Lập Kế Hoạch Chăm Sóc Trẻ Bị Sốt - Hỏi Đáp

Sốt xuất huyết là bệnh lý xảy ra do sự truyền nhiễm trung gian của virus Dengue. Bệnh thường xảy ra chủ yếu ở trẻ em, gây ra ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và các biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị và chăm sóc hợp lý. Cùng tìm hiểu kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết qua bài viết dưới đây.

Nội dung chính Show

• 1.1. Sinh lý bệnh
• 1.2. Triệu chứng lâm sàng
• 2.1. Nhận định bệnh
• 2.2. Kế hoạch chăm sóc cụ thể
• Lập kế hoạch chăm sóc đối với bệnh nhân sốt rét nặng
• Lập kế hoạch chăm sóc đối với bệnh nhân sốt rét nhẹ
• Video liên quan

1.1. Sinh lý bệnh

Sốt xuất huyết là bệnh lý truyền nhiễm xảy ra do virus Dengue, bệnh xảy ra quanh năm nhưng chủ yếu vào các mùa mưa. Sinh lý bệnh sốt xuất huyết như sau:

• Thất thoát huyết tương do tăng tính thấm thành mạch, từ đó dẫn đến cô đặc máu. Trường hợp nặng dẫn đến sốc giảm thể tích và có thể gây tử vong;
• Xuất huyết do rối loạn đông máu.

1.2. Triệu chứng lâm sàng

Bệnh lý được chia làm 3 mức độ với các triệu chứng lâm sàng khác nhau như sau:

• Sốt xuất huyết Dengue: Người bệnh có triệu chứng sốt cao đột ngột, xảy ra liên tục từ ngày 2 đến ngày 7 và kết hợp với ít nhất 2 trong các triệu chứng sau đây:
  • Các triệu chứng xuất huyết như chấm xuất huyết dưới da, nghiệm pháp dây thắt dương tính, chảy máu cam, chảy máu chân răng;
  • Chán ăn, nhức đầu, buồn nôn;
  • Phát ban, xung huyết da.

Các triệu chứng cận lâm sàng của người bệnh như số lượng tiểu cầu bình thường hoặc hơi giảm, chỉ số Hematocrit bình thường hoặc tăng, số lượng bạch cầu giảm.

• Sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh cáo thường có các triệu chứng lâm sàng của sốt xuất huyết Dengue, cùng với đó là các dấu hiệu sau:
• Lừ đừ, li bì, vật vã;
• Ấn đau vùng gan hoặc đau bụng vùng gan;
• Gan to hơn 2cm;
• Nôn nhiều;
• Xuất huyết niêm mạc;
• Xét nghiệm máu cho thấy chỉ số Hematocrit tăng cao, tiểu cầu giảm nhanh chóng.

Người bệnh xuất hiện các triệu chứng cảnh báo trên cần được theo dõi sát mức huyết áp, mạch đập, số lượng nước tiểu, chỉ số Hct, số lượng tiểu cầu, chỉ định truyền dịch kịp thời và có kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết hợp lý.

• Sốt xuất huyết Dengue nặng: Người bệnh xuất hiện một trong các triệu chứng sau:
  • Thoát huyết tương nặng dẫn đến sốc giảm thể tích, ứ dịch ở ổ bụng và khoang màng phổi nhiều;
  • Suy đa cơ quan;
  • Xuất huyết nặng.

Cần lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết khi có chảy máu cam

Cần lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết như sau:

2.1. Nhận định bệnh

Thông qua quá trình hỏi bệnh, thăm khám và sự thay đổi cận lâm sàng, bác sĩ xác định tình trạng của người bệnh cụ thể như sau:

- Hỏi bệnh:

• Tình trạng bệnh sử của người bệnh như số ngày xuất hiện triệu chứng sốt, tính chất cơn sốt (sốt cao liên tục 39oC – 40oC, thời gian sốt từ 3 – 4 ngày), người bệnh có bị co giật, nôn ói không? Đã điều trị bằng thuốc gì chưa?
• Tiền sử người bệnh: Trước đây người bệnh đã từng bị sốt xuất huyết hay trong gia đình gần nhà có trẻ đang bị sốt xuất huyết không?

- Thăm khám bệnh: Người bệnh cần được thăm khám cụ thể như sau:

• Tình trạng tổng quan: Cân nặng, chiều cao, da niêm mạc...;
• Tri giác: Bức rức, lơ mơ, vật vã;
• Dấu sinh hiệu: Huyết áp, nhiệt độ, mạch đập, nhịp thở;
• Dấu hiệu xuất huyết: Chảy máu chân răng, chảy máu cam, tiêu phân đen, ói ra máu.

