Kinh Nghiệm Du Lịch Cù Lao Chàm, Hội An (Cập Nhật 08/2022)

🏠︎ › Quảng Nam › Hội An › Kinh nghiệm du lịch Cù Lao Chàm Kinh nghiệm du lịch Cù Lao Chàm, Hội An (Cập nhật 12/2024) ✉︎ CPI - ⏱︎ Cập nhật lần cuối: 4 tháng 12 năm 2024

Cùng Phượt – Cù Lao Chàm là một cụm đảo, về mặt hành chính trực thuộc xã đảo Tân Hiệp, thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, nằm cách bờ biển Cửa Đại 15 km và đã được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới. Cù Lao Chàm bao gồm 8 đảo: Hòn Lao, Hòn Dài, Hòn Mồ, Hòn Khô mẹ, Hòn Khô con, Hòn Lá, Hòn Tai, Hòn Ông. Dân số trên các hòn đảo này gồm khoảng 3.000 người. Đây còn là một địa điểm du lịch có khí hậu quanh năm mát mẻ, hệ động thực vật phong phú, đặc biệt là nguồn hải sản và nguồn tài nguyên yến sào. Các rặng san hô ở khu vực biển Cù Lao Chàm cũng được các nhà khoa học đánh giá cao và đưa vào danh sách bảo vệ. Du lịch Cù Lao Chàm gần đây tuy khá phát triển nhưng đổi lại việc bảo tồn lại bị ảnh hưởng khá nhiều, số lượng khách du lịch quá đông đang khiến cho hệ sinh thái trên đảo Cù Lao Chàm bị đe dọa.

• Các món ăn ngon ở Quảng Nam
• Vẻ đẹp vùng bãi Sậy sông Đầm ở Tam Kỳ
• Đảo Tam Hải, điểm check-in nên tới trước khi quá đông khách
• Chùa Hải Tạng, ngôi chùa trăm năm tuổi ngoài khơi Hội An
• Địa đạo Kỳ Anh, huyền thoại trong lòng đất Quảng Nam
• Thung lũng trên đỉnh Am Thông
• Kinh nghiệm du lịch Tam Kỳ, Quảng Nam

Với vẻ đẹp hoang sơ cùng với sự bảo vệ tương đối tốt, Cù Lao Chàm là một điểm đến hấp dẫn với các bạn khi đến du lịch Hội An (Ảnh – xumom1909)

©Bản quyền hình ảnh: Trong bài viết có sử dụng một số hình ảnh được tìm kiếm thông qua công cụ Google Image của các tác giả xumom1909, hysamnhi_, 김윤겸, huyenmy1308, yennn.nhiii, bambooosoup, Ngô Nhật Thảo, Triskelo, Shachar Shmueli, Trung Lý Hữu, Duong The Tang, Tuong m, pakiibbb, Phùng Quang Long, hoian.gov.vn, asty_emerald, Beo Húy, Sơn Hà Nguyễn‎, Doãn Tuấn, leogen168, Thắm Nguyễn, ngashun.92, Mai Mỹ Hoa, Maianh Pham, Que Vo, Bui Vi Thao, Trần Quý Tây, muoi_yurisistable nhằm minh họa rõ hơn cho nội dung bài viết. Bản quyền những hình ảnh này thuộc về tác giả. Chính sách của Cùng Phượt về bản quyền hình ảnh các bạn có thể theo dõi tại đây.

Giới thiệu về Cù Lao Chàm

Mục lục

• 1 Giới thiệu về Cù Lao Chàm
• 2 Du lịch Cù lao Chàm vào thời điểm nào?
• 3 Hướng dẫn đi tới Cù Lao Chàm
  • 3.1 Đi tới Hội An
    • 3.1.1 Ô tô giường nằm
    • 3.1.2 Máy bay
    • 3.1.3 Tàu hỏa
  • 3.2 Từ Hội An đi Cù Lao Chàm
  • 3.3 Đi lại ở Cù Lao Chàm
    • 3.3.1 Thuê xe máy
    • 3.3.2 Thuê thuyền
• 4 Lưu trú ở Cù Lao Chàm
• 5 Tour đi Cù Lao Chàm
• 6 Các địa điểm du lịch ở Cù Lao Chàm
  • 6.1 Nhà Bảo tàng biển Cù lao Chàm
  • 6.2 Các bãi biển ở Cù Lao Chàm
    • 6.2.1 Bãi Bắc
    • 6.2.2 Bãi Ruộng
    • 6.2.3 Bãi Ông
    • 6.2.4 Bãi Làng
    • 6.2.5 Bãi Xếp
    • 6.2.6 Bãi Chồng
    • 6.2.7 Bãi Bìm
    • 6.2.8 Bãi Hương
  • 6.3 Giếng cổ Chăm
  • 6.4 Bãi Đá Chồng
  • 6.5 Chùa Hải Tạng
  • 6.6 Chợ Tân Hiệp
  • 6.7 Đảo Yến
  • 6.8 Miếu tổ nghề Yến
  • 6.9 Đình Tiền Hiền
  • 6.10 Lăng Ông Ngư
  • 6.11 Lăng Thành Hoàng
  • 6.12 Lăng Cô
  • 6.13 Eo Gió Cù Lao Chàm
  • 6.14 Cây di sản ở Cù Lao Chàm
  • 6.15 Chơi gì ở Cù Lao Chàm
    • 6.15.1 Lặn ngắm San hô
    • 6.15.2 Nhà phao trên biển Cù Lao Chàm
    • 6.15.3 Đi bộ dưới biển
• 7 Các món ăn ngon ở Cù Lao Chàm
  • 7.1 Nước lá Cù Lao Chàm
  • 7.2 Sò mai Cù Lao Chàm
  • 7.3 Mực một nắng
  • 7.4 Cua đá
  • 7.5 Nhum
  • 7.6 Ốc vú nàng
  • 7.7 Bào ngư
  • 7.8 Rau rừng
  • 7.9 Bánh ít lá gai
• 8 Các lễ hội ở Cù lao Chàm
  • 8.1 Lễ hội cầu ngư
  • 8.2 Lễ giỗ tổ nghề Yến ở Cù lao Chàm
• 9 Lịch trình du lịch Cù Lao Chàm
  • 9.1 Tour Cù Lao Chàm trong ngày
  • 9.2 Đà Nẵng – Hội An – Cù Lao Chàm

Cù Lao Chàm là một hòn đảo nhỏ, cách Hội An khoảng 20 phút đi cano (Ảnh – cungphuot.info)

Trong quá khứ, cụm đảo Ciam pullo, Chiêm Bất Lao, Tiêm Bích La … (Cù Lao Chàm ngày nay) từng là địa chỉ được đánh dấu đậm nét trên bản đồ hàng hải quốc tế ven biển Đông, từng là điểm dừng chân quen thuộc của thương thuyền nhiều nước ở phương Đông cũng như phương Tây trên các tuyến hải trình dọc theo các con đường hương liệu, tơ lụa, gốm sứ trên biển.

Từ những thế kỷ đầu Công nguyên, phương tiện đi lại trên biển rất thô sơ, những chuyến hải hành liên quốc gia thường phải kéo dài trong nhiều tháng. Cũng trong thời gian đó, quan hệ thương mại giữa Trung Quốc và Ấn Độ được thiết lập. Con đường hàng hải nối giữa Trung Quốc và Ấn Độ đi từ phía Bắc Việt Nam, dọc theo bờ biển của bán đảo Đông Dương, qua bán đảo Mã Lai ở phần phía bắc và tới Kancipura ở miền Nam Ấn Độ. Một con đường khác không cắt ngang qua bán đảo, nhưng đi xuyên qua eo biển tới Malacca. Lúc này nhiều cảng thị hình thành trên bán đảo Đông Dương như: Phù Nam, Lâm Ấp… Chúng không chỉ là những trạm, những hải cảng quan trọng trên con đường hàng hải quốc tế, mà còn là nơi trú ngụ và điểm thu mua nhiều sản vật quý dùng để xuất khẩu như: trầm hương, hồ tiêu, ngà voi, tơ lụa, đồi mồi… Trong đó Cù Lao Chàm là điểm tiền tiêu trên biển thuộc vương quốc Champa, nó là hành lang nối giữa Trung Quốc với Ấn Độ, Ả Rập, Ba Tư, Ai Cập và các nước Châu Âu. Cho nên, Cù Lao Chàm có vị trí trọng yếu trong tuyến hàng hải khu vực, là điểm dừng chân rất thuận tiện để trao đổi hàng hóa, tích trữ lương thảo, nước ngọt của thương thuyền các nước trong cuộc hành trình đi đến các quốc gia khác trong khu vực Đông Nam Á và một số vùng lân cận.

Từ thế kỷ thứ VII đến thế kỷ thứ XII, con đường tơ lụa, hương liệu và gốm sứ được hình thành, hoạt động hàng hải trên biển Thái Bình Dương rất nhộn nhịp. Tàu buôn từ Địa Trung Hải đến Trung Quốc  mang theo vàng bạc và kim loại khai thác được từ các mỏ Ba Tư và các vùng lân cận; cùng thủy tinh và các đồ trang sức là những sản phẩm của Trung Đông sang các nước phương Đông và Trung Quốc buôn bán, sau đó họ mua lại đồ gia dụng, tơ lụa, gốm sứ, lâm hải sản từ các nước này về. Trên chặng đường dài đó, họ đã đi qua quần đảo Cù Lao Chàm, để đi sâu vào vùng biển phía nam Trung Quốc và các hải cảng của Nhật.

Đặc biệt, cuối thế kỷ XV, các quốc gia ở phương Tây với nhiều đoàn thuyền khổng lồ ồ ạt tràn sang phương Đông để tìm kiếm thị trường, làm cho hoạt động thương mại trên biển của khu vực châu Á – Thái Bình Dương trở nên sôi động hơn, lần lượt lôi cuốn các nước phương Đông tham gia vào thị trường khu vực và thế giới đang hình thành, Việt Nam là một trong những nước nằm bên con đường thương mại quốc tế. Vào thời điểm này ở Đàng Trong, Vương quốc Champa suy tàn, người Việt đã làm chủ một vùng đất rộng lớn ở phía Nam. Dưới sự dẫn dắt của các chúa Nguyễn, người Việt kế thừa những thành quả khai phá Chiêm cảng xưa của người Chăm và xây dựng Hội An trở thành một đô thị thương cảng sầm uất, phát triển mạnh mẽ trong các thế kỷ XVII – XVIII. Cửa Đại Chiêm trở thành một trong những cảng thị thuận lợi để tàu thuyền quốc tế cập bến, trao đổi mua bán hàng hóa. Thương thuyền của các nước Nhật Bản, Trung Quốc, Xiêm La, Miến Điện, Malaixia, Bồ Đào Nha, Anh, Pháp, Hà Lan… đến Hội An buôn bán, thường phải qua trạm kiểm soát và thu thuế ở Cù Lao Chàm.

