Kinh Nghiệm Thi CFA Và FRM Từ Cựu Sinh Viên Khoa Tài Chính

Kinh nghiệm thi CFA và FRM từ cựu sinh viên Khoa Tài chính - Học viện Ngân hàng

Ngày 16/04/2021     11,757 lượt xem

Hiện là Phó trưởng phòng phân tích Ngành và DN tại CTCP Chứng khoán NH Đầu tư và Phát Triển (BSC) – ít ai ngờ rằng, cách đây nhiều năm Vương Chi Tâm từng là một sinh viên chẳng mấy hứng thú với việc học. Để rồi đến năm cuối cùng, lúc đó mới nhận ra có quá nhiều thứ hay ho từng nghe nhưng lại không để tâm cho lắm. Lên đường đi du học, quyết định xác định lại hướng đi cho cuộc đời, hai năm sau cậu quay lại quê hương với một tâm thế chủ động và có mục đích rõ ràng, đối lập hẳn sự thờ ơ lúc trước. Vừa đi làm, vừa thi và giành đồng thời hai chứng chỉ về đầu tư và quản trị rủi ro (CFA và FRM) trong vòng hai năm, cựu sinh viên K14 Khoa Tài chính vừa có những chia sẻ với hy vọng sẽ hữu ích cho các em khóa sau trên con đường lựa chọn hướng đi phù hợp sở thích và nhu cầu bản thân.

Giới thiệu một chút về bản thân:

Họ và tên: Vương Chi Tâm

DOB: 1993

Công việc hiện tại: Phó trưởng phòng Phân tích Ngành và DN, CTCK BIDV (BSC)

Đại học: Học viện Ngân hàng (2011-2015)

Thạc sĩ: La Trobe University (2015-2017)

Chào Tâm, gặp lại sau nhiều năm, cảm giác tư duy bạn đã rất mạch lạc và rõ ràng hơn trước rất nhiều. Quay trở lại cách đây 10 năm, lúc đó mới đỗ đại học, vì sao bạn chọn học Tài chính?

Nói thế nào nhỉ? Hồi mới vào đại học, mình thích ngành Tài chính vì cảm giác đây là một ngành rộng vì có thể làm được nhiều thứ khi ra trường. Nhất là khi mới vào học đại học, chưa có đủ hiểu biết, thì chọn học một ngành rộng sẽ có vẻ an toàn hơn để sau khi tốt nghiệp có thể làm ở ngân hàng và cả các định chế tài chính khác. Hoặc sau muốn làm doanh nghiệp thì cũng được.

Vì sao bạn lại quyết định đi học thạc sĩ ngay sau khi tốt nghiệp đại học?

Hồi đại học không quá chú tâm vào việc học nên đến năm 4 chưa có một định hướng nhất định về việc mình ở đâu, làm thế nào, mình có thể trở thành người như thế nào trong tương lai. Đó là một điều khá đáng tiếc với mình, khi các bạn đồng trang lứa đã tìm được đích đến tiếp theo. Do đó, đối với bản thân mình, du học là hướng đi có thể giúp tìm một lời giải cho định hướng tương lai. Một phần để học lại những thứ mình đã từng nghe nhưng chưa học kỹ và có thời gian để quyết định xem mình sẽ làm gì trong gian sắp tới. Hiện tại, mình thấy nhiều người đi học vì muốn có bằng cấp, vì thật ra nhiều nơi thích tuyển người có bằng thạc sỹ hơn. Nhưng với mình thì mới ra trường học lên thạc sĩ thì sẽ thuận lợi hơn vì không có khoảng trống về việc học, đằng nào cũng là junior [người trẻ] nên master junior cũng hơn là bachelor junior. Và phải biết mình đi học vì gì, nếu chỉ vì có một tấm bằng thì thực sự không cần thiết, mà đi học vì muốn tìm hiểu về định hướng và để có kinh nghiệm thực tế thì càng tốt.

Mình thấy khi đi học nước ngoài thì cách làm việc và suy nghĩ khác với người Việt Nam nhiều. Nó tách hẳn mình ra khỏi cuộc sống mình từng biết, và sang một cuộc sống mới. Nên khi quay lại nếp sống cũ và có những áp lực xảy đến, mình sẽ đối diện tốt hơn và thích nghi tốt hơn, vì trước đó khi đi học những thứ tương tự như vậy đã từng trải qua rồi.

Khi thi CFA, cá nhân bạn thấy sinh viên học tài chính có lợi thế gì không?

