Lan Vân Hài - 'Kỳ Hoa' ở đảo Ngọc - Báo Tuổi Trẻ

Niềm vui của những người trồng lan với mong muốn chiêm ngưỡng vẻ đẹp và bảo tồn cho Phú Quốc - Ảnh: C.CÔNG

Vui vẻ khoe rồi anh Nguyễn Văn Điệu (ở xã Cửa Cạn, TP Phú Quốc, Kiên Giang) dẫn chúng tôi đi chiêm ngưỡng cây hoa lan hài Phú Quốc (cây được mệnh danh là kỳ hoa của thiên nhiên xứ đảo này) đang mùa trổ bông, khoe sắc, lộng lẫy không lẫn lộn vào bất kỳ với loài hoa nào giữa đại ngàn núi rừng.

Cưng lan như cưng con

Nhẹ nhàng bưng một chậu lan hài Phú Quốc ra cho khách chiêm ngưỡng, anh Điệu nói đây là giống lan vân hài. Ở rừng núi Phú Quốc có chỗ chỉ có độ cao khoảng 300-500m so với mặt nước biển, nhưng lan hài này lại có mặt và bung nở vẻ đẹp kiêu sa của thiên nhiên hoang dã.

Ngồi bệt xuống nền gạch, anh Điệu nói lan hài mọc ở Phú Quốc có mặt hoa to, cánh hoa đài trắng trong bóng mịn, vân tím, vân xanh trên hoa đậm nét. Hai bên cánh hoa có nhiều mí mắt (nốt nâu đậm màu), đặc biệt môi hoa y như chiếc hài của thiếu nữ có màu sắc bắt mắt.

Nói xong anh Điệu dùng thước tỉ mỉ đo kích thước của hoa lan hài Phú Quốc cho chúng tôi xem như ngồng hoa hay gọi cần hoa (đoạn thân được tính từ gốc đến bông) có chiều dài khoảng 30-40cm, mặt bông có bề ngang 6-10cm và có nhiều mí mắt hoa với những tia lông tua tủa đặc trưng.

"Hồi đó mới chơi hoa lan tui đâu biết đâu. May mắn sao tui mua được một cây hoa lan này từ dân đi rừng nên chăm sóc chúng kỹ lắm. Tui chăm hoa y chăm con của mình vậy", anh Điệu vui vẻ nói.

Được một cây hoa lan hài Phú Quốc, anh Điệu "cưng" lắm. Công việc vườn tược hằng ngày bận rộn cỡ nào anh vẫn dành thời gian cố định ra thăm hoa ít nhất 4-5 lần/ngày.

Đặc biệt đến tối thay vì nghỉ ngơi anh cũng lọ mọ ra vườn hoa, rọi đèn pin bắt ốc sên để giúp nõn non của cây lan ít bị cắn phá và phát triển.

"Khúc gỗ trắc này tui lên mạng đặt khoảng 500.000 đồng và chậu hoa gốm đẹp để làm tiểu cảnh trồng lan. Gỗ tui bỏ ra cả ngày công để gọt, đẽo tạo hình độc đáo rồi tự tay thiết kế tiểu cảnh trồng chậu lan hài Phú Quốc này. Giờ chúng nở bông đẹp thiệt", vừa nói anh Điệp ngắm nhìn bông hoa lan hài Phú Quốc bung nở lay nhẹ trong gió biển chiều.

Lan hài Phú Quốc được anh Thành trồng và nâng niu bảo tồn ở xứ đảo - Ảnh: C.CÔNG

Mang hạt lan hài Phú Quốc về với núi rừng

Hội hoa lan đảo ngọc (Phú Quốc) có khoảng 20 thành viên. Anh Trần Sơn Thành, hội trưởng, cho biết hoa lan hài Phú Quốc được phân bố rải rác ở các dãy núi cao Hàm Ninh, Mai Thiên Lãnh, Vườn quốc gia Phú Quốc hay dọc các dãy núi vùng bãi Thơm.

Ở đó có các khe suối, vách đá phủ đầy rêu phong và chất mùn (lá cây mục lâu năm tạo thành một lớp mùn xốp) ẩm ướt quanh năm nên anh Thành cho rằng hoa lan hài này sinh trưởng rất tốt. Vì vậy khi trồng hoa lan này, nhà anh Thành luôn giữ độ ẩm cho cây phù hợp, ánh sáng khuếch tán vừa đủ để rễ cây phát triển tốt.