Cù Lao Chàm trở thành một thương cảng sôi động ở khu vực Đông Nam Á trong nhiều thế kỷ và là điểm dừng chân của các thuyền buôn trong nước cũng như quốc tế. Nguồn hàng hóa phong phú của xứ Quảng cùng vị trí thuận lợi trong con đường tơ lụa trên biển của cửa Đại Chiêm và Cù Lao Chàm, cộng với chính sách mở cửa của các chúa Nguyễn, đã nâng cao vai trò vùng đất Quảng Nam trong quá trình phát triển của xứ Đàng Trong.

Du lịch Cù lao Chàm vào thời điểm nào?

Mùa hè là thời điểm thích hợp để đến Cù Lao Chàm (Ảnh – hysamnhi_)

Với khí hậu thường xuyên khá mát mẻ, các bạn có thể đến Cù Lao Chàm vào bất cứ thời gian nào phù hợp với thời gian chuyến đi của bạn. Chỉ cần lưu ý một chút là khoảng mấy tháng cuối năm có thể xuất hiện bão gây ảnh hưởng đến khu vực Nam Trung Bộ (từ Đà Nẵng đến Bình Thuận), nếu có ý định đi Cù Lao Chàm trùng với những lúc thời tiết không ủng hộ, chuyến đi của các bạn có thể bị ảnh hưởng.

• Nên đi vào mùa hè để tận hưởng không khí mát mẻ và hưởng thụ cảm giác được nhảy xuống làn nước mát lạnh của biển Cù Lao Chàm
• Đi vào ngày rằm hàng tháng để kết hợp ngắm phố cổ Hội An và thưởng thực đặc sản ốc vú nàng Cù lao Chàm
• Nếu thích khám phá văn hóa, lễ hội của Cù Lao Chàm các bạn có thể quan tâm tới 2 mốc thời gian sau: Lễ giỗ tổ nghề lấy yến diễn ra vào 9-10/3 (âm lịch) và lễ hội cầu ngư diễn ra vào ngày 3-4/4 (âm lịch)

Hướng dẫn đi tới Cù Lao Chàm

Đi tới Hội An

Cảng du lịch Cửa Đại, nơi xuất phát của những chuyến tàu đi Cù Lao Chàm (Ảnh – 김윤겸)

Để đến được hòn đảo Cù Lao Chàm, các bạn cần có mặt ở cảng Cửa Đại của phố cổ Hội An. Các chuyến tàu gỗ và cano đều xuất phát từ đây.

Ô tô giường nằm

Từ Hà Nội và Sài Gòn (cũng như các địa điểm du lịch nổi tiếng dọc 2 đầu đất nước khác) đều có rất nhiều chuyến xe open bus tới thẳng Hội An. Nếu không ngại không gian chật chội, thời gian lâu và lại muốn tiết kiệm chi phí đi lại thì các bạn có thể chọn phương án này. Không phải chuyển đi chuyển lại giữa các loại hình phương tiện khác nhau.

Máy bay

Hội An nằm giữa 2 cảng hàng không Đà Nẵng và Chu Lai. Về thực tế thì khoảng cách từ sân bay Đà Nẵng đến Hội An (30km) gần hơn so với từ sân bay Chu Lai (70km) nên chắc không nhiều người chọn bay đến Chu Lai, các chuyến bay đến Đà Nẵng lại còn nhiều lựa chọn về giờ bay hơn nữa. Tuy nhiên nếu mua được vé máy bay giá rẻ đến Chu Lai, các bạn cứ lựa chọn sân bay này, từ đây cũng có xe buýt của bên hàng không để về trung tâm.

Tàu hỏa

Tương tự phương án đi máy bay, nếu đi tàu hỏa các bạn cũng có 2 lựa chọn là ga Đà Nẵng (30km) và ga Tam Kỳ (50km). Các bạn từ Hà Nội và phía Bắc thì nên dừng ở ga Đà Nẵng, các bạn từ Sài Gòn và phía Nam dừng ở ga Tam Kỳ thì sẽ đỡ tốn thời gian hơn so với việc về Đà Nẵng rồi đi ngược taxi trở lại.

Từ Hà Nội hàng ngày có 6 chuyến tàu đi Đà Nẵng là SE1, SE3, SE5, SE7, SE9, SE19. Xét về khía cạnh hợp lý trong việc thời gian di chuyển, các bạn có thể quan tâm tới chuyến tàu SE1 (đi từ Hà Nội 22h20 đến Đà Nẵng 13h25) SE3 (đi từ Hà Nội 19h30 đến Đà Nẵng 11h05) hoặc SE19 (đi từ Hà Nội 20h10 đến Đà Nẵng 12h20)

Từ Sài Gòn hàng ngày có 5 chuyến tàu đi Tam Kỳ là SE2, SE4, SE8, SE10 và SE22. Tương tự, các chuyến tàu đến Tam Kỳ vào ban ngày là SE2 (đi từ Sài Gòn 21h55 đến Tam Kỳ 12h24) SE4 (đi từ Sài Gòn 19h45 và đến Tam Kỳ lúc 11h08) và SE22 (đi từ Sài Gòn 14h40 và đến Tam Kỳ lúc 8h12)

Xem thêm bài viết: Kinh nghiệm du lịch bằng tàu hỏa (Cập nhật 12/2024)

Từ Hội An đi Cù Lao Chàm

Đi từ Hội An ra Cù Lao Chàm các bạn có thể lựa chọn cano hoặc tàu chợ (Ảnh – huyenmy1308)

Từ Hội An các bạn có 2 loại phương tiện để ra Cù Lao Chàm là ca nô và tàu chợ. Nếu lựa chọn ca nô thời gian sẽ chỉ mất khoảng 20′ nhưng giá thành cao, lựa chọn tàu chợ giá thành rẻ nhưng mất khoảng 2h để ra được đảo, tuy vậy khi đi tàu chợ bạn sẽ có cảm giác thích thú khi được lênh đênh với từng con sóng, có thời gian để ngắm biển trời bao la. Cano thường đi từ bến tàu Cửa Đại, tàu chợ thường xuất phát ngay từ bến Bạch Đằng trong phố cổ Hội An.

Đi lại ở Cù Lao Chàm

Thuê xe máy

Nếu chọn tour ra Cù Lao Chàm, các bạn thường chỉ có thể thuê xe máy trong khoảng 30 phút với giá khoảng 100k (Ảnh – cungphuot.info)

Trên đảo Cù Lao Chàm, nếu muốn có phương tiện đi lại quanh đảo, các bạn có thể thuê luôn xe máy của người dân trên đảo. Do chi phí nhiên liệu, vận chuyển nên giá thuê xe thường sẽ cao hơn trong đất liền chút nha các bạn (từ 100-200k, tùy thời gian các bạn sử dụng, đã bao gồm xăng trong xe). Thường với những bạn đi tour trong ngày ra Cù Lao Chàm, giá thuê xe được chốt ở mức cố định 100k/30 phút.

Thuê thuyền

Có nhiều gia đình cung cấp dịch vụ cho thuê thuyền đi chơi quanh đảo (Ảnh – yennn.nhiii)

Nếu thích đi bằng phương tiện đường thủy, các bạn có thể thuê thuyền của người dân trên đảo để làm một tour ngắm Cù Lao Chàm từ ngoài biển. Các tàu này thường cũng có sẵn các dụng cụ lặn biển để sau khi đưa các bạn đi một vòng về sẽ thả các bạn ở một bãi nào đó.

Lưu trú ở Cù Lao Chàm

Đừng bỏ lỡ cơ hội khám phá Cù Lao Chàm qua sản phẩm du lịch homestay bạn nhé (Ảnh – bambooosoup)

Những ai lần đầu đến với Cù Lao Chàm chắc chắn sẽ bị hòn đảo này quyến rũ. Một màu biếc xanh nguyên sơ của cây rừng nối liền với màu xanh của biển bằng dải lụa cát trắng mịn màng, lấp lánh dưới ánh nắng vàng và màu trời xanh thẳm… Không chỉ là vẻ đẹp thiên nhiên mà con người nơi đây mới thực sự là “món quà quý” mà hòn đảo này dành tặng du khách. Kể từ khi được công nhận là khu bảo tồn biển, người dân trên đảo Cù Lao Chàm đã chuyển từ nghề khai thác hải sản sang tập trung vào làm du lịch, hệ thống homestay ở Cù Lao Chàm được xây dựng dựa trên chính những ngôi nhà của người dân đảo. Đến với Cù Lao Chàm, các bạn sẽ thực sự được ăn ở cùng người dân, được người dân giới thiệu cũng như hướng dẫn một cách tận tình nhất để khám phá hòn đảo này.

Một số homestay tốt ở Cù Lao Chàm

Khách sạn ở giảm giá trong tháng 12

HOMESTAY Hammock Homestay Địa chỉ: Cù Lao Chàm, Hội An, Quảng Nam Điện thoại: 097 660 57 50 Xem giá phòng ưu đãi từ:

HOMESTAY Trang Vũ Homestay Địa chỉ: Bãi Ông, Cù Lao Chàm, Hội An, Quảng Nam Điện thoại: 0377 663 110 Xem giá phòng ưu đãi từ:

HOMESTAY Nhị Lô Homestay Địa chỉ: Bãi Hương, Cù Lao Chàm, Hội An, Quảng Nam Điện thoại: 0354 199 944 Xem giá phòng ưu đãi từ:

HOMESTAY Tuấn Thanh Homestay Địa chỉ: Cù Lao Chàm, Hội An, Quảng Nam Điện thoại: 090 598 71 33 Xem giá phòng ưu đãi từ:

HOMESTAY Island Smiles Homestay Địa chỉ: Bãi Hương, Cù Lao Chàm, Hội An, Quảng Nam Điện thoại: 090 539 51 23 Xem giá phòng ưu đãi từ:

Xem thêm bài viết: Homestay ở Cù Lao Chàm (Cập nhật 12/2024)

Tour đi Cù Lao Chàm

Tour ra Cù Lao Chàm thường chỉ kéo dài khoảng vài tiếng và chủ yếu để các bạn lặn biển và bơi lội (Ảnh – cungphuot.info)

Nếu các bạn ngại việc tự đi ra Cù Lao Chàm, có thể mua tour đi trong ngày tại các đơn vị lữ hành, khách sạn ngay trong khu phố cổ. Giá tour trọn gói đâu đó vào khoảng 700k/1 người. Thường thì tour sẽ đón các bạn tại khách sạn, đưa ra bến tàu rồi lên cano đi thẳng ra đảo. Tại cầu cảng các bạn có thể ghé thăm bảo tàng, 30 phút lượn lờ quanh chợ hoặc thuê xe máy chạy loanh quanh sau rồi lại lên cano ra Bãi Ông tắm biển và lặn ngắm san hô. Ăn trưa và nghỉ ngơi tại đây rồi đến khoảng 1h30 sẽ được đưa trở lại bờ về khách sạn.

Xem ưu đãi giá tour Cù Lao Chàm trong ngày của hoặc

Tour về cơ bản phù hợp với những bạn chỉ muốn ra Cù Lao Chàm cho biết, không muốn ở lại bởi thực tế thời gian ở trên đảo không được nhiều. Nếu bạn nào muốn khám phá kỹ Cù Lao Chàm hãy tự túc đi ra đảo và lưu trú tại đây 1 đêm nhé.

