Kỹ Thuật Trồng Cây Nho

Kỹ thuật trồng cây Nho

CÂY NHO (Vitis vinifera)

GS. VÅ© Công Hậu

I. QUAN TRỌNG KINH TẾ

Nho không phải là trái quan trọng của các nÆ°á»›c Đông và Nam Á, càng không quan trọng ở các nÆ°á»›c nhiệt Ä‘á»›i. Theo tài liệu của FAO (1989) trung bình các năm 86 - 88 trong khi sản xuất nho trên thế giá»›i đạt 65 triệu tấn/năm thì Trung Quốc 0,699 triệu, Ấn Độ 0,271 triệu. Thái Lan trồng nho trÆ°á»›c ta và năm 1972 - 1974 Ä‘ã cá»­ chuyên viên sang giúp ta trồng nho, chỉ sản xuất 16.000 tấn; sản lượng của Việt Nam thì không Ä‘áng kể.

Trong sản lượng thế giá»›i 65 triệu tấn 2/3 là nho để chế rượu vang; nho ăn tÆ°Æ¡i chỉ còn khoảng 20 triệu tấn, đủ để chiếm vị trí thứ ba sau cam và chuối. Nho nhiệt Ä‘á»›i chỉ trồng để ăn tÆ°Æ¡i vì trồng để nấu rượu không có mùi thÆ¡m, rượu không ngon. Ngay ở má»™t nÆ°á»›c ôn Ä‘á»›i nhÆ° Pháp, nho trồng ở Địa Trung Hải coi nhÆ° chất lượng kém hÆ¡n hẳn nho trồng ở các tỉnh phía Bắc nhÆ° Champague và Bourgogue.

Giá trị thá»±c phẩm trái nho cÅ©ng vào loại trung bình - 100 g phần ăn được chứa 0,5 g protein - 9 mg canxi; 0,6 mg sắt; 50 Ä‘Æ¡n vịquốc tế vitamin A; 0,10 mg vitaminB1; 4 mg vitamin C; tức là trung bình về protein, tÆ°Æ¡ng đối khá về vitamin B1 còn kém về canxi - vitamin C.

Mặc dù vậy nếu lấy giá cả trên thị trường làm cÆ¡ sở để Ä‘ánh giá sở thích của người tiêu dùng 7 - 8 nghìn má»™t ký thì nho vẫn là má»™t trái cây đắt giá và Æ°u Ä‘iểm của trái nho vẫn là mã đẹp, có quanh năm và má»™t phần nữa, có thể là vì thế giá»›i phÆ°Æ¡ng Tây Ä‘ánh giá cao.

Dù sao, nho cÅ©ng là trái sản xuất để tiêu thụ chủ yếu trong nÆ°á»›c. VÅ© Xuân Long ở Trung tâm Nha Hố Æ°á»›c lượng năng suất cả năm 1993 của Ninh Thuận cÅ©ng gần là của cả nÆ°á»›c vào khoảng 23.000 - 24.000 tấn nho không là bao so vá»›i 1.425.000 tấn chuối, 122.000 tấn cam, 413.000 tấn dứa (1987).

II. NGUá»’N GỐC - ĐẶC TÍNH

Nho gốc ở các miền ôn Ä‘á»›i khô Âu Á (Acmêni - Iran). CÅ©ng có các giống nho khác gốc ở châu Mỹ nhÆ°ng chÆ°a trồng vá»›i quy mô sản xuất ở Việt Nam. Theo B.Aubert nho là má»™t trong những cây lâu năm có tính thích ứng cao nhất. Các chuyên gia Philippines năm 1975 Ä‘ã viết “Nghề trồng nho không còn là má»™t Ä‘á»™c quyền của các nÆ°á»›c ôn Ä‘á»›i nữa”.

Ở Việt Nam, ở Ä‘âu cÅ©ng thấy cây nho. Đã từ rất lâu người dân Hà Ná»™i Ä‘ã trồng dàn nho quanh nhà để làm cảnh và lấy bóng râm. Trái nhỏ, chùm bé, vị chua, giá trị thá»±c phẩm thấp. Chỉ ở miền Nam má»›i có nho trồng để kinh doanh, chất lượng tuy chÆ°a phải là lý tưởng so vá»›i nho ngon ở Bồ Đào Nha, California nhÆ°ng không thua các trái cây khác.

Nho trồng nhiều ở vùng Phan Rang vì ở Ä‘ây có những Ä‘iều kiện thuận tiện nhất.

Muốn trồng nho, trÆ°á»›c hết phải tìm hiểu kỹ về Ä‘iều kiện thời tiết khí hậu. Không phải quan tâm đến Ä‘á»™ nhiệt ở miền Nam vì những nÆ¡i rét nhất nhÆ° Đà Lạt, vẫn còn là nóng đối vá»›i nho, vả lại nho Ä‘ã thích nghi tốt vá»›i Ä‘á»™ nhiệt cao, thậm chí nắng to cÅ©ng không làm nám trái nhÆ° vá»›i dứa, cam nhờ có giàn che.

