Khái Niệm, đặc điểm, Cách Xây Dựng Và ứng Dụng Sơ đồ Tư Duy Trong

Tải bản đầy đủ (.docx) (11 trang)

1. Trang chủ
>>
2. Khoa học xã hội
>>
3. Nhân học - Tâm lý học

Sơ đồ tư duy: Khái niệm, đặc điểm, cách xây dựng và ứng dụng Sơ đồ tư duy trong cuộc sống và trong học tập

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (82.67 KB, 11 trang )

MỞ ĐẦUTrí nhớ đóng vai trò hết sức quan trọng trong mọi hoạt động của con người.Con người không có trí nhớ thì không có kinh nhiệm, không có kinh nghiệm thì sẽkhông thể thích nghi với môi trường xung quanh, không thể thực hiện bất kì hoạtđộng nào và nhân cách cũng không thể hình thành. Để có được trí nhớ tốt, chúng tabắt buộc phải rèn luyện. Không phải tự nhiên mà trên thế giới có các bậc thầy vềghi nhớ như Eran Katz - Kỷ lục Guinness người có khả năng nhớ được 500 con sốtheo thứ tự chỉ sau một lần nghe; Adam Khoo tác giả các cuốn sách nổi tiếng vềgiáo dục trí não như "Tôi Tài Giỏi, Bạn Cũng Thế! ". Họ đều có một điểm chung làbiết xây dựng và sử dụng triệt để sơ đồ tư duy.Sơ đồ tư duy được mệnh danh "công cụ vạn năng cho bộ não", là phươngpháp ghi chú đầy sáng tạo, hiện đang được hơn 250 triệu người trên thế giới sửdụng, đã và đang đem lại những hiệu quả thực sự, nhất là trong lĩnh vực giáo dụcvà kinh doanh. Để hiểu thêm về cơ sở lý luận dựa trên nền tảng tâm lý học của “ sựthần kì về sơ đồ tư duy” em xin phân tích đề tài “Sơ đồ tư duy: Khái niệm, đặcđiểm, cách xây dựng và ứng dụng Sơ đồ tư duy trong cuộc sống và trong họctập”.NỘI DUNGI.KHÁI QUÁT VỀ SƠ ĐỒ TƯ DUY.1.Khái niệm sơ đồ tư duy.Khái niệm sơ đồ tư duy được xây dựng bởi Nhà tâm lý học thế kỉ 20 TonyBuzan trên nền tảng tâm lý học hiện đại. Buzan nghiên cứu chuyên sâu về bộ não,trí nhớ và tìm ra quy luật khi xây dựng bản đồ gồm nhiều nhánh, giúp bộ não ghichép các sự kiện một cách hệ thống. Theo ông : “Bộ não sinh ra là để ghi nhớ thìmình cần phải tập luyện nó, giống như tay chân nếu không vận động lâu ngày sẽ bịteo đi vậy”. Kết hợp giữa kiên thức tâm lý học đương thời và nghiên cứu trên,Buzan đã đưa ra: Sơ đồ tư duy giúp luyện tập trí não (Mindmap).1.1.Định nghĩa sơ đồ tư duy.Sơ đồ tư duy là phương pháp kết nối mang tính đồ họa có tác dụng lưu giữ,sắp xếp và xác lập ưu tiên đối với mỗi loại thông tin bằng cách sử dụng từ hay hìnhảnh then chốt hoặc gợi nhớ nhằm làm “bật lên” những ký ức cụ thể và phát sinhcác ý tưởng mới. Mỗi chi tiết gợi nhớ trong Sơ đồ tư duy là chìa khóa khai mở cácsự kiện, ý tưởng và thông tin, đồng thời khơi nguồn tiềm năng của bộ não kỳ diệu.1.2.Mô tả sơ đồ tư duy.Sơ đồ tư duy được vẽ trên một mặt giấy phẳng và biểu thị được thời gian,không gian, màu sắc, có một cấu trúc cơ bản được phát triển rộng ra từ trung tâm.Thay vì dùng chữ viết để miêu tả một chiều biểu thị toàn bộ cấu trúc chi tiết củamột đối tượng bằng hình ảnh hai chiều, nó chỉ ra dạng thức của đối tượng, sự quanhệ hỗ tương giữa các khái niệm (hay ý) có liên quan và cách liên hệ giữa chúng vớinhau bên trong của một vấn đề lớn.