Kỹ Thuật Nuôi Dê Sinh Sản Thành Công 100%

Vay 20 triệu đồng đủ để mua 4 con dê giống Bách Thảo, sau 3 năm cần mẫn học hỏi, tiếp thu kinh nghiệm, gia đình chị Nguyễn Thị Châu (Gia Lai) không những trả được hết nợ mà còn có thêm vốn để mở rộng quy mô, phát triển đàn dê trên 70 con, thu lãi 65 triệu đồng/năm. Rõ ràng, nghề nuôi dê sinh sản đã và đang mang lại thu nhập ổn định giúp nhiều hộ dân vươn lên thoát nghèo. Tuy nhiên để đi đến thành công, bà con cần hiểu và nắm chắc kỹ thuật nuôi dê sinh sản. Tất cả các thông tin sẽ được chúng tôi chia sẻ dưới đây.

Nội dung bài viết

• Chuồng trại
• 2. Các giống dê phổ biến
• Chọn giống dê sinh sản Dê đạt tiêu chuẩn Dê không đạt tiêu chuẩn
• Phối giống cho dê
• Thức ăn cho dê
• Chăm sóc dê cái
  • Dê cái mang thai
  • Dê đẻ
  • Dê vắt sữa
• Chăm sóc dê từ sơ sinh đến cai sữa

Chuồng trại

Nuôi dê sinh sản thường áp dụng phương pháp nuôi nhốt để thuận tiện cho việc quản lý, chăm sóc, hỗ sinh lý đẻ. Chuồng nuôi nhốt dê sinh sản cần đảm bảo thông thoáng, cao từ 0,8 – 1m.

Chuồng nuôi dê

Có thể xây chuồng bằng tre, gỗ, sàn chuồng làm bằng gỗ xếp kín, có thể lọt được phân nhưng không lọt chân dê. Trong khu vực chuồng nuôi dê, cần chuồng lớn để nhốt chung dê giống và chuồng cá thể để nhốt dê cái giai đoạn sinh đẻ.

Loại	Nhốt cá thể (con/m2)	Nhốt chung (con/m2)
Dê cái sinh sản	0,8 – 1,0	1,0 – 1,2
Dê đực giống	1,0 – 1,2	1,4 – 1,6

Thiết kế máng ăn, máng uống hợp lý, sân chơi, nơi vắt sữa cho dê cái và dê con. 

>> Xem thêm: Kỹ thuật làm chuồng nuôi dê

2. Các giống dê phổ biến

Giống dê cỏ (dê địa phương):

• Màu lông không đồng nhất, nhưng tập trung ở một số màu chính: vàng tro, vàng cánh gián, vàng nâu, đen tuyền, xám đen, khoang trắng đen, trắng xám.
• Cả dê đực và dê cái đều có sừng, râu, tai nhỏ, mình ngắn, bụng nhỏ.
• Giống dê cỏ có khả năng sinh sản tốt, có thể đẻ được số con trung bình 1,5 con/lứa. Bình quân 1,6 – 1,7 lứa đẻ/năm/1 con dê cái. – Tuy nhiên năng suất cho sữa thấp, thường chỉ đủ để nuôi con.
• Dê cỏ cho sản lượng thấp, chỉ phù hợp với mô hình chăn nuôi quảng canh.

Giống dê Bách Thảo:

• Đây là giống dê kiêm dụng có thể cung cấp cả thịt và sữa, phù hợp với mô hình nuôi dê công nghiệp, quy mô trang trại.
• Dê có màu lông khá đồng nhất. Lông màu đen hoặc sọc đen trắng, tai to cụp xuống, nhiều con không có sừng và râu.
• Dê Bách Thảo có tầm vóc cao lớn, tỷ lệ thịt xẻ đạt 45%, thịt tinh đạt 30%. Con dê cái đẻ trung bình 1,7 con dê con/lứa, có thể đạt trung bình 1,8 lứa/năm/con dê cái.