CÆ¡ bản nhất là phải có khí hậu khô nhiều nắng, Ä‘á»™ ẩm không khí thường xuyên thấp. Vùng Phan Rang có lượng mÆ°a thấp nhất nÆ°á»›c 750 - 850 mm/năm và không khí tÆ°Æ¡ng đối khô. Tuy nhiên, lượng mÆ°a quá cao tập trung vào những tháng cuối năm (tháng 9, 10, 11...) kết hợp vá»›i Ä‘á»™ nhiệt cao làm cho bệnh phát triển mạnh và phải phun thuốc nhiều lần vào thời kỳ này.

Ở nhiều nÆ¡i khác ở miền Nam, vẫn có thể trồng nho kinh doanh vá»›i Ä‘iều kiện là phải có mùa khô 4, 5 tháng nắng, và đất không bị úng nÆ°á»›c mùa mÆ°a do rá»… nho là nÆ¡i xúc tích dá»± trữ của cây, rất mẫn cảm vá»›i tình trạng thiếu oxy. CÅ©ng phải tính toán nên thu hoạch 1 vụ hay 2 vụ vì những nÆ¡i mÆ°a nhiều chi phí về phun thuốc cá»™ng vá»›i khả năng ô nhiá»…m môi trường làm giảm hiệu quả kinh tế của việc trồng nho.

Gió to không những có thể làm dập nát lá, chùm nho, còn có thể làm đổ giàn, vậy nên trồng nho ở những nÆ¡i hứng nắng, nhÆ°ng được che chắn kỹ. Những vùng hay có gió bão không thuận tiện.

Đất phù sa ven sông Dinh (Phan Rang), sâu, giàu chất dinh dưỡng, luôn thoát nÆ°á»›c, là đất nho rất tốt. Tuy nhiên theo Ä‘iều tra của Trung tâm Nha Hố đất thịt, đất cát, đất lẫn sỏi Ä‘á ở các triền đồi, đều có thể trồng nho nếu đầu tÆ° phân hữu cÆ¡ và phân khoáng vá»›i lượng cao, cÅ©ng phải có Ä‘iều kiện tÆ°á»›i nÆ°á»›c về mùa khô và bao giờ cÅ©ng phải thoát nÆ°á»›c.

Độ pH thích hợp cho nho là pH = 6,5 - 7,0 nếu pH dÆ°á»›i 5 phải bón thêm vôi. Vùng Phan Rang mÆ°a ít pH hay gặp là 6 - 7 có khi vượt 7 ở các đất phèn và trường hợp này phải rá»­a phèn. Đất phải nhiều mùn, vì thế phải bón nhiều phân hữu cÆ¡. Vẫn theo Ä‘iều tra của Nha Hố ở 30 Ä‘iểm trồng nho vùng Ninh Thuận tá»· lệ mùn trong đất thường là 2% trong 100 g đất hàm lượng lân dá»… tiêu là 77,76 mg và 44,47 mg kali trao đổi là những chỉ tiêu cao.

Tóm lại, nho Æ°a khí hậu khô và nhiều nắng. Có những Ä‘iều kiện này thì những Ä‘iều kiện khác, ví dụ về đất, về ánh sáng v.v... cÅ©ng thuận tiện theo, sợ nhất là mÆ°a vì mÆ°a làm rụng hoa, rụng trái, và nhất là tạo Ä‘iều kiện cho nhiều bệnh nguy hiểm phát triển.

III. GIỐNG VÀ NHÂN GIỐNG

Tất cả các giống nho trồng trong sản xuất hiện nay đều từ nÆ°á»›c ngoài nhập vào từ thời Pháp thuá»™c và nhất là trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ. NÆ¡i tập trung trồng nhiều giống nhất là Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp Nha Hố nay là Viện Nghiên cứu Bông và từ Ä‘ó các giống nho Ä‘ã phổ biến vào trong sản xuất ở tỉnh Ninh Thuận và các tỉnh khác.

Qua nhiều năm Ä‘ào thải hiện chỉ còn lại trong sản xuất 4 giống trong Ä‘ó giống Muscat blanc gần nhÆ° không được trồng nữa, mặc dù thÆ¡m ngọt nhÆ°ng có má»™t nhược Ä‘iểm rất quan trọng là vỏ mỏng trái dá»… vỡ, không chịu vận chuyển.

Sá»± kiện giống Cardinal chiếm tá»›i 99% diện tích trồng nho cả vùng Ninh Thuận (Æ°á»›c trên má»™t nghìn ha) là không bình thường, xảy ra có thể vì những nguyên nhân sau Ä‘ây :

1. Cardinal (nho đỏ) không chỉ là giống quan trọng của Việt Nam mà cả của các nÆ°á»›c quanh vùng nhÆ° Philippines, Thái Lan v.v... và có nhiều Æ°u Ä‘iểm quan trọng : mã đẹp, dá»… vận chuyển, sinh trưởng nhanh, chất lượng khá.

