Làm Thơ Lục Bát - Tho Luc Bat

Thứ sáu, 26/12/2025, Trang chủ Liên hệ với ban biên tập

• Tiểu sử tác giả
• Thơ lục bát
• Thơ khác
• Tác phẩm
• Chuyện mỗi ngày
• Các bài báo
• Đánh giá và cảm nhận
• Thư viện ảnh
• Nhạc
• Video

 Trần Đức Lai

• 
• 
• 
• 
• 
• 

THÀNH VIÊN Nguyễn Đông Sơn Làm Thơ Lục Bát (20/10/2016)

Thơ Lục Bát là thể thơ thông dụng nhất, vì cách gieo vần và chọn chữ theo thanh luật (Luật Bằng Trắc) tương đối đơn giản. Câu Lục = sáu chữ --- chữ 2 bằng, 4 trắc, 6 bằng ký hiệu là B-T-B Câu Bát = tám chữ --- chữ 2 bằng, 4 trắc, 6 bằng, 8 bằng là B-T-B-B Câu lục = x B x T x B Câu bát = x B x T x B x B

Thơ Lục Bát, còn được gọi là thơ "Sáu Tám", vì câu đi trước có 6 chữ, còn câu đi sau có 8 chữ, cứ thế mà lặp lại hoài cho tới khi nào tác giả muốn ngưng bài thơ. Thông thường, bài thơ Lục Bát bắt đầu câu sáu và dừng lại ở câu 8.

Trăm năm trong cõi người ta (câu đầu truyện)

.................................

Mua vui chắc cũng một vài trống canh (câu cuối truyện) 1. Cách Gieo Vần-Chữ cuối của câu lục thứ nhất v1 phải vần với chữ thứ sáu của câu bát v1 tiếp theo. Cứ hai câu là một đoạn. Cứ mỗi hai câu thì đổi vần, dùng chữ thứ 8 câu bát v2 vần với chứ thứ sáu câu lục v2 tiếp theo và bao giờ cũng gieo vần bằng (còn gọi là bằng hoặc bình, tức có dấu huyền hoặc không dấu). Ký hiệu của bằng là B. Ðặc biệt chữ thứ tư của câu 6 và câu 8 luôn luôn được gieo ở vần trắc (tức có dấu sắc, dấu hỏi, dấu ngã, hoặc dấu nặng)

. Ký hiệu của trắc là T. Chữ thứ sáu của câu bát được gọi là yêu vận (vần lưng chừng câu), và chữ thứ tám của câu tám được gọi là cước vận (vần cuối câu). Vận hay vần là tiếng đồng thanh với nhau. Gieo vần thì phải hiệp vận (tức cho đúng vận của nó).

Ví dụ: hòn, non, mòn, con... Nếu gieo vần mưa với mây thì bị lạc vận. Còn nếu gieo vần không hiệp với nhau thì gọi là cưỡng vận. Ví dụ: tin đi với tiên.

Công thức vần: x B x T x B (v1) x B x T x B (v1) x B (v2) x B x T x B (v2) x B x T x B (v2) x B (v3)

....................................................... 2. Luật Bằng Trắc-Cách dùng mẫu tự và viết tắt như sau: B là Bằng, T là Trắc, V là Vần. Thanh luật chuẩn thơ lục bát là: Câu 6: B T B Câu 8: B T B B Ví dụ: Câu 6: Trăm năm | trong cõi | người ta = v1 (B-T-B) Câu 8: Chữ tài | chữ mệnh | khéo là = v1| ghét nhau=v2 (B-T-B-B) Câu 6: Trải qua | một cuộc | bể dâu = v2 (B-T-B) Câu 8: Những điều | trông thấy | mà đau = v2 | đớn lòng = v3 B-T-B-B (Kiều)

- Chữ thứ 6 của câu 6 (ta v1) hiệp vận (Vần) với chữ thứ 6 của câu 8 (là v1), chữ thứ 8 (nhau v2) của câu 8 hiệp vận (Vần) với chữ thứ 6 (dâu v2) của câu 6, chữ thứ 6 (dâu v2) của câu 6 hiệp vận (Vần) với chữ thứ 6 (đau v2) của câu 8. Chữ chân câu bát (lòng v3) vần tiếp xuống cặp thứ ba câu lục và câu bát... Ghi chú: Chữ là và đau là yêu vận (tức là chữ thứ sáu trong câu bát); chữ nhau và lòng là cước vận (tức là chữ thứ 8 ở chân câu bát).