Các địa điểm du lịch ở Cù Lao Chàm

Nhà Bảo tàng biển Cù lao Chàm

Rời khỏi cầu cảng các bạn sẽ thăm quan nhà bảo tàng biển đầu tiên (Ảnh – Ngô Nhật Thảo)

Cù Lao Chàm không phải là hòn đảo đặc biệt so với nhiều đảo gần bờ cũng như các khu dự trữ sinh quyển khác của Việt Nam. Cũng có bãi tắm tự nhiên đẹp, cảnh quan hoang sơ, hải sản phong phú… – những lợi thế có thể bắt gặp ở bất kỳ hòn đảo du lịch nào, nhưng cái dấu ấn đặc sắc mà du khách bắt gặp ở Cù Lao Chàm không phải là những lợi thế đó mà chính là cách khai thác những lợi thế.

Điểm dừng chân đầu tiên khi thuyền cập bến tàu Cù lao Chàm chính là nhà bảo tồn biển. Tuy nhỏ nhưng khi đến đây và được nghe các hướng dẫn viên trên đảo thuyết trình, dẫn dắt người nghe từ lịch sử hình thành, các phong tục truyền thống, lễ hội cho đến những sản vật phong phú của Cù lao Chàm sẽ khiến bạn đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác.

Các bãi biển ở Cù Lao Chàm

Các bãi biển ở đây vốn thiên nhiên tạo hóa đã đẹp và người dân và chính quyền địa phương đã phát động các phong trào gìn giữ môi trường nên các bãi biển Cù Lao Chàm được gìn giữ sạch đẹp hơn, khách du lịch vì thế ngày càng kéo về đây đông hơn, các dịch vụ du lịch cũng hoàn thiện hơn.

Các bãi biển thoải với nền cát trắng mịn, sạch, nằm xen giữa các mỏm đá nhô ra tạo nên sự phong phú của địa tầng địa mạo. Ở Bãi Bấc, Bãi Chồng du khách sẽ gặp nhiều khối đá lớn được mài tròn tự nhiên hoặc nằm chồng lên nhau, tạo nên các hình ảnh gợi cảm mang tính biểu tượng sâu sắc.

Dọc theo bờ biển từ Tây Bắc xuống Đông Nam của Hòn Lao, Có các bãi biển như: Bãi Bấc, Bãi Ruộng, Bãi Ông, Bãi Làng, Bãi Xếp, Bãi Chồng, Bãi Bìm, Bãi Hương, Bãi Tra, Bãi Nầm. Các bãi biển có chiều dài từ 100m (Bãi Bấc) đến 700m (Bãi Hương); chiều rộng phổ biến là 20m.

Bãi Bắc

Bãi Bắc đẹp nhưng cũng không phổ biến lắm với du khách (Ảnh – Triskelo)

Hay còn gọi là bãi Bấc, là một bãi biển nhỏ nằm khá xa so với khu trung tâm của đảo. Biển ở đây khá đẹp, cảnh yên bình và hoang sơ. Khu vực bãi Bắc này hiện đã có sẵn một khu nghỉ dưỡng bao gồm nhà hàng và một vài bungalow nhỏ để phục vụ du khách. Đây cũng là địa điểm được lựa chọn để bảo tồn loài rùa biển, trong tương lai có thể sẽ có những tour du lịch xem trứng rùa nở giống ở Côn Đảo.

Bãi Ruộng

Bãi biển này nằm giữa Bãi Ông và Bãi Bấc, bãi biển khá nhỏ và không được đưa vào khai thác du lịch nên  không có nhiều khách đến. Có lẽ chỉ phù hợp với các bạn tự đi du lịch thích khám phá.

Bãi Ông

Bãi Ông là nơi các bạn vừa có thể tắm biển, tắm nắng và cả lặn ngắm san hô ở vùng nước ngay gần đấy (Ảnh – cungphuot.info)

Đây có thể được coi là bãi biển chính khi đến với Cù Lao Chàm, nơi tập trung khá nhiều homestay, các nhà hàng cũng như các trò chơi trên biển. Bãi Ông với bãi biển dài, bãi cát trắng rộng và một hàng dừa xanh chạy dọc biển.

Bãi Làng

Bãi Làng là nơi tàu thuyền cập bến nên không sử dụng được cho các hoạt động tắm biển (Ảnh – cungphuot.info)

Đây là bãi biển trung tâm của Cù Lao Chàm nhưng lại không thể sử dụng cho mục đích du lịch, khu vực này có cầu cảng là nơi mà tàu thuyền hay cano khi đến đảo đều dừng ở đây. Khu vực này so với mặt bằng chung trên đảo thì bằng phẳng và thuận lợi hơn nên dân cư thường tập trung sinh sống ở đây.

Bãi Xếp

Bãi Xếp thường được lựa chọn làm nơi lặn ngắm san hô (Ảnh – cungphuot.info)

Từ bến cảng trung tâm, đi theo con đường chạy dọc biển phía bên tay phải (ngược hướng đi Bãi Ông) thì bãi biển đầu tiên các bạn gặp sẽ chính là Bãi Xếp. Khu vực này biển hoang sơ, nước trong nên thường được lựa chọn làm nơi để du khách lặn ngắm san hô.

Bãi Chồng

Bờ cát dài tuyệt đẹp của Bãi Chồng (Ảnh – Shachar Shmueli)

Có thể gọi đây là điểm thu hút khách du lịch nhất trên đảo Cù Lao Chàm. Với những thảm thực vật xanh cùng nhiều khe nước tự nhiên từ trên núi, bãi cát dài cùng những bãi đá đẹp khiến Bãi Chồng trở nên thú vị hơn rất nhiều.

Bãi Bìm

Bãi Bìm (Ảnh – cungphuot.info)

Bãi biển nhỏ, đẹp và khá hoang sơ. Khu vực bãi Bìm hiện có một resort để du khách lựa chọn, đây cũng không phải khu vực đông dân cư nên sẽ không tiện lắm nếu các bạn có ý định ở lại đây qua đêm.

Bãi Hương

Có thể lựa chọn Bãi Hương để nghỉ homestay và thưởng thức hải sản khi đến Cù Lao Chàm (Ảnh – cungphuot.info)

Một trong các bãi với dân cư rất đông, hiện ở Bãi Hương có khoảng 100 hộ dân sinh sống, trong đó nhiều hộ kinh doanh các dịch vụ homestay phục vụ du khách. Người dân ở Bãi Hương sinh sống chủ yếu bằng nghề đi biển, nơi đây vẫn còn lưu giữ gần như nguyên vẹn truyền thống nghề chài lưới của dân cư trên đảo Cù Lao Chàm. Bãi Hương cũng có sẵn cầu cảng để phục vụ khách du lịch đến thẳng đây, cũng chính vì điều này mà biển ở khu vực Bãi Hương lại hơi khó trải nghiệm các hoạt động bơi lội do vướng đường đi lại của tàu cập cảng. Tuy nhiên, có thể đến Bãi Hương để thưởng thức hải sản tươi sống được đánh bắt từ chính người dân ở đây.

Giếng cổ Chăm

Giếng Chăm cổ ở Cù Lao Chàm (Ảnh – Trung Lý Hữu)

Giếng Xóm Cấm nằm tại ngã ba con đường bêtông của khu dân cư xóm Cấm, cách 500m về phía Đông Bắc là di tích Tiền Sa Huỳnh Bãi Ông, cách di tích khảo cổ Bãi Làng 300m về hướng Tây Nam. Cấu trúc của giếng mang đặc trưng giống với nhiều kiểu giếng Chăm khác ở Hội An.

Giếng có kiểu hình ống tròn, thành giếng hình tròn, nền giếng hình vuông, ở mỗi góc có một trụ vuông. Diện tích khuôn viên giếng khoảng 15m2, đường kính miệng giếng khoảng 1,2m. Lòng giếng xây gạch tô vữa vôi, được xây theo kiểu “vành khăn.” Độ sâu từ miệng giếng đến đáy giếng khoảng 5m. Tuy nhiên, trải qua quá trình sử dụng hàng trăm năm, người dân nơi đây đã cải tạo lại nền giếng và xây thêm gạch vữa ximăng lên thành giếng nên đã phần nào làm biến đổi cấu trúc.

Người dân tại thôn Bãi Làng cho biết Giếng Xóm Cấm là nguồn cung cấp nước dồi dào cho người dân trong khu vực. Điểm đặc biệt là nước của giếng này không bao giờ cạn, cho dù là vào mùa khô kiệt nhất.

Theo kinh nghiệm của người dân nơi đây thì nước Giếng Xóm Cấm cực kỳ hiệu nghiệm khi giải chứng bệnh say sóng. Nếu người nào đi từ đất liền ra Cù Lao chàm bị say sóng thì lấy nước Giếng Xóm Cấm nấu với lá rừng của Cù Lao Chàm (chỉ người dân địa phương mới nhận biết và thường hái loại lá này) thì uống vào là hết say sóng.

Mặc dù chưa xác định được chính xác niên đại của giếng, song qua so sánh đối chiếu với các kiểu giếng Chăm khác ở Hội An và vùng lân cận cũng như thông tin từ các nguồn tư liệu cổ thì các nhà chuyên môn cho rằng Giếng Xóm Cấm có thể đã được xây dựng cách đây khoảng trên 200 năm.

Bãi Đá Chồng

Bãi đá Chồng nhìn từ phía biển (Ảnh – cungphuot.info)

Chuyện kể rằng vào thời xa lắc xa lơ, đã lâu lắm rồi, thuở ông bà còn để chỏm, ở đất liền trù phú dân dã sống bình yên. Như mọi nhà, dưới mái tranh êm đềm có cặp vợ chồng nghèo. Do cả hai bên có chồng đều mất sớm vì đi biển gặp bão, những người vợ trẻ của họ ráng cắn răng chịu khổ nỗi cô đơn mất chồng để nuôi con khôn lớn. Bởi cùng cảnh ngộ nên cặp đôi trai gái đến với nhau tự nhiên và thề yêu nhau đến trọn đời. Chàng trai có bộ ngực vạm vỡ và sức khoẻ vượt trội hơn hẳn mọi trai làng. Cô gái có nước da trắng như trứng gà mới bóc. Khuôn mặt bầu bĩnh cùng mái tóc dài thuôn thả bồng bềnh làm tôn thêm vẻ yêu kiều của nụ cười luôn tươi rói trên môi. Vẻ đẹp của nàng được người trong làng từ già tới trẻ truyền tai nhau không chỉ vang xa hàng vạn dặm trên đất liền mà còn theo từng con sóng nước truyền đến tai Thần Biển. Ngày cưới của hai người được ấn định vào ngày đẹp trời. Cả làng đều mong cho họ răng long đầu bạc hạnh phúc trăm năm. Rồi ngày đứng trước bàn thờ gia tiên cũng đã đến, hai người ước nguyện mãi mãi không rời nhau. Bỗng đâu trời nổi giông gió, cát bụi mù mịt mọi người không thấy mặt nhau. Đất dưới chân rung rinh như muốn lún sụp thành vực thẳm. Trong bóng bão cát nhập nhoà hiện rõ gương mặt hung tợn của thần biển cùng tiếng nói chói lói lỗ tai: Ai có gan tìm được nàng ta sẽ trả. Cô gái bị cướp đi trong tiếng gầm rú ghê người. Sau phút hoảng loạn mọi người cùng nhận ra rằng vì mê đắm nhan sắc nên Thần Biển đến cướp cô gái về phục dịch trong Thủy cung.