2. Cardinal có má»™t Æ°u Ä‘iểm nữa hÆ¡n các giống khác Ä‘ã được nhập vào Việt Nam, từ cắt cành đến chín chỉ khoảng 90 ngày, vá»›i 1 tháng ngủ nghỉ trÆ°á»›c khi lại cắt để cho ra trái vụ sau, tổng cá»™ng 4 tháng cho 1 vụ, má»™t năm có thể thu ba vụ, tiêu chuẩn kinh tế quan trọng của người trồng nho hiện nay.

3. Gần 30 năm nay ta không nhập giống má»›i; trong khi tập Ä‘oàn ở Thái Lan, ở Ấn Độ có hàng trăm giống và số lượng giống má»›i má»—i năm má»™t nhiều thêm, cả người sản xuất lẫn người tiêu thụ không thể tá»± do lá»±a chọn và Ä‘ành phải chấp nhận giống nào trÆ°á»›c mắt thỏa mãn được những yêu cầu cấp bách.

Nhập thêm giống mở rá»™ng thêm thị trường, chắc chắn thành phần giống sẽ thay đổi.

Còn má»™t yêu cầu khách quan để nhập thêm giống nữa : Giống Cardinal chống bệnh kém.

Xem bảng 2 thì thấy giống Cardinal bị nhiá»…m nặng hai bệnh nguy hại nhất là mốc sÆ°Æ¡ng và phấn trắng.

Tập quán hiện nay là ăn 3 vụ, vụ thu Ä‘ông cắt vào tháng 9, 10 thu hoạch vào tháng 12, 1 Ä‘úng vào vụ mÆ°a, bệnh phá hại mạnh nhất, nên phải phun nhiều lần (có lẽ nhiều nhất thế giá»›i vì có vườn phun ngày má»™t lần) trung bình má»™t vụ khoảng 3 tháng phun tá»›i 30 - 50 lần, không chỉ tốn kém mà còn gây ô nhiá»…m môi trường Ä‘á»™c hại cho người.

Giải pháp tốt nhất có lẽ là phải thay trồng giống kháng bệnh nhÆ°ng lại phải có sản lượng, chất lượng, dá»… vận chuyển v.v... và hiện nay ta chÆ°a có. Má»›i Ä‘ây má»™t Ä‘oàn Pháp kinh doanh về nho cÅ©ng có nhận xét : Giống nho ở Ninh Thuận thoái hóa và lạc hậu quá rồi.

Nhân giống nho khá Ä‘Æ¡n giản. Ở châu Âu, ở vùng Địa Trung Hải nho bị má»™t loại sâu hại, rệp rá»… nho Phylloxera phá rất nặng, nên tất cả các giống nho quen thuá»™c thuá»™c loài Vitis vinifera phải ghép lên gốc nho Mỹ (Vitis labrusca) có sức chống chịu tốt. Ở nhiệt Ä‘á»›i không có loại sâu hại này nên có thể cắm hom, và nho cắm hom (cành) dá»… sống.

Cắm cành: Chọn hom (cành)ở những gốc nho trẻ, khỏe, không hay ít bệnh. Lấy hom nho ở chân cành to bằng bút chì hoặc hÆ¡n. Hom cắt cành dài khoảng 20 cm, có 3, 4 mắt. Đánh dấu đầu dÆ°á»›i và đầu trên hom để cho khỏi lẫn, ví dụ bằng các vết cắt khác nhau. Buá»™c hom thành từng bó nhỏ, chiều dài gần bằng nhau, có chân hom phải cùng về má»™t phía. Dùng giấy ni lông buá»™c mùn cÆ°a ẩm cho bọc quanh chân hom rồi đặt vào má»™t chá»— mát, có bóng râm nhẹ má»™t hay hai tuần lá»… khi mô sẹo sẽ hình thành, mắt bắt đầu nở thì Ä‘em cắm vào bịch. Đất bịch gồm 1 phần cát, má»™t phần phân mùn và 1 phần đất mặt tÆ°á»›i giữ ẩm, phun thuốc trừ sâu bệnh nếu cần. Khoảng sau má»™t tháng có thể trồng vào vị trí cố định.

Chiết : Chỉ cần trồng bằng cành chiết khi có má»™t số cây trong vườn bị chết, đợi cắm cành thì quá lâu, không theo kịp những cây Ä‘ã trồng từ trÆ°á»›c. Chọn cành khá to đường kính khoảng 12 mm, bóc Ä‘i má»™t khoanh vỏ dài 2 - 3 cm, cạo cho hết tầng sinh gá»— rồi bó lại nhÆ° thường lệ. Nho ra rá»… nhanh, chỉ cần má»™t tháng là có thể cắt, Ä‘em giâm vào bầu hoặc trồng thẳng.