Đây là một kỹ thuật để nâng cao cách ghi chép. Bằng cách dùng giản đồ ý,tổng thể của vấn đề được chỉ ra dưới dạng một hình trong đó các đối tượng thì liênhệ với nhau bằng các đường nối. Với cách thức đó, các dữ liệu được ghi nhớ vànhìn nhận dễ dàng, nhanh chóng hơn.Bạn có thể so sánh Sơ đồ tư duy với bản đồ của một thành phố. Trung tâmcủa Sơ đồ tư duy giống như trung tâm thành phố, và tượng trưng cho ý tưởng quantrọng nhất của bạn. Những con đường đường chính tỏa ra từ trung tâm tượng trungcho các nhánh chính trong quá trình tư duy của bạn. Các con đường nhỏ hơn haycác nhánh đường tượng trưng cho các nhánh, và cứ tiếp tục như vậy… Các hìnhảnh hay hình khối đặc biệt có thể tượng trưng cho tầm nhìn chứa đựng những sởthích đam mê, hay những ý tưởng đặc biệt thú vị.2.Đặc điểm của sơ đồ tư duy.Sơ đồ tư duy có 4 đặc điểm chủ yếu:Thứ nhất: Đối tượng được quan tâm, xác định rõ ràng và được kết tinh thànhmột hình ảnh trung tâm.Thứ hai: Từ hình ảnh trung tâm, những chủ đề chính của đối tượng tỏa rộngthành các nhánh. Quan hệ tương hỗ giữa mỗi ý được chỉ ra tường tận, ý càng quantrọng thì sẽ nằm vị trí càng gần với ý chính.Thứ ba: Các nhánh đều cấu thành từ một hình ảnh chủ đạo hay từ khóa trênmột dòng liên kết. Những vấn đề phụ cũng được biểu thị bởi các nhánh gắn kết vớinhững nhánh có thứ bậc cao hơn.Thứ tư: Các nhánh tạo thành một cấu trúc nút liên hệ nhau.Ngoài ra màu sắc, hình ảnh, kích thước, mã số có thể được sử dụng để làmnổi bật và phong phú Sơ đồ tư duy, khiến nó có thêm sức thu hút, hấp dẫn, cá tính.Nhờ đó mà đẩy mạnh tính sáng tạo, khả năng ghi nhớ, đặc biệt là sức gợi nhớthông tin.3.Cách xây dựng sơ đồ tư duy.Một sơ đồ tư duy có thể được thực hiện dễ dàng trên một tờ giấy với cácloại bút màu khác nhau. Nguyên lý hoạt động của nó là theo nguyên tắc liên tưởng“ý này gợi ý kia” của bộ não. Chúng ta có thể tạo Sơ đồ tư duy ở dạng đơn giảntheo nguyên tắc phát triển ý: từ một chủ đề tạo ra nhiều nhánh lớn, từ mỗi nhánhlớn lại tỏa ra nhiều nhánh nhỏ và cứ thế mở rộng ra vô tận. Tuy nhiên để có một sơđồ tư duy hiệu quả bắt buộc chúng ta phải thực hiện theo các bước cơ bản:3.1.Xác định mục tiêu của bạn.Sơ đồ Tư duy thể hiện hành trình suy nghĩ của cá nhân trên trang giấy, vàgiống như bất kỳ cuộc hành trình thành công nào, nó cũng cần được lên kế hoạchđể thành công. Bước đầu tiên trước khi bắt đầu lập sơ đồ Tư duy là hãy xác địnhxem bạn đang hướng đến đâu. Đây là nguyên tắc đầu tiên để lập sơ đồ tư duy:Mục tiêu hoặc tầm nhìn cùa bạn là gì?Những mục tiêu phụ và các hạng mục để đóng góp cho mục tiêu chính làgì?Bạn có đang lập kế hoạch cho một dự án hay không?Quyết định được điều này là việc quan trọng vì một Sơ đồ tư duy thành côngcần phải có được chuẩn bị và suy nghĩ mạch lạc, khoa học có định hướng và mụcđích cụ thể.3.2.Sơ đồ hóa mục tiêu bằng hình vẽ, từ khóa và những đường nối.Sơ đồ hóa mục tiêu cần phải được thực hiện theo trình tự sau:TRÌNH TỰ CHÚ Ý3.2.1.