- Sự thay đổi cận lâm sàng: Chỉ số DHCT ≥ 20% so với bình thường, số lượng tiểu cầu < 100.000/mm3.

2.2. Kế hoạch chăm sóc cụ thể

Duy trì thân nhiệt người bệnh ở mức 37oC – 37,5oC bằng các bước sau:

• Theo dõi nhiệt độ thân nhiệt 6 – 8 giờ/lần (lưu ý dấu hiệu hạ thân nhiệt có thể xảy ra từ ngày 3 – 5 của bệnh vì có thể xảy ra sốc, kể cả khi không xuất hiện rõ dấu xuất huyết;
• Theo dõi tri giác của người bệnh gồm hôn mê, tỉnh táo, li bì, vật vã;
• Người bệnh nên mang quần áo mỏng, nằm chỗ thoáng mát;
• Lau người bằng nước ấm, đắp chăn ở vùng nách và bẹn khi sốt cao;
• Dùng thuốc hạ sốt theo nguyên tắc 10 – 15mg/kg/lần (không dùng Aspirin, Ibuprofen để hạ sốt vì có thể gây toan máu, xuất huyết tiêu hóa);
• Người bệnh nên uống nhiều nước: Nước sôi nguội, Oresol, nước trái cây...
• Không ăn và uống các loại thức ăn, nước uống có màu nâu vì khó phân biệt với tình trạng nôn ra máu.

Theo dõi thân nhiệt là một trong các mục của kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt

Duy trì thể tích tuần hoàn máu ổn định bằng các bước sau:

• Theo dõi huyết áp, nhiệt độ và mạch đập của người bệnh mỗi 4 – 6 giờ, tùy theo tình trạng người bệnh;
• Theo dõi màu sắc niêm mạc, da và tri giác;
• Theo dõi tình trạng ăn uống của người bệnh: Có nôn ói không, uống được nhiều nước không;
• Hướng dẫn người bệnh nhận biết các dấu hiệu chuyển độ kịp thời để có biện pháp xử trí hợp lý;

Chế độ dinh dưỡng phù hợp là biện pháp quan trọng trong kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết. Bổ sung dinh dưỡng phụ thuộc vào từng giai đoạn bệnh như sau:

• Bệnh nhi ở giai đoạn 1 và 2: Nên cho trẻ ăn những loại thức ăn lỏng, ưu tiên món trẻ thích để có thể ăn được với lượng tối đa; bổ sung nước trái cây cho trẻ; các bữa ăn nên được chia nhỏ làm nhiều lần;
• Bệnh nhi xuất huyết tiêu hóa: Không bổ sung dinh dưỡng bằng đường uống, thay vào đó là bổ sung đường tĩnh mạch cho đến khi hết xuất huyết;
• Bệnh nhi có biến chứng gan mật: Cần được theo dõi đường huyết và giảm đạm trong trường hợp có hôn mê gan;
• Bệnh nhi có biến chứng não: Nuôi ăn qua Sonde và bằng đường tĩnh mạch;
• Giai đoạn phục hồi của người bệnh: Tăng số bữa ăn lên và cho trẻ ăn bù...

Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết thông qua giáo dục sức khỏe:

• Cho trẻ uống thuốc hạ nhiệt, lau mát người khi sốt;
• Khuyến khích trẻ uống nhiều nước và ăn thức ăn lỏng dễ tiêu, tránh ăn thức ăn và nước có màu nâu, đỏ và đen;
• Nhận biết các dấu hiệu chuyển độ của bệnh như đau bụng, li bì, bức rức, tay chân lạnh, nôn ói nhiều, tiêu phân đen, ói ra máu, tiểu ít...;
• Bảo vệ trẻ không bị muỗi đốt như ngủ mùng, đuổi muỗi, không để trẻ chơi ở những nơi tối, thoa kem chống muỗi, nhà cửa và sân vườn cần sạch sẽ, ngăn nắp.

Hiện nay, do không có vắc-xin phòng ngừa và chưa có thuốc điều trị đặc hiệu nên dựa vào các đường lây truyền để chúng ta chủ động phòng bệnh sốt xuất huyết. Đặc biệt những đối tượng chưa mắc bệnh mà sống trong vùng dịch phải chủ động phòng tránh tích cực hơn tránh việc bệnh sốt xuất huyết lây lan thành ổ dịch lớn. Khi có dấu hiệu nghi ngờ bệnh sốt xuất huyết thì phải chủ động đến các cơ sở y tế hoặc Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để được thăm khám và điều trị. Tại Vinmec có đội ngũ bác sĩ chuyên môn Truyền nhiễm được đào tạo bài bản, giàu kinh nghiệm, hệ thống trang thiết bị y tế đầy đủ, hiện đại cùng chất lượng dịch vụ chuyên nghiệp cho hiệu quả chẩn đoán và điều trị cao. Bệnh viện tiếp nhận khám, chẩn đoán, điều trị, hợp tác chống dịch bệnh và chăm sóc bệnh nhân bị bệnh do vi khuẩn, ký sinh trùng, các bệnh nhiễm trùng chưa xác định rõ nguyên nhân gây bệnh.