Nhìn lại các nội dung học phần, mình nghĩ là các nội dung môn học có thể giúp em khoảng 40-50% nội dung CFA.

Học xong Phân tích tài chính DN 1 và 2 thì coi như đã học xong 70% môn FRA tại CFA level 1 (một trong những môn dài và khó của CFA Level 1) rồi. Về nội dung của môn Tài chính doanh nghiệp [trong CFA] thì khá là đủ, nhưng rời rạc ở nhiều môn tại HVNH. Định giá doanh nghiệp trong CFA level 1 cũng khá đơn giản, và có thể có nhờ học môn Thị trường chứng khoán (mục liên quan đến trái phiếu, thu nhập cố định, cổ phiếu) hoặc định giá doanh nghiệp. Những môn quan trọng giúp ích cho thi CFA gồm Thị trường chứng khoán, Phân tích TCDN, kinh tế học, Tài chính doanh nghiệp và rất nhiều môn học khác cũng có những nội dung liên quan đến các môn thi của CFA. Mỗi môn học sẽ hỗ trợ những điểm nhất định cho thi CFA, ví dụ chuyển đổi tỷ giá giữa công ty mẹ với công ty con, kế toán khi sáp nhập công ty vào công ty khác…

Tuy nhiên, cũng khó khăn khi mình học mọi thứ bằng tiếng Việt nhưng đi thi lại toàn bằng tiếng Anh. Nên sinh viên có lợi thế tiếng Anh thì sẽ tốt hơn, nhất là khi phải chuyển ngữ những gì mình đã từng học bằng tiếng Việt. Còn nếu không, coi như học lại khái niệm mới.

Bạn bắt đầu cái nào trước, CFA hay FRM?

Trong cùng một lúc mình thi luôn cả CFA và FRM. Với CFA mình thi level 1 vào tháng 12/2018, level II là 6/2019. Part I và Part II của FRM là tháng 11/2019. Level III CFA là tháng 12/2020, đáng lẽ là thi năm 2019 nhưng vì dịch nên hoãn, mãi sau mới tổ chức. Vừa chính thức được công nhận là charter holder tháng 1 vừa rồi. [cười]

Bạn thấy CFA hay FRM khó hơn?

Mình nghĩ là mỗi cái nó khó một kiểu. Vì hai chứng chỉ này đứng trên hai quan điểm khác nhau. CFA lấy góc nhìn của nhà đầu tư còn FRM chú trọng vào quản trị rủi ro. Suy nghĩ của người đầu tư khác với người quản lý rủi ro. FRM khó ở chỗ là phải luôn cố gắng nghĩ ra mọi thứ rủi ro có thể xảy ra. CFA thì có thể nghĩ theo 1 hay 2 hướng, dù cũng có quản trị rủi ro, nhưng họ không đánh giá như nhau cho cả lợi nhuận và rủi ro. Họ sẽ tập trung vào phía lợi nhuận. Còn FRM thì sẽ cố gắng nghĩ ra tất cả mọi tình huống để phòng trừ rủi ro.

Một điểm nữa là với CFA thì mình nghĩ là phải luôn cố gắng tìm ra một con số khá chính xác. Nhưng với FRM thì lại theo hướng tối ưu nhất có thể, một mục tiêu phù hợp nhất để phòng trừ rủi ro và vẽ ra mọi thứ để đạt được con số đó. Nhưng CFA thì luôn cụ thể hóa mục tiêu còn FRM thì khá là linh hoạt.

Có được các chứng chỉ đó giúp ích cho công việc hiện tại của bạn như thế nào?

Hiện tại công việc của em là research [nghiên cứu] cổ phiếu trong công ty chứng khoán nên CFA sẽ giúp em trong những tình huống nhất định về quyết định đầu tư. Còn lại thì phụ thuộc vào cảm nhận cá nhân và những kinh nghiệm và kỹ năng của bản thân.

Học CFA giúp mình hệ thống lại thông tin và cho biết cần nhìn vào những thứ gì khi đánh giá cổ phiếu một công ty. Ví dụ: tại sao cổ phiếu của doanh nghiệp này tăng giá, hoặc doanh nghiệp này tạo tiền ra như thế nào… Mình khá là tâm đắc phần nội dung về báo cáo tài chính của CFA, phần đó khá hay dù hơi dài dòng. [cười]

Theo bạn, đối tượng nào thì nên thi CFA, đối tượng nào nên thi FRM?

