[Luận án 2019] Chức Năng Bào Chữa Trong Tố Tụng Hình Sự Việt Nam

[Luận án 2019] Chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam

Mục lục:

Toggle

• THÔNG TIN LUẬN ÁN
• 1. Tính cấp thiết của đề tài
• Làm gì nếu chưa tìm thấy tài liệu bạn cần?
• 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
• 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
  • 3.1. Đối tượng nghiên cứu
  • 3.2. Phạm vi nghiên cứu
• 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
  • 4.1. Phương pháp luận và cách tiếp cận
  • 4.2. Phương pháp nghiên cứu
• 5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
• 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án
• 7. Kết cấu của luận án
• LIÊN HỆ ZALO:
• HỖ TRỢ TẢI VỀ:

THÔNG TIN LUẬN ÁN

• Trường: Học viện Khoa học xã hội
• Tác giả: TS. Cao Thị Ngọc Hà
• Định dạng: PDF/Word
• Số trang: 175 trang
• Năm: 2019

1. Tính cấp thiết của đề tài

Các chức năng của tố tụng hình sự là một trong những vấn đề lý luận quan trọng, cơ bản của tố tụng hình sự. Mặc dù còn nhiều cách tiếp cận khác nhau về các chức năng cơ bản của tố tụng hình sự nhưng đa số các ý kiến đều thừa nhận có ba chức năng cơ bản của tố tụng hình sự là: chức năng buộc tội, chức năng bào chữa và chức năng xét xử. Các chức năng này luôn có mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhau, bổ sung, hỗ trợ cho nhau cùng phát triển. Việc tồn tại chức năng bào chữa cùng với chức năng buộc tội, chức năng xét xử là nhu cầu tất yếu khách quan, xuất phát từ mục đích của tố tụng hình sự là tìm ra sự thật khách quan của vụ án. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn nhiều cách hiểu khác nhau về chức năng bào chữa trong TTHS. Chức năng bào chữa là gì, nội dung của chức năng bào chữa bao gồm những vấn đề gì, chức năng bào chữa có đồng nhất với hoạt động bào chữa của luật sư hay không, chủ thể thực hiện chức năng bào chữa có giống với chủ thể của quyền bào chữa không… vẫn còn nhiều quan điểm, ý kiến khác nhau.

Bào chữa trong tố tụng hình sự có thể được nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau như: bào chữa là một chức năng của tố tụng hình sự, bào chữa là một nguyên tắc của tố tụng hình sự, bào chữa là quyền của người bị buộc tội, bào chữa là một chế định trong tố tụng hình sự. Tuy nhiên, dưới góc độ là một chức năng của tố tụng hình sự, chức năng bào chữa có phạm vi rộng hơn cả. Chức năng bào chữa có vai trò và ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị buộc tội. Bên cạnh đó, chức năng bào chữa góp phần bảo vệ công lý, xác định sự thật khách quan của vụ án, đảm bảo việc giải quyết vụ án khách quan, toàn diện, đúng pháp luật. Cùng với chức năng buộc tội và chức năng xét xử, chức năng bào chữa tạo nên sự vận hành mang tính ổn định của hệ thống tố tụng hình sự. Như vậy, nhìn từ góc độ lý luận, chức năng bào chữa có vai trò rất quan trọng đối với công cuộc cải cách tư pháp, nhằm mục đích không ngừng phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.