Đặt trang giấy nằm ngang trước mặt để bắt đầu vẽ sơ đồ tư duy ở giữatrang giấy.Giấy khổ rộng đặt nằm ngang cho phép bạn tự do thể hiện tự do tất cả các ýtưởng của mình. Bắt đầu vẽ từ trung tâm của trang giấy và dần dần kéo sang xungquanh. Bởi vì khi bắt đầu từ trung tâm sẽ cho bộ não của bạn sự tự do để trải rộngmột cách chủ động và để thể hiện phóng khoáng hơn, tự nhiên hơn.3.2.2. Vẽ một hình ảnh lớn ở trung tâm để thể hiện mục tiêu của bạn.Có thể tự do sử dụng tất cả màu sắc mà bạn thích, hình ảnh sinh động thểhiện sáng tạo mục tiêu. Do một hình ảnh có giá tri tương đương cả nghìn từ và giúpbạn sử dụng trí tưởng tượng của của mình. Một hình ảnh trung tâm thú vị hơn sẽgiúp bạn tập trung vào những điểm quan trọng và làm bộ não bạn phấn chấn hơnrất nhiều. Bên cạnh đó bạn không nên đóng khung hoặc che chắn mất hình vẽ chủđề vì chủ đề cần được làm nổi bật, dễ nhớ.3.2.3.Vẽ một loạt liên kết đậm toả ra từ tâm của hình ảnh, vẽ các nhánh phụcấp hai, cấp ba, để thể hiện các nội dung con của các nhánh trước.Đây là những nhánh chính của sơ đồ tư duy chúng sẽ giúp bạn liên kết cácthông tin lại với nhau. Bởi vì như bạn đã biết, bộ não của bạn làm việc bằng sự liêntưởng. Nếu bạn nối các nhánh lại với nhau, bạn sẽ hiểu và nhớ nhiều thứ dễ dànghơn rất nhiều. Sự kết nối các nhánh chính cũng tạo nên hay thiết lập cấu trúc nềntảng cho những suy nghĩ của bạn. Điều này rất giống với phương thức mà câytrong thiên nhiên nối các nhánh tỏa ra từ thân của nó. Nếu như còn có chỗ thiếu sótgiữa thân và các nhánh chính của nó, hoặc giữa các nhánh chính và nhánh nhỏ hơn,với các nhánh nhỏ thì tự nhiên sẽ không phát triển đúng như nó đang có nữa.Không có kết nối trong Sơ đồ Tư duy, thì mọi thứ (đặc biệt là trí nhớ và kiến thứccủa bạn) sẽ rời rạc.Khi vẽ vạch liên kết nên vẽ đường cong hơn là đường thẳng, màu sắc nổi bậtvì chúng hấp dẫn hơn với mắt và dễ ghi nhớ hơn đối với não. Vì chẳng có gì manglại sự buồn tẻ cho não hơn các đường thẳng. Giống như các nhánh cây thì cácđường cong có tổ chức sẽ lôi cuốn và thu hút được sự chú ý của mắt hơn rất nhiều.Bên cạnh đó, sử dụng màu săc cũng đem lại hiệu quả rất lớn không kém gì cáchình ảnh. Màu sắc mang đến cho Sơ đồ Tư duy những rung động cộng hưởng,mang lại sức sống và năng lượng vô tận cho tư duy sáng tạo và nó cũng thật vuimắt.Các nhánh phụ vẽ bằng nét mảnh để dễ phân biệt với nhánh chính. Điền sốthứ tự vào các nhánh nếu bạn muốn sắp xếp thứ tự quan trọng, hoặc thứ tự cácnhánh phải xem nếu thông tin yêu cầu sự tuần tự.3.2.4.