Ghép : Ghép mắt hoặc hình khiên hoặc hình cá»­a sổ đều dá»…. Ghép cành trên gốc ghép Ä‘ã chẻ Ä‘ôi dọc theo tâm gốc cÅ©ng dá»… sống. Tuy nhiên, hiện nay ở Việt Nam chÆ°a có yêu cầu ghép, vả lại cÅ©ng chÆ°a ai biết trong Ä‘iều kiện nhiệt Ä‘á»›i Việt Nam, giống nho nào dùng làm gốc ghép thì tốt.

IV. TRá»’NG VÀ CHÄ‚M SÓC

Trồng: Nho trồng ở Ninh Thuận trên đất tốt, thâm canh cao và diện tích má»™t vườn nho thường hẹp. Điều tra của Trung tâm Nha Hố trên 34 Ä‘iểm diện tích trung bình má»™t vườn có 735 m2, chÆ°a được má»™t sào nên chọn đất, làm đất rất kỹ, cầy bừa tạo tầng đất mặt sâu, tạo Ä‘iều kiện tÆ°á»›i tiêu thuận lợi. Mật Ä‘á»™ Æ°a dùng nhất là 2,5 m x 2 m má»™t cây (2000 cây/ha). Hố Ä‘ào sâu, bỏ nhiều phân hữu cÆ¡ Ä‘ã mục.

Mật Ä‘á»™ trên Ä‘ây hÆ¡i dày so vá»›i ở Philippines và Thái Lan (mật Ä‘á»™ 1000 - 1500 cây/ha).

Đặc Ä‘iểm của nghề trồng nho là phải cho cây leo giàn. Ở các nÆ°á»›c nhiệt Ä‘á»›i khác người ta dùng cọc hình chữ T bằng sắt hoặc bằng bê tông, tay dọc chữ T cắm sâu xuống đất, tay ngang buá»™c năm dây thép cách nhau đều. Tay ngang rá»™ng từ 1,2 m đến 1,5 m. Chiều cao từ tay ngang tá»›i mặt đất từ 1,2 m đến 2 m tùy vùng. Cao thì thoáng nhÆ°ng dá»… đổ do sức nặng của cả hàng cây, đặc biệt khi mang trái. Hai cá»™t hai đầu phải Ä‘óng cọc gia cố.

Ở Ninh Thuận chỉ riêng ở Nha Hố có dùng cọc chữ T, nhÆ°ng nay cÅ©ng chuyển sang làm giàn, nhÆ° ở trong dân. Giàn nho thông thường gồm hai hay nhiều hàng cọc. Trên đầu cọc, cao Ä‘á»™ 1,8 m - 2,0 m, giăng má»™t giàn dây thép ngang dọc cho nho leo. Giàn to thì phải gia cố những hàng cọc phía rìa bằng những thanh gá»—, thanh sắt, sào tre v.v... đủ vững để không sụp đổ, dÆ°á»›i sức nặng của cành lá và trái nho.

Cho nho leo và cắt tỉa: Cho leo giàn không có gì khó. Dùng má»™t cái sào, hoặc cọc gá»— lá»›n bằng ngón tay cái, cắm gần gốc nho, cắm dá»±ng đứng. Chọn trong các ngọn nho ngọn khỏe nhất buá»™c cho leo lên giàn. Bao nhiều ngọn phụ, hoặc cành sinh ra sau này cắt hết, sát đến tận nách lá để có má»™t thân duy nhất to khỏe. Khi ngọn chính Ä‘ã lên tá»›i giàn, ngắt búp sinh trưởng để cho các cành cấp 1 phát triển. Cành cây 1, tiếng Anh tiếng Pháp đều gọi là cordon, tiếng Việt Nam gọi là tay. Má»™t gốc nho chỉ để lại má»™t số tay nhất định, phổ biến là 2, 3 cÅ©ng có khi là 1...4 tùy theo giống nho, trình Ä‘á»™ thâm canh, mật Ä‘á»™ trồng. Lấy thí dụ, để lại hai tay trong trường hợp dùng cọc chữ T để minh họa cho phÆ°Æ¡ng pháp cắt tỉa nho.

Ngọn của thân chính sau khi vÆ°Æ¡n tá»›i giàn thì ngắt Ä‘i. Trong các cành mọc từ thân ra chọn lấy hai cành khỏe nhất, buá»™c vào dây thép cho phát triển theo hai hÆ°á»›ng

ngược nhau nhÆ° trong hình vẽ. Hai cành cấp 1 này sẽ trở thành 2 tay, buá»™c chặt vào dây thép bằng má»™t loại dây có thể tá»± hủy được (Ä‘ay, bẹ chuối, vỏ cây leo, dây ni lông v.v...). Không dùng dây thép vì sẽ thắt lấy tay, cản trở lÆ°u thông của nhá»±a. Khi tay Ä‘ã mọc dài 1 - 1,2 m lại bấm ngọn để lại trên má»—i tay má»™t số cành cấp 2 gọi là cành quả. Cành quả cÅ©ng buá»™c vào dây thép, tránh gió lay, làm rách lá rụng mắt và không cho Ä‘è lên nhau.

