Lan Gieo Hạt Và Lan Cấy Mô Có đặc điểm Gì?

Hiện nay lan khai thác rừng tự nhiên hiếm dần, giá thành lại cao. Lan gieo hạt và cấy mô dần được nhiều anh em lựa chọn. Tuy nhiên thị trường lan gieo hạt và cấy mô cũng không đơn giản. Có khi còn phức tạp và dễ bị lợi dụng hơn thị trường lan khai thác tự nhiên.

Vậy khi mua lan gieo hạt hay lan cấy mô thì quan tâm đến thông tin nào? Muốn biết thông tin nào quan trọng thì phải hiểu về đặc điểm của cây gieo hạt và cây nuôi mô nên dài dòng một chút.

Lan gieo hạt

Cây lan gieo hạt được nuôi, cấy chuyền từ hạt lan (bào tử trong quả lan). Quả có 2 nguồn, từ rừng hoặc từ quả trong vườn. Quả trong vườn có 2 loại:quả thụ phấn tự nhiên và quả thụ phấn nhân tạo. Quả trong rừng và thụ phấn tự nhiên trong vườn thì cây mẹ được thụ phấn từ nhiều nguồn do gió, côn trùng mang đến nên cây con rất đa dạng và đương nhiên mặt hoa cũng đa dạng.

Cây thụ phấn nhân tạo (phép lai) có 2 loại. Một là Lấy phấn cây mẹ thụ phấn cho chính hoa đó để cho quả (gọi là lai selfing). Trường hợp này mặt hoa sẽ ít đa dạng và tỷ lệ giống cây mẹ là cao nhất. Nhưng hoa không giống cây mẹ hoàn toàn. Hai là lấy phấn cây bố thụ phấn cho cây mẹ (gọi là lai sibling). Cây con sẽ tổng hợp gen của cả cây mẹ lẫn cây bố. Trường hợp này độ đa dạng của cây con gieo hạt sẽ cao hơn cây lai selfing.

Nhìn chung, cây lan gieo hạt sẽ đa dạng mặt hoa. Cây con mang một số đặc trưng của cây bố mẹ, nhưng có thể có đặc trưng của cây bố mẹ hoặc mất đi. Nên khi mua lan gieo hạt thì thông tin về nguồn gốc quả để lấy hạt là quan trọng nhất. Là quả cây rừng vùng nào, có biết mặt hoa cây mang quả hay không. Nếu là quả cây vườn thì thụ phấn selfing hay sibling. Nguồn gốc, mặt hoa cây mẹ, cây bố của ai và ai thụ phấn, làm phép lai…

Lan cấy mô

Là cây lan được nuôi cấy mô từ đỉnh sinh trưởng của cây lấy làm giống (cây mẹ). Về nguyên lý, lan cấy mô sẽ có gen hoàn toàn giống cây mẹ. Nên hình thái cây, hoa của cây mô giống hoàn toàn cây mẹ. Trừ vài cây gen bị thay đổi do tác động lý hoá sinh mạnh trong quá trình nuôi cấy. Nên khi mua cây mô (chai hay hay cây đã trồng) thì mặt hoa, hình thái, nguồn gốc cây mẹ (cây thuần chủng hay cây lai khác loài) là thông tin quan trọng.

Nhưng trong cả trường hợp cây lan gieo hạt và cây nuôi cấy mô thì thông tin về cây bố, cây mẹ, mặt hoa… chỉ in trên giấy, dán trên chai hay chỉ là hình trên điện thoại. Nên người bán dễ dàng gian lận thông tin này.

Ví dụ lấy vài quả lan từ lô hàng rừng mang đi gieo hạt. Họ lấy hình 2 cây Tali mặt hoa đẹp bảo là hạt từ quả thụ phấn giữa 2 cây Tali thì ai biết được đúng hay lừa dối.

Khi mua lan gieo hạt và lan cấy mô cần xác định được thông tin về cơ sở nuôi cấy nào thực hiện gieo hạt, cấy mô. Những cơ sở nuôi cấy uy tín luôn in thông tin trên chai/ bịch. Họ cũng sẽ lưu hồ sơ từng lô cây họ nuôi cấy. Kể cả nguồn gốc quả, cây mẹ lấy đỉnh sinh trưởng ai cung cấp…). Nên có thể liên hệ để xác minh thông tin về lô cây họ nuôi và xuất. Nhà vườn mua cây trong chai về nuôi trồng rất cần thông tin này để lưu trữ và cung cấp cho khách hàng khi bán cây trưởng thành.

Như vậy mới tạo niềm tin ở người mua, người mua mới chấp nhận trả giá cao. Điều này ở VN mình chưa thấy. Toàn mua bán cây mô, gieo hạt bằng niềm tin vào cá nhân hoặc mua bán trên sự nghi ngờ. Nhiều người còn đăng bán lan gieo hạt đảm bảo mặt hoa giống cây mẹ hay cây nuôi mô hoa xổ số. Khi nào thị trường lan nuôi trồng nhân tạo được minh bạch và tạo niềm tin nhỉ?

7.068