Điền các từ khoá vào hình ảnh trung tâm, các nhánh chính.Các từ khóa phải ngắn gọn, xúc tích, viết bằng chữ in hoa để dễ quan sát,liên tưởng. Các từ khoá quan trọng cần thay đổi màu sắc và kích cỡ để tăng sự tậptrung. Bởi vì các từ khóa mang lại cho Sơ đồ Tư duy của bạn rất nhiều sức mạnhvà khả năng linh hoạt cao. Mỗi từ hay mỗi hình ảnh đơn lẻ giống như một cấp sốnhân, mang đến cho nhiều sự liên tưởng và liên kết của nó diện mạo đặc biệt. Khibạn sử dụng những từ khóa riêng lẻ, mỗi từ khóa đều không bi ràng buộc, do vậynó có khả năng khơi dậy các ý tưởng mới, các suy nghĩ mới. Các cụm từ hoặc cáccâu đều mang ại tác động tiêu cực.Một Sơ đồ Tư duy với nhiều từ khóa trông giống như một bàn tay với nhiềungón tay cùng làm việc. Ngược lại, mỗi Sơ đồ tư duy có nhiều cụm từ hay nhiềucâu lại giống như một bàn tay mà tất cả các ngón tay bị giữ trong nhiều thanh nẹpcứng nhắc.3.2.5.Tạo các liên kết giữa các nhánh nếu chúng có liên quan đến nhau.Các liên kết nên vẽ bằng nét đứt để dễ phân biệt với nhánh phụ và nhánhchính.Chú ý: Bạn có thể sơ đồ hóa mục tiêu bằng các phần mềm tạo sơ đồ tư duytrên máy tính như: Edraw Mind Map, Open Mind, Blumind, Freeplane hayThoughtStack. Đây là 5 phần mềm xây dựng sơ đồ tư duy rất thích hợp cho nhữngai muốn một phần mềm đơn giản, không vi phạm bản quyền, và đặc biệt là miễnphí.3.3.Hoàn thiện sơ đồ tư duy bằng khả năng sáng tạo của riêng bạn.Bạn có thể hoàn thiện sơ đồ tư duy bằng cách trích dẫn một câu nói nhỏ yêuthích vào góc bên trái sơ đồ, hoặc cũng có thể trang trí thêm các hình ảnh sinhđộng bên cạnh các từ khóa nhằn kích thích khả năng hưng phấn của bộ não...II.ỨNG DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY.Con người có 2 bán cầu não, phải và trái. Não phải thiên về tư duy trừutượng, cảm nhận hình ảnh, màu sắc. Não trái lại có thế mạnh về tư duy logic, ghinhớ các con số, phân tích…Như vậy, gần như tất cả mọi người chỉ làm việc vớibán cầu não trái và não phải chị động đậy khi nhìn thấy trai xinh, gái đẹp hay lúcgiải trí... Tony Buzan, đã sáng tạo ra Sơ đồ tư duy để giúp chúng ta làm việc bằngcả 2 bán cầu não (Dual Core). Với Sơ đồ tư duy, bạn sẽ ghi nhớ lâu hơn, nắm bắtvấn đề nhanh hơn, sáng tạo hơn…Vì vậy Sơ đồ tư duy được mệnh danh là “côngcụ vạn năng cho bộ não”, là phương pháp ghi chú đầy sáng tạo, hiện đang đượchàng trăm triệu người trên thế giới sử dụng, đã và đang đem lại những hiệu quảthực sự đáng kinh ngạc.Sơ đồ tư duy có thể được sử dụng cho bất kỳ mục đích nào trong cuộc sống.Sơ đồ tư duy đem lại hiệu quả cho tất cả các lĩnh vực của đời sống:Trong trường học: đọc sách, ôn tập, ghi chú, phát triển những ý tưởng sángtạo, quản lý dự án giảng dạy, thuyết trình, thảo luận nhóm.Trong công việc: động não, quản lý thời gian, phát triển dự án, lập nhóm,thuyết trình, thương lượng đàm phán, lên kế hoạch, thiết lập mục tiêu .Trong các lĩnh vực chuyên môn: quản lý đội ngũ bán hàng, lên kế hoạchchiến lược marketing, nghiên cứu thị trường, hữu ích nhất trong việc phát triển sảnphẩm mới, quản lý điều hành công ty, xây dựng văn hóa doanh nghiệp.Trong gia đình: sắp xếp công việc theo thứ tự ưu tiên, lập kế hoạch cho côngviệc, lập kế hoạch cho cuộc sống, mua sắm, quản lý việc nhà và các sự kiện.Trong xã hội: nắm được những cuộc hẹn quan trọng, ghi nhớ tên người cùngđịa điểm, lên kế hoạch cho kỳ nghỉ và các sự kiện giao