Người ta thường trồng vào cuối mùa mÆ°a tháng 12 - 1. Má»™t năm sau tay và cành quả Ä‘ã hóa gá»—, màu nâu, mắt Ä‘ã nổi rõ, đại bá»™ phận lá Ä‘ã chín thì người ta cắt để cho ra trái. Cắt hết cành lá Ä‘ã có, chỉ để lại các bá»™ phận sau Ä‘ây :

1.Cành quả để hình thành trái và gá»— má»›i.

2.Mầm dá»± trữ ở chân cành quả để thay thế các cành này vụ sau.

3.Nếu gốc nho Ä‘ã già, để lại má»™t số cành gần thân để thay cho những tay Ä‘ã quá già.

Bao nhiêu lá cắt Ä‘i hết. Cành nào quá yếu, mọc chồng cÅ©ng cắt.

Những vụ sau, phÆ°Æ¡ng pháp cắt ra quả, cÅ©ng giống nhÆ° vậy.

Từ khi cắt đến khi trái chín, giống sá»›m nhÆ° Cardinal cần Ä‘á»™ 90 ngày. Giống muá»™n nhÆ° Ribier cần 120 ngày. Sau khi thu hoạch trái xong, phải để má»™t thời gian 30

- 40 ngày cho cây nho nghỉ, xúc tích dá»± trữ. Hết thời kỳ ngủ nghỉ 30 - 40 ngày này ngọn và cành nách xanh lại, rá»… cái ngả màu hồng, rá»… con bắt đầu phát triển dài 1 - 2 cm, lúc này lại có thể cắt ra trái, hoàn thành chu kỳ 1 vụ nho. NhÆ° vậy má»™t vụ nho tối thiểu phải 4 tháng, và má»™t năm nhiều lắm cÅ©ng chỉ có thể thu hoạch 12 : 4 = 3 vụ, chỉ có giống Cardinal thỏa mãn được Ä‘iều kiện này. Hiện nay ở Ninh Thuận người ta cho rằng chỉ làm 3 vụ/năm má»›i kinh tế, Ä‘ó là má»™t trong những lý do giống Cardinal chiếm gần 100% diện tích.

Có 3 vụ cắt ra trái hiện nay là Đông xuân cắt tháng 12 - 1, Xuân hè cắt tháng 4 - 5 và Thu Ä‘ông cắt tháng 9 - 10, vụ cuối cùng này cho năng suất thấp nhất vì tháng 9 - 10 - 11 - 12 là những tháng mÆ°a nhiều nhất ở Ninh Thuận.

Trình bày trên Ä‘ây chỉ là sÆ¡ lược, phải có kinh nghiệm má»›i chọn Ä‘úng lúc nào phải cắt, mầm nào lẩy Ä‘i, mầm nào để lại. Các chuyên viên về nho đều cho rằng kỹ thuật cắt là má»™t biện pháp quan trọng vì cây nho không ra quả ở những gá»— già và bình thường phải có mùa Ä‘ông lạnh để cây có thời gian ngủ nghỉ, xúc tích dá»± trữ trong rá»…, trong thân và bình thường nho chỉ có 1 vụ ra trái. Ở nhiệt Ä‘á»›i không có rét, thời gian ngủ nghỉ sau khi thu hoạch rất ngắn. Tuốt lá cắt cành gần nhÆ° là má»™t biện pháp “cưỡng bức” bắt buá»™c cây nho phải ra trái hai, ba vụ. Cái giá phải trả là không có chất dá»± trữ xúc tích trong bá»™ rá»…, cây nho chóng kiệt, phải bón phân nhiều hÆ¡n và đời sống bụi nho ngắn Ä‘i chỉ còn 5 - 7 năm so vá»›i hàng năm, bảy chục năm ở các nÆ°á»›c ôn Ä‘á»›i.

Xá»›i xáo: DÆ°á»›i tán giàn nho thường ít cỏ, mặt đất không phÆ¡i ra nắng, ít bị mất nÆ°á»›c, Ä‘óng váng. Tuy nhiên Ä‘iều tra ở Nha Hố cho thấy 70% các người trồng nho xá»›i đất má»—i vụ má»™t lần để phá bỏ má»™t phần bá»™ rá»… cÅ©, tái tạo bá»™ rá»… má»›i kết hợp bón phân, trá»™n đều vào đất.

TÆ°á»›i: Là má»™t kỹ thuật quan trọng cùng vá»›i phân bón quyết định năng suất. TÆ°á»›i chỉ cần thiết vào vụ nắng và về mùa mÆ°a có khi cÅ©ng phải tÆ°á»›i. Đất thịt tÆ°á»›i nhiều nÆ°á»›c hÆ¡n nhÆ°ng số lần tÆ°á»›i ít thường cách 10 - 15 ngày tÆ°á»›i má»™t lần, nhÆ°ng thời kỳ ra hoa quả, sau 7 - 10 ngày Ä‘ã lại cần tÆ°á»›i. Đất cát tÆ°á»›i má»™t lượng nÆ°á»›c ít hÆ¡n nhÆ°ng số lần tÆ°á»›i phải nhiều hÆ¡n, thường 5 - 7 ngày phải tÆ°á»›i má»™t lần; khi lá nhiều, ra hoa quả - má»—i lần tÆ°á»›i chỉ cách nhau 3 đến 5 ngày.

