Lợi ích Của Tư Bản Và Lao động Làm Thuê Là Hoàn Toàn đối Lập

K. Marx Lao động làm thuê và Tư bản

LỢI ÍCH CỦA TƯ BẢN VÀ LAO ĐỘNG LÀM THUÊ LÀ HOÀN TOÀN ĐỐI LẬP - TÁC ĐỘNG CỦA VIỆC TĂNG TƯ BẢN SẢN XUẤT VỚI TIỀN LƯƠNG

Vậy, ta thấy rằng, ngay cả khi đứng trong quan hệ giữa tư bản và lao động làm thuê, thì lợi ích của chúng vẫn đối lập hẳn với nhau. Tư bản tăng nhanh đồng nghĩa với lợi nhuận tăng nhanh. Lợi nhuận chỉ tăng nhanh khi m� gi� của lao động, tức l� tiền lương tương đối, giảm xuống cũng nhanh như thế. Tiền lương tương đối c� thể giảm, ngay cả khi tiền lương thực tế v� tiền lương danh nghĩa (tức l� gi� trị bằng tiền của lao động) đều tăng, chỉ cần tiền lương thực tế kh�ng tăng c�ng tỉ lệ với lợi nhuận. V� dụ, nếu trong những năm kinh doanh thuận lợi, tiền lương tăng 5%, c�n lợi nhuận tăng 30%, thế th� tiền lương so s�nh tương đối kh�ng tăng m� giảm. Vậy, nếu thu nhập của c�ng nh�n tăng l�n c�ng với sự tăng nhanh tư bản, th� c�ng l�c đ�, c�i vực thẳm x� hội giữa c�ng nh�n v� nh� tư bản cũng rộng ra; quyền lực của tư bản với lao động, sự lệ thuộc của lao động v�o tư bản, đều tăng l�n. N�i rằng "c�ng nh�n quan t�m đến sự tăng nhanh tư bản" th� chỉ c� nghĩa l�: c�ng nh�n c�ng l�m tăng của cải của nh� tư bản, th� những mảnh vụn m� anh ta nhận được c�ng to hơn, số c�ng nh�n sẽ đ�ng hơn, đ�m đ�ng n� lệ phụ thuộc v�o nh� tư bản cũng nhiều l�n. Vậy ta thấy rằng: Ngay cả hoàn cảnh thuận lợi nhất cho c�ng nh�n, tức l� tư bản tăng nhanh hết sức, cũng kh�ng x�a bỏ sự đối lập về lợi �ch giữa c�ng nh�n v� nh� tư bản, d� n� c� cải thiện đời sống vật chất của c�ng nh�n đến mức n�o đi nữa. Lợi nhuận và tiền lương vẫn tỉ lệ nghịch với nhau như trước. Nếu tư bản tăng nhanh th� tiền lương c� thể tăng, nhưng lợi nhuận của nh� tư bản lại tăng l�n v� c�ng nhanh hơn. Địa vị vật chất của c�ng nh�n kh� l�n, nhưng c�i gi� phải trả l� địa vị x� hội của anh ta hạ xuống. Vực thẳm x� hội ngăn c�ch anh ta v� nh� tư bản lại rộng ra. Cuối c�ng: N�i rằng "điều kiện thuận lợi nhất cho lao động l�m thu� l� sự tăng nhanh hết sức của tư bản sản xuất" th� cũng như n�i rằng: giai cấp c�ng nh�n c�ng tăng l�n, v� c�ng l�m mạnh th�m c�i thế lực th� địch với n�, tức l� của cải của kẻ kh�c đang thống trị giai cấp ấy; th� n� c�ng c� điều kiện thuận lợi để lại lao động, để tăng th�m của cải của giai cấp tư sản, để tăng cường thế lực của tư bản; do đ� m� chấp nhận việc tự r�n cho m�nh những xiềng x�ch bằng v�ng, để giai cấp tư sản dắt m�nh đi theo. 1Sự tăng lên của tư bản sản xuất v� sự tăng