giống hoa dã yên thảo cấy mô do Khu ứng dụng CNSH Cái Mơn cung cấp, cho biết: Tết năm nay tôi sẽ tiếp tục trồng 6000 cây hoa dã yên thảo cấy mô vì loại hoa này ươm hạt tỉ lệ nảy mầm rất thấp, cây cấy mô sinh trưởng mạnh, thời gian ra hoa ngắn hơn cây ươm hạt, cây không bệnh, ra hoa đồng loạt, to đẹp, bán rất đắt, không bị ế.

Một thành công nữa của Khu ứng dụng CNSH Cái Mơn là sản xuất thành công nấm xanh Metarhizium aniopiae (M.a) là chế phẩm sinh học thay thuốc hóa học tao ra nông sản sạch, an toàn cho người sử dụng, bảo vệ môi trường xung quanh, góp phần phát triển các vùng rau an toàn của tỉnh. Nấm M.a còn được sử dụng diệt bọ dừa ở tỉnh và sâu rầy ở các địa phương trồng lúa sạch ở huyện Thạnh Phú.

Không dừng lại những gì đã làm được, thạc sĩ Đinh Cát Điềm cho biết: đơn vị sẽ thực hiện vi ghép cây bưởi da xanh được Viện Cây ăn quả miền Nam chuyển giao công nghệ. Cây bưởi vi ghép được thực hiện hoàn toàn trong phòng thí nghiệm từ hạt làm gốc ghép (hạt vokameriana) ươm trong ống nghiệm đến chồi nhỏ của cây bưởi da xanh ở Bến Tre phải là cây chứng nhận. Bưởi da xanh vi ghép là cây sạch bệnh, sinh trưởng mạnh là loại bưởi ngon có giá trị kinh tế, cây đặc sản của Bến Tre, được các nhà vườn lựa chọn đầu tư mới trồng trên diện tích lớn.

Những kết quả đạt được của khu ứng dụng công nghệ sinh học Cái Mơn rất quan trọng, là cuộc cách mạng “xanh” mạnh mẽ đã được nhiều địa phương và nhiều nông dân trong, ngoài tỉnh, ngoài nước (Campuchia) đón nhận vì đây là công nghệ góp phần phát triển sản xuất, có giá trị tiềm năng rất lớn về công nghệ mới, giúp các địa phương thực hiện đề án tái cơ cấu nông nghiệp đạt hiệu quả cao.

Bến Tre đang chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp của tỉnh theo hướng ứng dụng công nghệ cao chuyển từ chiều rộng sang chiều sâu. Ngày 30 tháng 6 năm 2017, Hội đồng nhân dân tỉnh đã phê duyệt đầu tư giai đoạn 2 Khu ứng dụng công nghệ sinh học Cái Mơn như sau: Thiết bị phục vụ kiểm tra bệnh cây trồng, kiểm tra độ thuần của giống cây, xây dựng nhà bảo quản chế biến nông sản, cửa hàng trưng bài giới thiệu sản phẩm và giao dịch nông sản, nhà màng, nhà kính, sân đường giao thông, mở rộng thêm 0.5ha với tổng mức đầu tư giai đoạn 2 là 30 tỷ đồng. Ông Phạm Văn Đồng, Phó Giám đốc Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ Bến Tre kiêm trưởng Khu Ứng dụng CNSH Cái Mơn cho biết như vậy.

Bài, ảnh: Lư Thế Nhã