Bỗng dưng mất nàng, lòng chàng trai đau như muối xát, giữ lời thề son sắt xưa, được sự giúp sức của dân làng, chàng trai nín nhịn nỗi đau chia tay hai người mẹ thân yêu quyết chí đi tìm cứu vợ, thề rằng không gặp không về, nếu đuối sức ở đâu thì chết tại đấy. Một mình một ghe, lương khô lót bụng, lấy gió làm bạn, lấy mưa nắng che mình. Trải bao khó khăn, thử thách rồi một ngày kia, chàng bị bão tố nổi lên đánh bạt vào bãi đá một hòn đảo. Sức người có hạn, đói khát và nỗi đau mất vợ cùng cùng sự thất vọng cô đơn xúm lại quật ngã chàng. Trời sáng, ánh dương dần chói chang cả vùng biển đẹp. Ráng đứng lên hướng nhìn đất liền, tạ lỗi với dân làng về niềm tin mà họ đã gửi gắm, chàng đứng sững trút hơi thở cuối cùng. Dân trên đảo gần đấy nghe tiếng kêu ai oán kế sau tiếng sét rung trời. Thì ra mến trọng lòng chung thuỷ và sự chịu đựng thử thách của chàng, Ngọc Hoàng Thượng Đế đã cho chàng hoá đá để mãi nhìn về quê hương trong khắc khoải thương đau vì lời thề chưa trọn. Về sau lâu dần, hình chàng được mưa gió bào mòn thành hòn đá chồng lên nhau như hình người bé nhỏ, đang trong cơn đau khổ tuyệt vọng nên được gọi là Đá Chồng, bãi đá có hòn đá ấy cũng được gọi là Bãi Đá Chồng. Cũng có người nói do hòn đá nhỏ chồng lên hòn đá lớn nên gọi Đá Chồng.

Ông bà xưa kể rằng mấy thày Phong thuỷ người Tàu nói nếu đứng từ đây nhìn về Hội An thấy Cửa Đại và Hòn núi Chúa ở Khu Thánh địa Mỹ Sơn là một đường thẳng. Đấy là hướng Phong Thuỷ hợp cung Càn Khôn như là sự định đoạt hài hoà của Trời và Đất. Bởi thế Cù Lao Chàm vốn dĩ là đất linh nhưng đất vùng này còn là tụ điểm địa linh ít nơi bì được. Cũng có người nói vùng đất Bãi Chồng là trái tim của cả hòn Biền, hòn Lao nên mọi hoạt động ở đây phải cẩn thận lắm mới có kết quả tốt.

Đã có một thời bọn cướp biển người Tàu thường chọn nơi Bãi Chồng làm nơi giấu tàu để lùng cướp, trấn lột những lái buôn chân chính đến với cảng Hội An nên bãi cát gần Đá Chồng còn có tên Bãi Tàu. Nhưng có điều lạ là những tàu của bọn người làm điều phi nghĩa khi đậu ở đây sau đó ra biển thường gặp nạn, không sóng lớn đánh vỡ tàu thì cột buồm cũng bị bẻ gãy, ít gặp bình an.

Với người lương thiện thì lại hay gặp may. Ai có lòng trước khi ra biển mà lên thắp hương van vái sẽ dễ trúng lớn. Cá ở đâu không biết cứ về bơi hàng đàn quanh ghe để mọi người chỉ việc khoắng vợt xuống hớt lên. Chuyện xưa kể rằng ông Trùm Cải ở Bãi Làng có đứa con gái mới đẻ được hơn năm nhưng hai chân cứ bắt chéo nhau không dứng lên được mới sai vợ bồng đến đây neo ghe ngủ qua đêm, một lòng cầu khẩn thề thốt. Gần sáng bỗng một ông già râu tóc bạc phơ tay cầm cái gậy ngọc Như Ý đến gõ gõ vào chân con bé nói cha mày là Trùm, có lần làm ác mới đẻ ra mày dị tật, nay biết hối muốn làm điều lành, một lời cầu khẩn nên ta giúp đây, dậy mau, dậy mau, nói rồi biến mất. Mẹ con bàng hoàng trở dậy thấy chân con bé lành lặn không ngờ. Từ đấy không mấy ai dám làm ác ở Bãi Làng và ông Trùm Cải thì một lòng làm việc thiện, nghe nói sau này nhân chuyến du hành của một vị quan trong triều đến đảo qua tiếp xúc, lại nghe dân chúng một lòng khen ngợi nên thấy yêu mến bèn đưa về kinh cho làm chức lớn. Thỉnh thoảng sau đó, ông Trùm Cải vẫn đưa vợ con về thăm đảo và cho tiền giúp nhiều người nghèo vượt qua cơn khó. Về sau nghe nói ông Trùm chết già ở kinh còn con gái lớn lên nổi tiếng xinh đẹp và được làm dâu nhà quyền quý sung sướng cả đời.

Lại cũng hay tương truyền rằng vùng này linh lắm. Ai có người yêu, có chồng, vợ bị phụ bạc, hoặc chẳng gặp may chuyện lứa đôi trong đời, cứ đến đây thầm thì nguyện ước là qua vận rủi, còn nếu không, cũng thoả được niềm ưu tư để cuộc đời xuôi chèo mát mái.

Truyện tích về Bãi Chồng ở Cù Lao Chàm qua nhiều người truyền xa đến tận Quảng Ngãi, Bình Định đều biết. Cũng có khi được thêu dệt thêm nhiều tình tiết đau lòng đầy thương cảm nhưng đều có hậu. Cũng lại có chuyện kể rằng sau khi chết, chàng trai và cả cô gái được Ngọc Hoàng cho diện kiến để thử lòng bằng cách hỏi nguyện vọng muốn được sinh vào nhà quyền quý cao sang hay muốn đầu thai trở lại làm vợ chồng để thỏa nguyện ước ba sinh, dù có phải sống nghèo. Trong hai chỉ được quyền chọn một. Cả hai đều nhất quyết xin được sống với nhau cho trọn lời thề xưa, dù có phải bần hàn. Rồi Ngọc Hoàng cũng không nỡ nên đã cho họ tái sinh trở thành cặp vợ chồng vừa giàu có vừa nổi tiếng yêu thương nhau hết mực, nghe nói là cặp vợ chồng mẫu mực số một trên thế gian này. Mỗi khi được nghe kể mọi người đều chép miệng ao ước, phải chi mình được một góc của họ và cố tìm dịp để vượt sóng nước đến với Bãi Chồng, Đá Chồng và Cù Lao Chàm đầy ắp những truyền thuyết.

Chùa Hải Tạng

Chùa Hải Tạng (Ảnh – Duong The Tang)

Chùa cổ Hải Tạng là công trình kiến trúc tôn giáo tín ngưỡng thờ Phật kết hợp thờ thánh thần nhằm đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng của ngư dân trên đảo Cù Lao Chàm nói riêng và cho thương thuyền các nước ghé vào hành lễ cúng kính tín ngưỡng Phật giáo với cầu mong được phù hộ trên con đường làm ăn, buôn bán của họ.

Chùa được xây dừng vào năm Cảnh Hưng thứ 19 (1758) ở vị trí cách nơi này khoản 200m về phía bắc vì do bão làm hư hại nặng nề, để thuận tiện cho các tín đồ đến hành lễ Chùa được xây dựng vào năm Cảnh Hưng thứ 19 (1758) ở vị trí cách nơi này khoảng 200m về hướng đông bắc, sau vì do bão làm hư hại nặng và để thuận tiện cho các tín đồ đến hành lễ nên vào năm Tự Đức nguyên niên (1848) Chùa được dời về vị trí hiện nay và tiếp tục được tôn tạo khang trang hơn.

Chùa ở vào thế phong thủy lý tưởng, tọa lạc sát chân núi phía Tây của Hòn Lao thuộc Cù Lao Chàm, lưng tựa núi vững chãi, mặt tiền xoay theo hướng Tây – Tây Nam nhìn thẳng vào núi Bà Mộc như thể hòn xôi án ngữ. Đây là hướng nhìn lý tưởng, bởi có sự thông thoáng, tiền hậu, tả hữu phân minh. Ngay dưới chân là đồng ruộng, khu dân cư và mờ xa về đất liền là Đô thị cổ Hội An. Phía Nam có khoảng trống gió lùa trải dài qua Rừng Cấm (nay là Xóm Cấm) đưa hơi nước từ Hòn Nhờn lướt qua trước mặt thổi lên khu dốc Chùa. Theo truyền thuyết, trước đây khu này rừng rậm có nhiều trăn, rắn độc. Vì thế, để an toàn, tường thành bao bọc xung quanh chùa được xây bằng đá, cổng tam quan phía trước gồm 3 lối vào, tam quan tạo dáng vòm, mái lợp ngói âm dương và đắp nhiều con giống. Toàn bộ tam quan cao 5m, rộng nhất 1,5m, dài 6m. Kề ngay đấy là 4 trụ biểu, trên chóp trụ có khối hình hoa sen cánh lật… Dù thiên nhiên khắc nghiệt, lại phải đương đầu với nhiều trận cuồng phong hàng trăm năm qua nhưng đến nay, công trình chính vẫn vững vàng, bề thế. Tuy nhà Tây đã bị sập hoàn toàn, nhà Đông còn lại phần kiến trúc chính nhưng toàn bộ di tích vẫn toát lên vẻ hào sảng uy nghiêm hiếm thấy ở các di tích khác. Chính điện lợp ngói âm dương, bờ nóc, bờ hồi đắp nổi nhiều đường nét uốn lượn mềm mại, uyển chuyển tạo cảm giác nhẹ nhàng.

Lùi vào mái hiên khoảng 2,5m là hệ thống cửa (thường khép kín), thượng song hạ bản, gồm 3 bộ, mỗi bộ 4 cánh ngăn không gian bên ngoài với không gian nội thất. Toàn bộ nếp nhà chính này có hệ vì kèo kết cấu kiểu “chồng rường giả thủ” chia làm 3 lòng. Việc mở rộng diện tích ở đây được sử dụng biện pháp tăng thêm lòng nhà bằng cách tăng cường hệ liên kết các cây rường, cột cái, cột quân và giả thủ trong thế đỡ thẳng lên đòn tay (hoành), lòng 3 của mái trước được ngăn cách bởi hệ thống cửa tạo thành mái hiên. Với lối kiến trúc này, cộng với liên kết ngang gồm 4 vì (vài) chia làm 3 gian, tạo cho không gian nội thất của chùa thông thoáng, vừa có chiều cao, vừa có chiều sâu và mở rộng.

