Lịch Sử Và Địa Lí 6 Kết Nối Tri Thức Bài 16: Các Cuộc Khởi Nghĩa Tiêu ...

2.1. Câu hỏi mở đầu

Em có biết, sau khi chiếm được Âu Lạc, các triều đại phong kiến phương Bắc đã tìm “trăm phương ngàn kế” để áp đặt ách cai trị đối với nước ta. Những thực tế lịch sử có thuận theo ý đồ của họ không? Em suy nghĩ gì về lời “phàn nàn” của Thái thú người Hán: Dân xứ ấy rất khó cai trị?

Hướng dẫn giải:

Để trả lời câu hỏi này các em cần liên hệ thực tế, kết hợp với bài học.

Lời giải chi tiết:

Lịch sử đã chứng minh, dù các triều đại phong kiến phương Bắc có dùng trăm phương ngàn kế thì nhân dân ta với tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường bất khuất đã giành được độc lập sau hơn một ngàn năm Bắc thuộc. Việt Nam với cái nôi của nghề nông làm lúa nước, nên những truyền thống tính cộng đồng đặc biệt là vai trò của làng xã đã đi sâu vào câu hỏi của người Việt, người ta thường nói “phép vua còn thua lệ làng”, do đó lời phàn nàn của thái thú người Hán là hoàn toàn có cơ sở và đây cũng là yếu tố giúp nhân dân Việt Nam không những không bị đồng hóa mà còn giữ gìn được truyền thống và phong tục tập quán của người Việt.

2.2. Khởi nghĩa Hai bà Trưng

Câu 1

Hãy cho biết nguyên nhân và mục đích của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.

Hướng dẫn giải:

Xem lại nội dung khởi nghĩa Hai Bà Trưng, chỉ ra nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa.

Lời giải chi tiết:

Nguyên nhân và mục đích của cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng:

+ Mùa xuân năm 40, do chính sách cai trị hà khắc của chính quyền đô hộ nhà Hán đã làm cho nhân dân ta ở khắp nơi đều căm phẫn, muốn nổi dậy chống lại.

+ Hai chị em Trưng Trắc và Trưng Nhị là con gái Lạc tướng huyện Mê Linh, có lòng yêu nước, chí căm thù quân xâm lược sâu sắc.

+ Để đền nợ nước, trả thù nhà Hai Bà Trưng đã dựng cờ khởi nghĩa.

Câu 2

Hãy trình bày diễn biến chính của khởi nghĩa Hai Bà Trưng trên lược đồ hình 2 (tr71)

Hướng dẫn giải:

Quan sát lược đồ, kết hợp kiến thức bài học trình bày diễn biến chính của khởi nghĩa Hai Bà Trưng

Lời giải chi tiết:

+ Mùa Xuân năm 40, Hai Bà Trưng nổi dậy khởi nghĩa ở Hát Môn (Phúc Thọ, Hà Nội). Được đông đảo nhân dân nhiệt liệt hưởng ứng.

+ Từ sông Hát, nghĩa quân theo đường sông Hồng tiến xuống chiếm căn cứ quân Hán ở Mê Linh và Cổ Loa

+ Nghĩa quân tiếp tục tấn công thành Luy Lâu và chiếm được trị sở của chính quyền đô hộ

+ Khởi nghĩa thắng lợi, Trưng Trắc được suy tôn làm vua, đóng đô ở Mê Linh. + Năm 42, nhà Hán sai tướng Mã Viện đem quân sang đàn áp. Nghĩa quân của Hai Bà Trưng kháng cự quyết liệt trong gần 1 năm, nhưng do thế giặc mạnh, nên buộc phải rút quân về Hát Môn; Hai Bà Trưng gieo mình xuống sông Hát tuẫn tiết (năm 43); cuộc khởi nghĩa thất bại.

Câu 3

Hãy cho biết nguyên nhân và mục đích của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.

Hướng dẫn giải:

Xem lại nội dung khởi nghĩa Hai Bà Trưng, chỉ ra nguyên nhân và mục đích của cuộc khởi nghĩa.

Lời giải chi tiết:

Khí thế của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng và tình thế của chính quyền đô hộ:

+ Khí thế hùng dũng, oai phong, mãnh liệt cùng lòng yêu nước, căm thù giặc sục sôi đã giúp Hai Bà Trưng lãnh đạo cuộc khởi nghĩa thành công.

+ Tình thế quân đô hộ rơi vào cảnh thất bại, liên tục mất các căn cứ, bị chiếm trị sở. "Thái thú Giao Chỉ là Tô Định hoảng hốt cũng tháo chạy. Để thoát thân, Tô Định phải cạo tóc, cạo râu, trà trộn vào loạn quân, vứt bỏ ấn tín mà chạy. Tương truyền người Việt đương thời vẫn có tục lệ phổ biến là cạo tóc, nên Tô Định làm như vậy để bắt chước cho khỏi bị phát hiện trên đường trốn"

Câu 4

Khai thác thông tin và đoạn tư liệu 2 ở trên, hãy cho biết kết quả và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.

Hướng dẫn giải:

Khai thác thông tin đoạn tư liệu 2 và diễn biến kết quả cuộc khởi nghĩa trình bày kết quả và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.

Lời giải chi tiết:

- Kết quả của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng:

+ Giành được quyền tự chủ trong thời gian ngắn (năm 40 – 42).

+ Năm 42, nhà Hán sai tướng Mã Viện đem quân sang đàn áp. Cuộc khởi nghĩa của hai Bà Trưng thất bại.

- Ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng:

+ Là cuộc khởi nghĩa lớn đầu tiên của người Việt ở thời kì Bắc thuộc.

+ Cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân; mở đầu thời kì đấu tranh giành độc lập, tự chủ lâu dài, bền bỉ của người Việt.

+ Thể hiện tinh thần yêu nước, ý chí anh hùng của phụ nữ Việt Nam.

2.3. Khởi nghĩa Bà Triệu

Câu 1

Nêu nguyên nhân và mục đích của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu

Hướng dẫn giải:

Xem lại nội dung khởi nghĩa Bà Triệu, trình bày nguyên nhân và mục đích của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu

Lời giải chi tiết:

Nguyên nhân và mục đích của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu

+ Nguyên nhân: Đầu thế kỉ II, do chính sách cai trị hà khắc của chính quyền đô hộ nhà Ngô, phong trào đấu tranh của người Việt tiếp tục bùng nổ, tiêu biểu nhất là cuộc khởi nghĩa Bà Triệu

+ Nguyên nhân: Đầu thế kỉ II, do chính sách cai trị hà khắc của chính quyền đô hộ nhà Ngô, phong trào đấu tranh của người Việt tiếp tục bùng nổ, tiêu biểu nhất là cuộc khởi nghĩa Bà Triệu

+ Mục đích: Chống lại ách thống trị, đòi lại đất nước, bảo vệ cuộc sống người dân

+ Mục đích: Chống lại ách thống trị, đòi lại đất nước, bảo vệ cuộc sống người dân

Câu 2

Hãy trình bày diễn biến chính và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu

Hướng dẫn giải:

Dựa vào nội dung cuộc khởi nghĩa Bà Triệu trình bày những diễn biến và ý nghĩa.

Lời giải chi tiết:

+ Năm 248, từ căn cứ ở núi Nưa (Triệu Sơn, Thanh Hoá), khởi nghĩa bùng nổ

+ Năm 248, từ căn cứ ở núi Nưa (Triệu Sơn, Thanh Hoá), khởi nghĩa bùng nổ

+ Lực lượng nghĩa quân đã đánh hạ nhiều huyện lị, thành ấp ở Cửu Chân, Cửu Đức, Nhật Nam. Quan lại nhà Ngô từ thái thú đến huyện lệnh, huyện trưởng hoặc bị giết, hoặc bỏ trốn. Cuộc khởi nghĩa khiến cho toàn thể Giao Châu đều chấn động.

+ Lực lượng nghĩa quân đã đánh hạ nhiều huyện lị, thành ấp ở Cửu Chân, Cửu Đức, Nhật Nam. Quan lại nhà Ngô từ thái thú đến huyện lệnh, huyện trưởng hoặc bị giết, hoặc bỏ trốn. Cuộc khởi nghĩa khiến cho toàn thể Giao Châu đều chấn động.

+ Trước tình hình đó, nhà Ngô đã cử 8 000 quân sang đàn áp. Do lực lượng quân Ngô quá mạnh, khởi nghĩa đã bị đàn áp, Bà Triệu anh dũng hi sinh tại khu vực núi Tùng (Thanh Hoá

+ Trước tình hình đó, nhà Ngô đã cử 8 000 quân sang đàn áp. Do lực lượng quân Ngô quá mạnh, khởi nghĩa đã bị đàn áp, Bà Triệu anh dũng hi sinh tại khu vực núi Tùng (Thanh Hoá.

2.4. Khởi nghĩa Lý Bí và sự thành lập nước Vạn Xuân

Câu 1

Dựa vào sơ đồ hình 5 (tr.78), hãy trình bày diễn biển chính của cuộc khởi nghĩa Lý Bí và công cuộc bảo vệ nước Vạn Xuân.

Hướng dẫn giải:

Xem lại nội dung khởi nghĩa Lý Bí kết hợp quan sát sơ đồ, trình bày diễn biển chính của cuộc khởi nghĩa Lý Bí và công cuộc bảo vệ nước Vạn Xuân.

Lời giải chi tiết:

+ Năm 542, Lý Bí phất cờ khởi nghĩa ở Thái Bình. Hào kiệt ở khắp nơi kéo về hưởng ứng: Tinh Thiều, Phạm Tu, Triệu Túc,..

+ Trong vòng chưa đầy 3 tháng, nghĩa quân đã chiếm được hầu hết các quận huyện.

+ Tháng 4/542, nhà Lương cử quân sang đàn áp, bị nghĩa quân đánh bại, giải phóng được Hoàng Châu.

+ Đầu năm 543, nhà Lương đàn áp lần hai.

+ Nghĩa quân ta chủ động đón đánh địch ở Hợp Phố và giành thắng lợi.

guyên nhân và mục đích của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu

+ Nguyên nhân: Đầu thế kỉ II, do chính sách cai trị hà khắc của chính quyền đô hộ nhà Ngô, phong trào đấu tranh của người Việt tiếp tục bùng nổ, tiêu biểu nhất là cuộc khởi nghĩa Bà Triệu

+ Mục đích: Chống lại ách thống trị, đòi lại đất nước, bảo vệ cuộc sống người dân.

Câu 2

Hãy cho biết kết quả và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lý Bí.

Hướng dẫn giải:

Dựa theo nội dung thông tin mục 3 rình bày những diễn biến và ý nghĩa cuộc khởi nghĩa Lý Bí.

Lời giải chi tiết:

- Kết quả:

+ Giành được chính quyền trong thời gian ngắn (542 – 603), lên ngôi hoàng đế, lập ra nhà nước Vạn Xuân (544).

+ Năm 603, nhà Tùy đưa quân sang xâm lược, nhà nước Vạn Xuân sụp đổ.

- Ý nghĩa:

+ Cuộc khởi nghĩa Lý Bí cho ta thấy đc lòng yêu nước, sự quyết giành lại độc lập, tự do của đất nước ta trong lòng mỗi người dân. Đồng thời khi Lý Bí lên ngôi hoàng đế còn cho thấy rằng nước ta đã là một nước độc lập, có dân, có vua và có hạnh phúc, ấm no.

+ Để lại những bài học kinh nghiệm quý báu về tinh thần kháng chiến kiên trì, cách đánh du kích…

2.5. Khởi nghĩa Mai Thúc Loan

Câu 1

Hãy trình bày diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan trên lược đồ

Hướng dẫn giải:

Xem lại nội dung khởi nghĩa Mai Thúc Loan, trình bày diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan trên lược đồ.

Lời giải chi tiết:

+ Khoảng cuối những năm 10 của thể kỉ VIII, nhân phải tham gia đoàn người gánh vải (quả) nộp cống, Mai Thúc Loan đã kêu gọi những người dân phu bỏ về quê, mộ binh nổi dậy.

+ Nghĩa quân nhanh chóng chiếm thành Hoan Châu. Nhân dân Ái Châu, Diễn Châu nổi dậy hưởng ứng. Mai Thúc Loan chọn vùng Sa Nam (Nam Đàn) xây dựng căn cứ. Ông xưng đế, nhân dân gọi là Mai Hắc Đế (vua Đen)

+ Mai Hắc Đế liên kết với nhân dân khắp Giao Châu và Cham pa kéo quân sang tấn công thành Tống Bình. Viên đô hộ Giao Châu là Quang Sở Khách phải chạy về Trung Quốc.

+ Năm 722, nhà Đường cử Dương Tư Húc đem 10 vạn quân sang đàn áp. Mai Hắc Đế thua trận. Quân giặc điên cuồng tàn sát nghĩa quân và nhân dân.

Câu 2

Cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan có ý nghĩa gì đối với lịch sử dân tộc?

Hướng dẫn giải:

Xem lại nội dung khởi nghĩa Mai Thúc Loan, trình bày ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan đối với lịch sử dân tộc.

Lời giải chi tiết:

Sau khi khởi nghĩa Mai Thúc Loan kết thúc, dù thất bại nhưng đó đã để lại những ý nghĩa vô cùng to lớn.

+ Đó là cuộc khởi nghĩa đã thể hiện tinh thần quyết tâm chiến đấu của nhân dân ta trong cuộc đấu tranh giành độc lập và tự do cho dân tộc.

+ Hơn thế nữa, nó còn cổ vũ tinh thần chiến đấu của nghĩa quân và nhân dân ta trong những cuộc khởi nghĩa ở giai đoạn tiếp theo.

2.6. Khởi nghĩa Phùng Hưng

Trình bày nguyên nhân, kết quả và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng.

Hướng dẫn giải:

Xem lại nội dung khởi nghĩa Phùng Hưng, trình bày nguyên nhân, kết quả và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng.

Lời giải chi tiết:

- Nguyên nhân: Do chính sách bóc lột nặng nề của nhà Đường.

- Kết quả: Khởi nghĩa thất bại nhưng đã giành quyền làm chủ trong 9 năm

- Ý nghĩa:

+ Khẳng định quyết tâm giành lại độc lập dân tộc, tự chủ, mong muốn dân tộc được hòa bình, tự do của người Việt

+ Phản ánh nỗi bất bình của nhân dân ta trước những chính sách tàn bạo của quân xâm lược

+ Mở đường cho những thắng lợi to lớn về sau