KHOA HỌC - LỚP 4 .Bài 45: ÁNH SÁNG

GIÁO ÁN TỐT – GIỜ HỌC HAY

KHOA HỌC – LỚP 4

BÀI 45: ÁNH SÁNG

(Tiết học theo phương pháp Bàn tay nặn bột )

NGUYỄN THỊ NHƯ QUỲNH

I. MỤC TIÊU:

- Nêu được ví dụ về các vật tự phát sáng và các vật được chiếu sáng:

+ Vật tự phát sáng: Mặt Trời, ngọn lửa,....

+ Vật được chiếu sáng: Mặt Trăng, bàn ghế,.....

- Nêu được một số vật cho ánh sáng truyền qua và một số vật không cho ánh sáng truyền qua.

- Nhận biết được ta chỉ nhìn thấy vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền tới mắt.

II. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC:

- Phương pháp bàn tay nặn bột

III. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC:

Chuẩn bị theo nhóm: Hộp kín màu đen, tấm kính, nhựa trong; tấm kính mờ, tấm ván, quyển sách, ống nhự, .....

IV. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:

A. Kiểm tra:

- GV kiểm tra 2 học sinh .

HS1: Em hãy nêu tác hại của tiếng ồn ? và biện pháp phòng chống ?

HST:

+ Tác hại: gây chối tai, nhức đầu, mất ngủ, suy nhược thần kinh và ảnh hưởng tới tai.

+ Biện pháp: cần có những quy định chung về không gây tiếng ồn ở nơi công cộng; sử dụng các vật ngăn cách làm giảm tiếng ồn đến tai, trồng nhiều cây xanh.

- GV nhận xét tuyên dương HS.

HS2: Nên và không nên làm gì để góp phần phòng chống tiếng ồn ?

+ Nên: trồng nhiều cây xanh, nhắc nhở mọi người cùng có ý thức giảm ô nhiễm tiếng ồn; công trường xây dựng, nhà máy, khu công nghiệp nên xây dựng nơi xa đông dân cư;

+ Không nên: nói to, cười đùa ở nơi yên tĩnh; mở nhạc to, mở ti vi to, trêu đùa súc vật để chúng kêu, sủa om sòm; không nên nổ xe máy, ô tô to trong nhà, nơi công cộng, ...

- GV nhận xét tuyên dương HS.

B.Bài mới:

Hoạt động 1: Giới thiêụ bài:

- GV hỏi HS: Khi trời tối, muốn nhìn thấy vật gì ta phải làm thế nào?

- HS trả lời: Khi trời tối, muốn nhìn thấy vật ta phải chiếu sáng vật.

- GV giới thiệu: Các em ạ ánh sáng rất quan trọng đối với cuộc sống của mọi sinh vật. Muốn nhìn thấy vật ta cần phải có ánh sáng nhưng có những vật không cần ánh sáng mà ta vẫn nhìn thấy chúng. Đó là những vật tự phát sáng. Tại sao lại thế cô cùng các em sẽ đi tìm hiểu bài học hôm nay nhé.

Hoạt động 2: Tiến trình đề xuất.

Bước 1:Đưa ra tình huống xuất phát và nêu vấn đề.

- Cho HS tắt đèn, đóng kín các cửa lớp, quan sát các dòng chữ trên bảng lớp.

-Cho HS bật đèn, mở toang các cửa lớp, quan sát các dòng chữ trên bảng lớp.

- Gv: Em hãy so sánh khi tắt đèn, đóng kín cửa sổ và khi bật đèn mở cửa sổ thì nhìn thấy các dòng chữ trên bảng như thế nào? Vì sao?

+ Tắt đèn, đóng cửa nhìn các dòng chữ hơi mờ, còn khi bật đèn, mở các cửa em thấy những dòng chữ viết rõ hơn.

-Vậy em biết gì về Ánh sáng? .

Bước 2: Bộc lộ biểu tượng ban đầu của HS:

- Mời các em ghi dự đoán của mình vào vở ghi chép khoa học, sau đó thảo luận và ghi vào bảng nhóm.

- HS nêu những hiểu biết ban đầu của mình về ánh sáng vào vở ghi chép khoa học, sau đó thảo luận nhóm 4 thống nhất ý kiến để ghi vào bảng nhóm.

VD: Biểu tượng ban đầu của HS về ánh sáng:

+ Có ánh sáng ta sẽ nhìn thấy mọi vật.

+ Ánh sáng có thể xuyên qua một số vật.

+ Ánh sáng giúp cây cối phát triển.

+ Ánh sáng quá mạnh sẽ có hại cho mắt.

+ Ánh sáng đi theo đường thẳng.

+ Không có ánh sáng ta không nhìn thấy mọi vật.

+ Có ánh sáng nhưng vật đó bị che lại thì ta không nhìn thấy.

+ Ánh sáng rất nóng.