Dê Bách Thảo

Giống dê Barbari:

• Đây là giống dê chuyên sữa của Ấn Độ, giống này được nhập về Việt Nam cùng với 2 giống Jumnapari và Beetal.
• Dê có lông màu vang loang đốm trắng gần giống với hươu sao. Tầm vóc thon nhỏ, bầu vú phát triển, có thể có sừng ở cả con đực và con cái.
• Khả năng sinh sản tốt. Dê cái có thể đẻ trung bình 1,8 con dê con/lứa, mỗi năm đẻ trung bình 1,7 lứa/năm/con.

Giống dê Beetal:

• Là giống dê chuyên hướng sữa của Ấn Độ.
• Dê có màu lông đen tuyền hoặc đốm trắng, mắt đen, có tiền trắng hoặc nâu ở xung quanh, tai to dài và cụp xuống, con đực có râu ở cằm.
• Giống dê này có khả năng sinh sản thấp hơn các giống trên. Số con đẻ ra trung bình 1,3 con/lứa, mỗi năm đẻ trung bình 1,3 lứa/năm/con cái.Giống dê Jumnapari
• Là giống dê kiêm dụng nổi tiếng của Ấn độ được nhập về Việt Nam để sản xuất thịt và sữa. – Khả năng sinh sản của giống dê này tương tự như dê Beetal.

Ngoài ra còn có giống dê lai giữa Bách Thảo và dê cỏ, dê lai giữa Ấn Độ và dê cỏ. Các giống dê lai này thích nghi tốt với điều kiện thời tiết ở Việt Nam lại cho khả năng sinh sản tốt. 

Chọn giống dê sinh sản Dê đạt tiêu chuẩn Dê không đạt tiêu chuẩn

Dê đạt tiêu chuẩn

Dê không đạt tiêu chuẩn

Cách chọn dê đực giống:

• Lựa chọn những con khỏe mạnh, đầu ngắn, tai rộng, cổ to, tứ chi khỏe mạnh. Hai tinh hoàn nhìn to, phát triển đều đặn.
• Loại bỏ những con đầu dài, trụi lông tai, sườn thẳng, bụng nhỏ, vòng kiềng, yếu ớt, móng chân không gọn.- Đo chất tinh dịch, dựa trên chỉ tiêu VAC phải đạt từ 1 tỷ trở lên.
• Chọn giống đực có nguồn gốc và lý lịch rõ ràng, đời bố mẹ, ông bà đều cho năng suất cao, sinh sản tốt.
• Nên chọn giống đực phàm ăn, ăn khỏe
• Chỉ lựa chọn những con dê đực mà sau 6 tháng đạt trên 15kg.

Cách chọn dê cái làm giống:

• Chọn con có lý lịch rõ ràng, đời bố mẹ có khả năng sinh sản tốt, năng suất cao, con đều khỏe mạnh, không bị tật, thấp còi.
• Dê cái làm giống có đầu rộng, hơi dài, trán dô, ngực nở sâu và dài, lưng phẳng, bụng to vừa phải da mềm, lông mịn.
• Thân hình cân đối, tứ chi phát triển, thẳng, dáng đứng nghiêm và cứng cáp, móng chân gọn.
• Chọn con linh hoạt, ưu tú, khỏe mạnh, khả năng thích ứng tốt.
• Bầu vú nở rộng, gọn gàng với phần bụng, nhìn thấy nhiều tĩnh mạch nổi rõ. Lông ở phần bầu vú mịn, sờ tay vào sẽ thấy mềm. Hai núm vú dài, đưa về phía trước.
• Bộ phận sinh dục cân đối, nở nang.

Cách chọn dê con:

• Chọn dê con làm giống nên chọn con có khối lượng sơ sinh từ 1,8 – 2kg/con đối với con cái và 2,3kg/con đối với con đực. 
• Thời điểm cai sữa để nuôi hậu bị cần đạt khối lượng từ 6,5 – 7,5kg/con.
• Nên chọn dê cái trong lứa đẻ sinh đôi trở lên, chọn ở trong lứa đẻ thứ 2 – 8 của dê mẹ.
• Dê bố mẹ có độ tuổi từ 2 – 5 năm.