Nội thất chùa lộng lẫy nhờ hệ thống hoành phi, câu đối sơn son thếp vàng, uy nghiêm, lớp lang huyền ảo thiêng liêng nhờ hệ thống tượng thờ đồ sộ trên những bàn hương án tả hữu, trước sau như những mạch tiếp nối huyền bí thẳm sâu trong khung cảnh đường bệ đầy màu sắc. Nổi bật là bộ Tam thế Phật bằng hợp chất gồm 3 tượng. Kế đến là tượng Thích Ca ngồi trên đài sen…

Chùa có nhiều truyền thuyết nhưng cư dân ở đây vẫn tâm đắc nhất câu chuyện về việc xây chùa. Tương truyền các cây cột được làm từ ngoài Bắc đem về làm một chùa nào đó trong Nam nhưng khi về đến Cù Lao Chàm vì trời tối nên phải neo ghe nghỉ lại. Sáng ra, ghe kéo neo đi tiếp, nhưng thật lạ lùng, biển tự dưng sóng dậy, ghe cứ xà quần, tới lui lòng vòng không đi ra khỏi Lao. Sau có người trong đoàn lên cúng xin keo mới biết dàn cột này phải để lại dựng chùa cho Cù Lao Chàm không được đem đi. Vì thế chùa dựng lên lấy tên là Hải Tạng. Hải là biển, Tạng là kinh, ý nói Chùa là nơi hội tụ kinh tạng mênh mông như biển. Một ý khác là Kinh Tạng của Nhà Phật đây được hội tụ từ mọi con đường trên biển.

Chợ Tân Hiệp

Chợ Tân Hiệp nằm ngay gần cầu cảng, bạn có thể tìm mua nhiều mặt hàng ở đây (Ảnh – cungphuot.info)

Đến du lịch Cù Lao Chàm, du khách không thể không ghé qua Chợ Tân Hiệp (nhiều khách du lịch gọi là Chợ Cù Lao Chàm). Chợ Tân Hiệp bán các đặc sản rừng, biển và quà lưu niệm, Chợ Tân Hiệp nằm ngay bên trong chân cầu tàu du lịch, kề bên bến cá Bãi Làng. Tuy là “chợ” nhưng lại thiếu hẳn những âm thanh ồn ào quen thuộc. Chỉ có những bước chân di chuyển rất chậm, để ngắm nghía, để sờ nắm và để ngã giá với giọng vừa đủ nghe. Nếu muốn, khách phương xa cũng có thể ướm thử chuỗi hạt làm từ vỏ sò, thử hơi với chiếc tù và vỏ ốc hoặc giải nhiệt miễn phí với một cốc nước lá lao thơm lừng, ngọt lịm…

Đảo Yến

Trạm khai thác yến trên đảo Cù Lao Chàm (Ảnh – Tuong m)

Cù Lao Chàm là nơi duy nhất của tỉnh Quảng Nam có loài chim Yến hàng – Collocalia Fuciphaga Genmaini Oustalet, thuộc phân giống Yến hông xám (Swiftlets), giống Collocalia, họ Apodidac, bộ Yến Apdiformes. Chim Yến có vóc dáng chỉ nhỏ bằng chim sẻ, hông và bụng màu xám, toàn thân nâu đen; cánh dài (115-125mm), vút nhọn, bay rất khoẻ, đuôi ngắn, chẻ đôi; mỏ ngắn, dẹp, có thể há rất rộng.

Hàng năm, vào cuối tháng 11 âm lịch, yến bắt đầu làm tổ theo một cách rất độc đáo: yến nhả nước bọt thành những dãi trắng lên những vách đá cheo leo của các hang động trên đảo. Dãi yến mới nhả ra có màu trắng phớt hồng, gặp gió quánh lại, chuyển thành màu trắng đục.

Tổ chim yến thường được gọi là yến sào hay tai yến. Yến đẻ trứng, ấp trứng và nuôi cho đến khi chim con đủ sức tự bay đi kiếm mồi. Tổ yến có hàm lượng dinh dưỡng rất cao, chiếm từ 36-52% protein và là một nguồn dược liệu rất quý. Tổ yến giúp tăng sức đề kháng cho cơ thể, bổ khí huyết, tráng dương, ổn định thần kinh, chống lão hoá, làm đẹp nước da và có thể ngăn ngừa, thậm chí chữa được nhiều loại bệnh nan y như lao phổi, hen suyễn, viêm xương…Chính vì vậy, yến sào là loại hàng hoá hiếm quý, đắt giá trên thị trường từ xưa đến nay.

Khai thác yến sào phải leo lên các vách đá cheo leo, hiểm trở, bên dưới là mặt nước biển ăn sâu vào hang sâu, nếu sơ sẩy, người thợ khai thác khó an toàn tính mạng. Ở Cù lao Chàm, chim yến thường làm tổ trong các hang ở Hòn Khô (mẹ), Hòn Lao, Hòn Tai. Mỗi năm, khai thác 2 kỳ (vào tháng 4 và tháng 8 dương lịch).

Miếu tổ nghề Yến

Miếu tổ nghề yến ở Bãi Hương (Ảnh – pakiibbb)

Miếu tổ nghề Yến nằm ở Bãi Hương. Miếu Tổ nghề Yến được xây dựng hoàn chỉnh vào khoảng đầu thế kỷ 19 để thờ Tổ nghề Yến và các vị thần bảo hộ nghề Yên. Hàng năm vào ngày 10/3 âm lịch, cư dân và những người làm nghề khai thác yến tổ chức cúng rất linh đình để chuẩn bị cho mùa vụ khai thác mới

Trên bàn thờ, ngoài các bài vị của những bậc tiền bối khai sáng nghề yến sào là các vị thần liên quan đến sông biển. Trên tường bên hữu có tấm bia đá ghi công đức của các chư phái tộc và ca tụng vẻ núi non kỳ vĩ của Cù Lao Chàm.

Đình Tiền Hiền

Đình Tiền Hiền được xây dựng khoảng cuối thế kỷ thứ XVIII, nằm ở Xóm Giữa thuộc thôn Bãi Làng để thờ các bậc tiền hiền, hậu hiền có công lập nên làng xã, đồng thời phối thờ những vị thần phù hộ nhân dân trong cuộc sống thường nhật. Đình Tiền Hiền được xây dựng theo lối cuốn vòm, lợp ngói âm dương, bờ nóc trang trí hình “lưỡng long tranh châu”, bờ hồi mềm mại, tạo dáng hoa lá, đuôi cá, mặt rồng,… Không gian nội thất rộng chia làm nhiều nếp, ngăn cách bởi các trụ xây. Trên bệ thờ chính gian giữa có ba bài vị ghi các thần hiệu của Phục Ba Tướng quân và một số thần liên quan đến nghề biển. Theo tài liệu, “Phục Ba Tướng quân” là tước vị do Vua phong tặng cho các Tướng có tài hàng hải hoặc giỏi chinh phục sóng gió.

Lăng Ông Ngư

Lăng Ông Ngư được xây dựng vào cuối thế kỷ XIX nằm giữa khu dân cư Xóm Đình thuộc thôn Bãi Làng. Lăng Ông Ngư được kiến tạo theo lối kiến trúc truyền thống với kiểu mái cuốn vòm thấp, sau có hậu tẩm, mái lợp ngói âm dương, trên các bờ mái trang trí đề tài tứ linh, chim phượng, quy thư. Trước sân có bình phong đắp hình tượng “Thần Ngư hí nguyệt” (Cá vui đùa với mặt trăng). Nội thất gồm hai nếp ba gian. Gian giữa gắn liền với hậu tẩm, là nơi đặt các hòm xương Cá Ông. Trước hậu tẩm có án thờ bằng gạch. Hai gian bên là nơi thờ các vị thần phò tá.

Lăng Thành Hoàng

Lăng Thành Hoàng nằm ở xóm Mới thuộc thôn Bãi Làng, trên sườn núi, mặt quay ra biển theo hướng Tây -Tây Bắc. Thành Hoàng ở Cù Lao Chàm là vị thần linh dị được nhân dân tôn sùng thờ cúng bởi theo tín ngưỡng dân gian thần có nhiệm vụ bảo hộ sự bình an cho nhân dân đang cư trú làm ăn sinh sống trong khu vực. Trước đây nhà nước phong kiến quy định Thành Hoàng được thờ tự ở đình làng, được hiến tế theo nghi lễ quốc gia.

Lăng Thành Hoàng tuy không lớn nhưng là một công trình kiến nhà độc đáo, tiêu biểu ở Cù Lao Chàm, bởi với lối kiến trúc cuốn vòm, các đồ án trang trí khảm sành sứ và các con giống trên mái rất hài hòa, tinh tế, mỹ thuật

Lăng Cô

Lăng Cô nằm ở Xóm Mới thuộc thôn Bãi Làng, gồm một ngôi nhà nhỏ đặt trên bệ xây có niên đại cuối thế kỷ XIX và nhà dọc được dựng sau làm nơi hoạt động tế tự. Mái của Lăng Cô được lợp bằng ngói âm dương gắn kết khá chặt chẽ để phòng gió bão. Không gian nội thất được xây dựng theo kiểu cuốn vòm. Đặc biệt, trên mái được trang trí các con giống và hoa lá cách điệu. Phía trước đắp nổi bức hoành gồm 4 chữ “Anh Linh Hiển Hách”.

Lăng Cô được những người làm nghề lưới cùng dân Xóm Đình góp tiền xây dựng thờ vị Thần tương truyền hay hiển linh cứu giúp những người gặp nạn.

Eo Gió Cù Lao Chàm

Nếu bạn nào muốn một khôn gian yên tĩnh, thanh bình và có thể cắm trại đón bình minh thì mình nghĩ đây là điểm hợp lý nhất Cù Lao Chàm (Ảnh – Phùng Quang Long)

Đây là địa điểm rất đẹp để ngắm bình minh, hoàng hôn trên đảo. Nếu muốn tới đây buổi sáng, các bạn nhớ dậy sớm, chuẩn bị một chiếc áo gió mỏng rồi phi xe máy lên nhé, đường thì có thể bật Google Maps lên để định vị hoặc hỏi chủ nhà trước khi đi.

Cây di sản ở Cù Lao Chàm

Cây Ngô đồng đỏ cổ thụ tại dốc suối Tình, Bãi Làng (Ảnh – hoian.gov.vn)

4 loài cây được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam công nhận là Cây Di sản Việt Nam gồm quần thể 3 cây Ngô đồng đỏ cổ thụ tại dốc suối Tình, Bãi Làng; cây Đa núi cao tại phía Tây đường Quốc phòng, trên sườn Đông đảo Hòn Lao; cây Kén và cây Nánh tại miếu Tổ nghề Yến, Thôn Bãi Hương.