FRM thì dành cho các bạn thích quản trị rủi ro trong ngân hàng. Vì nội dung part 2 chủ yếu là rủi ro trong các ngân hàng, tập trung chủ yếu vào nội dung theo Basel.  Thứ nữa là hiện đang thiếu nhân lực cho mô hình hóa quản trị rủi ro như ở nước ngoài hiện đang làm. Hơn nữa, đối với làm rủi ro trong ngân hàng thì thường yêu cầu phải có kinh nghiệm, vì phải có kinh nghiệm mới có nhận thức về rủi ro thực sự như thế nào và có cách quản trị. Nên FRM thiết kế cho những ai đã từng làm 1-2 năm trong một tổ chức để hiểu tổ chức đó rồi mới chuyển sang làm về quản trị rủi ro cho tổ chức đó.

CFA thì lại dành cho những bạn thích tập trung vào đầu tư tại quỹ và các công ty chứng khoán nhiều hơn. Chứng chỉ này dành cho những bạn sẽ làm về đầu tư trong các phòng tự doanh, hoặc những bạn thích làm nghiên cứu tài chính hay nghiên cứu cổ phiếu, trái phiếu trong công ty chứng khoán, cần tìm hiểu sâu hơn. Còn những người làm môi giới, mình nghĩ, CMT sẽ phù hợp hơn, vì những bạn đó cần nắm bắt thị trường nhanh và có cảm giác với diễn biến của thị trường. CFA cũng có thể hữu ích cho môi giới, nhưng nên dành cho những bạn môi giới theo hướng đầu tư giá trị. Trong khi hiện tại ở Việt nam phí môi giới đang được trả lương theo phí giao dịch và phí margin. Nên nếu theo hướng CFA đầu tư giá trị thì nhân viên môi giới sẽ có ít phí môi giới hơn. Giả sử một khoản đầu tư 100 triệu USD thì phí ban đầu có thể lớn, nhưng nếu người đó nắm giữ 10 năm không giao dịch, thì trong 10 năm đó nhân viên môi giới sẽ chẳng thu được đồng phí nào. Nên broker có thể học CFA nhưng đó thực sự là giá trị tăng thêm. Một hướng khác cũng có thể sử dụng kiến thức của CFA đó là những bạn tư vấn theo định hướng quản lý gia sản [wealth management], ủy thác đầu tư. Mình thấy có rất nhiều người có trong tay hàng nghìn tỷ để đầu tư chứng khoán và sẵn sàng muốn ai đó quản lý đầu tư thay họ. Thực sự đó là một thị trường tiềm năng vô cùng lớn nhưng ở Việt Nam lại chưa phát triển.

Bạn vừa đi làm, vừa thi cùng lúc hai chứng chỉ. Có khi nào bạn nghĩ mình đáng lẽ nên thi sớm hơn không?

Mình thì thấy không vấn đề gì, quan trọng là mục tiêu của mỗi người. Còn mỗi lựa chọn sẽ phải đánh đổi một kiểu. Nếu đang học đại học mà đi thi thì có thể sẽ hơi quá tải và không biết mình sẽ dùng để làm gì. Nếu bạn đã có định hướng rõ ràng sau khi ra trường làm gì thì mới nên học, thi luôn từ năm 2, năm 3.

Còn những bạn muốn ra trường có kinh nghiệm thực tế và muốn học để  có thể áp dụng cho công việc thì nên bắt đầu từ năm 4 thi level 1. Sau đó sẽ có 1 nền tảng để đi làm, thì sau đó mới thi level 2 và 3. Ra trường đi làm sẽ có lợi thế là có thích làm nghề đó hay không và quyết định thi chứng chỉ gì sẽ bổ sung kiến thức cho lĩnh vực mình theo đuổi.

Thi cùng lúc như thế, bạn có lúc nào bạn thấy khó khăn không? Và đã vượt qua những trở ngại đó như thế nào?

Nói thế nào nhỉ?! [nghĩ một lúc] Về phía mình thì không nhiều lắm, cứ thế ôn rồi thi thôi, thậm chí ở cơ quan mọi người chưa bao giờ thấy mình lấy tài liệu ra ôn CFA hay FRM cả. Với mình thì thi không khó. Vì mình nghĩ là mình biết mình muốn đạt được một vấn đề nào đó như thế nào và sẽ dùng để làm gì.