Dê con chọn làm giống nên được nuôi tách riêng biệt giữa giống cái và đực. Dê đực có thể nhốt chung để kích thích sự hung hăng, tranh giành thức ăn và cùng lớn. 

Phối giống cho dê

Thời gian động dục lần đầu và chu kỳ động dục của các giống dê là không giống nhau. Tuổi động dục lần đầu tiên của dê sinh sản trung bình từ trên 180 – 255 ngày. Chu kỳ động dục kéo dài từ 19 – 22 ngày, thời gian biểu hiện động dục từ 1 – 3 ngày.

Khi bước vào tuổi động dục, chúng sẽ có các biểu hiện sau:

• Bộ phận sinh dục sưng đỏ và nóng lên, có dịch nhờn chảy ra.
• Khi nhốt trong chuồng sẽ thấy đuôi của chúng luôn ve vẩy và có biểu hiện nhảy chồm lên lưng của con khác hoặc để con khác nhảy lên.
• Chúng kêu la , đi lại lộn xộn trong chuồng, giảm ăn.
• Nếu giai đoạn này đang tiết sữa thì sẽ giảm tiết sữa đột ngột.  

Với dê cái tơ, để dê con đạt chất lượng tốt nhất, bà con nên bỏ qua 1 -2 lần động dục đầu tiên và chỉ phối khi chúng đủ tuổi. Ví dụ, dê Bách Thảo phối giống khi 8 – 9 tháng tuổi, trọng lượng cơ thể đạt trên 22kg. Với dê cái đã sinh sản thì tiến hành phối giống sau khi đẻ từ 1,5 – 2 tháng để dê phục hồi sức khỏe.

Tuyệt đối không được cho dê đực phối giống đồng huyết hoặc cận huyết với dê cái sẽ ảnh hưởng đến chất lượng đàn con. Bà con nên lập sổ theo dõi. 

Phối giống cho dê cái:

Khi phát hiện dê động dục thì sau 18 – 36 giờ sau là có thể động dục. Thông thường, hôm nay phát hiện dê có biểu hiện động dục thì hôm sau có thể cho phối giống.

Tiến hành phối giống vào buổi sáng, lặp lại 1 lần nữa vào chiều.

Ngoài phối hình thức phối giống tự nhiên, bà con có thể sử dụng hormon hướng sinh dục hoặc tác động bằng cường độ ánh sáng để dê có hoạt động sinh dục đều đặn, chất lượng tốt nhất. 

Thức ăn cho dê

Thức ăn cho dê rất đa dạng và phong phú

Trong kỹ thuật chăn nuôi dê làm giàu, nguồn thức ăn là vô cùng quan trọng. Nhìn chung, dê có nguồn thức ăn phong phú, được chia thành các nhóm:

• Thức ăn thô xanh – khô: các loại cỏ mọc tự nhiên, cỏ voi, cây chè khổng lồ, cây keo dậu, lá sắn, lá mít, dây khoai lang, thân ngô, thân cây đậu lạc, lá má, cây so đũa, cây cỏ hòa thảo, rau muống, rau bèo, rau lấp… rơm rạ, cỏ phơi khô…
• Thức ăn là củ quả: cà rốt, bí đỏ, sắn, khoai lang…
• Thức ăn hỗn hợp: Bao gồm các loại cám gạo, cám ngô, cám mì, phụ phẩm của ngành công nghiệp chế biến như bã bia rượu, bã đậu nành, khô dầu đậu nành, đậu tương, bột cá, bột máu…
• Thức ăn bổ sung: bột xương, bột sò, đạm urê, rỉ mật đường, chế phẩm sinh học, vitamin, premix khoáng… 

Thức ăn thô xanh bà con nên băm nhỏ bằng máy băm cỏ để cho gia súc dễ ăn, ăn hết, không bỏ thừa lại phần thân cứng (đặc biệt với cỏ voi, thân ngô). Cỏ sau khi băm cũng có thể đem ủ chua làm nguồn thức ăn dự trữ để chủ động chăn nuôi, không phụ thuộc vào thời tiết.