tế, giao tiếp.Sơ đồ tư duy giúp chúng ta lên kế hoạch và quản lý thông tin một cách hiệuquả, đồng thời nâng cao khả năng thành công của mỗi cá nhân. Những người sửdụng Sơ đồ tư duy như một phần của cuộc sống hàng ngày và thường xuyên xemxét sự tiến bộ của bản thân thường cho biết họ cảm thấy rất tự tin rằng họ có thểđạt được những mục tiêu và đang trên con đường tiến gần đến mục tiêu của mình.Giống như một bản đò đường phố, Sơ đồ tư duy sẽ cho bạn một cái nhìntổng quan về một vấn đề hay một lĩnh vực rộng lớn. Cho phép bạn vẽ bản đồ cáctuyến đường hay đưa ra các lựa chọn, và cho bạn biết nơi bạn sẽ tới và nơi bạn sẽđi qua. Sơ đồ tư duy sẽ giúp bạn tập hợp số lượng lớn dữ liệu vào một chỗ, giúpbạn giải quyết các vấn đề bằng cách chỉ ra cho bạn những con đường sáng tạo mớimẻ, làm cho bạn thấy thích nhìn, đọc, suy tưởng và nhớ lại.Ai cũng có nhiều lần trong đời cảm thấy không chắc chắn về tương lai củamình. Vào những lúc như vậy, Sơ đồ tư duy là một công cụ vô giá để giải quyếtvấn đề. Khi đối diện với việc đưa ra những quyết định khó khăn, điều quan trọngmà chúng ta cần nhớ là việc có một mục tiêu luôn tốt hơn việc không xác địnhđược mục tiêu nào. Lợi ích của việc lập Sơ đồ tư duy cho tương lai là giúp chúngta đi đúng hướng trong cuộc đời.Sơ đồ tư duy cũng là công cụ vô cùng có giá trị trong công việc tập hợp vàsắp xếp thông tin, để nhận biết được những từ khóa và những sự kiện từ sách, báo,Internet; những bài giảng, những ghi chú trong khóa học, tài liệu nguyên cứu;những cuộc họp bàn về công việc, những biên bản, những cuộc nói chuyện, nhữngdanh sách; với Sơ đồ tư duy, người ta có thể tìm ra gần như vô hạn số lượng các ýtưởng và sắp xếp lại các ý đó bên cạnh những ý có liên hệ. Điều này biến phươngpháp này trở thành công cụ mạnh để soạn các bài viết và tường thuật, khi mànhững ý kiến cần phải được ghi nhanh xuống. Sau đó tùy theo các từ khóa thì cáccâu hay đoạn văn sẽ được triển khai rộng ra.Sơ đồ tư duy cũng là một tấm bản đồ tuyệt vời cho trí nhớ. Nó cho phép bạntổ chức các sự kiện, các suy nghĩ theo cơ chế hoạt động tự nhiên của bộ não conngười ngay từ lúc đầu. Điều này có nghĩa là việc nhớ và gợi lại thông tin sau nàysẽ dễ dàng, đáng tin cậy hơn so với khi sử dụng kĩ thuật ghi chép truyền thống.Ví dụ như đối với việc đọc sách nghiên cứu khoa học, thay vì chỉ đơn thuầnđọc, dùng giản đồ ý trong khi đọc mỗi lần nảy ra được vài ý hay hoặc quan trọngthì chỉ thêm chúng vào đúng vị trí trong giản đồ. Sau khi đọc xong cuốn sách thìngười đọc sẽ có được một trang giấy tổng kết tất cả những điểm hay mấu chốt củacuốn sách đó. Có thể thêm vào nhiều ý tưởng nghĩ ra trong lúc đọc. Điều này sẽlàm tăng chất lượng hấp thụ kiến thức từ cuốn sách. Nếu muốn nắm tường tận cácdữ liệu đọc được thì chỉ việc tiến hành vẽ lại cái giản đồ này bằng trí nhớ vài lần.KẾT LUẬNCó rất nhiều học sinh, sinh viên thích ngủ hơn học, thậm chí ngủ trong giờhọc. Đơn giản vì các bạn cho rằng bộ não đã