Bón phân: Là má»™t biện pháp kỹ thuật quan trọng bậc nhất, lại khó nắm vững vì phải dá»±a vào phân tích ở phòng thí nghiệm má»›i thật chính xác.

Nghiên cứu về bón phân cho nho từ trÆ°á»›c đến nay chỉ làm sÆ¡ sài và những chỉ dẫn dÆ°á»›i Ä‘ây dá»±a vào kết quả Ä‘iều tra của Nha Hố ở trên 30 vườn nho chọn theo tính chất Ä‘iển hình.

Lượng phân trên Ä‘ây chỉ tính cho má»™t vụ - năm làm 3 vụ vậy 1 ha má»™t năm bón tá»›i : 75,9 T phân chuồng; 8.085 kg đạm SA; 5.085 kg supe lân; 2.160 kg KCl

Má»™t ha trung bình có 2.000 cây vậy má»—i cây 1 vụ bón 12,65 kg phân chuồng 1.350 gam đạm SA, 850 gam supe lân, 360 gam KCl, tính cả năm má»—i gốc nho bón tá»›i 37,95 kg phân chuồng, 4.050 gam đạm SA, 2.550 gam supe lân và 1.080 gam KCl.

Lượng phân bón lá»›n trên Ä‘ây làm cho các chuyên gia về nho của các nÆ°á»›c ôn Ä‘á»›i rất ngạc nhiên nhÆ°ng có thể giải thích bởi những nguyên nhân sau Ä‘ây :

1. Nho vốn là cây “Ä‘òi ăn” nhiều, lại làm những ba vụ má»™t năm, má»™t kiểu trồng cưỡng (forçage) và tất nhiên phải “tọng” thức ăn cho nó.

2. Ở các vùng ôn Ä‘á»›i người ta cắt tỉa về mùa Ä‘ông khi lá tá»± rụng, các cành Ä‘ã già “tá»± chết”, ở các vùng nhiệt Ä‘á»›i nhÆ° ở Ninh Thuận, khi cắt tỉa phải bứt lá, cắt cành Ä‘ã già nhÆ°ng chÆ°a chết. Do Ä‘ó khi thu hoạch 3 vụ 1 năm, ngoài các chất dinh dưỡng trong trái thu hoạch người ta còn lấy Ä‘i trong các cành lá cắt bỏ má»™t số lượng lá»›n các chất dinh dưỡng.

3. Ở các vùng ôn Ä‘á»›i sau má»—i mùa thu hoạch các chất dinh dưỡng dồn vào bá»™ rá»…, vào gốc rất lá»›n nhÆ° má»™t cái kho dá»± trữ. Ở nhiệt Ä‘á»›i không có cái kho dá»± trữ này. Cành lá, hoa trái má»›i phát triển được chỉ nhờ vào phân bón thêm - do Ä‘ó phải bón rất nhiều.

Về tá»· lệ các loại phân N:P:K, nếu tính trong 1 tấn phân chuồng hoai tốt có 5 kg N, 3 kg P2O5, 6 kg K2O thì tổng cá»™ng, má»™t vụ, má»™t ha nho Ä‘ã bón 666 kg N, 415 kg P2O5, 440 kg K2O, tá»· lệ N:P:K Ä‘ã bón là 1,6 : 1 : 1,1.

Nếu Ä‘em tá»· lệ N:P:K so vá»›i ở các nÆ°á»›c khác ví dụ Philippines theo kế hoạch bón phân ở Cebu City (1974) là 1,3 : 1 : 1,2 thì không có sá»± khác nhau lá»›n, N vẫn bón nhiều nhất rồi đến K rồi đến P.

Về thời gian bón ở Ninh Thuận, đạm bón 1/2 trÆ°á»›c khi cắt 1/2 còn lại bón vào thời kỳ ra lá, nở hoa, trái lá»›n và chín là hợp lý; tuy nhiên, bón tá»›i 20% vào thời kì trái lá»›n và chín có lẽ hÆ¡i muá»™n.

- Lân : bón 2/3 vào trÆ°á»›c khi cắt cành là hợp lý, nhÆ°ng còn tá»›i gần 25% bón vào kỳ trái lá»›n và chín có lẽ cÅ©ng hÆ¡i muá»™n.

- Kali bón 45% trÆ°á»›c khi cắt, 44% khi trái lá»›n và chín cÅ©ng tÆ°Æ¡ng đối hợp lý nhÆ°ng vẫn bón hÆ¡i muá»™n.