Video sử dụng máy băm cỏ, băm rau củ 3A3Kw làm thức ăn cho dê

Thức ăn hỗn hợp đã nghiền nhỏ đem trộn với tỉ lệ thích hợp, bổ sung thêm vitamin và rỉ mật đường, chế phẩm vi sinh để ép thành cám viên làm thức ăn bổ sung hàng ngày cho dê.

Việc tận dụng và sự sản xuất thức ăn như trên sẽ giúp bà con tận dụng được nhiều nguyên liệu sẵn có trong tự nhiên, giá thành rẻ, an toàn, tiết kiệm đến trên 30% tổng chi phí chăn nuôi dê sinh sản.

Chăm sóc dê cái

Dê cái mang thai

Chu kỳ mang thai của dê trung bình là 150 ngày, tùy vào từng giống, thườn từ 147 – 157 ngày.

Cách nhận biết dê có chửa: Sau khi lên giống theo dõi đến chu kỳ động dục tiếp theo (21 ngày) nếu không thấy dê cái có biểu hiện động dục thì có thể chúng đã mang thai. Sau một thời gian, chúng sẽ tăng cân, lông mềm mượt hơn. Dê cái có thể tăng khoảng 5kg trong suốt giai đoạn chửa, không để dê quá béo. Bà con cần cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho dê, đặc biệt là 2 tháng cuối.

Nên có biện pháp quản lý và chăm sóc tốt, thường xuyên dọn dẹp chuồng nuôi để hạn chế mầm bệnh, đặc biệt là bệnh nhiễm độc huyết từ thai và bại liệt sau khi sinh. Bà con nên cho dê cái vận động và tắm nắng 1 – 2 tiếng/ngày.

Chăn nuôi dê sinh sản, với dê chửa lứa đầu tiên, hàng ngày bà con nên xoa bóp nhẹ nhàng bầu vú để kích thích bầu vú tiết sữa và tập cho chúng quen với việc vắt sữa sau này. Trước khi dê đẻ khoảng 50 ngày, bà con cạn sữa cho dê để kích thích bào thai phát triển, tránh việc sữa bị giảm vào lần đẻ tiếp theo.

Không nên nhốt chung dê cái chửa với dê đực, giai đoạn từ 7 – 10 ngày cuối sắp đẻ, bà con nên nhốt riêng từng con. Chuồng nuôi nhốt phải được vệ sinh sạch sẽ, tiêu trừ độc, mùi hôi. Với dê cái cho năng suất sữa cao, bà con nên giảm lượng thức ăn tinh để tránh bị sốt sữa.

Bà con tham khảo tháng phối giống và dự kiến dê đẻ ở bảng sau:

Tháng phối giống	Tháng đẻ	Chỉ số trừ
1	6	1
2	7	0
3	8	3
4	9	3
5	10	3
6	11	3
7	12	3
8	1	3
9	2	3
10	3	1
11	4	1
12	5	1

Bố trí người trực dê đẻ. Nếu dê cái đẻ đúng mùa lạnh thì cần chuẩn bị củi sưởi ấm, lót ổ nằm bằng rơm đã khử trùng.

Dê đẻ

Biểu hiện dê đẻ:

Dê đi đái liên tục, khó chịu, bầu vú và âm hộ sưng đỏ, bụng xa dần, bầu vú căng tròn, chân trước cào cào xuống nền, tỏ ra sợ hãi, phát ra những tiếng kêu nhỏ, sụt mông do mềm hóa các dây chằng xương chậu. Ở âm hộ thấy có dịch chảy thành dòng, nếu thấy xuất hiện bọc nước ối là dê chuẩn bị đẻ, lúc này dê mẹ bồn chồn, khó chịu, nằm xuống đứng lên liên tục.

Người trực đẻ bên ngoài cần phải quan sát kỹ, không làm ồn ào. Khi nước ối bị vỡ là dê đẻ. Tính từ thời điểm vỡ ối thì sau 30 phút, dê con được sinh.

Hộ lý đẻ:

Trường hợp thai thuận, dê con sẽ nằm theo một trong các tư thế sau:

Sau khi đẻ, tử cung tiếp tục co bóp đẩy nhau thai ra ngoài, thông thường mất khoảng 4 – 6 giờ, tối đa 12 giờ.