Chơi gì ở Cù Lao Chàm

Lặn ngắm San hô

Ngoài hình thức “lặn nghiệp dư” bằng áo phao, nếu có chứng chỉ xịn các bạn có thể tham gia lặn bằng các dụng cụ chuyên nghiệp khi đến Cù Lao Chàm (Ảnh – asty_emerald)

Là một khu bảo tồn biển nổi tiếng bởi sự đa dạng sinh học có nhiều giống loài quý hiếm, tuy nhiên những năm gần đây với lượng khách du lịch đến Cù Lao Chàm ngày càng tăng thì áp lực khai thác trên vùng rạn san hô là rất lớn làm cho rạn san hô phục hồi chậm ảnh hưởng cực kỳ nghiêm trọng cho hệ sinh cảnh biển tại Cù Lao Chàm. Hầu hết các tour du lịch Cù Lao Chàm đều có các hoạt động lặn ngắm san hô

Nhà phao trên biển Cù Lao Chàm

Hệ thống các trò chơi trên phao nổi tại Bãi Ông, Cù Lao Chàm (Ảnh – Beo Húy)

Hệ thống nhà phao trên biển được đặt tại Bãi Ông, với những trò chơi liên hoàn được đặt trên mặt biển các bạn có thể vừa tắm biển vừa thỏa thích có những hoạt động thể thao vui nhộn.

Đi bộ dưới biển

Đây là một hoạt động khá thú vị và đã xuất hiện ở một số địa điểm du lịch. Về cơ bản các bạn sẽ được đội một chiếc mũ giống mũ bảo hiểm nhưng rất nặng (khoảng vài chục kg, tất nhiên khi xuống nước nó sẽ nhẹ hơn), những chiếc mũ này được nối với các loại bình ở trên tàu để đảm bảo bạn có thể thở được bình thường khi đi bộ dưới nước. Thường các bạn sẽ được đưa xuống độ sâu khoảng 3-5m sau đó đi bộ ở dưới đáy biển dưới sự giám sát và hỗ trợ của hướng dẫn viên. Nhớ mang theo một chiếc máy ảnh chịu nước để có những bức ảnh và video tuyệt vời nhé.

Các món ăn ngon ở Cù Lao Chàm

Nước lá Cù Lao Chàm

Các loại lá rừng được người dân trên đảo tìm về và sử dụng để nấu nước uống (Ảnh – Sơn Hà Nguyễn‎)

Lá Cù Lao Chàm được phát hiện khi các thương nhân buôn bán thuốc bắc, thuốc nam nước ngoài ghé đảo, tìm hái làm thuốc chữa bệnh. Những người chặt lá thuê cho họ cũng thử lấy về dùng, rồi lan truyền cho nhau. Về sau, khách tham quan trong và ngoài nước đến thăm Cù Lao Chàm ở lại nhà dân đều được mời uống nước lá.

Với hương vị ngọt mát, xoa tan mọi mệt mỏi, nóng nực mùa hè, chống cảm gió mùa đông, tiếng lành nước lá đã được đồn xa, dần dần trở thành thương hiệu trong lòng khách du lịch.

Để phát huy hết tác dụng vị thuốc của lá cũng như mang lại vị ngon ngọt, dễ chịu trong từng ngụm nước thì chỉ người dân trên đảo mới có kinh nghiệm. Lá dùng để nấu nước uống phải đủ các loại: Ngũ gia bì, chọng bọng, bầu đường, dẻ, gối, sâm dứa rừng, bồ đề núi, sả, từ bi, é, sanh núi, vối, gừng, dây mơ, nhàu, hà thủ ô, thụt dọt, ổi tàu, da lông, nhãn núi cùng một số loại lá cây lá khác. Các loại lá thuốc này được cư dân hái về sơ chế, loại bỏ những lá bị vàng, sâu rầy, quá già hoặc quá non. Vì nếu lá quá già làm nước bầm đen trông không ngon, không thơm; còn nếu lá non quá nước sẽ nhạt, không đượm. Và đặc biệt, các loại lá được những lão niên trong làng phân phối theo tỉ lệ phù hợp trước khi phơi khô.

Sò mai Cù Lao Chàm

Sò mai được bán trên đảo (Ảnh – Doãn Tuấn)

Sò mai có hai mảnh vỏ giống hình tam giác úp lại, bên trong là phần thịt sò. Người ta dùng phần thịt của sò mai để chế biến thành nhiều món ăn, món nào cũng ngon và lạ. Trước tiên phải kể là sò mai hấp tỏi. Sò mai tách vỏ làm sạch. Giữ lại một bên vỏ chứa thịt đặt trên đĩa, cho bún tàu đã trụng qua nước sôi vào. Tỏi bằm xào qua với ớt, nêm ít muối, bột nêm phủ lên mặt sò mai. Cho sò vào nồi hấp cách thủy 5 – 10 phút là được. Sò mai hấp tỏi ngon nhất ăn kèm với xì dầu pha nước dùng ninh từ xương heo hoặc gà. Tách thân sò ra khỏi vỏ đưa vào miệng; nhai từ tốn, đến khi thấy dai dai, ngọt thơm ấy là lúc đã đạt được đỉnh ngon của món sò hấp tỏi.

Tiếp theo là món sò mai nướng. Cho dầu vào chảo, làm nóng rồi phi thơm hành tím đã băm nhỏ để làm mỡ hành. Cho thêm muối tinh, đường cát và tiêu vào trong chén mỡ hành giúp sò nướng thêm đậm đà, hài hòa hương vị. Quạt than vừa hồng tới, xếp sò lên vỉ sắt, nướng chừng vài phút cho sò há miệng.

Dùng tay gỡ một mặt vỏ sò, giữ lại bên chứa thịt rồi đặt vào nướng tiếp. Khi sò bắt đầu tiết nước thì rưới mỡ hành lên trên, tiếp tục nướng. Với sò mai nướng có hai cách thưởng thức nên người nướng phải khéo léo. Nếu bạn muốn ăn lúc sò vừa chín tới thì khi nước sò nhỏ ra vỉ nướng xèo xèo, mùi thơm tỏa ra là được. Nhưng nếu muốn ăn “cháy cạnh”, phải đợi đến khi sức nóng của than làm cháy dần một phần màng mỏng bao quanh thịt sò, gỡ cả phần cháy cạnh bám vào vỏ mà nhấm nháp.

Mực một nắng

Người dân phơi mực một nắng Cù Lao Chàm (Ảnh – leogen168)

Mực một nắng Cù Lao Chàm khá đa dạng với nhiều loại: mực lá, mực ống, mực tuộc, mực ghim… nhưng chỉ có mực ống mới chế biến được món mực một nắng ngon. Người ta chọn những con mực vừa mang từ biển về hãy còn tươi rói, sau đó chỉ phơi duy nhất một lần nắng giòn.

Thật ra thao tác phơi chỉ là quá trình rút bớt nước cho bay bớt mùi tanh, mực còn ở dạng tái nên khi thưởng thức vẫn cảm nhận được độ tươi ngon của mực nhưng thấy cả hương vị của mực khô. Tuy nhiên, để mực một nắng ngon, người phơi cũng phải đảm bảo kỹ thuật, sao cho mực phơi rồi thân ngoài đã ráo hẳn nhưng bên trong thịt vẫn còn tươi rói.

Thường mực một nắng được khách du lịch chọn mua và nướng tại chỗ, thưởng thức ngay trên bãi biển Cù Lao Chàm lồng lộng gió. Mực một nắng tuy chế biến không khó nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ, phải nướng kỹ trên lửa than Khi mực chuyển sang màu vàng, mùi thơm bốc lên nưng nức hai cánh mũi là lúc mực vừa chín tới. Món này thường chấm với tương ớt cũng giống như mực khô nướng. Khi ăn, miếng mực ngọt ngào, mềm mềm, thơm phức, hòa quyện với vị cay nồng của tương ớt. Mùa câu mực ở Cù lao Chàm diễn ra từ tháng 2-5 âm lịch nhưng đặc sản mực một nắng thì bạn có thể mua quanh năm.

Cua đá

Cua đá ở Cù Lao Chàm được khai thác kết hợp với bảo tồn (Ảnh – Thắm Nguyễn)

Cua Đá là một món ngon dân dã của xứ đảo Cù Lao mà ai từng đến đây cũng mong được nếm thử. Cua có vị thịt ngọt, thanh chứ không phảng phất vị tanh thường thấy của động vật miền biển. Do cua đá ăn các loại cỏ cây trên núi, nên thịt cua nồng một mùi cây rừng, thơm đến lạ.

Mỗi con cua đá trung bình chỉ lớn bằng nắm tay, và có màu sắc rất ấn tượng, mai và các chi màu nâu tím, phần bụng dưới ngả màu vàng ươm. Cua đá rất khoẻ, chạy nhanh, và thường chỉ lú đầu khỏi hang khi đêm xuống để đi ăn. Đó cũng là lúc những cư dân trên đảo đi săn cua đá. Một thợ săn cua cho biết, đi săn mà gặp 10 con, bắt được 4 – 5 con là nghề lắm rồi.

Cũng do cái “tội” nhanh chạy, dẻo dai, leo núi khoẻ, lại chuyên “ăn chay” nên thịt cua đá rất ngon, từ cái nước luộc cua đã đượm vị ngọt nhẹ, dịu thanh, thịt cua dai hơn hẳn cua biển, cua đồng, không chút mùi tanh. Nhưng cái độc chiêu nhất khi thưởng thức cua đá, đó là hương thơm kỳ lạ. Giở ngược cái mai cua, túm mấy chân xé một đường, con cua mới luộc còn hơi nóng, phả làn khói nhẹ từ phần thịt nằm dưới mai cua, xông lên mũi phảng phất đâu đó chút the the, cay cay mùi thảo dược, đem lại cho người ăn cảm giác cứ như đang hít hơi của nồi xông giải cảm.

Dân đảo ai cũng nói cua đá là một vị thuốc, hỏi kỹ thuốc trị bịnh gì thì… không ai rõ, nhưng chỉ biết ăn vào vừa ngon vừa lạ miệng, tinh thần thấy sảng khoái, cộng thêm cái hiu hiu của gió biển hoà cùng cảnh vật trời mây sóng nước, khiến cho cái thi vị trong từng miếng thịt cua xứ cù lao càng tăng lên bội phần. Chẳng thế mà cua đá từ lâu đã trở thành “ngôi sao” của ẩm thực ở cù lao Chàm, nên dù chỉ cách Hội An nửa giờ đi biển, con cua đá cũng không đủ nhiều để vào được bờ, cung cấp cho hằng hà sa số những lữ khách ngày ngày du ngoạn miền Hội An, Cửa Đại.

Nhum

Nhum Cù Lao Chàm (Ảnh – ngashun.92)

Cầu gai còn gọi là nhum biển hay nhím biển, được ví như là nhân sâm của biển vì nhiều tác dụng hữu ích. Theo nghiên cứu của y học thì cầu gai có tác dụng bổ thận, tráng dương, tăng cường sinh lực cho phái mạnh, ngoài ra còn là một món ăn tăng cường canxi cho cơ thể. Người ta thường chế biến cầu gai thành nhiều món ăn ngon, như cầu gai ăn sống với cải bẹ xanh, mù tạt, cầu gai nấu cháo, cầu gai nướng mỡ hành.