Để đẩy mạnh công cuộc cải cách tư pháp, Bộ Chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam đã ra Nghị quyết số 08/NQ-TW ngày 2/1/2002 và Nghị quyết 49/NQ-TW ngày 2/6/2005 về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới. Nghị quyết đã chỉ ra những quan điểm chỉ đạo như tăng cường hoạt động tranh tụng tại phiên tòa xét xử hình sự, trong đó nhấn mạnh việc mở rộng hơn nữa quyền của người bào chữa và người bị buộc tội; bảo đảm tranh tụng với người bào chữa và những người tham gia tố tụng khác. Ngày 30/3/2009, Ban Chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam đã ban hành Chỉ thị số 33/CT-TW về việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tổ chức và hoạt động của luật sư. Đây là văn bản của Đảng chỉ đạo toàn diện, đầy đủ nhất cho việc phát triển nghề luật sư. Xét từ góc độ quy định pháp luật, việc nghiên cứu chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự trở nên cấp thiết trong bối cảnh BLTTHS 2015 ra đời, thay thế cho BLTTHS năm 2003. Các vấn đề có liên quan đến bào chữa trong tố tụng hình sự đã được quy định thành chương riêng, đó là chương về bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Trong đó, có sự ghi nhận các quy định về người bào chữa, quyền và nghĩa vụ của người bào chữa, lựa chọn và chỉ định người bào chữa, thời điểm tham gia tố tụng của người bào chữa và các hoạt động tham gia tố tụng khác của người bào chữa như : việc đăng kí bào chữa, việc gặp người bị tạm giữ, bị can, bị cáo đang bị tạm giam, thu thập chứng cứ, giao tài liệu, đồ vật, chứng cứ liên quan đến việc bào chừa… Tuy nhiên, một số quy định thể hiện chức năng bào chữa trong BLTTHS năm 2015 vẫn còn bất cập, hạn chế, vì vậy cần tiếp tục hoàn thiện để tạo cơ sở pháp lý đầy đủ nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người bị buộc tội. Như vậy, xét từ góc độ quy định pháp luật, việc nghiên cứu chức năng bào chừa trong tố tụng hình sự có ý nghĩa rất quan trọng trong công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa nói chung và cải cách tư pháp nói riêng.

Xét từ góc độ thực tiễn, việc thực hiện các chức năng bào chừa, chức năng buộc tội và chức năng xét xử chưa được phân biệt rõ ràng, còn xảy ra tình trạng chồng chéo nhau, các chủ thể thực hiện chức năng nêu trên chưa làm hết chức năng của mình. Bên cạnh đó, mặc dù trình độ chuyên môn nghiệp vụ của người bào chừa ngày càng được nâng cao, sự tham gia của người bào chừa ngày một nhiều hơn, nhưng chất lượng giải quyết vụ án vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng này bao gồm cả nguyên nhân chủ quan từ phía người bào chừa, và nguyên nhân khách quan từ các cơ quan tiến hành tố tụng và các quy định của pháp luật. Trong một số trường hợp, người bào chừa chưa thực sự được cơ quan tiến hành tố tụng tạo điều kiện để hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. Hơn nừa, nhận thức của cơ quan bảo vệ pháp luật về vai trò của người bào chừa chưa thực sự đúng đắn. Vị trí của người bào chừa phải được xem là một bên tham gia tố tụng, ngang hàng và bình đẳng với Kiểm sát viên. Cùng với các cơ quan tiến hành tố tụng, các hoạt động của người bào chừa góp phần tìm ra chân lý khách quan của vụ án. Nhận thức này phải được quán triệt trong đội ngũ cán bộ làm công tác tư pháp, đặc biệt là người có thẩm quyền tiến hành tố tụng và mọi công dân.

Các nội dung về bào chữa đã được nhiều tác giả quan tâm ở những khía cạnh khác nhau, thể hiện qua các luận án, luận văn thạc sỹ, bài viết trong tạp chí chuyên ngành, bài viết chuyên đề trong đề tài nghiên cứu khoa học… Đó là các nội dung liên quan đến quyền bào chữa, việc bảo đảm thực hiện quyền bào chữa, người bào chữa, vai trò của người bào chữa, chức năng của tố tụng hình sự, chức năng xét xử của tố tụng hình sự, chức năng buộc tội của tố tụng hình sự. Tuy nhiên, ở cấp độ tiến sỹ, vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu một cách sâu rộng, toàn diện về chức năng bào chữa. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam ” là cấp thiết và tác giả đã lựa chọn đề tài này để nghiên cứu dưới góc độ là một luận án tiến sỹ luật học.

Làm gì nếu chưa tìm thấy tài liệu bạn cần?

[MIỄN PHÍ] Hỗ trợ rà soát và tìm kiếm tài liệu theo đề tài hoặc từ khóa!!!

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu các vấn đề lý luận, thực trạng quy định của pháp luật và thực tiễn thực hiện chức năng bào chữa trong TTHS, luận án đưa ra những kiến nghị hoàn thiện pháp luật và giải pháp bảo đảm thực hiện chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự.