Nếu khó đẻ, ngôi thai ngược, mắc kẹt, dê mẹ sẽ kêu la. Lúc này cần can thiệp hỗ trợ. Người trực dê đẻ tiến hành đeo găng tay, sát trùng đưa tay vào đường sinh dục của dê để kiểm tra vị trí ngôi thai sau đó chỉnh lại thành ngôi thuận cho dê mẹ. Trường hợp dê mẹ mất sức, dùng tay kéo nhẹ ra ngoài theo nhịp dặn của dê mẹ.

Một số trường hợp đẻ khó do khung xương chậu nhỏ, dê con quá to, ngôi thai ngược, đầu dê con chúi xuống hoặc ngược sang một bên…cần người trực đẻ có kinh nghiệm để can thiệp, giúp đỡ dê mẹ. Một số trường hợp đẻ khó, dê mẹ sẽ chết.

Hộ lý sau đẻ:

Sau khi đẻ, dê mẹ sẽ tự liếm dê con, nhưng bà con cần dùng vải mềm, khăn sạch để lau miệng, mũi, tai, thân, 4 chân dê con. Vuốt sạch phần máu còn sót lại ở cuống rốn sau đó dùng chỉ buộc chặt lại, cách rốn 3 – 4cm. Dùng dao hoặc kéo đã khử trùng bằng cồn Iod 5% hoặc oxy già để cắt rốn cho dê con. Bọc lớp móng non ở dưới bàn chân để không làm tổn thương móng.

Pha nước ấm với 0,5% muối loãng hoặc 5 – 10% đường cho dê mẹ uống lấy lại sức.Rửa sạch âm hộ và bầu vú của dê mẹ, vệ sinh sạch sẽ nơi đẻ. Nếu thấy nầm vú của dê mẹ bị cương sưng thì chườm nước nóng và vắt bớt sữa. Trong quá trình chăm sóc, không nên cho dê mẹ ăn quá nhiều thức ăn tinh và củ quả để tránh chướng bụng. 

Dê vắt sữa

Vắt sữa dê

Chu kỳ vắt sữa tính từ thời điểm dê đẻ đến khi dê cạn sữa. Năng suất sữa phụ thuộc vào từng giống, trung bình từ 300 – 3000ml/ngày.

Thời điểm này cần cung cấp đủ nước (3 – 5 lít/ngày/con), bổ sung thức ăn thô xanh non, ngon như lá mít, keo dậu, cám viên, premix khoáng…

Từ 10 ngày khi đẻ, bà con đã bắt đầu có thể vắt sữa. Nếu dê đẻ 2 – 3 con thì không vắt sữa. 

Từ 10 ngày đầu đến 2 tháng, vắt 2 lần/ngày. Sau 2 tháng, vắt 1 lần/ngày. 

Thời gian đầu mới vắt sữa cần đảm bảo dê mẹ vẫn có sữa cho con bú. 

Trước 45 ngày khi dê cái đẻ lứa tiếp theo, bắt buộc phải làm cạn sữa để dê mẹ tập trung nuôi thai, để mô tuyến sữa và cơ thể dê mẹ phục hồi, giúp dê sản xuất sữa cho lứa tiếp theo.

Bà con có thể làm cạn sữa bằng cách:

• Giảm số lần vắt.
• Giảm thức ăn tinh, cho ăn thức ăn thô xanh có chất lượng trung bình.
• Giảm nước uống.- Khi sữa giảm dưới 0,4kg/lần có thể dừng vắt sữa.

Sau khi làm cạn sữa cần sát trùng núm vú cho dê mẹ. 

Chăm sóc dê từ sơ sinh đến cai sữa

Giai đoạn bú sữa đầu

Giai đoạn sơ sinh, điều kiện sống của dê con hoàn toàn thay đổi, chúng cần từ 7 – 10 ngày để thích nghi với môi trường bên ngoài. Khả năng tự vệ thấp, cơ quan tiêu hóa còn rất yếu.