Ốc vú nàng

Ốc vú nàng Cù Lao Chàm (Ảnh – Mai Mỹ Hoa)

Nên ra đảo Cù Lao vào ngày trăng tròn để thưởng thức những món ăn được chế biến từ ốc vú nàng. Bởi đơn giản vào mùa trăng tròn ốc vú nàng mới xuất hiện nhiều. Không phổ biến như ở Côn Đảo, Phú Quý…nhưng ốc vú nàng Cù Lao Chàm là đặc sản lạ tai, lạ mắt đối với nhiều du khách. Chỉ với tên gọi thôi, loài ốc độc đáo này đã khiến nhiều người muốn tò mò, tìm hiểu. Thật ra vú nàng là loài ốc hình chóp lệch, trên đỉnh có một cái núm nhỏ trông tựa như bầu vú của cô gái dậy thì, vỏ ngoài màu đen xám, mặt trong lấp lánh xà cừ

Vì số lượng có hạn, nên dân bắt ốc chuyên nghiệp phải ngâm mình dưới nước hàng giờ, dùng đèn soi rọi vào tận kẽ đá, dùng mũi dao nhọn tách từng con ốc đang bám chặt vào thành đá. Thưởng thức từng con ốc giòn giòn, ngòn ngọt mới hiểu hết kỳ công của người đi bắt ốc. Người dân xứ biển có thể chế biến ốc vú nàng thành nhiều món, trước tiên là món luộc. Nói là luộc nhưng chẳng cần tí nước nào, những con ốc vú nàng tự thân khá nhiều nước, tự nó đủ nước luộc lấy.

Ốc bắt về ngâm nước cho sạch, xếp vào nồi, trong khi luộc, mở nắp nồi, dùng đũa đảo ốc để cho thịt chín đều, sau đó vớt ra. Trong giây lát những con ốc vú nàng đã bắt đầu co dần, khi thịt đã chuyển sang màu vàng, mùi thơm lan tỏa là ốc chín. Món này ăn nóng cùng với muối tiêu, chanh, người sành ăn dùng tay húp luôn nước trong con ốc.

Món thứ đến là món nướng, món này ấn tượng không kém món luộc. Theo dân “ghiền” đặc sản biển, món ốc vú nàng ngon nhất vẫn là ốc vú nàng chín khi được nướng trên lò than. Sắp ốc lên vỉ nướng, vài phút sau nước ốc nhỏ ra vỉ nướng xèo xèo, mùi thơm bốc lên nưng nức hai cánh mũi. Ốc vú nàng nướng phải vừa chín tới ăn mới ngon, để quá lửa thì thịt bám chắc hay săn quắt lại rất khó gỡ ra. Cứ một miếng ốc vú nàng, một ngụm rượu, trong chốc lát số vỏ ốc đã bỏ đầy một góc. Món gỏi ốc vú nàng cũng đầy hương vị đậm đà khiến người thưởng thức khó mà quên được. Thịt ốc thái mỏng trộn với da lợn, thịt ba chỉ, dưa chuột, rau răm, rau húng, đậu phụng rang giã dập nhỏ, chanh tươi, ớt và nước mắm ăn với bánh tráng nướng, chấm với nước mắm gừng là tuyệt không gì bằng.

Bào ngư

Bào ngư mù tạt và nước cốt chanh (Ảnh – Maianh Pham)

Bào ngư Cù Lao Chàm là một loại ốc cực hiếm, được biết đến với nhiều tên gọi như ốc cửu không (do có 9 lỗ trống) hay hải nhĩ (do có hình dạng giống cái tai). Bào ngư được khách du lịch rất yêu thích. Loài ốc này bám vào những tảng đá ngầm san hô ở vùng nước biển có độ mặn cao, sóng gió vì vậy rất khó bị phát hiện. Để bắt được bào ngư Cù Lao Chàm, ngư dân có kinh nghiệm phải lặn sâu xuống biển và khó khăn lắm mới tách chúng ra khỏi những tảng đá.

Thịt bào ngư giòn, có mùi vị thơm. Các món từ bào ngư nếu biết cách kết hợp với các gia vị sẽ tạo nên những món ăn vô cùng hấp dẫn mà không loại hải sản nào sánh được. Bào ngư tươi có thể chế biến thành nhiều món ăn như luộc, hấp, xào tùy theo từng khẩu vị của thực khách. Nhiều người ưa món bào ngư luộc với gừng. Để bề mặt thịt bào ngư sau khi luộc không bị rút lại và xuất hiện các vết nứt phải bỏ bào ngư vào nồi khi nước gừng hơi nóng. Bào ngư luộc chấm muối tiêu chanh, thịt sẽ béo ngọt, ăn vào cảm giác lạ miệng, rất đặc biệt so với những loại hải sản khác.

Rau rừng

Rau rừng và mắm nêm của Cù Lao Chàm (Ảnh – Que Vo)

Rau rừng Cù Lao Chàm tập hợp gồm 16 loại cây lá rừng mang hương vị của thuốc nam rau rừng mọc hoang ở các chân núi, khá phong phú về chủng loại: rau dớn, rau sân, rau lủi, mã đề… Đầu hạ là vào mùa chính thu hoạch rau rừng của đảo này. Đơn giản nhất là luộc rau, chấm mắm cái dầm ớt tỏi, khi thưởng thức món này. Qúy khách có thể thấm tháo được mùi của các loại rau hòa quyện lại với nhau tạo thành một mùi thơm rất là đặc biệt và mang đặc trưng riêng của rau rừng Cù Lao Chàm

Bánh ít lá gai

Bánh ít lá gai được bày bán khá sẵn ở Cù Lao Chàm (Ảnh – Bui Vi Thao)

Thuở ban đầu, bánh ít lá gai Cù Lao Chàm chỉ xuất hiện trong dịp lễ, tết truyền thống. Nhưng nhờ hương vị thơm ngon, bánh ít lá gai Cù Lao Chàm thành thương hiệu riêng, nổi tiếng và không biết tự bao giờ, bánh ít là gai nơi biển đảo Cù Lao Chàm đã trở thành hương vị khó quên với nhiều du khách mỗi lần ghé thăm.

Để cho ra đời một chiếc bánh ít lá gai ngon phải trải qua rất nhiều công đoạn, đòi hỏi người làm bánh phải khéo léo và tỉ mỉ. Riêng tại vùng đảo Cù Lao Chàm quy trình làm bánh rất riêng, khó có thể nhầm lẫn. Đầu tiên chọn loại lá gai tươi. Người nấu bánh phải vào tận rừng trên đảo để tìm bằng được những gùi lá gai xanh đậm. Lá đem về xé làm hai, tước bỏ xơ, sống lá, rửa sạch, luộc cho lá mềm nhừ rồi vớt ra để nguội, vẩy cho thật ráo nước. Cho vào cối hoặc máy nghiền từng ít một, giã cho lá nhuyễn mịn. Công đoạn tiếp theo là quết bột bằng cách trộn đều bột nếp (loại bột nếp lúa mới, vừa thơm vừa dẻo) sau đó quết hỗn hợp bột với lá gai đã giã mịn. Khâu quết bột quyết định bánh có ngon hay không. Phải quết thật kỹ, nếu không hỗn hợp bột sẽ bị lợn cợn làm bánh không mịn. Sau khi quết, trộn đều nước đường tỉ lệ vừa ăn với hỗn hợp bột và lá gai, nhồi kỹ lần nữa cho thật mịn bóng.

Riêng phần nhân bánh làm bằng đậu xanh được hấp chín, giã nhuyễn mịn trộn với ít đường. Tuy nhiên, để có được chiếc bánh ít ngon và đạt hạng như ở vùng đảo Cù Lao Chàm, phần nhân bánh không chỉ thuần túy làm bằng đậu xanh mà còn trộn chung với dừa nạo sợi trụng qua nước sôi để ráo và không quên nhỏ thêm vài giọt dầu hoa bưởi. Cuối cùng là gói và mang bánh đi hấp. Người ta chọn lá gói bánh ít là lá chuối chát (chuối hột), không dùng lá chuối khác. Người gói bánh phải đảm bảo bánh gói cho nhanh, cho khéo. Từng cục bột được dàn mỏng, cho nhân vào, vo tròn. Lót từ hai đến ba miếng lá chuối xếp mí lên nhau, thoa lên mặt lá trong cùng ít dầu ăn rồi đặt viên bánh vào giữa. Chỉ cần vài ba động tác khéo léo từ đôi bàn tay người thợ là đã có những chiếc bánh ít lá gai hình tam giác, hình tháp xinh xắn.

Bánh gói xong mang đi hấp cách thủy trong nồi nước sôi để lửa lớn. Khâu hấp bánh tưởng đơn giản nhưng cũng khá kỳ công và quyết định chất lượng bánh. Bánh phải xếp thưa, không quá hai chồng để dễ chín đều. Hấp đúng 30 phút sau khi nước sôi là được. Nhanh tay lấy bánh ra, để chỗ thoáng gió cho lá mau ráo.

Từ lâu, bánh ít lá gai là niềm tự hào của người dân nơi phố cổ Hội An. Người con xa quê trên mỗi bước đường cứ nhớ hoài mùi hương gạo nếp, hương lá gai phảng phất trong từng chiếc bánh ít nhỏ nhắn. Mỗi du khách khi đến Hội An cũng tìm đường vượt sóng đến được đảo Cù Lao Chàm để tha hồ thưởng thức những chiếc bánh ít hay tận mắt chứng kiến cách làm bánh rồi mua về làm quà cho người thân.

Các lễ hội ở Cù lao Chàm

Lễ hội cầu ngư

Lễ hội cầu ngư là một sinh hoạt tín ngưỡng, văn hóa cộng đồng của cư dân miền biển, hàm chứa những giá trị văn hóa nhân văn (Ảnh – Trần Quý Tây)

Đến với Cù Lao Chàm, du khách không những thưởng ngoạn phong cảnh tuyệt đẹp với biển xanh, cát trắng, nắng vàng cùng những rạn san hô tuyệt đẹp, mà du khách còn bị thu hút bởi những giá trị văn hoá tinh thần, các hình thái văn hoá phi vật thể vốn được bảo lưu bền bỉ, thầm lặng, sâu kín trong cuộc sống đời thường của các thế hệ cư dân vùng biển đảo, mà trong đó lễ cầu ngư là một trong những lễ hội tiêu biểu của cư dân xứ đảo này. Lễ cầu ngư năm nay diễn ra trong 2 ngày 23-24/4/2012 (tức ngày mồng ba và mồng bốn tháng tư âm lịch).