Biệt lệ-Tuy luật bằng trắc đã qui định như ở trên, nhưng những chữ thứ 1, thứ 3 và thứ 5 nếu không theo đúng luật thì cũng không sao. Cái biệt lệ ấy được gọi là "nhất, tam, ngũ bất luận", có nghĩa là chữ thứ 1, chữ thứ 3 và chữ thứ 5 không kể (bất luận B, T), tức không nhất thiết phải theo đúng luật. Còn các chữ thứ 2, chữ thứ 4, và chữ thứ 6 bắt buộc phải theo đúng luật (phân minh), do câu "nhì, tứ, lục phân minh" không được gieo sai. Ví dụ: Trăm năm trong cõi người ta (B-T-B) (Kiều) Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau (B-T-B-B) (Kiều) Gieo đúng thanh luật chuẩn.

3. Thanh-Thanh gồm có Trầm Bình Thanh và Phù Bình Thanh. Trầm Bình Thanh là những tiếng hay chữ có dấu huyền. Ví dụ: là, lòng, phòng... Phù Bình Thanh là những tiếng hay chữ không có dấu. Ví dụ: nhau, đau, mau...

Trong câu 8, hai chữ thứ 6 và thứ 8 luôn luôn ở vần Bằng, nhưng không được có cùng một thanh. Có như thế, âm điệu mới êm ái và dễ nghe. Nếu chữ thứ 6 thuộc Phù Bình Thanh thì chữ thứ 8 phải thuộc Trầm Bình Thanh, và ngược lại. Ví dụ: Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau. (Ghi chú: Câu bát thứ nhất: là thuộc Trầm Bình Thanh, nhau thuộc Phù Bình Thanh). Những điều trông thấy mà đau đớn lòng. (Ghi chú: Câu bát thứ hai: đau thuộc Phù Bình Thanh, lòng thuộc Trầm Bình Thanh). 4. Phá Luật-Thỉnh thoảng chúng ta bắt gặp người làm thơ thích phá luật ở chữ thứ hai câu 6, thay vì vần bằng thì lại đổi ra vần trắc; còn chữ thứ tư thì có khi đổi thành vần bằng thay vì vần trắc như thường lệ. Câu 6 cũng được ngắt ra làm hai vế. Ví dụ: Mai cốt cách | tuyết tinh thần ( T T B Mỗi người | một vẻ | mười phân | vẹn mười ( B T B B (Kiều) Ðau đớn thay | phận đàn bà ( T T B (Kiều) Khi tựa gối | khi cúi đầu ( T B B (Kiều) Ðồ tế nhuyễn | của riêng tây ( T T B Sạch sành sanh vét | cho đầy túi tham ( B T B B (Kiều) Phá luật thường trong câu lục thôi. Câu bát giữ nguyên.

5. Biến Thể Lục Bát Biến Thể Lục Bát là thể văn biến đổi ở cách gieo vần. Ví dụ: Câu 6: Vừa ra đến chợ một khi Câu 8: Thấy rồng che phủ tứ vi một người Câu 6: Nguyên nàng số lý nghề nòi Câu 8: Dưới đất trên trời thuộc hết mọi phương (T B T B (Truyện Lý Công ) Chú thích: Câu tám thứ hai vừa phá luật vừa biến thể. Chữ thứ tư (trời) của câu 8 lại vần với chữ thứ sáu (nòi) của câu 6 bên trên. Hoặc: Câu 6: Khoan khoan chân bước bên đường Câu 8: Thấy chàng họ Lý ngồi đương ăn mày Câu 6: Ðầu thời đội nón cỏ may Câu 8: Mặt võ mình gầy cầm sách giờ lâu (T B T B (Truyện Lý Công) Chú thích: Câu tám thứ hai vừa phá luật vừa biến thể. Chữ thứ tư (gầy) của câu 8 lại vần với chữ thứ sáu (may) của câu 6. Chữ thứ sáu câu bát phá thể đổi thành vần trắc T (chữ sách) Trên đây là một số niêm luật căn bản của thơ Lục Bát. Làm thơ Lục Bát tuy dễ mà khó. Cái khó là ở cách gieo vần, làm sao đừng cho bị lạc vận hoặc cưỡng vận. Một bài thơ hay mà bị lạc vận hoặc cưỡng vận thì sẽ làm hỏng cả bài thơ, cũng giống như một con sâu làm hỏng cả nồi canh ngon vậy!