Dê con sau khi đẻ từ 20 – 30 phút cần được bú sữa mẹ ngay. Chúng sẽ chết sau 4 giờ nếu không được bú sữa mẹ. Từ 3 – 4 ngày đầu, cho dê con bú 3 – 4 lần. lượng sữa mẹ sẽ thỏa mãn 10 – 15% khối lượng cơ thể dê con.

Nếu trường hợp dê mẹ đẻ xong bị chết, bà con sử dụng biện pháp thay thế bằng cách pha sữa cho dê con theo công thức:

• 0,25 đến 0,5 lít sữa bò hoặc có thể thay bằng sữa bột.
• 1 muỗng cà phê dầu cá.
• 1 trứng gà.
• 1/2 muỗng cà phê đường.

Từ ngày thứ 5 trở đi, bắt đầu tập cho dê con ăn cỏ non, lá non, bột đậu tương hoặc ngô rang.

Giai đoạn 10 – 45 ngày

Dê con bú mẹ

Giai đoạn này, dê mẹ bắt đầu được khai thác sữa. Sau khi vắt, cho dê con vào bú. Chia mà 2 – 3 lần/ngày, cần đảm bảo đủ 450 – 600ml/con/ngày.

Giai đoạn này tiếp tục cho ăn thức ăn tinh, cỏ non. Bà con có thể tập cho dê bú bình, uống sữa trong xô chậu.

Nếu áp dụng biện pháp chăn thả, bán chăn thả, dê con dưới 3 tuần tuổi không nên chăn thả.

Giai đoạn 46 – 90 ngày

Cách nuôi dê con giai đoạn này là giảm lượng sữa mẹ từ 600 xuống 400ml/con/ngày, chỉ cho uống 2 lần/ngày. Các cơ quan tiêu hóa của dê con đã dần dần hoàn thiện, bà con cho dê ăn thức ăn thô xanh, thức ăn tinh. Lượng thức ăn tăng dần hàng ngày để dê con không cần đến sữa.

Yêu cầu sinh trưởng đối với dê tùy thuộc vào từng giống. Giai đoạn 1 – 6 tháng tuổi, dê con tăng trên 160g là tốt còn dưới 140g là kém. Những con còi cọc, cần bổ sung thêm vitamin, premix khoáng.

Trong kỹ thuật nuôi dê sinh sản, giai đoạn dê con theo mẹ này, chúng thường hay mắc một số bệnh về đường hô hấp, bệnh viêm loét miệng truyền nhiễm. Do đó, chuồng nuôi, sân vườn, các khu vực xung quanh phải dọn dẹp sạch sẽ.

Nếu trong đàn có dê con bị bệnh, cần cách ly và chữa trị, tiêm phòng đầy đủ.  Dê con được 3 tháng tuổi cần tiến hành cài sữa để nuôi hướng thịt hoặc hướng sữa, đồng thời để dê mẹ đẻ lứa tiếp theo.

>> Xem thêm: Một số bệnh thường gặp ở dê 

Nuôi dê cung cấp được cả thịt, sữa và giống. Nghề nuôi dê là một nghề rất tiềm năng lại phù hợp với điều kiện môi trường ở nước ta. Chúc bà con thành công với kỹ thuật nuôi dê sinh sản mà may3a.com đã cung cấp trên đây. 

Thông tin dịch vụ tư vấn khách hàng:

Công ty CPĐT Tuấn Tú

VPGD Miền Bắc: Số 2, ngõ 2, đường Liên Mạc, phường Liên Mạc, quận Bắc Từ Liêm, TP. Hà Nội.

Hotline: 02422050505 – 0834050505 – 0914567869

Email: may3a.info@gmail.com

Chi nhánh Miền Nam: 129/17D Đường Lê Đình Cẩn, Khu phố 6, Phường Tân Tạo, Quận Bình Tân, TP. HCM

Hotline: 0945796556 – 0984930099

Email: maychannuoivn@gmail.com

Website: https://may3a.com/

Fanpage: https://www.facebook.com/maynhanong/

Cảm ơn quý khách đã đồng hành cùng chúng tôi!