Bước 3: Đề xuất câu hỏi và phương án tìm tòi:

- VD câu hỏi của HS:

+ Ánh sáng có thể xuyên qua được các vật không ?

+ Ánh sáng có thể xuyên qua các vật nào ?

+ Ánh sáng quá mạnh có gây hại cho mắt không ?

+ Ánh sáng có giúp cho cây cối phát triển không ?

+ Ánh sáng có thể xuyên qua các vật nào ?

+ Vì sao khi có ánh sáng ta nhìn thấy được các vật ?

+ Ánh sáng từ đâu mà có ? Ánh sáng có màu gì ? .............

- GV tổng hợp các câu hỏi của nhóm (chỉnh sửa cho phù hợp với ND bài học)

- GV chốt lại câu hỏi, VD:

a. Ánh sáng được truyền đi như thế nào ?

b. Ánh sáng có thể truyền qua những vật nào và không truyền qua những vật nào ?

c. Mắt có thể nhìn thấy vật khi nào ?

- GV: Trên đây là những băn khoăn của các em, vậy chúng ta nên làm gì để tháo gỡ các băn khoăn đó

- HS nêu các cách giải quyết các băn khoăn: Hỏi người lớn, đọc sách giáo khoa, tìm kiếm thông tin trên mạng, làm thí nghiệm, …

- Vậy theo em, bây giờ ta đang ở lớp thì phương án nào là tối ưu nhất ? (làm thí nghiệm)

Bước 4: Tiến hành thực nghiệm phương án tìm tòi:

- HS thảo luận nhóm, nêu cách làm thí nghiệm

- GV : Để trả lời cho câu hỏi 1 (Ánh sáng được truyền đi như thế nào ?), nhóm em cần đồ dùng gì ? làm thí nghiệm ra làm sao ? - Nhóm 1 nêu.

- Muốn biết Ánh sáng có thể truyền qua những vật nào và không truyền qua những vật nào ? em làm thí nghiệm ra sao ? Đồ dùng cần chuẩn bị của nhóm em là những gì ? - Nhóm 2 nêu.

- Để tìm hiểu mắt nhìn thấy vật khi nào, nhóm em cần những đồ dùng nào để làm thí nghiệm ?- Nhóm 3 nêu.

- Các nhóm tự làm thí nghiệm, rồi rút ra kết luận.

Bước 5: Kết luận và hợp thức hóa kiến thức:

- Đại diện các nhóm lên bảng tiến hành lại thí nghiệm.

- HS đối chiếu kết quả làm thí nghiệm với dự đoán ban đầu của các em.

- HS ghi kết luận vào vở khoa học bằng bút khác màu.

a. Nhóm 1: Về đường truyền của ánh sáng.

- Cách 1: Dùng một ống nhựa mềm, đặt ống thẳng vào mắt và nhìn các vật xung quanh thì thấy các vật bên ngoài. Khi uốn cong ống thì không thấy vật nữa, vậy ánh sáng truyền theo đường thẳng, vì khi uốn cong ống thì ánh sáng từ vật không tới mắt được.

- Cách 2: Dùng 1 tấm bìa có đục một khe nhỏ, dùng đèn pin chiếu qua khe nhỏ. Ánh sáng qua khe sẽ tỏa rộng ra, trong khoảng sáng đó có các chùm tia sáng đi thẳng từ khe ra. Giới hạn 2 bên vệt sáng đó là đường thẳng.

- Cách 3: Dùng đèn pin chiếu thảng lên trần nhà hoặc chiếu đèn vào các góc của lớp học, ta thấy ánh sáng đi theo đường thẳng.

* Qua các TN trên, nhóm em rút ra KL : Ánh sáng truyền qua đường thẳng.

+ 2 nhóm còn lại các bạn có ý kiến gì về thí nghiệm của nhóm mình không ?

+ 1 HS thực hành lại TN của nhóm bạn, có nhận xét.

- GV ghi bảng, 1 số HS nhắc lại KL trên.

- GV : Mời nhóm 2 lên thể hiện lại thí nghiệm :

b. Nhóm 2: Ánh sáng có thể truyền qua một số vật.

Dùng đèn pin chiếu qua các vật như tấm kính trong, tấm bìa cứng, tấm ván, cuốn sách, .... Nhóm em kết luận: ánh sáng có thể truyền qua các vật như tấm kính trong, tấm ni - lông trong và không truyền qua các vật như tấm bìa, cuốn sách, tấm gỗ.

* GV chốt lại kết luận: Ánh sáng truyền qua một số vật.

* HS chất vấn nhau:

+ Qua thí nghiệm của nhóm mình vừa rồi, các bạn có ai thắc mắc gì không ?

+ Theo nhóm bạn, ánh sáng có truyền qua không khí, qua nước không ?

