Lên Hồ Ngắm Cọc Buộc Trâu - Báo Nhân Dân

Cọc vài - dịch theo tiếng Tày nghĩa là “Cọc buộc trâu” gắn liền với sự tích Tài Ngào, tên một chàng trai khổng lồ, chăm chỉ, chịu khó. Năm đó hạn hán kéo dài, chàng quyết định đắp đập ngăn sông cho nước dâng lên để lấy nước giúp dân làng. Công việc gần xong thì có một kẻ xấu trong bản muốn cản trở công việc của chàng bèn nhằm lúc chàng đang mải dồn đá, hắn đến và nói dối rằng mẹ chàng ở nhà ốm nặng và đã qua đời. Tài Ngào tưởng thật vội làm chiếc quan tài bằng đá vác về để chôn cất mẹ. Về đến nhà, thấy mẹ đang ngủ say, Tài Ngào tưởng mẹ đã chết liền lấy tay vuốt mắt mẹ. Nào ngờ bàn tay khổng lồ của chàng đã làm móp thái dương mẹ khiến mẹ tắt thở. Thương mẹ, Tài Ngào kêu gào thảm thiết, nước mắt chảy thành sông cuốn trôi chiếc quan tài đá và thi hài mẹ. Thi hài người mẹ trôi mất không tìm thấy còn chiếc quan tài thì vướng lại chỗ chàng đang đắp đập dở, nằm bên bờ sông Gâm. Vào mùa cạn thuyền qua lại phải khiêng qua vì ở đó có rất nhiều đá. Cọc Vài chính là cọc buộc trâu của Tài Ngào khi chàng vác đá để đắp đập…

Trên thế gian này, để giải thích mọi sự hiện tượng hay sự kỳ vĩ nào đó của kiến trúc tạo hóa, thường đều có một truyền thuyết. Cái cọc buộc trâu của Tài Ngào thuở khai thiên lập địa nào đó từng đứng sừng sững giữa mặt nước với chiều cao chừng 120 m. Nó cao tới nỗi để nhìn lên đỉnh, hầu như khi đứng trên mũi thuyền người ta phải ngửa mặt lên. Giờ đây thì nước đã dâng lên cao, sau khi đập thủy điện được xây. Nước dâng ngập đến ba phần tư cái cọc, nó chỉ còn nhô lên mặt nước chừng hai ba chục mét. Nhìn cái cọc bị ngập thì mới hình dung rõ được dưới chân mình là hồ nước thăm thẳm, hun hút ra sao.

Nhiều ngôi làng đã di dời khỏi khu vực lòng hồ trước khi nước dâng, nhiều ruộng đồng, nương đồi đã chìm dưới mặt nước, và vô số những cây nghiến cổ thụ nhiều vòng tay người ôm cũng đã biến mất. Rừng núi nhường chỗ cho hồ nước. Sơn Tinh không chiến đấu với Thủy Tinh nữa mà yên bình nhường nhịn, để dòng nước của đất mẹ vĩ đại sản sinh ra nguồn điện phục vụ con người.

Thuyền trôi đi như mơ giữa lòng hồ tĩnh lặng, hai bên ngút ngàn những vách núi đá dựng đứng. Thảng hoặc, giữa hai vách núi, nơi những thung lũng đầy cây bụi, một cây gạo chon von mọc lên. Tháng Ba, hoa gạo nở như một sự hiến tặng đến xúc động. Giữa rừng cây xanh thẫm, hoa bỗng đỏ nhức nhối. Mẹ thiên nhiên luôn trao tặng con người những món quà vô giá, không một bàn tay nhân tạo nào có thể sánh bằng. Ngắm nhìn thiên nhiên hoang sơ, tự dưng lòng dạ chùng xuống. Ước gì, đâu đâu trên bề mặt địa cầu này cũng đầy ắp một mầu xanh tinh khôi trong veo đến kinh ngạc như thế.

THANH AM