Lao đao Nghề Biển - Báo Nhân Dân

Ngư dân ngại đi biển

Về Đức Trạch, huyện Bố Trạch (Quảng Bình), xã có đội tàu xa bờ hùng hậu thường đánh bắt ở những ngư trường lớn, chúng tôi không khỏi ngạc nhiên khi gặp rất nhiều đàn ông. Đây là chuyện hiếm gặp trong những năm trước, bởi cứ sau rằm tháng Giêng là trai tráng Đức Trạch và các xã bạn đã giong tàu ra khơi, làng chỉ còn người già, phụ nữ và trẻ em. Chủ tịch UBND xã Đức Trạch Hồ Đăng Chiến như biết được sự ngạc nhiên của chúng tôi nên anh vào chuyện luôn: "Năm ngoái thì dịch Covid-19 đã làm cho nghề biển nơi đây lâm vào cảnh khó khăn. Từ giữa năm 2021, khi dịch bùng phát tại địa phương, nhiều ngư dân thành F0, cả xã bị cách ly nghiêm ngặt. Đội tàu xa bờ phải neo bờ nhiều tháng liền. Khi dịch bệnh được khống chế, tàu cá được ra khơi thì giá dầu lại tăng cao, ngư dân trăn trở với từng chuyến biển".

Nhiều tháng liền tàu cá của gia đình anh Phạm Văn Hiến ở thôn Đức Trung, xã Đức Trạch phải nằm bờ do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nay có thể ra khơi thì giá dầu tăng kéo theo chi phí tăng cao nên thu nhập giảm sút. "Chuyến biển cuối năm vừa rồi tôi đi 15 ngày hết gần 6.000 lít dầu, tiền mua hơn 100 triệu đồng, tàu câu được hơn một tấn mực, thêm ít cá nữa bán hơn 150 triệu đồng. Số tiền này vừa đủ thanh toán các chi phí và trả tiền công cho các bạn thuyền. Nếu với giá dầu như hiện nay, riêng tiền dầu tăng hơn 50 triệu nữa thì không có lãi", anh Hiến nói.

Tương tự, ngư dân Võ Minh Thông, chủ tàu cá QB 92651TS ở xã Đức Trạch chia sẻ: "Trước đây, bình quân mỗi chuyến biển, tôi thu được 180-200 triệu đồng, sau khi thanh toán các khoản chi phí, bạn thuyền được trả công vài triệu đồng để trang trải cuộc sống. Nay đi biển khó khăn nên chủ tàu phải cho ứng trước 10 triệu đồng/người/tháng thì bạn thuyền mới đi. Riêng tiền ứng cho bạn thuyền đã mất 60 triệu đồng/chuyến, chưa kể tiền xăng dầu và các loại chi phí khác. Từ sau Tết Nguyên đán 2022 đến nay, tàu tôi vẫn nằm bờ bởi đi biển thời điểm này thì lỗ nặng".

Không chỉ ảnh hưởng bởi giá xăng dầu, nghề biển ở Quảng Bình nói riêng, miền trung nói chung còn đang gặp một số khó khăn khác. Theo ngư dân Phạm Văn Phong ở xã Bảo Ninh, thành phố Đồng Hới (Quảng Bình), giá dầu tăng làm đội chi phí trong khi giá hải sản lại giảm do ảnh hưởng của dịch bệnh, chưa biết khi nào mới tăng trở lại. Bên cạnh đó là việc thiếu bạn thuyền do thu nhập từ nghề biển thấp không đủ hấp dẫn nhiều lao động trẻ. Nhiều tàu xa bờ công suất lớn, cần 14-15 người mới xuất bến thì nay cũng chỉ có được bảy đến tám ngư dân nên công việc trên tàu khá vất vả. Vì thế, nhiều tàu neo bờ chờ đợi trong thời gian dài.

Tại cảng cá Sa Huỳnh, thị xã Đức Phổ (Quảng Ngãi) trong hai tuần gần 80 tàu đánh bắt xa bờ xuất bến. Không như mọi năm, phảng phất trên những gương mặt chủ tàu là nỗi ưu tư. Ra bến từ sáng sớm, anh Võ Thành Huy cùng 11 anh em thuyền viên đang chuyển dầu diesel vào các thùng trong khoang tàu để chuẩn bị xuất bến đi khơi. Là chủ đôi tàu QNg 94618 TS và QNg 94637, anh Quang Huy chuyên đánh bắt cá ngừ ở vùng biển đảo Bạch Long Vĩ. Chuyến xa khơi kéo dài hàng tháng, tàu anh tiêu tốn hơn 20.000 lít dầu diesel. Anh Huy cho biết, hiện giá dầu diesel gần 20.000 đồng mỗi lít khiến chi phí cho các chuyến biển của ngư dân cao nhiều lần so với trước, kéo theo thu nhập của các ngư dân đi biển giảm mạnh. Chi phí cho mỗi chuyến tàu từ 350-400 triệu đồng, trong đó nhiên liệu dầu cho tàu chiếm 70%.