So với địa lan kiếm hay một giống hoa lan nào khác, lan hài Phú Quốc sau khi được trồng khoảng một năm thì cây sẽ trổ bông. Anh Thành cho biết thông thường cây lan này nở bông khoe sắc rực rỡ vào mùa mưa (bắt đầu từ tháng 4 đến hết tháng 8 hằng năm).

Sau 2 tháng nở bông, lan hài Phú Quốc sẽ có hạt. Hạt này già đi, anh Thành và các anh em chơi lan trong hội sẽ có cách gìn giữ và bảo tồn theo cách riêng của mình.

Đó là ngoài việc chiết cây con tự trồng, ban đầu anh Thành còn tự tay thử ương trồng hạt ở nhà. Tuy nhiên khi búng hạt lan hài Phú Quốc vào những chậu hoa lan sẵn có thì cây con nảy mầm lên rất thấp (10 hạt lên khoảng 2 cây, thậm chí không lên cây nào).

Nguyên nhân được các anh cho rằng môi trường, nhiệt độ và chất mùn không phù hợp để hạt lan hài này phát triển. Sau này anh Thành và các anh em khác trong hội đã nghĩ ra cách là lội bộ hàng cây số băng dốc núi, vượt suối ngàn mang chúng về với rừng già của đảo ngọc Phú Quốc.

Ở đại ngàn đó, anh Thành biết rằng hạt lan hài Phú Quốc sẽ được trở về đúng nghĩa với nơi mình sinh ra - nơi có chất mùn thích hợp, có gió, có hơi lạnh suối ngàn, có ánh nắng ấm dịu nhẹ len lỏi qua những cây cao bóng cả thì hạt giống hoa lan hài bé xíu này sẽ bắt đầu một cuộc sống mới, nảy mầm, đâm chồi, đón nắng, khoe sắc với ngàn hoa núi rừng.

Mong muốn về cuộc sống an nhiên

Anh Nguyễn Văn Tiến (ở xã Dương Tơ, Phú Quốc) được mọi người hàng xóm gọi là "ngông". Nhưng cái "ngông" của anh Tiến được mọi người thán phục vì chính sự đam mê yêu cái đẹp, trồng đủ các loại hoa lan để mời bạn bè đến thưởng trà, ngắm hoa, tận hưởng cuộc sống thanh bình.

"Trong cuộc sống của chúng ta gặp chuyện buồn, chuyện vui và làm cho cuộc sống mình bị vướng nặng nhiều thứ lắm. Con cá, nhành hoa lan này sẽ nhắc nhở tôi hằng ngày là dù gặp chuyện gì thì cũng ung dung, tự tại", anh Tiến nói.

Hiện vườn lan nhà anh Tiến có giá trị bạc tỉ với nhiều loại hoa lan quý đắt tiền khác nhau như: hoa lan hồng tiên xa, hoa lan phấn hồng, lan hài Phú Quốc... Và rồi khi những giò lan nở hoa rực rỡ, tỏa hương thơm ngát cùng kết hợp với hồ cá Koi Nhật đã làm cho khu vườn của anh Tiến càng trở nên đẹp mắt, thơ mộng.

Sẽ làm tiểu cảnh, nhân giống tại nhà

Lan vân hài mọc ở Phú Quốc (tên khoa học là Paphiopedilum callosum, thuộc họ phụ Cypripedioidea), là loài lan quý và xếp vào sách đỏ cần được bảo tồn. Đồng thời trên sách báo có ghi chép, lan hài Phú Quốc này được giáo sư Leonid Averyanov, chuyên gia về phân loại thực vật, Viện Hàn lâm khoa học của Nga, phát hiện trong chuyến đi thực tế ở Phú Quốc.

Đam mê và mong muốn góp sức nhỏ của mình vào công tác bảo tồn hoa lan hài này, anh Thành cho biết sau này có tiền anh sẽ dự định tự mình thiết kế tiểu cảnh núi rừng thiên nhiên có đá rêu phong, có suối chảy, có chất mùn xốp và làm giàn lưới che chắn nhằm tạo ánh sáng khuếch tán để tự nhân giống, bảo tồn hoa lan hài Phú Quốc.

Hồi hộp mùa 'hái tiền' lan Trần Mộng

TTO - Lan Trần Mộng có giá mỗi chậu lên đến vài triệu, thậm chí hàng chục triệu đồng, đang vào mùa "hái tiền" dịp Tết. Nhưng năm nay dịch giã triền miên khiến giấc mộng tiền tỉ của các chủ vườn có cả 'giấc mị' đầy bất an.