Lật Lại Cách Phân Chia Thứ Bậc Hậu Cung Nhà Nguyễn

Trang chủ » Thứ Bậc Phi Tần Trong Cung Việt Nam » Lật Lại Cách Phân Chia Thứ Bậc Hậu Cung Nhà Nguyễn

Có thể bạn quan tâm

Lật lại cách phân chia thứ bậc hậu cung nhà Nguyễn Kho tri thức Lật lại cách phân chia thứ bậc hậu cung nhà Nguyễn

Nhà Nguyễn đặt ra cửu giai để phân chia thứ bậc cho các phi, tần, mỹ nữ. Hoàng quý phi là người đứng đầu các bà phi, là vợ chính của nhà vua, được hưởng nhiều quyền lợi hơn cả.

Theo Việt Tú/Zing 03/07/2021 21:45
Thời chúa Nguyễn và đầu triều Nguyễn, chế độ nội cung được tổ chức theo mô hình thời Lê (tam phi, tam tu, cửu tần, tam chiêu, tam sung, lục chức). Theo sách Đại Nam thực lục và sách Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, năm Minh Mạng thứ 17 (1836), vua ra dụ đặt chín bậc phi tần ở nội cung (cửu giai). Hoàng quý phi ở trên bậc nhất chín bậc phi tần, là ngôi chủ quỹ trong cung, cai quản Lục viện, giúp việc nội trị, giữ nghiêm nội chính. Chín bậc phi tần gồm: Nhất giai phi, nhị giai phi, tam giai tần, tứ giai tần, ngũ giai tiệp dư, lục giai tiệp dư, thất giai quý nhân, bát giai mỹ nhân, cửu giai tài nhân.
Thời chúa Nguyễn và đầu triều Nguyễn, chế độ nội cung được tổ chức theo mô hình thời Lê (tam phi, tam tu, cửu tần, tam chiêu, tam sung, lục chức). Theo sách Đại Nam thực lục và sách Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, năm Minh Mạng thứ 17 (1836), vua ra dụ đặt chín bậc phi tần ở nội cung (cửu giai). Hoàng quý phi ở trên bậc nhất chín bậc phi tần, là ngôi chủ quỹ trong cung, cai quản Lục viện, giúp việc nội trị, giữ nghiêm nội chính. Chín bậc phi tần gồm: Nhất giai phi, nhị giai phi, tam giai tần, tứ giai tần, ngũ giai tiệp dư, lục giai tiệp dư, thất giai quý nhân, bát giai mỹ nhân, cửu giai tài nhân.
Cùng việc đặt thứ bậc nội cung, để tỏ rõ trật tự chính sự và nghi lễ trong cung, vua Minh Mạng còn đặt ra lục thượng (sáu yêu chuộng) để định rõ chức phận phải làm của các phi tần. Trong lục thượng, phần việc giữ nghi lễ, tiết văn (thượng nghi) được đặt lên hàng đầu. Tiếp đến là giữ của báu, châu ngọc (thượng trân); giữ đồ dùng, đồ chơi (thượng khí); giữ chăn, nệm, giường, màn (thượng phước); giữ thức ăn ngon, trà, hoa quả (thượng thực); giữ mũ, giày, áo, xiêm (thượng y).
Cùng việc đặt thứ bậc nội cung, để tỏ rõ trật tự chính sự và nghi lễ trong cung, vua Minh Mạng còn đặt ra lục thượng (sáu yêu chuộng) để định rõ chức phận phải làm của các phi tần. Trong lục thượng, phần việc giữ nghi lễ, tiết văn (thượng nghi) được đặt lên hàng đầu. Tiếp đến là giữ của báu, châu ngọc (thượng trân); giữ đồ dùng, đồ chơi (thượng khí); giữ chăn, nệm, giường, màn (thượng phước); giữ thức ăn ngon, trà, hoa quả (thượng thực); giữ mũ, giày, áo, xiêm (thượng y).
Cùng việc đặt ra thứ bậc nội cung, vua Minh Mạng cũng chuẩn định lệ ban phong. Theo đó, Hoàng quý phi dùng sách vàng. 9 bậc phi tần: Nhất giai phi, nhị giai phi dùng sách bạc mạ vàng; tam giai tần, tứ giai tần, ngũ giai tiệp dư, lục giai tiệp dư, thất giai quý nhân, bát giai mỹ nhân dùng sách bạc, cửu giai tài nhân không vào ban thứ nào dùng sắc phong bằng lụa màu, có trục.
Cùng việc đặt ra thứ bậc nội cung, vua Minh Mạng cũng chuẩn định lệ ban phong. Theo đó, Hoàng quý phi dùng sách vàng. 9 bậc phi tần: Nhất giai phi, nhị giai phi dùng sách bạc mạ vàng; tam giai tần, tứ giai tần, ngũ giai tiệp dư, lục giai tiệp dư, thất giai quý nhân, bát giai mỹ nhân dùng sách bạc, cửu giai tài nhân không vào ban thứ nào dùng sắc phong bằng lụa màu, có trục.
Số tiền bổng lộc hàng năm của Hoàng quý phi cao gấp 2 lần đệ nhất giai phi. Năm Minh Mạng thứ 17 (1836), cùng việc đặt ra thứ bậc nội cung, vua cũng chuẩn định lệ cấp bổng lộc hàng năm: Hoàng Quý Phi 1.000 quan tiền, 300 phương gạo (1 phương gạo bằng 13 thăng hay 30 bát gạt bằng miệng); nhất giai phi 500 quan tiền, 250 phương gạo. Những bậc còn lại trong chín bậc phi tần phần tiền và gạo lĩnh hàng năm thấp dần.
Số tiền bổng lộc hàng năm của Hoàng quý phi cao gấp 2 lần đệ nhất giai phi. Năm Minh Mạng thứ 17 (1836), cùng việc đặt ra thứ bậc nội cung, vua cũng chuẩn định lệ cấp bổng lộc hàng năm: Hoàng Quý Phi 1.000 quan tiền, 300 phương gạo (1 phương gạo bằng 13 thăng hay 30 bát gạt bằng miệng); nhất giai phi 500 quan tiền, 250 phương gạo. Những bậc còn lại trong chín bậc phi tần phần tiền và gạo lĩnh hàng năm thấp dần.
Theo sách Đời sống cung đình triều Nguyễn và sách Đời sống trong Tử Cấm thành, các bà phi ở điện riêng, Hoàng Quý Phi ở điện Khôn Thái, sau điện Càn Thành (nơi vua ở). Những bà phi khác ở điện Trinh Minh. Các bà tần ở viện Đoan Huy. Những bà tiệp dư ở viện Thuận Huy. Các bà khác ở điện Đoan Trang, Đoan Hòa, Đoan Thuận, Đoan Tường.
Theo sách Đời sống cung đình triều Nguyễn và sách Đời sống trong Tử Cấm thành, các bà phi ở điện riêng, Hoàng Quý Phi ở điện Khôn Thái, sau điện Càn Thành (nơi vua ở). Những bà phi khác ở điện Trinh Minh. Các bà tần ở viện Đoan Huy. Những bà tiệp dư ở viện Thuận Huy. Các bà khác ở điện Đoan Trang, Đoan Hòa, Đoan Thuận, Đoan Tường.
Theo sách Vua Khải Định hình ảnh & sự kiện (1916-1925) trong hậu cung nhà Nguyễn, chỉ bậc lục giai tiệp dư trở lên được gọi bằng “bà”. Ba bậc còn lại là thất giai quý nhân, bát giai mỹ nhân, cửu giai tài nhân chỉ được gọi bằng “chị".
Theo sách Vua Khải Định hình ảnh & sự kiện (1916-1925) trong hậu cung nhà Nguyễn, chỉ bậc lục giai tiệp dư trở lên được gọi bằng “bà”. Ba bậc còn lại là thất giai quý nhân, bát giai mỹ nhân, cửu giai tài nhân chỉ được gọi bằng “chị".
Đặt ra từ thời Minh Mạng, nhưng các vua nhà Nguyễn rất ít khi sách phong Hoàng quý phi. Trong lịch sử nội cung của triều đại này, bà Trang Ý tên thật là Vũ Thị Duyên, húy là Hài, người Lệ Thủy (Quảng Bình), con của Ngự tiền đại thần thái tử, thái bảo Đông các học sĩ Vũ Xuân Cẩn là Hoàng quý phi đầu tiên của triều Nguyễn. Năm 1843, bà được tuyển vào hầu hạ vua Tự Đức ở nơi tiềm để. Năm 1862, bà được vua Tự Đức tấn phong làm Hoàng quý phi. Năm 1882, bà bị giáng làm Trung phi, bậc nhất giai. Đến thời vua Đồng Khánh, bà được tôn làm Hoàng thái hậu, vị hiệu Trang Ý Hoàng thái hậu.
Đặt ra từ thời Minh Mạng, nhưng các vua nhà Nguyễn rất ít khi sách phong Hoàng quý phi. Trong lịch sử nội cung của triều đại này, bà Trang Ý tên thật là Vũ Thị Duyên, húy là Hài, người Lệ Thủy (Quảng Bình), con của Ngự tiền đại thần thái tử, thái bảo Đông các học sĩ Vũ Xuân Cẩn là Hoàng quý phi đầu tiên của triều Nguyễn. Năm 1843, bà được tuyển vào hầu hạ vua Tự Đức ở nơi tiềm để. Năm 1862, bà được vua Tự Đức tấn phong làm Hoàng quý phi. Năm 1882, bà bị giáng làm Trung phi, bậc nhất giai. Đến thời vua Đồng Khánh, bà được tôn làm Hoàng thái hậu, vị hiệu Trang Ý Hoàng thái hậu.
Theo Việt Tú/Zing #Thời chúa Nguyễn và đầu triều Nguyễn #thứ bậc nội cung #hậu cung nhà Nguyễn

Bài liên quan

Loạt danh lam cổ tự Huế và khu mộ thái giám triều Nguyễn

Loạt danh lam cổ tự Huế và khu mộ thái giám triều Nguyễn

Hà Kiều Anh tự xưng công chúa, chuyên gia “khui” sự thật?

Hà Kiều Anh tự xưng công chúa, chuyên gia “khui” sự thật?

Vị tướng giỏi nhất của Lê Lợi được triều Nguyễn thờ trong Võ Miếu

Vị tướng giỏi nhất của Lê Lợi được triều Nguyễn thờ trong Võ Miếu

Xuất thân đặc biệt của cung phi triều Nguyễn

Xuất thân đặc biệt của cung phi triều Nguyễn

GALLERY

5 cây cảnh người giàu thường bí mật trồng trong nhà

5 cây cảnh người giàu thường bí mật trồng trong nhà

Mỹ nhân Nam Phi khéo xử lý sự cố trang phục trong bán kết Miss Cosmo 2025

Mỹ nhân Nam Phi khéo xử lý sự cố trang phục trong bán kết Miss Cosmo 2025

Phát hiện cặp giáo mạ vàng cổ xưa nhất Đan Mạch gần 2.800 năm

Phát hiện cặp giáo mạ vàng cổ xưa nhất Đan Mạch gần 2.800 năm

Loài cây tí hon ra quả chi chít như đá quý, dân sành lùng làm cảnh

Loài cây tí hon ra quả chi chít như đá quý, dân sành lùng làm cảnh

"Phú bà" Nhật Kim Anh táo bạo khoe lưng trần sau sinh con

"Phú bà" Nhật Kim Anh táo bạo khoe lưng trần sau sinh con

Hot girl esports Thái lên tiếng việc đồng đội gian lận khi đấu với Việt Nam

Hot girl esports Thái lên tiếng việc đồng đội gian lận khi đấu với Việt Nam

Hòa Minzy - Phương Thanh cổ vũ thể thao Việt Nam ở SEA Games 33

Hòa Minzy - Phương Thanh cổ vũ thể thao Việt Nam ở SEA Games 33

Xem chi tiết Dacia Sandero 2026 giá hấp dẫn, chỉ từ 519 triệu đồng

Xem chi tiết Dacia Sandero 2026 giá hấp dẫn, chỉ từ 519 triệu đồng

SPOTLIGHT

Photo Video Podcast eMagazine
Mỹ nhân Nam Phi khéo xử lý sự cố trang phục trong bán kết Miss Cosmo 2025

Mỹ nhân Nam Phi khéo xử lý sự cố trang phục trong bán kết Miss Cosmo 2025

Pale Legoabe - đại diện Nam Phi bình tĩnh xử lý khi tà váy bị tuột do giày cao gót trong bán kết Miss Cosmo 2025.

"Phú bà" Nhật Kim Anh táo bạo khoe lưng trần sau sinh con

"Phú bà" Nhật Kim Anh táo bạo khoe lưng trần sau sinh con

Hot girl esports Thái lên tiếng việc đồng đội gian lận khi đấu với Việt Nam

Hot girl esports Thái lên tiếng việc đồng đội gian lận khi đấu với Việt Nam

Đấu giá biển số ôtô, xe máy năm 2025 thu về khoảng 5.200 tỷ đồng

Đấu giá biển số ôtô, xe máy năm 2025 thu về khoảng 5.200 tỷ đồng

Hòa Minzy - Phương Thanh cổ vũ thể thao Việt Nam ở SEA Games 33

Hòa Minzy - Phương Thanh cổ vũ thể thao Việt Nam ở SEA Games 33

TT&CS KH & ĐS VietnamDaily TIÊU ĐIỂM

TUYỂN SINH ĐẠI HỌC 2025

Chuyên gia đề nghị không bỏ xét học bạ, siết chặt đầu ra

Chuyên gia đề nghị không bỏ xét học bạ, siết chặt đầu ra

Chuyên gia lý giải sai sót trong tuyển sinh đại học năm 2025

Điểm chuẩn kịch trần 30/30, bất cập từ cơ chế cộng điểm?

AN TOÀN THỰC PHẨM

Vụ 41 học sinh bị ngộ độc, xử phạt Trường Tiểu học Kim Thủy

Vụ 41 học sinh bị ngộ độc, xử phạt Trường Tiểu học Kim Thủy

Bộ Y tế yêu cầu điều tra, xử lý vụ nghi ngộ độc thực phẩm ở Lâm Đồng

Vụ nghi ngộ độc bánh mì tại Quảng Ngãi, Bộ Y tế vào cuộc

LỪA ĐẢO CÔNG NGHỆ

Xuất hiện chiêu lừa online mới... dụ nạn nhân thản nhiên giao mật khẩu

Xuất hiện chiêu lừa online mới... dụ nạn nhân thản nhiên giao mật khẩu

Bất cẩn cài đặt ứng dụng này, coi chừng bay sạch tiền tài khoản

Thấy 8 số điện thoại này, tuyệt đối không bắt máy kẻo dính bẫy lừa

GALLERY MỚI NHẤT

5 cây cảnh người giàu thường bí mật trồng trong nhà

5 cây cảnh người giàu thường bí mật trồng trong nhà

Đây là những cây cảnh được đánh giá cao về giá trị thẩm mỹ và ý nghĩa phong thủy, thường xuất hiện trong không gian sống của gia đình khá giả.