Nhưng với người khác mình nghĩ là mình hiểu các rào cản khi đi thi. Thứ nhất là nhiều người chưa chuẩn bị về tiếng Anh. Tiếp theo là tư duy logic và việc đặt câu hỏi là tại sao logic vấn đề lại như thế. Họ rất ít khi đặt câu hỏi, chỉ muốn biết bài này cách giải như nào, bài kia cách giải ra sao. Như thế rất là máy móc. Và đến các level sau thì sẽ khó mà nắm được vấn đề. Tiếp nữa là các bạn hơi kém về quản lý thời gian. Chẳng hạn, về 1 level người ta thống kê rằng cần khoảng 250 tiếng học hiệu quả. Có người nghĩ 250 tiếng, mỗi ngày 10 tiếng thì chỉ cần 1 tháng là xong. Nhưng sự thật không phải như thế. Mình nghĩ một ngày tập trung học hiệu quả được 3 – 4 tiếng là tốt lắm rồi. Vậy nếu tính mỗi ngày tập trung 3-4 tiếng, chia ra thì cũng tốt kha khá ngày. Và mọi người phải làm việc rất hiệu quả liên tục trong một thời gian dài. Mà điều đó thì không phải ai cũng làm được. Do vậy, cần rèn luyện tốt về quản lý thời gian. Một số người quản lý tốt, ở phòng mình [tại công ty chứng khoán], mình thường không quản lý thời gian của họ, khi nào làm xong báo cáo thì nộp. Còn những người không quản lý thời gian tốt, thì mình thường phải đặt deadline. Để tránh sự trì hoãn và cũng là để những người đó có áp lực mà hoàn thành công việc đúng hạn.

Nếu có lời khuyên cho các bạn sinh viên, bạn sẽ nói gì?

Mình nghĩ là phải rèn tư duy logic, mà phải luyện trong cuộc sống hàng ngày. Biến việc suy nghĩ và phản biện, đặt câu hỏi thành việc làm thường xuyên, như là bản thân mình vốn thế. Thì khi tiếp cận các vấn đề trong CFA hay FRM, đều có thể dễ dàng giải quyết. Ngay cả khi bạn không có một nền tảng kiến thức kinh tế thật sự tốt bạn vẫn có thể xử lý được.

Tiếp theo là phải giỏi tiếng Anh. Phải tự học thôi, nhất là kỹ năng đọc. Các kỹ năng khác có thể không xuất sắc nhưng phải đọc và hiểu được văn bản tiếng Anh người ta viết gì. Nếu bạn học các khóa để thi CFA mà là khóa học từ nước ngoài, thì lúc đó sẽ cần cả kỹ năng nghe nữa. Còn không, thì chỉ cần đọc tốt là được.

Về thời gian, mình nghĩ từ năm nhất nên rèn luyện luôn tiếng Anh và các tư duy giải quyết vấn đề. Nhất là tiếng Anh, học càng sớm càng tốt. Các bạn sinh viên HVNH hiện vẫn yếu tiếng Anh. Các bạn nên chủ động cân nhắc năm 3 có thể bắt đầu đi thi, muộn hơn là năm 4. Các bạn cần xem những môn học ở trường đã học những môn gì, và nội dung môn nào sẽ hỗ trợ các môn thi của CFA. Năm thứ 3, khi vừa học xong các môn cơ sở ngành, có thể cân nhắc thi luôn. Thêm nữa là các bạn cũng cần năng nổ tham gia các cuộc thi ở trường như CFA Research Challenge, Bản lĩnh nhà đầu tư… để tăng cơ hội giao lưu, gặp gỡ những người thành công trong ngành nghề của mình, để biết bản thân đang ở đâu và định hướng tương lai như thế nào, hoặc chỉ đơn giản là có cơ hội thực tập nghề nghiệp. Một điều rất quan trọng nữa là, bạn phải xem mình có phù hợp thi chứng chỉ nào đó hay không, mục đích thi để làm gì. Cần phải xác định trước khi thi, thì học và thi mới có hiệu quả và sau đó mới hữu ích cho công việc trong tương lai. Chứng chỉ CFA không phải là một thứ gì đó thần thánh đến nỗi để nhà tuyển dụng nhìn thấy là tuyển luôn, quan trọng là bạn làm được gì, còn không, thì cũng chỉ là một “dấu phẩy” trong hồ sơ mà thôi.

Rất cảm ơn những chia sẻ hết sức tâm huyết của Tâm, chúc bạn sẽ tiếp tục giành được nhiều bước tiến mới nữa!

Bài phỏng vấn thực hiện bởi: Khoa Tài chính - Học viện Ngân hàng