lên của tiền lương - c� thật l� ch�ng gắn b� với nhau, kh�ng thể t�ch rời, như c�c nh� kinh tế học tư sản khẳng định? Ta kh�ng n�n tin lời họ. Ta kh�ng thể tin họ, ngay cả khi họ n�i l� tư bản c�ng b�o tốt th� n� lệ của ch�ng c�ng được chăm ch�t. Giai cấp tư sản qu� s�ng suốt, qu� chi li t�nh to�n; n� kh�ng thể chia sẻ c�i th�nh kiến của t�n ch�a phong kiến, kẻ thường ph� trương sự h�o nho�ng của đo�n t�y t�ng của m�nh. Những điều kiện tồn tại của giai cấp tư sản buộc n� phải chi li. V� vậy ta phải nghi�n cứu kĩ hơn vấn đề sau đ�y: Sự tăng tư bản sản xuất ảnh hưởng tới tiền lương như thế nào? Nếu to�n bộ tư bản sản xuất trong x� hội tư sản tăng l�n, th� lao động được t�ch lũy theo nhiều mặt hơn. Tư bản c� nh�n tăng l�n, cả về số lượng v� qui m�. Số lượng tư bản c� nh�n tăng lên th� cạnh tranh giữa các nhà tư bản cũng tăng. Sự tăng qui mô của tư bản cho ph�p đưa các đạo quân công nhân hùng hậu hơn, với những công cụ chiến tranh to lớn hơn, v�o chiến trường công nghiệp. Một nh� tư bản c� thể loại kẻ kh�c khỏi v�ng chiến đấu, v� chiếm lấy tư bản của kẻ đ�, chỉ với việc b�n rẻ hơn. Để c� thể b�n rẻ hơn m� kh�ng ph� sản, th� �ng ta phải sản xuất rẻ hơn, tức l� phải tăng sức sản xuất của lao động l�n hết mức. Nhưng tr�n hết, sức sản xuất của lao động tăng l�n l� nhờ phân công lao động kĩ hơn, �p dụng máy móc nhiều hơn, v� lu�n cải tiến m�y m�c đ�. Đạo qu�n c�ng nh�n - trong đ� lao động được ph�n c�ng - m� c�ng lớn, qui m� sử dụng m�y m�c m� c�ng lớn; th� chi ph� sản xuất c�ng giảm đi một c�ch tương đối, lao động c�ng c� năng suất. Do đ� m� c� sự ganh đua to�n diện giữa c�c nh� tư bản, để tăng cường ph�n c�ng lao động, tăng cường m�y m�c, v� sử dụng hai c�i đ� tr�n qui m� lớn nhất c� thể. B�y giờ, nếu nhờ việc ph�n c�ng lao động tốt hơn, nhờ sử dụng v� cải tiến c�c m�y m�c mới, nhờ việc khai th�c c�c năng lượng tự nhi�n tốt hơn v� nhiều hơn; một nh� tư bản c� thể d�ng c�ng một lượng lao động (l� t�ch lũy hay trực tiếp th� cũng thế) m� sản xuất ra nhiều sản phẩm hơn so với những kẻ cạnh tranh, v� dụ như sản xuất 1 met vải lanh trong khoảng thời gian bằng với thời gian những kẻ kia l�m ra nửa met; khi đ�, nh� tư bản ấy sẽ l�m g�? �ng ta c� thể b�n nửa met vải lanh theo gi� cũ tr�n thị trường, nhưng thế th� kh�ng loại được đối thủ ra khỏi v�ng chiến, hay mở rộng được thị trường của m�nh. Trong khi đ�, nhu cầu thị trường của �ng ta sẽ tăng l�n c�ng với mức tăng sức sản xuất. Thực tế l� những phương tiện sản xuất mạnh hơn v� đắt hơn - m� �ng ta c� được - cho phép �ng ta b�n h�ng rẻ hơn, nhưng n� cũng buộc �ng ta phải bán nhiều hàng hơn, phải kiểm so�t được một thị trường v� c�ng lớn hơn cho h�ng h�a của m�nh; do đ�, nh� tư bản ấy sẽ b�n nửa met vải lanh với gi� rẻ hơn c�c đối thủ cạnh tranh. Nhưng nh� tư bản sẽ kh�ng b�n 1 met vải lanh bằng với mức gi� m� những người kia b�n nửa met, d� chi ph� sản xuất ra 1 met của �ng ta kh�ng nhiều hơn chi ph� sản xuất ra nửa met của người kh�c. Nếu kh�ng l�m thế th� �ng ta sẽ kh�ng thu được lợi nhuận th�m n�o cả, m� chỉ b� lại được chi ph� sản xuất th�i. �ng ta c� thể vẫn kiếm về nhiều thu nhập hơn, nhưng l� v� �ng ta sử dụng nhiều tư bản hơn, chứ kh�ng phải v� tư bản của �ng ta tạo ra nhiều lợi nhuận hơn c�c tư bản kh�c. Vả lại, �ng ta vẫn đạt được mục ti�u của m�nh, nếu b�n h�ng h�a của m�nh với gi� chỉ thấp hơn v�i % so với c�c đối thủ. �ng ta loại họ khỏi v�ng chiến, �t ra cũng chiếm lấy một phần thị trường của họ, bằng c�ch hạ giá. Cuối c�ng, h�y nhớ l� gi� th�ng thường lu�n thấp hơn hoặc cao hơn chi phí sản xuất, t�y theo việc b�n h�ng h�a diễn ra trong thời k� c�ng nghiệp thuận lợi hay kh�ng. T�y theo gi� thị trường của 1 met vải lanh đứng cao hơn hay thấp hơn chi ph� sản xuất cũ, m� số % nh� tư bản kiếm được trội hơn chi ph� sản xuất thực của m�nh - do việc sử dụng phương tiện sản xuất mới c� năng suất cao hơn - sẽ biến đổi. Nhưng đặc quyền của nh� tư bản của ch�ng ta sẽ kh�ng k�o d�i. C�c nh� tư bản cạnh tranh với �ng ta cũng sẽ sử dụng những m�y m�c ấy, c�ch ph�n c�ng lao động ấy, tr�n một qui m� như thế hoặc thậm ch� lớn hơn. V� cuối c�ng, những cải tiến đ� sẽ trở n�n phổ biến đến mức, gi� của vải lanh sẽ kh�ng chỉ thấp hơn chi phí sản xuất cũ, mà còn thấp hơn cả chi phí sản xuất mới. Vậy l� trong quan hệ với nhau, c�c nh� tư bản lại thấy m�nh ở v�o đ�ng c�i t�nh thế trước khi �p dụng c�c phương tiện sản xuất mới; v� nếu trước đ�y, họ c� thể b�n số sản phẩm nhiều gấp đ�i, với gi� cũ; th� bây giờ, họ buộc phải b�n số sản phẩm nhiều gấp đ�i ấy, với gi� thấp hơn gi� cũ. Khi chạm đến c�i mức mới, tức l� chi ph� sản xuất mới, th� cuộc chiến gi�nh ưu thế tr�n thị trường diễn ra lại từ đầu. Ph�n c�ng lao động hơn nữa, sử dụng m�y m�c hơn nữa, v� �p dụng c�c biện ph�p đ� tr�n qui m� lớn hơn nữa. V� cạnh tranh một lần nữa đem lại ch�nh c�i phản ứng tương tự với kết quả đ�.

Chú thích của người dịch

1 Phần này đăng trên số báo 269, ra ngày 11 tháng Tư. Trong bài báo gốc có ghi "Köln, ngày 10 tháng Tư".

[Chương trước] [Mục lục] [Chương sau]

Thư viện | K. Marx - F. Engels