Việc tôn sùng, tín bái cá Ông là một tập tục có từ lâu đời của hầu hết ngư dân vùng ven biển miền Trung Việt Nam. Có thể nói, nơi nào có ngư dân sinh sống làm ăn thì nơi đó có lăng Ông để thờ cá Ông. Quan niệm của những người đánh cá cho rằng, cá Ông là vị thần biển có nhân tính, thường xuất hiện cứu vớt những người bị nạn trên biển, là vị cứu tinh kịp thời của dân chúng trên vùng biển mênh mông khi gặp thủy tai. Vì vậy, khi có cá Ông lỵ (lụy) do đánh nhau với cá mập, cá xà, trôi dạt vào bờ thì người ta có nhiệm vụ phải làm đám tang đúng theo sách Thọ mai gia lễ, sau đó chôn cất và đưa xương vào lăng thờ cúng. Trước đây, nhà nước phong kiến Việt nam cũng công nhận vai trò quan trọng của cá Ông đối với ngư dân, nên đã nhiều lần ban sắc phong, gia tặng mỹ tự là “Nam Hải Cự Tộc Ngọc Lân tôn thần” và cho ngư dân khắp nơi xây lăng lập miếu để thờ.

Ở Cù Lao Chàm, khi ngư dân phát hiện được xác cá ông luỵ họ thường đem mai táng tại Bãi Ông (thôn Bãi Ông), vì nơi đây bãi biển có độ dốc thấp và có đất đai rộng rãi nên rất thuận lợi cho việc mai táng. Sau khi chôn được 3 năm, người ta đào lấy xương cá ông, dùng rượu rửa sạch và thỉnh về thờ tại lăng Ông ở Bãi Làng.

Hàng năm, trước khi chuẩn bị ra khơi đánh bắt cá vụ nam, ngư dân Cù Lao Chàm thường tổ chức lễ cúng tại lăng Ông gọi là lễ cầu ngư. Lễ này được tổ chức khá quy mô với sự tham gia của hầu hết ngư dân sinh sống trên đảo và đông đảo ngư dân ở các vùng lân cận. trong ngày lễ, ngoài việc cúng tế, người ta còn tổ chức hát bả trạo mà người dân địa phương quen gọi là hát chèo (hát bả trạo hay hát chèo là vừa hát vừa cầm chèo diễn tả động tác chèo thuyền, chứ không phải như hát chèo ở miền Bắc).

Lễ cúng cầu ngư được diễn ra theo nghi thức tế lễ truyền thống vốn có từ bao đời nay của địa phương. Lễ tế thường diễn ra trong hai ngày, ngày đầu người ta tổ chức bày trí trần thiết trong lăng; đến tối thì tiến hành cúng lễ túc (còn gọi là lễ cáo yết hay lễ tiên thường). Sang ngày hôm sau thì tổ chức lễ nghinh thần. Để tiến hành lễ nghinh, người ta làm một kiệu thần rồi đặt lên một chiếc thuyền lớn, trên thuyền trang trí cờ hoa, cờ hội rất là lộng lẫy. Ngoài ra, còn bố trí chiêng trống, đội nhạc để phụ trợ trong lễ nghinh thần. Sau khi nghinh thần về người ta tiến hành cúng âm linh, cầu an. Lễ cúng âm linh kéo dài khoảng hơn một giờ, sau đó người ta hoá vàng mã và tiếp tục phần tễ ông Ngọc Lân Nam Hải. Lễ tế Ông thường bao gồm ba phần chính đó là sơ hiến lễ, á hiến lễ và chung hiến lễ; Trong lễ cúng bao giờ cũng có xướng tế, đọc văn tế và đi gia lễ. Thành phần tham dự chủ yếu trong lễ tế là các cụ cao tuổi, cư dân địa phương và ngư dân ở các vùng lân cận. Thông thường sau khi kết thúc tế lễ là phần hát chèo bả trạo, trước đây người ta còn tổ chức hát bội 6,7 ngày. Sau lễ cầu ngư, ngư dân thường tổ chức các hoạt động thể thao vui chơi giải trí như: đua thuyền, lắc thúng chai, kéo co…

Mục đích chính của lễ cúng cầu ngư và hát bả trạo là nhân lúc trước khi ra khơi, người ta tổ chức cúng ông Nam Hải và chư thần để cầu mong làng xóm bình yên, những người ra khơi được thuận buồm xuôi gió, đánh bắt được nhiều hải sản. Lễ cầu ngư ở Cù Lao Chàm là một trong những lễ hội dân gian truyền thống tiêu biểu của xứ Cù Lao; Đây là một lễ hội gắn liền với tín ngưỡng sông nước của đai da số nhân dân làm nghề biển nên mỗi khi tổ chức đều thu hút đông đảo quần chúng tích cực tham gia. Qua lễ hội này có thể thấy được sự phong phú, đa dạng về các hoạt động văn hoá lễ hội ở Cù Lao Chàm.

Lễ giỗ tổ nghề Yến ở Cù lao Chàm

Với mỗi một nghề, người Việt đều có ông tổ nghề và mỗi năm đến một ngày nhất định người dân lại có tục cúng tổ sư với lòng thành kính, tri ân. Nghề lấy yến ở Cù Lao Chàm – Hội An cũng thế. Theo người dân Cù Lao Chàm thì nghề khai thác yến sào chính thức ra đời tại làng vào khoảng giữa thế kỷ XVIII, với hai tổ nghề là ông Trần Tiến và Hồ Văn Hòa.

Vào ngày mồng 9 và 10 tháng Ba âm lịch hàng năm tại xã đảo Tân Hiệp- Cù Lao Chàm người dân lại tổ chức lễ tế nhằm cầu mong biển trời phù hộ và tưởng niệm tri ân các bậc tiền bối đã có công trạng đối với nghề khai thác Yến sào; đồng thời nâng cao niềm tự hào và ý thức bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên quý hiếm của vùng biển đảo. Ngày tế lễ diễn ra như ngày hội với nhiều hoạt động phong phú: Tế Tổ nghề Yến, Vui hội làng chài ( đua ghe ngang, kéo co bằng thuyền trên biển, hội Bài chòi, trò chơi bịt mắt đập nồi), đêm hội Cù lao (biểu diễn nghệ thuật cổ truyền, giao lưu văn nghệ đất liền- hải đảo- du khách), Chợ ẩm thực món ngon Cù Lao Chàm (các đặc sản biển, rau rừng, bánh ít, tổ yến khô, yến chưng hột sen, rượu yến, rượu hải sâm- bào ngư…), tour tham quan thắng cảnh biển đảo- các khu du lịch Cù Lao Chàm, hang Yến sào (hang Tò Vò), làng chài Bãi Hương, xem san hô, các loài hải sản dưới biển bằng thuyền đáy kính và thúng đáy kính khu vực Bãi Nần.

Lịch trình du lịch Cù Lao Chàm

Cù Lao Chàm thích hợp để đi từ 1-2 ngày (Ảnh – muoi_yurisistable)

Tour Cù Lao Chàm trong ngày

Với lịch trình này, các bạn cần có mặt sẵn ở phố cổ Hội An, chỉ sắp xếp thời gian để ra khám phá Cù Lao Chàm trong ngày rồi lại trở lại phố cổ.

– 7h00 có mặt tại bến tàu ngay trong phố cổ Hội An – 8h00 di chuyển ra Cù Lao Chàm, mất khoảng hơn 1h nếu đi bằng tàu chợ và 20′ nếu đi bằng cano – 9h30 : Đến Cù Lao Chàm, thăm quan khu bảo tồn biển ở ngay cảng – 10h30 : Thuê tàu đi một vòng quanh đảo, đi dọc theo các bãi biển và khu khai thác Yến, trước khi đi có thể đặt trước cơm trưa ở nhà dân hoặc một số nhà hàng trên đảo – 12h00 : Quay về nhà nghỉ ăn cơm, nghỉ ngơi – 13h30 : Tham quan một số địa điểm như Giếng nước cổ, Chùa Hải Tạng … – 15h00 – 17h00 : Lặn ngắm san hô và tắm biển tự do – Thuê cano quay ngược lại đất liền

Đà Nẵng – Hội An – Cù Lao Chàm

Lịch trình dành cho các bạn muốn kết hợp khám phá Đà Nẵng, Hội An rồi đến với khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm.

Ngày 1: Hà Nội – Đà Nẵng

Sáng bay từ Hà Nội vào Đà Nẵng, nhận phòng nghỉ ngơi, loanh quanh ra khu bãi biển Mỹ Khê tắm biển, chơi bời.

Chiều thuê xe máy (hoặc thuê taxi với những bạn nào không đi được xe) lên bán đảo Sơn Trà, vào chùa Linh Ứng, lên đỉnh Bàn Cờ ngắm toàn cảnh Đà Nẵng.

Tối về đi chơi mấy khu chợ đêm, chỗ này phù hợp cho giới trẻ thích sôi động. Gia đình nào không muốn có thể chuyển qua ra biển ngồi chơi.

Ngày 2: Khám phá Bà Nà

Bà Nà nói chung đi mất khoảng 1 ngày, các bạn có thể tự thuê xe đi hoặc đặt các tour có sẵn cho tiện. Vé cáp treo vào những dịp đông thì nên đặt trước, ra đến nơi đỡ phải xếp hàng.

Tối về đi ăn hải sản Đà Nẵng, ra cầu sông Hàn ngồi chơi xem cầu quay.

Ngày 3: Đà Nẵng – Hội An – Cù Lao Chàm

Di chuyển Đà Nẵng – Hội An sau đó đi tiếp ra cảng Cửa Đại để lên tàu đi Cù Lao Chàm. Nếu không muốn mất công các bạn có thể đặt sẵn 1 tour, thường tour đưa khách đi Cù Lao Chàm sẽ quay trở lại cảng vào lúc 14h chiều.

Buổi chiều các bạn ở lại chơi trong khu phố cổ Hội An, tối thưởng thức ẩm thực Hội An rồi sau đó bắt taxi về lại Đà Nẵng.

Nếu thích ngày này các bạn cũng có thể ngủ ở Hội An, hôm sau từ Hội An ra thẳng sân bay về Đà Nẵng cũng vậy.

Ngày 4: Đà Nẵng – Hà Nội

Ngày này các bạn thong thả buổi sáng đi loanh quanh, mua một số thứ về làm quà rồi trả phòng lên máy bay về lại Hà Nội.

Sài Gòn – Đà Nẵng – Hội An

Tìm trên Google:

• kinh nghiệm du lịch Cù Lao Chàm 2024
• du lịch Cù Lao Chàm tháng 12
• tháng 12 Cù Lao Chàm có gì đẹp
• review Cù Lao Chàm
• hướng dẫn đi Cù Lao Chàm tự túc
• ăn gì ở Cù Lao Chàm
• phượt Cù Lao Chàm bằng xe máy
• Cù Lao Chàm ở đâu
• đường đi tới Cù Lao Chàm
• chơi gì ở Cù Lao Chàm
• đi Cù Lao Chàm mùa nào đẹp
• địa điểm chụp ảnh đẹp Cù Lao Chàm
• homestay giá rẻ Cù Lao Chàm

Bạn thấy bài viết này thế nào?

Hãy để lại đánh giá của bạn nhé

Đánh giá

Đã có 92 bình chọn và điểm trung bình là 4.8

Chưa có đánh giá nào