đầy, không thể chứa thêm được nữa.Các bạn ghi chép đầy ra giấy và dung nạp kiến thức vào não thụ động. Lối ghichép thụ động sẽ làm “chìm” các từ khóa quan trọng trong một rừng chữ ít quantrọng hơn làm não bộ cảm thấy chán nản và “bỏ quên” các ý trọng tâm. Không chỉlãng phí thời gian, hay quên mà còn có thể đánh mất niềm đam mê học tập, nghiêncứu khoa học.Khoa học chứng minh rằng, trong mỗi giây, một tế bào não có thể tiếp nhậnluồng thông tin, xử lí toàn bộ dữ liệu và truyền đi trong từng một phần triệu giây.Vì vậy, bộ não của con người là một cỗ máy kì diệu nhất hành tinh và con ngườikhông bao giờ sử dụng hết khả năng của bộ não. Sử dụng sơ đồ tư duy không chỉlàm nảy sinh những ý tưởng độc đáo mà còn giúp soạn thảo văn bản, bài thuyếttrình hợp lí hơn và người học cũng “ngán ngẩm” vì bài vở quá dài.DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO1.2.Giáo trình Tâm lý học đại cương, Nxb Công an Nhân dân Hà Nội năm 2015.Joyce Wycoff, Ứng dụng Bản đồ tư duy để khám phá tính sáng tạo và giải3.quyết vấn đề, Nxb Lao động – Xã hội.Tony Buzan, Lập Bản đồ tư duy – công cụ tư duy tối ưu sé làm thay đổi cuộc4.5.sống của bạn, Nxb Hồng Đức.Adam Khoo, Tôi tài giỏi, bạn cũng thế!, Nxb Phụ nữ, 2010.Tony Buzzan, Làm chủ trí nhớ của bạn và Sử dụng trí não của bạn, Nxb6.Tổng hợp Tp Hồ Chí Minh, 2013 />

Tài liệu liên quan

• Tài liệu địa chất - Đới trượt - Khái niệm, đặc điểm hình thái và bản chất pot
  • 11
  • 536
  • 0
• Tiểu Luận Trình bày khái niệm, đặc điểm, cách xây dựng và ứng dụng của sơ đồ tư duy. Anhchị hãy lập sơ đồ tư
  • 14
  • 3
  • 2
• Tìm hiểu hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp ERP đưa ra khái niệm, đặc điểm, các phân hệ chính, quy trình triển khai hệ thống ERP
  • 17
  • 1
  • 7
• Trình bày khái niệm, đặc điểm, cách xây dựng và ứng dụng của sơ đồ tư duy. Hãy lập một sơ đồ tư duy cho một vấn đề trong học tập của anhchị
  • 13
  • 879
  • 4
• Sơ đồ tư duy: Khái niệm, đặc điểm, cách xây dựng và ứng dụng Sơ đồ tư duy trong cuộc sống và trong học tập
  • 11
  • 4
  • 15
• Phân tích khái niệm, đặc điểm của tổ chức xã hội nghề nghiệp và nêu vai trò của các tổ chức xã hội nghề nghiệp trong quản lý hành chính nhà nước
  • 13
  • 662
  • 0
• So sánh khái niệm, đặc điểm cơ cấu tổ chức quản lý của công ty cổ phần với công ty TNHH hai thành viên trở lên
  • 16
  • 548
  • 0
• so sánh khái niệm, đặc điểm cơ cấu tổ chức quản lý của công ty cổ phần với công ty tnhh hai thành viên trở lên
  • 14
  • 712
  • 1
• Phân tích khái niệm đặc điểm và nội dung chủ yếu của hợp đồng mua bán hàng hóa
  • 1
  • 354
  • 2
• Phân tích khái niệm đặc điểm của dịch vụ logistics và điều kiện kinh doanh dịch vụ logistics theo pháp luật việt nam
  • 2
  • 445
  • 2

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về

(31.84 KB - 11 trang) - Sơ đồ tư duy: Khái niệm, đặc điểm, cách xây dựng và ứng dụng Sơ đồ tư duy trong cuộc sống và trong học tập Tải bản đầy đủ ngay ×