Để thực hiện mục đích này, luận án đặt ra các nhiệm vụ sau :

– Làm rõ vấn đề lý luận về chức năng bào chữa trong TTHS như : cơ sở quy định chức năng bào chữa; khái niệm, đặc điểm, vai trò của chức năng bào chữa; hình thức thực hiện chức năng bào chữa.

– Làm rõ thực trạng quy định của pháp luật và thực trạng thực hiện quy định về chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự

– Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về chức năng bào chữa và các giải pháp bảo đảm thực hiện có hiệu quả chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận như khái niệm, đặc điểm, mục đích ý nghĩa, nội dung, cơ sở của chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự… ; các quy định pháp luật liên quan trực tiếp đến chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam. Ngoài ra đối tượng của đề tài là thực tiễn thực hiện chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam, đánh giá thực tiễn để phân tích và làm rõ những vướng mắc, bất cập của pháp luật hiện hành thông qua những số liệu, ví dụ điển hình trong thực tiễn giải quyết vụ án hình sự để đưa ra một số giải pháp hoàn thiện các quy định của pháp luật và tổ chức thực hiện chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

Về nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và quy định của pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam về chức năng bào chữa trong lĩnh vực tố tụng hình sự, thực trạng và giải pháp bảo đảm thực hiện có hiệu quả chức năng bào chữa trong TTHS Việt Nam.

Về thời gian: Quy định của pháp luật về chức năng bào chữa được nghiên cứu trong từng giai đoạn lịch sự cụ thể như giai đoạn trước khi BLTTHS 1988 ra đời, giai đoạn BLTTHS năm 1988, BLTTHS năm 2003 và giai đoạn BLTTHS năm 2015 có hiệu lực thi hành.

Các vấn đề thực tiễn về chức năng bào chữa chủ yếu nghiên cứu trong khoảng 10 năm trở lại đây (thời gian thực hiện BLTTHS năm 2003 và BLTTHS năm 2015) từ năm 2009 đến 2019, trong đó có sự so sánh về thực trạng thực hiện các quy định về chức năng bào chữa theo BLTTHS năm 2003 và thực trạng thực hiện chức năng bào chữa theo BLTTHS năm 2015.

Về không gian : Luận án nghiên cứu các vấn đề thực tiễn thông qua việc nghiên cứu, tổng kết các vụ án có sự tham gia của NBC trong phạm vi toàn quốc và phân tích thực tiễn thực hiện chức năng bào chữa trong TTHS trên cơ sở báo cáo của Liên đoàn luật sư Việt Nam, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, phiếu khảo sát một số luật sư ở Hà Nội và địa phương như Bắc Giang, Bắc Ninh… Luận án không nghiên cứu, đánh giá việc thực hiện chức năng bào chữa trong hoạt động tố tụng hình sự của các cơ quan tư pháp trong quân đội.

4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

4.1. Phương pháp luận và cách tiếp cận

Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật. Ngoài ra, luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của Luật tố tụng hình sự kết hợp tiếp cận đa ngành, liên ngành.

Cách tiếp cận: Luận án sử dụng phương pháp tiếp cận của chuyên ngành Luật tố tụng hình sự, Luật hình sự, Lý luận chung về Nhà nước và pháp luật, Khoa học điều tra hình sự, Tội phạm học và phương pháp tiếp cận lịch sử, tiếp cận đa ngành, liên ngành; tiếp cận dưới khía cạnh luật so sánh… Cụ thể :

Tiếp cận của chuyên ngành luật hình sự, luật tố tụng hình sự, Lý luận chung về Nhà nước và pháp luật: phân tích, luận giải các vấn đề lý luận của người bào chữa, người bị buộc tội như quyền và nghĩa vụ của họ, các hoạt động bào chữa của các chủ thể thực hiện chức năng bào chữa, chức năng của Nhà nước, chức năng của pháp luật. Đặc biệt, việc tiếp cận chức năng bào chữa trong TTHS cần phải dựa trên lý thuyết chức năng luận.