Nói chung phÆ°Æ¡ng pháp bón của người trồng nho ở Ninh Thuận hiện nay tÆ°Æ¡ng đối hợp lý và cÅ©ng Ä‘ã dá»±a vào kinh nghiệm vài chục năm chăm bón cho nho. ChÆ°a có thí nghiệm tá»· má»·, nên chÆ°a thể có khuyến cáo chính xác nhÆ°ng có lẽ có thể cải tiến theo hai hÆ°á»›ng chính : bón sá»›m hÆ¡n má»™t chút đặc biệt vá»›i lân và kali và tăng tá»· lệ kali lên chút ít, không nên chỉ dá»±a vào đất Ä‘ai màu mỡ ở ven sông Dinh.

Sâu bệnh

Nho là cây của các khí hậu ôn Ä‘á»›i, khô. Đưa vào Việt Nam, tuy Ä‘ã chọn vùng Phan Rang ít mÆ°a nhất nhÆ°ng lượng mÆ°a còn tá»›i 750 - 850 mm, không phải là nhỏ so vá»›i nÆ°á»›c ôn Ä‘á»›i. Độ nhiệt thì lúc nào cÅ©ng cao do Ä‘ó vẫn nhiều sâu bệnh. Trồng vào các vùng khác mÆ°a nhiều hÆ¡n, lại càng nhiều sâu bệnh.

Sâu : có nhiều loại, nhÆ°ng nói chung không có loại nào thật sá»± nguy hiểm và nếu biết nhận dạng, dùng thuốc dá»… dàng ngăn chặn được, miá»…n là Ä‘úng lúc, không trá»… quá cÅ©ng không quá vá»™i vã, khi chỉ có má»™t vài con Ä‘ã phun ngay thì có khi hại nhiều hÆ¡n lợi do chết thiên địch, mất cân bằng sinh thái.

Rầy, rệp sáp : hút nhá»±a, bám trên đọt non, lá, cành, chùm, cuống quả làm cho ngọn héo Ä‘i, lá quăn queo, chùm nhỏ, trái nhỏ không phát triển bị nứt ngay cả khi chÆ°a chín. Trị bằng các loại thuốc sau Ä‘ây : Bi 58 ND 1.5 - 2 l/ha nồng Ä‘á»™ pha 1/500. Monitor 60 DD 1-1,5 l/ha, nồng Ä‘á»™ pha 1/800 Methyl parathion 50 ND 1 - 1,5 l/ha - Nồng Ä‘á»™ pha 1/800 - 1/1000.

Nhện đỏ : tám chân, chỉ nhỏ bằng đầu Ä‘anh ghim, bám ở mặt dÆ°á»›i lá gặm các tế bào biểu bì hút lấy nhá»±a. Thiệt hại lá»›n khi nhện phá hại sá»›m, lúc chồi vừa nẩy. Lá bị hại không quang hợp được và có thể bị rụng. Những thời kỳ ít mÆ°a nắng nóng, đất không tÆ°á»›i kịp bị khô tác hại càng lá»›n. Trị bằng các thuốc sau Ä‘ây : Bi 58 ND 1.5 - 2 l/ha. Nồng Ä‘á»™ pha : 1/500. Phosalone 35 ND 2,5 - 3,5 l/ha pha 1/500 - 1/600.

Sâu ăn lá, sâu đục thân, đục quả

Trị bằng các thuốc sau Ä‘ây :

Sherpa 25 ND 0.8 - 1 lít thuốc/ha pha 1/600 - 1/800. Decis 2,6 ND 500 - 700 gam/ha pha 10 - 15 cc trong bình xịt 8 lít nÆ°á»›c.

Monitor 60 DD, 1 - 1,5 lít/ha nồng Ä‘á»™ 1/800.

Bệnh

Có nhiều bệnh nho nhÆ°ng dÆ°á»›i Ä‘ây chỉ nói tá»›i má»™t số bệnh gây hại nhiều và phổ biến.

- Bệnh mốc sÆ°Æ¡ng (downy mildew) do nấm Plasmopora viticola gây ra. Bệnh rất Ä‘áng sợ, gây hại nhiều nhất khi trời ẩm, lặng gió, mát. Bệnh đầu tiên xuất hiện trên lá, sau hại cả tay leo, đọt, hoa và chùm quả. Trên lá ở mặt trên trÆ°á»›c tiên có những vết màu xanh - vàng, sau Ä‘ó chuyển sang đỏ nâu. Cùng lúc ở mặt dÆ°á»›i lá, tÆ¡ nấm phát triển thành má»™t màng mỏng, trắng trắng, những lông tÆ¡ (mốc sÆ°Æ¡ng). Ở Ninh Thuận bệnh nặng nhất vào mùa mÆ°a tháng 10, 11, 12, 1.

Nông dân trị bệnh bằng sulfat đồng - vôi (thuốc Bordeaux) hoặc há»—n hợp lÆ°u huỳnh vôi + Zineb phun kỹ và nhiều lần khi bệnh xuất hiện (đặc biệt vào mùa mÆ°a tháng 10-11-12).