Mỹ nhân Nam Phi khéo xử lý sự cố trang phục trong bán kết Miss Cosmo 2025

Mỹ nhân Nam Phi khéo xử lý sự cố trang phục trong bán kết Miss Cosmo 2025

Pale Legoabe - đại diện Nam Phi bình tĩnh xử lý khi tà váy bị tuột do giày cao gót trong bán kết Miss Cosmo 2025.

Phát hiện cặp giáo mạ vàng cổ xưa nhất Đan Mạch gần 2.800 năm

Phát hiện cặp giáo mạ vàng cổ xưa nhất Đan Mạch gần 2.800 năm

Trong cuộc khai quật gần làng Boeslunde trên đảo Zealand, Đan Mạch, các nhà khảo cổ tìm thấy 2 thanh giáo làm bằng sắt mạ vàng quý hiếm khoảng 2.800 tuổi.

Loài cây tí hon ra quả chi chít như đá quý, dân sành lùng làm cảnh

Loài cây tí hon ra quả chi chít như đá quý, dân sành lùng làm cảnh

Cây hạt cườm (Nertera granadensis) gây ấn tượng mạnh nhờ vẻ ngoài nhỏ bé nhưng rực rỡ, thường được trồng làm cây cảnh ở góc làm việc.

"Phú bà" Nhật Kim Anh táo bạo khoe lưng trần sau sinh con

"Phú bà" Nhật Kim Anh táo bạo khoe lưng trần sau sinh con

Những hình ảnh chụp bán khoả thân mới đây của Nhật Kim Anh nhanh chóng gây xôn xao mạng xã hội, khiến nhiều khán giả không khỏi ngỡ ngàng.

Hot girl esports Thái lên tiếng việc đồng đội gian lận khi đấu với Việt Nam

Hot girl esports Thái lên tiếng việc đồng đội gian lận khi đấu với Việt Nam

Đội trưởng tuyển esports nữ Thái Lan - Givemeakiss (tên thật Jomkhon Phumsinil) đã lên tiếng về việc đồng đội gian lận, khiến toàn đội rút khỏi SEA Games 33.

Hòa Minzy - Phương Thanh cổ vũ thể thao Việt Nam ở SEA Games 33

Hòa Minzy - Phương Thanh cổ vũ thể thao Việt Nam ở SEA Games 33

Hòa Minzy, Phương Thanh và Khánh Thi sang Thái Lan cổ vũ hết mình cho thể thao Việt Nam ở SEA Games 33.

Xem chi tiết Dacia Sandero 2026 giá hấp dẫn, chỉ từ 519 triệu đồng

Xem chi tiết Dacia Sandero 2026 giá hấp dẫn, chỉ từ 519 triệu đồng

Sau đợt nâng cấp, dòng xe Dacia Sandero 2026 mới bao gồm cả bản hatchback thông thường và gầm cao hơn với hậu tố Stepway chuẩn bị ra mắt tại Vương quốc Anh.

Lên macOS Tahoe 26.2, MacBook tự “bật đèn” khi gọi video

Lên macOS Tahoe 26.2, MacBook tự “bật đèn” khi gọi video

macOS Tahoe 26.2 mang đến Edge Light, tính năng biến màn hình Mac thành nguồn sáng thông minh, giúp gọi video rõ mặt hơn mà không cần đèn ngoài.

Cành thông tươi nhập khẩu hút khách dịp Giáng sinh

Cành thông tươi nhập khẩu hút khách dịp Giáng sinh

Với mức giá phải chăng, cành thông tươi nhập khẩu được nhiều người săn đón và trở thành mặt hàng đắt khách trong dịp Giáng sinh 2025.

"Soi" Rolls-Royce Spectre dát vàng, gắn loa giả động cơ gây sốc

"Soi" Rolls-Royce Spectre dát vàng, gắn loa giả động cơ gây sốc

Mansory vừa tiếp tục gây chú ý khi trình làng bản độ mới nhất dành cho mẫu xe điện siêu sang Rolls-Royce Spectre, với tên gọi chính thức Equista Linea d’Oro

Hot face sao Việt: Minh Triệu có thân hình "không mỡ thừa" nhờ chăm tập luyện

Hot face sao Việt: Minh Triệu có thân hình "không mỡ thừa" nhờ chăm tập luyện

Minh Triệu có thân hình "không mỡ thừa" nhờ chăm chỉ tập yoga và cardio. Giáng My thực hiện bộ ảnh đón Giáng sinh với phong cách dễ thương, trẻ trung.

'Nàng thơ' Trịnh Hà Vi giao diện kẹo ngọt đốn tim người đối diện

'Nàng thơ' Trịnh Hà Vi giao diện kẹo ngọt đốn tim người đối diện

Mới đây, bộ ảnh đời thường của cô nàng Trịnh Hà Vi khiến người hâm mộ 'tan chảy' bởi vẻ ngoài trong trẻo và phong cách phối đồ cực kỳ bắt mắt.

Khám phá cung điện khổng lồ nơi an táng Napoleon Đại đế

Khám phá cung điện khổng lồ nơi an táng Napoleon Đại đế

Les Invalides là quần thể kiến trúc lịch sử đồ sộ giữa Paris, gắn liền với quân đội Pháp và những trang sử châu Âu.

Hoa hậu Harnaaz Sandhu 'lột xác' gợi cảm, chấm thi chung kết Miss Cosmo 2025

Hoa hậu Harnaaz Sandhu 'lột xác' gợi cảm, chấm thi chung kết Miss Cosmo 2025

Sau khi đăng quang Miss Universe 2021, Harnaaz Sandhu tăng cân không kiểm soát do bệnh hiếm gặp. Năm 2023, cô lại lại phong độ sắc vóc.

Tử vi 12 cung hoàng đạo ngày 19/12: Bảo Bình bị chơi xấu, đề phòng tiểu nhân

Tử vi 12 cung hoàng đạo ngày 19/12: Bảo Bình bị chơi xấu, đề phòng tiểu nhân

Theo tử vi 12 cung hoàng đạo ngày 19/12, Bảo Bình vận thế không tốt, cần đề phòng tiểu nhân chơi xấu. Kim Ngưu đầu tư gặp khó, phải lý trí hơn.

Louis Phạm dạo phố Tây, 'flex' khoảnh khắc mua sắm hàng hiệu đắt đỏ

Louis Phạm dạo phố Tây, 'flex' khoảnh khắc mua sắm hàng hiệu đắt đỏ

Từng bị tố có lối sống 'phông bạt', loạt khoảnh khắc Louis Phạm tay xách nách mang những túi đồ hiệu từ các nhà mốt xa xỉ đã thu hút sự chú ý từ cộng đồng mạng.

Nhà trong hẻm cụt thông thoáng nhờ 'lõi gió' độc đáo

Nhà trong hẻm cụt thông thoáng nhờ 'lõi gió' độc đáo

Ngôi nhà không phô trương, nhưng đủ tinh tế để mang lại cảm giác thư thái, mát lành cho cuộc sống đô thị thường ngày.

Meta “đại tu” 1.600 tỷ USD, Zuckerberg cược tất tay AI

Meta “đại tu” 1.600 tỷ USD, Zuckerberg cược tất tay AI

Năm 2025, Mark Zuckerberg tiến hành cuộc đại tu lớn nhất lịch sử Meta, siết hiệu suất, cắt giảm metaverse và đổ hàng chục tỷ USD cho AI.

Mai Tài Phến thay đổi ra sao sau khi vào showbiz?

Mai Tài Phến thay đổi ra sao sau khi vào showbiz?

Mai Tài Phến làm đạo diễn phim do Mỹ Tâm sản xuất. Trước đó, anh đóng nhiều bộ phim, MV ca nhạc.

Từ khóa » Thứ Bậc Phi Tần Trong Cung Việt Nam