Đặc biệt, Khoa truyền nhiễm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec còn bao gồm chức năng tổ chức tiêm phòng vắc-xin theo chỉ đạo của Bộ Y Tế, thực hiện cả đối với trẻ em và người lớn, trong đó đặc biệt phục vụ những người trưởng thành, điển hình như tiêm vắc xin phòng ngừa virus HPV, viêm gan A, viêm gan B, Zona, Herpes, sốt rét, viêm phổi,...

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn

XEM THÊM:

Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt rét

Lập kế hoạch chăm sóc đối với bệnh nhân sốt rét nặng

Sốt rét ác tính thể não

Đảm bảo hô hấp cho bệnh nhân

• Chăm sóc
• Đặt nằm ngửa nghiêng mặt sang bên tư thế dẫn lưu đề phòng hít phải chất nôn, dịch tiết.
• Đặt cannula Mayo đề phòng tụt lưõi, cắn phải lưỡi khi co giật.
• Cho thở ô xy theo chỉ định.
• Bóp bóng ambu nếu có cơn ngừng thờ trong khi chờ đặt nội khí quản
• Phụ giúp bác sỹ đặt ống nội khí quản, lắp máy thở nếu cần.
• Hút đờm dãi.
• Phụ bác sỹ chọc dịch não tủy.
• Thực hiện thuốc chống co giật, chống phù não , chống rối loạn thần kinh thực vật
• Đặt sonde dạ dày.
• Vệ sinh răng miệng 2-3 lần/ngày.
• Xét nghiệm đường huyết theo giờ.
• Lấy máu xét nghiệm tìm ký sinh trùng sốt rét, công thức máu, sinh hóa máu, nước tiểu theo chỉ định.

Theo dõi

• Theo dõi tri giác.
• Theo dõi nhịp thở, kiểu thở, tím tái, SpO2, SaO2, ứ đọng đờm dãi, đáp ứng máy thở (nếu có).
• Theo dõi dấu hiệu sinh tồn: mạch, nhiệt độ huyết áp nhịp thở 30 phút, 1 giờ, 2 giờ, 3 giờ tùy theo tình trạng mỗi bệnh nhân.
• Theo dõi lượng nước tiểu theo giờ: số lượng, màu sắc.
• Theo dõi biểu hiện hạ đường huyết.

Hạ sốt cho bệnh nhân

Giảng viên liên thông Cao đẳng Điều dưỡng Hà Nội – Trường Cao đẳng Y dược Pasteur Hà Nội chia sẻ 6 bước chăm sóc hạ sốt cho người bệnh sốt rét như sau:

1. Nới rộng quần áo, bỏ chăn đắp không cần thiết.
2. Chườm mát hoặc lau người bằng nước ấm.
3. Đo nhiệt độ.
4. Thực hiện thuốc hạ sốt theo chỉ định (thận trọng bị nhiễm độc gan khi dùng quá liều paracetamol).
5. Lau mồ hôi bằng khăn khô sau khi bệnh nhân hạ sốt.
6. Bù đủ nước.

Theo dõi

• Nhiệt độ, mạch, huyết áp theo giờ tùy tình trạng mỗi bệnh nhân.
• Theo dõi tính chất cơn sốt: thời gian, cường độ.

Chườm mát hoặc lau người bằng nước ấm

Điều dưỡng viên thực hiện y lệnh điều trị đầy đủ, chính xác và kịp thời

• Thực hiện thuốc điều trị sốt rét theo y lệnh: tiêm Atersunat theo giờ hoặc uống thuốc điều trị sốt rét.

Điều dưỡng viên thực hiện thuốc điều trị hỗ trợ: chống co giật, thuốc lợi tiểu,…

• Truyền dịch, truyền máu (nếu cần).
• Xử trí sốc, suy hô hấp, suy gan thận
• Xử trí hạ đường huyết, hạ kali, hạ calci,…
• Dinh dưỡng và vệ sinh cá nhân cho bệnh nhân

Chăm sóc

1. Đặt sonde dạ dày và nuôi dưỡng qua sonde đối với bệnh nhân lơ mơ, hôn mê.
2. Cho bệnh nhân ăn súp, sữa đảm bảo đủ kalo, trong trường hợp suy thận chế độ ăn nhạt.
3. Vệ sinh răng miệng 2-3 lần/ngày hoặc sau mồi khi ăn.
4. Vệ sinh thân thể: lau người bằng nước ấm, thay quần áo, thay gra hàng ngày hoặc khi cần.
5. Lăn trở chống loét tỳ đè: thay đổi tư thế, xoa bóp, massa, nằm đệm nước, đệm hơi.