Má»›i Ä‘ây, nhóm nghiên cứu nho ở Nha Hố, trong những thí nghiệm trừ bệnh mốc sÆ°Æ¡ng Ä‘ã kết luận : AN-P 0.4% và Rozin 1.5 kg/ha (1.5%) trừ bệnh mốc sÆ°Æ¡ng tốt hÆ¡n đối chứng là sulfat đồng + vôi. Ngoài ra còn có các loại thuốc khác nhÆ° Ridomil MZ 58WP 0.5%, Tilt 250 EC, Baycor 300 EC cÅ©ng có tác dụng trừ mốc sÆ°Æ¡ng tốt.

Bệnh phấn trắng

Do nấm Uncinula necator = Oidium tuckeri gây ra. Tất cả các đọt non má»›i sinh ra đều bị hại; bệnh phủ má»™t lá»›p phấn trắng nhÆ° bá»™t lên lá non, cành thân non, trên cành lúc đầu bệnh cÅ©ng ở dạng phấn trắng nhÆ°ng sau Ä‘ó chuyển nâu - gần nhÆ° Ä‘en - Bệnh cÅ©ng chỉ nặng trong mùa mÆ°a.

Người trồng nho thường trị bệnh này bằng lÆ°u huỳnh, vôi cá»™ng vá»›i Zineb má»—i ngày 1 lần. Thí nghiệm ở Nha Hố cho thấy Rozin 1,5% phun 5 ngày 1 lần, Rovral 1,5% phun 5 ngày 1 lần trừ bệnh lại còn tốt hÆ¡n, năng suất tăng 50% so vá»›i phun lÆ°u huỳnh vôi + Zineb : Ridomil combi 50 WP 200 gam trong 1 lít nÆ°á»›c 7 ngày phun 1 lần cÅ©ng có hiệu quả nhÆ° Rozin và Rovral.

Bệnh rỉ sắt

Do nấm Pysopella vitis gây nên. Bệnh hại lá là chủ yếu, cÅ©ng chỉ xuất hiện mùa mÆ°a, ở những lá hÆ¡i già dÆ°á»›i dạng những mụn rất nhỏ màu rỉ sắt. Hết mÆ°a cÅ©ng hết bệnh. Không gây hại nặng nếu Ä‘ã phun thuốc trừ bệnh phấn trắng và mốc sÆ°Æ¡ng.

V. THU HOẠCH - CHẾ BIẾN VÀ TIÊU THỤ

Sau khi thu hoạch nho không chín thêm nữa. Đây là má»™t nhược Ä‘iểm vì nhiều trái cây khác nhÆ° chuối, Ä‘u đủ, bÆ¡, dứa v.v... có thể hái khi trái chÆ°a chín, còn cứng, chịu được vận chuyển. Nho thì phải đợi chín má»›i thu hoạch được. Do Ä‘ó phải chọn những giống thịt cứng, vỏ dày, dá»… vận chuyển, nếu muốn bán các giống nho ăn tÆ°Æ¡i. Năng suất tùy giống, tùy vụ, tùy mức Ä‘á»™ chăm sóc. Nhận xét nhÆ° sau :

- Nho ở Ninh Thuận và nho nhiệt Ä‘á»›i nói chung chóng tàn, thời gian khai thác ngắn, chỉ khoảng 10 năm, Ä‘ã phải phá Ä‘i trồng lại (ở ôn Ä‘á»›i 40 - 50 chục năm). Đó là kết quả của việc “trồng cưỡng” cắt ba lần, thu hoạch 3 vụ 1 năm, vắt kiệt sức bụi nho.

- Năng suất 41 tấn/ha có thể coi là cao nhÆ°ng ngay từ năm 1972, B. Aubert Ä‘ã cho biết ở Ấn Độ những năng suất 40 - 50 tấn/ha là bình thường và năm 1969 má»™t vườn nho được thưởng ở Decan Ä‘ã đạt 80 tấn/ha.

- Vụ Thu Ä‘ông năng suất thấp nhất năm nào cÅ©ng thua vụ Đông xuân và Xuân hè tá»›i 50% sản lượng, chi phí lại cao hÆ¡n vì lượng mÆ°a ở Ninh Thuận dồn về mấy tháng 9, 10, 11, 12; bệnh nặng đến Ä‘á»™ phải phun thuốc 1 hay 2 ngày má»™t lần (30 - 50 lần phun má»™t vụ). Phun thuốc nhiều thì tồn dÆ° thuốc trên trái nho cao, ô nhiá»…m môi trường cao. Vậy có thể đặt vấn đề có nên tiếp tục cắt 3 vụ má»™t năm, hay lại trở lại phÆ°Æ¡ng thức trÆ°á»›c Ä‘ây má»™t năm chỉ cắt 2 vụ, bỏ vụ Thu Ä‘ông vừa có năng suất thấp vừa chi phí nhiều lại ô nhiá»…m môi trường.

Số lần xem trang: :9031Nhập ngày: 28-01-2010Điều chỉnh lần cuối: