Lễ Hội Đền Nhược Sơn, Xã Châu Quế Hạ, Huyện Văn Yên, Tỉnh Yên ...

Đền Nhược Sơn, xã Châu Quế Hạ, huyện Văn Yên (Ảnh: Minh Tuấn)

1. Nguồn gốc lễ hội và hiện trạng Đền:

Đền Nhược Sơn có toạ độ 104°30´ kinh độ tây, 18° vĩ bắc phía Bắc giáp suối Nhược, phía Đông giáp với sông Hồng (ở đây có bến đò Châu Quế Hạ, nhân dân thường gọi là bến Nhược Sơn). Phía Tây giáp đường tỉnh lộ 151, phía Nam là ruộng. Khởi đầu đền Nhược Sơn được xây dựng vào thế kỷ thứ XVI, lúc đầu là tranh tre, nứa lá. Tới năm 1906 khi tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai được thông thương, các nhà buôn bỏ tiền cung tiến xây dựng lại đền với quy mô nhỏ hẹp.

Toàn cảnh đền Nhược Sơn (Ảnh: Minh Tuấn)

Theo sử sách ghi chép lại, Đền Nhược Sơn thuộc địa phận thôn Ngọc Châu xã Châu Quế Hạ, đền này thờ ngài Hà Khắc Chương, một nhân võ tướng thời Trần có công đóng góp to lớn trong việc trấn giữ vùng biên cương phía bắc, trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần hai, đã đuổi quân nguyên từ Phú Thọ theo đường Sông hồng lên Yên Bái, tới Châu Quế Thổ tức Châu Quế Hạ ngày nay, Hà Khắc Chương chiêu mộ thêm thổ binh địa phương tiếp tục truy kích địch, đóng bè mảng mang ra cắm chốt tại cử Ngòi Thác Nhược (đối diện với ngòi Phúc Linh) để phục kích quân địch. Sau một tuần quân địch lọt vào trận địa mai phục, quân ta từ mọi hướng xông ra phá tan quân địch. Trong lúc quyết chiến Hà Khắc Chương bị thương nặng và được đưa sang sông chôn cất tại cửa thác Nhược Sơn.

Đền Nhược Sơn quay mặt ra hướng Bắc, có hình thể không đều, kết cấu theo kiểu chữ đinh, trên mặt bằng tổng thể được chia làm hai phần, phần kiến trúc chính và phần kiến trúc phụ, với diện tích mặt bằng là 191,44 m vuông. Trong đền có trên 10 di vật gồm chuông đồng, các ô chữ, tượng Hà Chương được đúc bằng đồng cao 28,5cm rộng 9 cm, nặng 67 kg, bát nhang.

2. Thời gian tổ chức lễ hội: Lễ hội được tổ chức hàng năm vào các ngày 20/1 và 20/9 (âm lịch).

3. Địa điểm tổ chức Lễ hội: Thôn Ngọc Châu, xã Châu Quế Hạ, huyện Văn Yên.

4.  Phần Lễ - Hội: Lễ hội đền Nhược Sơn được tổ chức với 2 phần chính đó là phần lễ và phần hội.

- Phần Lễ: Ngày 20/9, tương truyền là ngày Hà Chương mất. Nhân dân làm cốm cúng và bàn công tác trù bị chuẩn bị cho việc đón khách thập phương tới hương khói, thờ cúng Ngài.  Thời gian: từ 5 giờ sáng tớ 5 giờ chiều.

            - Thành phần: các cụ tiên chỉ, chánh tổng, phó lý, bá hộ…

            - Từ 5h sáng, lính dõng chỉ đạo việc mổ lợn (lợn từ 60- 70kg, không quy định lợn trắng hay đen). Mổ lợn tại bờ sông Hồng, tiết chia thành 12 chậu (để cúng Long vương tại thác Nhược Sơn) (có băng ghi âm kèm theo - xem mục IX - hồ sơ ảnh và băng tư liệu).

            - 6h sáng, bà con dân bản đem cốm và bánh dày (đựng trong coóng) dâng lên quan lớn Nhược Sơn.

            - 9h sáng, lễ chính diễn ra, thầy mo đọc bài văn tế gồm 7 tuần, nội dung: tưởng nhớ công lao của ngài và cầu cho nhân dân được ấm no hạnh phúc.

            - 10h sáng, thấy mo cúng xong, bộ phận nhà lân (nhà khách) làm cơm phục vụ khách mời và khách thập phương về dự hội.

            - Ngày 20-1 (Âm lịch) khác ngày 20- 9 ở chỗ: mổ lợn se thay bằng mổ trâu, phần lễ và phần hội vẫn giống như ngày 20- 9.

-  Phần hội: Thời gian từ 10h sáng tới 5h chiều.

            - 10h sáng, các hoạt động sinh hoạt lễ hội sẽ diễn ra đồng loạt như: hội múa xoè, hội đại yến, hội ném còn, hội hát đúm…

            - 10h sáng, hội múa xoè được tổ chức tại sân đền. Dân làng diện trong những bộ quần áo dân tộc xoè trước đền. Thầy mo sẽ xoè trước, mỗi bài xoè có từ 6- 7 người cùng xoè, mỗi người đeo 10 quả nhạc vừa xoè vừa hát những bài hát mang nội dung cầu mùa.