HS: Ánh sáng truyền qua không khí, qua nước. Nếu ánh sáng không truyền qua không khí thì mình đứng đây sẽ không thấy các bạn và không thấy thầy cô cũng như mọi vật xung quanh. Còn để biết ánh sáng có truyền qua nước hay không mời các bạn cùng quan sát TN sau:

- Lấy 1 chiếc cốc, rót vào cốc một ít nước trong suốt, sau đó bỏ vào cốc nước 1 vật gì đó (vật không tan trong nước). Đưa cho các bạn xem, yêu cầu bạn hãy nhìn vào cốc nước, bạn thấy gì ? (HS trả lời theo thực tế)

- Chỉ vào cốc nước đó và nói với bạn : Đây chính là câu trả lời của mình, bạn hãy đoán xem: Ánh sáng truyền qua nước trong suốt.

*. GV liên hệ thực tế: Ứng dụng liên quan đến các vật cho ánh sáng truyền qua và những vật không cho ánh sáng truyền qua người ta đã làm gì ? (Làm các loại cửa bằng kính trong, kính mờ, làm của gỗ; làm kính râm; dùng ni - lông trắng để làm vườn ươm, gieo mạ, ...)

Nhóm 3: Mắt nhìn thấy vật khi nào ?

- GV mời nhóm 3 làm thí nghiệm:

HS: Nhóm em cần 1 chiếc hộp đen có gắn đèn, có công tắc để bật đèn, một vài vật bỏ vào trong hộp đen ( thẻ số, viên phấn, ...), nhìn vào trong hộp khi không bật đèn và khi bật đèn.

Kết quả thí nghiệm:

- Khi không bật đèn, không nhìn thấy vật gì vì không có ánh sáng từ vật đi đến mắt. Khi bật đèn, nhìn thấy vật vì có ánh sáng từ vật đi tới mắt. Chắn mắt bằng một cuốn sách không nhìn thấy vật gì nữa vì ánh sáng từ vật không đến mắt được. Như vậy Mắt chỉ nhìn thấy vật khi ánh sáng từ vật đi đến mắt.

Qua thí nghiệm của nhóm 3, bạn nào có ý kiến gì nữa không ?

+ Mình có 1 câu hỏi dành cho các bạn, đó là:

+ Mắt ta nhìn thấy vật khi nào ? ( khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt).

VD: Về điều kiện nhìn thấy của mắt: Ta nhìn thấy vật qua của kính chứ không nhìn thấy vật qua của gỗ.

GV: Ngoài ra, để nhìn thấy vật cũng cần phải có điều kiện về kích thước của vật và khoảng cách từ vật tới mắt. Nếu vật quá bé mà lại quá xa tầm nhìn thì bằng mắt thường ta không thể nhìn thấy được.

Các em vừa biết thêm được ánh sáng từ vật tới mắt ta thì ta nhìn thấy được mọi vật. Vậy hãy quan sát 2 bức tranh sau và cho cô biết:

- GV đính tranh lên bảng, HS quan sát:

Tranh 1: Tranh vẽ khoảng thời gian nào trong ngày ? Vật nào trong tranh tự phát sáng ? Vật nào trong tranh được chiếu sáng ?

( Vật tự phát sáng: mặt trời; Vật được chiếu sáng: bàn, ghế, gương, tủ, ..)

Tranh 2: Tương tự câu hỏi trên với tranh 2 ?

( Vật tự phát sáng: bóng điện; Vật được chiếu sáng: bàn, ghế, gương, tủ, ..)

GV: Còn mặt trăng cũng là vật được chiếu sáng là do mặt trời chiếu sáng; Mọi vật ta nhìn được ban đêm là do đèn chiếu sáng hoặc do ánh sáng phản chiếu từ mặt trăng; vào ban đêm vật tự phát sáng như con đom đóm, ngọn đèn điện khi có dòng điện chạy qua, ngọn nến đang cháy.

C. Củng cố, dặn dò:

- Nhờ đâu ta có thể nhìn thấy mọi vật ? Vậy theo em, ánh sáng truyền theo đường thẳng hay đường cong ?

- Ánh sáng có thể truyền qua những vật nào ? và không truyền qua những vật nào ?

- Mắt ta nhìn thấy vật khi nào ?

Qua bài học hôm nay, các em cần nắm được:

+ Ánh sáng truyền qua đường thẳng.

+ Ánh sáng truyền qua một số vật và không truyền qua một số vật.

+ Mắt chỉ nhìn thấy vật khi ánh sáng từ vật đi đến mắt.

GV nhận xét tiết học. Dặn HS về xem lại bài và chuẩn bị bài Bóng tối.

Nhắn tin cho tác giả Nguyễn Thị Như Quỳnh @ 11:04 28/01/2018 Số lượt xem: 14428 Số lượt thích: 5 người (Nguyễn Văn Trông, Hoàng Thị Hạnh, D­­­Uong Thu Tinh, ...)