Tiếp cận hệ thống: phân tích và đánh giá các nội dung của chức năng bào chữa đặt trong một chỉnh thể thống nhất, có mối liên hệ và tác động qua lại giữa chức năng bào chữa với chức năng buộc tội và chức năng xét xử – ba chức năng cơ bản của tố tụng hình sự …

Tiếp cận đa ngành, liên ngành: có sự phối hợp của nhiều ngành khoa học xã hội nhân văn như xã hội học, luật học so sánh.

Tiếp cận lịch sử : Dưới góc độ lịch sử, chức năng bào chữa trong TTHS xuất hiện từ rất lâu, gắn liền với sự ra đời của người bào chữa và hoạt động của người bào chữa. Quan điểm lịch sử cụ thể được quán triệt trong quá trình nghiên cứu và các nội dung liên quan đến chức năng bào chữa được phân tích, đánh giá trong từng giai đoạn lịch sử khác nhau.

4.2. Phương pháp nghiên cứu

Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu chung của khoa học xã hội và các phương pháp nghiên cứu đặc thù của luật học để nghiên cứu đề tài.Trên cơ sở phép duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về đấu tranh phòng ngừa, chống tội phạm và vi phạm pháp luật khác, luận án sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu, cụ thể là: phương pháp hệ thống, phương pháp thống kê, phương pháp phân tích, phương pháp điều tra xã hội học, phương pháp lịch sử, so sánh, logic, tổng hợp.

Chương 1, tác giả luận án sử dụng phương pháp hệ thống hóa, phân tích tài liệu để tổng quan các công trình nghiên cứu về chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam, trên phương diện lý luận và thực tiễn. Sử dụng phương pháp so sánh khi nghiên cứu vấn đề tổng quan tình hình nghiên cứu trên thế giới và trong nước liên quan đến luận án; so sánh với các chuẩn mực quốc tế. Trên cơ sở đó, đánh giá và so sánh các công trình nghiên cứu nhằm xác định rõ những kết quả nghiên cứu liên quan đến luận án, có sự kế thừa những kết quả này đồng thời xác định những vấn đề liên quan đến đề tài mà các công trình, bài viết trước đó còn bỏ ngỏ cần phải nghiên cứu bổ sung, phát triển.

– Chương 2, sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp để đánh giá và đưa ra các khái niệm, đặc điểm, nội dung của chức năng bào chữa, cơ sở quy định chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam.

– Chương 3, sử dụng phương pháp thống kê, phân tích, đánh giá những quy định của pháp luật về chức năng bào chữa thể hiện trong từng giai đoạn lịch sử nhất định như giai đoạn trước khi BLTTHS 1988 ra đời, trong BLTTHS 1988, BLTTHS 2003 và BLTTHS 2015; phân tích thực tiễn thực hiện chức năng bào chữa của người bào chữa, người bị buộc tội, bị can bị cáo; trên cơ sở đó rút ra bất cập, hạn chế, thiếu sót trong qui định và thực hiện pháp luật về vấn đề này. Luận án cũng sử dụng phương pháp điều tra xã hội học khi lập bảng hỏi, tiến hành khảo sát một số luật sư ở Hà Nội và địa phương.

– Chương 4, sử dụng phương pháp phân tích, dự báo nhằm đưa ra phương hướng, giải pháp hoàn thiện pháp luật về chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam.

5. Đóng góp mới về khoa học của luận án

Luận án là công trình nghiên cứu toàn diện dưới góc độ lý luận và thực tiễn về chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự. Kết quả của luận án đã đóng góp mới về mặt khoa học như sau :

– Thứ nhất: Luận án làm rõ và bổ sung một số vấn đề lý luận quan trọng của chức năng bào chữa trong TTHS như: cách tiếp cận chức năng bào chữa dựa trên cơ sở chức năng luận; cơ sở hình thành chức năng bào chữa trong TTHS; khái niệm, đặc điểm, vai trò của chức năng bào chữa trong TTHS; hình thức thực hiện chức năng bào chữa, mối quan hệ giữa chức năng bào chữa với chức năng buộc tội và chức năng xét xử trong tố tụng hình sự… Đồng thời, luận án phân tích để luận giải sâu sắc hơn các quy định thể hiện chức năng bào chữa trong TTHS qua từng thời kỳ lịch sử nhất định để thấy được lịch sử lập pháp của chức năng bào chữa trong TTHS Việt Nam.