            - Từ 11h- 5h chiều, hội hát đúm (hát đối), hội ném còn, hội đánh yến được tổ chức tại sân đền.

            + Hội đánh yến: quả yến được làm bằng lá cây dứa dại, được tết từ 4 lá và  buộc 3 chiếc lông cánh gà. Người đánh sẽ chuyền cho nhau, nếu người nào đánh rơi sẽ bị đấm một phát nhẹ.

            + Hội ném còn: được chia thành 2 đội, một bên nam và một bên nữ, ai ném thủng vòng còn sẽ được Lý trưởng được thưởng bằng hiện vật. Cây nêu cao từ 15- 20m, vòng còn từ 20- 25cm, được dán bằng giấy đỏ mặt hướng ra bờ sông (đầu sông ném xuống, cuối sông ném lên). Quả còn được làm từ vải, trong đựng hạt bông được gói thành hình vuông, bốn góc đều trang trí thành những tua xanh đỏ. Tua làm bằng dây dài 70cm, được tết từ lạt nứa và thắt thành 7 đốt bằng vải xanh, đỏ, tím, vàng (tượng trưng cho 7 vía của ngài). Thầy mo sẽ khởi xướng cho việc ném còn. Dưới chân cột còn có một mâm gà và xôi cúng thổ địa.

            + Hội hát đúm (hát đối): nhân dân các bản sẽ hát đối với nhau những bài hát với nội dung hỏi thăm sức khoẻ và chúc làm ăn phát đạt.

            - Kết thúc phần lễ hội (5h chiều), lý trưởng và bá hộ sẽ công bố và có lời cảm ơn tới nhân dân và khách thập phương.

Lễ hội Đền Nhược Sơn không những là niềm tự hào của nhân dân xã Châu Quế Hạ, huyện Văn Yên mà còn là niềm tự hào chung của nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái. Trải qua những thăng trầm biến cố của lịch sử, hiện nay đền đã xuống cấp. Tuy vậy, những giá trị về mặt lịch sử - văn hoá của di tích vẫn còn trường tồn mãi với thời gian.

5. Công nhận di tích lịch sử cấp tỉnh - cấp Quốc gia: Ngày 16/11/2005, Đền Nhược Sơn đã được xếp vào loại hình di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia số 72/QĐ- BVHTT.

Bằng xếp hạng di tích cấp Quốc gia đền Nhược Sơn (Ảnh: Minh Tuấn)

 

6. THÔNG TIN LIÊN HỆ:

- Liên hệ Ban quản lý Đền Nhược Sơn: Ông Nguyễn Đình Đăng - Phó Chủ tịch UBND xã Châu Quế Hạ -  Số điện thoại: 0984.790.297.

- Liên hệ đơn vị tổ chức lễ hội: UBND huyện Văn Yên; Điện thoại: 0216.3834.181.

- Liên hệ Công ty Lữ hành: Công ty Cổ phần Du lịch Quốc tế Yên Bái - Điện thoại: 02163.893.985; Giám đốc Công Ty: Ông Đặng Minh Khôi - điện thoại: 0919.855.220 -  0976.079.266.

- Cơ sở Lưu trú:

- Khách sạn Thiên hương - Khu phố 2, Thị trấn Mậu A, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái; Điện thoại: 0912.109.476.

- Nhà nghỉ Mai Trang- Khu phố 2, Thị trấn Mậu A, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái; Điện thoại: 0983297208

- Nhà nghỉ Quế Hương - Khu phố 1, Thị trân Mậu A, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái; Điện thoại: 0979138654.

- Nhà nghỉ  Hoàng Anh - Thôn Đồng Bưởi, Thị trấn Mậu A,  Xã Đông Cuông - Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. Điện thoại: 01639547278; 01277078666.

- Cơ sở ăn uống:

- Nhà hàng Bến Sông - Thôn Hồng Hà, đường vành đai; chuyên món ăn tổng hợp; Điện thoại: 0989417888.

- Nhà hàng Liễu Liên - Khu phố 3, đường Chu Văn An; chuyên món ăn tổng hợp;Điện thoại:  01698701578.

- Nhà hàng Mạnh Oanh - Thôn Đại An, Đầu Cầu An Thịnh, chuyên món ăn: Cá sông, vịt xuối; Điện thoại: 0967945375.

- Phương tiện di chuyển: Khu di tích lịch sử - văn hoá đền Nhược Sơn cách huyên lỵ Mậu A 41km, cách tỉnh lỵ Yên Bái 71km. Đi tới di tích có thể đi tới các tuyến sau:

            +  Đường bộ: Từ thành phố Yên Bái theo đường tỉnh lộ 151 (qua phà Trái Hút) đi tới km71 (UBND xã Châu Quế Hạ) rẽ phải 100m là tới di tích.

            + Đường sắt: Theo tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai, tới ga Mỏ Đá, qua bến đò Nhược Sơn là tới di tích.

            + Đường thuỷ: Từ thành phố Yên Bái đi thuyền ngược dòng sông Thao tới bến Nhược Sơn (khoảng 70km) là tới di tích.

BAN BIÊN TẬP CỔNG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ TỈNH YÊN BÁI

10684 lượt xem