"Mươi ngày tôi phải cập bờ gần đảo xuống bán cá để chuyển tiền về trả dần tiền dầu, thực phẩm. Tàu tôi đi ba tháng thì phải tốn hơn 70 nghìn lít dầu chứ ít gì. Giá dầu mà không hạ thì chịu không nổi đâu", chủ tàu Võ Thành Huy lo lắng. Anh Nguyễn Văn Thao, chủ tàu QNg 98671 tính toán, sau khi trừ các chi phí thì thu nhập của anh em ngư dân giảm 25-35% do giá nhiên liệu tăng.

Tìm cách gỡ gạc

Tại các tỉnh Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Nam, Phú Yên, Khánh Hòa, Cà Mau… giá xăng dầu tăng khiến rất nhiều tàu, thuyền đã vươn khơi mở biển, thì nay phải nằm bờ. Đây không phải lần đầu ngành khai thác gặp khó khăn do giá nhiên liệu và các dịch vụ khác tăng, khó tìm kiếm nhân lực… Những năm qua, các cơ quan chức năng đã có những hình thức hỗ trợ, song vẫn chẳng thấm tháp gì so khó khăn của ngư dân.

Dẫn chúng tôi ra bờ biển Sầm Sơn (Thanh Hóa), nơi đang có hàng chục tàu cá loại lớn đang buông neo trong buổi sáng giá lạnh, ông Nguyễn Văn Hiểu buồn bã nói: "Mọi năm, thì giờ không còn tàu này neo bờ đâu, ăn Tết xong mở biển rồi ra khơi. Còn bây giờ anh thấy đó, tàu to, máy lớn, chi phí cao nên chủ tàu phải tính phương án phù hợp. Tàu xa bờ không thể đánh bắt ở vùng lộng nên chỉ có cách neo bờ thôi".

Ông Phan Văn Dậu (trú tại phường Quảng Tiến, TP Sầm Sơn), sau một thời gian dài cho tàu "nằm bờ", đã quyết định chuẩn bị những vật dụng cần thiết để cùng anh em bạn thuyền tiếp tục ra khơi. Ông Dậu tin rằng, thời điểm này ít tàu khai thác, nguồn hải sản đánh bắt được sẽ nhiều hơn. "Thêm nữa ở bờ thì tôi chả biết phải làm gì. Trong khi khoản nợ vay mượn để đóng tàu vẫn phải trả. Thôi thì cứ đi để gỡ gạc, mong giá cả được ổn định trở lại".

Bên cạnh tình trạng tàu cá nằm bờ chờ giá xăng dầu "hạ nhiệt" vẫn có một số ngư dân ra khơi, chấp nhận khó khăn vì nếu không đi biển thì cũng không có cách nào khác để duy trì cuộc sống. Anh Nguyễn Vinh Bảo, chủ tàu cá ở xã Cảnh Dương (Quảng Trạch, Quảng Bình) cho biết, cuối tháng này, tàu của anh ra khơi đánh bắt tại ngư trường Hoàng Sa. "Nhiều tàu không đi xa thì khai thác gần bờ, đỡ tốn dầu. Cứ đi, mong chuyến biển đủ các khoản chi và tiền công cho bạn thuyền", anh Bảo kỳ vọng.

Chia sẻ với Nhân Dân cuối tuần, Chi cục trưởng Thủy sản Quảng Bình Lê Ngọc Linh cho biết, ngoài các chi phí như nhân công, lương thực, thực phẩm thì nhiên liệu chiếm khoảng 60-68% tổng chi phí mỗi chuyến biển. Do đó, giá xăng dầu tăng cao, cùng với giá đầu ra thủy sản thiếu ổn định đã tạo áp lực lớn cho hoạt động khai thác hải sản của ngư dân. Trước thực tế đó, cùng với việc tiết giảm các chi phí, tổ chức các chuyến tàu dịch vụ để giảm thời gian di chuyển trên biển nhằm tiết kiệm nhiên liệu, ngư dân Quảng Bình mong muốn Nhà nước tiếp tục hỗ trợ một phần tiền dầu để yên tâm bám biển khai thác hải sản. Bên cạnh đó, cần có biện pháp kích cầu hải sản để bảo đảm thu nhập cho lao động nghề biển.

Ông Nguyễn Thanh Hiền, Phó Giám đốc Ban quản lý Cảng cá, Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Ngãi cho biết, để giảm gánh nặng cho chủ tàu thuyền, ngư dân, ngành chức năng tính toán giảm giá các chi phí dịch vụ bến bãi, cảng cá. "Chi phí dịch vụ sử dụng bến bãi, cảng cá là do UBND tỉnh Quảng Ngãi quyết định. Hiện nay điều chỉnh giá dịch vụ sử dụng cảng cũng là cách hỗ trợ bà con ra khơi", ông Hiền chia sẻ. Theo Chủ tịch UBND huyện đảo Lý Sơn Phạm Thị Hương, "các cấp, ngành cần có biện pháp cụ thể, cần bình ổn giá xăng dầu để giúp bà con đi khơi. Chi phí nhiên liệu và mọi thứ tăng thì rất khó để duy trì hành nghề trên biển".

Bài và ảnh: HƯƠNG GIANG - ĐÔNG HUYỀN - BIÊN THÙY