Theo dõi

• Tình trạng hấp thu của bệnh nhân: kiểm tra dịch dạ dày, khám bụng có chướng, đầy hơi,…
• Số lượng bữa ăn, số lượng thức ăn.
• Đại tiểu tiện của bệnh nhân.

Sốt rét thể đái huyết sắc tố

Đối với Sốt rét thể đái huyết sắc tố, các giảng viên Văn bằng 2 Cao đẳng Điều dưỡng – Trường Cao đẳng Y dược Pasteur cho biết, các bạn sinh viên Cao đẳng Điều dưỡng cần chăm sóc dưới sự chỉ dẫn của Điều dưỡng trưởng và bác sĩ điều trị như sau:

• Đo lượng nước tiểu 24 giờ.
• Đặt ống thông tiểu khi bệnh nhân không đi tiểu được.
• Phụ giúp bác sĩ lọc thận liên tục hoặc lọc thận ngắt quãng.
• Thực hiện thuốc truyền dịch, thuốc lợi tiểu theo y lệnh.
• Thực hiện y lệnh truyền máu khi có chỉ định phải đảm bảo an toàn truyền máu.
• Thực hiện lấy mẫu bệnh phẩm xét nghiệm máu, nước tiểu.

Thực hiện thuốc truyền dịch, thuốc lợi tiểu theo y lệnh

Theo dõi

• Lượng nước tiểu: số lượng, màu sắc theo giờ.
• Trong trường hợp phù phổi cấp theo dõi nước tiểu sau tiêm lợi tiểu.
• Theo dõi mạch, huyết áp theo giờ.
• Theo dõi bệnh nhân trong và sau lọc thận.
• Theo dõi tình trạng xuất huyết.
• Tình trạng vàng da.

Lập kế hoạch chăm sóc đối với bệnh nhân sốt rét nhẹ

Chăm sóc

• Đo mạch, nhiệt độ, huyết áp, nhịp thở tùy theo tình trạng mỗi bệnh nhân, theo tính chất cơn sốt rét run của bệnh nhân.
• Hạ sốt cho npười bệnh khi có sốt cao bằng chườm mát hoặc lau người bằng nước ấm, sử dụng thuốc hạ sốt theo y lệnh.
• Cho bệnh nhân uống đủ nước đảm bảo 3-4 líưngày.
• Lau mồ hôi sau khi hạ nhiệt, vệ sinh răng miệng, thân thể.
• Thực hiện y lệnh thuốc điều trị sốt rét đầy đủ, chính xác, kịp thời.
• Thực hiện lấy bệnh phẩm xét nghiệm: xét nghiệm máu tìm ký sinh trùng sốt rét
• Đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng cho bệnh nhân: nên cho bệnh nhân ăn thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu (súp, cháo, phở). Đặc biệt trong trường hợp bệnh nhân đang trong cơn sốt rét run, không nên cho ăn tránh trào ngược dạ dày.

Theo dõi

• Theo dõi nhiệt độ, tính chất cơn sốt rét run.
• Theo dõi mạch, huyết áp, nước tiểu.
• Theo dõi kết quả xét nghiệm: ký sinh trùng sốt rét, nước tiểu,…
• Theo dõi và phát hiện các diễn biến bất thường báo bác sỹ xử trí kịp thời.

Hướng dẫn, tư vấn cho bệnh nhân và người nhà bệnh nhân

• Hướng dẫn bệnh nhân theo dõi các dấu hiệu bất thường báo ngay Điều dưỡng viên Cao đẳng Điều dưỡng để xử trí kịp thời: tiểu ít, tiểu máu, tinh thần có dấu hiệu lơ mơ, mê sảng,…
• Tuân thủ điều trị: uống thuốc và tiêm thuốc đúng, đủ liều.
• Phát hiện bệnh nhân để điều trị, quản lý bệnh nhân.
• Vệ sinh môi trường sạch sẽ, ngủ màn.
• Tư vấn cho người lành khi đến vùng có sốt rét phải uống thuốc phòng, ngủ màn, đến cơ sở y tế khám khi có sốt.

Thông tin mang tính tham khảo giáo dục, không nên áp dụng thực tiễn khi chưa có kinh nghiệm cũng như chưa có sự tham vấn chuyên môn trực tiếp.

Nguồn: Kiến thức Y học Hà Nội tổng hợp từ Kỹ thuật điều dưỡng Cơ bản 2