Chia sẻ: Twitter Google Yahoo Facebook Các bài khác:

• Sửa Thơ Lục Bát
• Thơ Thất Ngôn Tứ Tuyệt
• Cách làm thơ 7 chữ
• Thơ Đường
• Thơ Tứ Ngôn, Ngũ Ngôn
• Cách làm thơ Lục bát
• V/v phát hành cuốn "Cuộc đời 1 viên chức" tập 1
• Danh Hiệu Pro Blogger của Blog Zing Me
• Về 8% lương hưu tăng từ 1.8.2016
• Blog Zing Me - Các Năm Tham Gia

Tài khoản

*

Mật khẩu

*

• Báo mới

• Tìm kiếm qua Google

• Tin mới

• Công an Nhân dân

• Việt Nam Nét

• Dân Trí

• Vnexpress

• VNTime

• Kênh 14

• Hội Nhà văn Hải Phòng

• Đọc báo trực tuyến

• Hội Nhà văn Việt Nam

• Văn nghệ Quân đội

• VN Sông Cửu Long

• Hội Nhà văn TP. HCM

• Truyền hình Việt Nam

• Tiền Phong

• Thể thao & Văn hóa

• Thanh Niên

• Tuổi Trẻ

• Báo Lao Động

• Công an TP. Hồ Chí Minh

• Sài Gòn Giải Phóng

• Báo Nhân dân

• Hà Nội Mới

• Quân đội Nhân dân

• Facebook

• Youtube

• VTC News

• EVA

• VNPT

• Mua và Bán

• Tạp chí Tia Sáng

• Kinh tế Việt Nam

• 
• 
• 

• Trang chủ
• Lục bát mỗi ngày
• Thành viên Lục Bát
• Sự kiện nhân vật
• Lục Bát xưa và nay
• Văn hóa tâm linh
• Tác giả - Chùm thơ
• Lục Bát quán
• Mõ làng Lục Bát
• Câu lạc bộ Lục Bát
• Sưu tầm & Giới thiệu
• Sách đẹp - Sách hay
• Diễn đàn lục bát
• Thư ngỏ

NHÓM THƯỜNG TRỰC BIÊN TẬP: Chủ nhiệm: Nhà thơ Trương Nam Chi (TP. HCM); ĐT: 0903 318 188; Email: [email protected] Trưởng Ban Kết nối các CLB: Nhà thơ Hương Sinh (Hưng Yên); ĐT: 0123 712 4046; Email: [email protected] Trưởng Ban Kết nối tác giả và bạn đọc: Nhà thơ Vũ Thương Giang (Cộng hòa Ucraine); Email: [email protected] NHÓM ADMIN CÁC CHUYÊN MỤC VÀ MỸ THUẬT: *Nhà thơ Trịnh Toại (Hải Phòng); ĐT: 0983 325 625; Email: [email protected] *Nhà thơ Hồ Đình Bắc (TP. Hải Dương); ĐT: 0912 280 375; Email: [email protected]*Nhạc sĩ Trịnh Thùy Mỹ (TP. HCM); ĐT: 0906 373 470: Email: [email protected] *PGS, TS Trần Mạnh Tuân (ĐH Thủy Lợi); ĐT: 0913 530 266; Email: [email protected] NHÓM DIỄN ĐÀN TRÊN MẠNG FACEBOOK: Chủ nhiệm Diễn đàn Lục Bát Việt Nam: Nhà thơ Nguyễn Quỳnh (Bắc Ninh); ĐT: 0965 777 523; Email: [email protected] Các Quản trị và Kiểm sát viên facebook Lục Bát Việt Nam: Nhà thơ Đồng Thị Chúc - Nhà thơ Nguyễn Bích Nên - Nhà thơ Trần Trọng Giá SÁNG LẬP WEBSITE LỤC BÁT VIỆT NAM: Nhà thơ Đặng Vương Hưng (TP. Hà Nội) Facebook: Đặng Vương Hưng; Fanpage: LỤC BÁT VIỆT NAM Điện thoại: 0913 210 520; Email: [email protected] Mời các Tác giả gửi bài cộng tác cho Ban Biên tập Lục Bát Việt Nam qua hộp thư email: [email protected] Văn phòng Thường trực Ban Biên tập Lục Bát Việt Nam: Lục Bát Hội Quán - Số 6, ngõ 40, phố Võ Thị Sáu, Q. Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội; Ngoài địa chỉ: www.lucbat.vn, bạn có thể truy cập vào website này qua các tên miền quen thuộc: www.lucbat.net hoặc www.lucbat.com Website đang được thử nghiệm và điều hành phi lợi nhuận, bởi các tình nguyện viên. Đề nghị ghi rõ nguồn khi trích dẫn lại tư liệu.