– Thứ hai: Luận án nghiên cứu thực tiễn thực hiện chức năng bào chữa trong TTHS Việt Nam trong 10 năm trở lại đây, trên cơ sở kết hợp giữa nghiên cứu định tính và định lượng nhằm tạo ra độ tin cậy cho các kết luận. Cụ thể: Làm rõ những bất cập trong các quy định của pháp luật TTHS ảnh hưởng đến việc thực hiện chức năng bào chữa trong TTHS; Đánh giá thực trạng thực hiện các quy định của pháp luật về chức năng bào chữa của người bào chữa, người bị buộc tội; Nêu và phân tích được những khó khăn, bất cập mà chủ thể thực hiện chức năng bào chữa gặp phải trên thực tế. Luận án đã sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu đối với một số luật sư hành nghề trong vụ án hình sự trên thực tế để thấy được thực tiễn thực hiện một số quy định mới của Bộ luật TTHS năm 2015 có liên quan đến chức năng bào chữa như: việc thực hiện một số quyền mới của luật sư, việc tạo điều kiện của các cơ quan tiến hành tố tụng đối với luật sư trong quá trình bào chữa và bảo vệ quyền lợi cho thân chủ ở giai đoạn trước khi ra phiên tòa (khởi tố, điều tra, truy tố, chuẩn bị xét xử) và tại phiên tòa…

– Thứ ba: Luận án đã đưa ra các giải pháp đề xuất nhằm hoàn thiện pháp luật và bảo đảm thực hiện chức năng bào chữa có hiệu quả trên thực tế. Các giải pháp này bao gồm các kiến nghị hoàn thiện quy định của pháp luật, đặc biệt là pháp luật TTHS về chức năng bào chữa và nhóm các giải pháp tổ chức thực hiện pháp luật về chức năng bào chữa trong TTHS như: giải pháp về con người, giải pháp về kinh tế, chính trị, xã hội.

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án

Kết quả nghiên cứu của luận án bổ sung và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự. Cụ thể : Khái niệm, đặc điểm của chức năng bào chữa trong TTHS, hình thức thực hiện chức năng bào chữa trong TTHS, mối quan hệ của chức năng bào chữa và chức năng buộc tội, chức năng xét xử trong TTHS.

Luận án có ý nghĩa thực tiễn rất lớn và là nguồn tư liệu có ý nghĩa để các cá nhân, cơ quan, tổ chức tham khảo, nghiên cứu trong quá trình góp ý, hoàn thiện quy định của pháp luật. Đồng thời, luận án cũng là tài liệu tham khảo hữu ích cho hoạt động nghiên cứu và giảng dạy về luật hình sự, luật tố tụng hình sự, tội phạm học và phòng ngừa tội phạm.

7. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận án được chia thành bốn chương:

Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu.

Chương 2: Những vấn đề lý luận về chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam.

Chương 3: Quy định của pháp luật thể hiện chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam và thực tiễn thực hiện.

Chương 4: Quan điểm và các giải pháp bảo đảm thực hiện chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam.

LIÊN HỆ ZALO:

Nếu không thể liên hệ qua Facebook, bạn liên hệ với admin qua Zalo 0927.092.057 nhé!

HỖ TRỢ TẢI VỀ:

File trên đây có nguồn gốc từ các trang website trả phí như: 123docz.org, slideshare,v.v... và một số tác giả trực tiếp gửi file cho chúng tớ! Các bạn có thể truy cập các trang website nêu trên để tải về! Chúng tớ không mua/bán tài liệu! Nếu các bạn khó khăn trong việc tìm kiếm hoặc tải về, bạn có thể liên hệ để nhờ chúng tớ trợ giúp bạn tải về nghiên cứu nhé (Nhờ vả có tính phí): Liên hệ Facebook nhờ hỗ trợ

Xem thêm tài liệu liên quan:

• [Luận án 2019] Chức năng bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam - TS. Cao Thị Ngọc Hà
• [Luận văn 2020] Hoạt động bào chữa trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự từ thực tiễn Thành phố Hải Phòng - ThS. Ngô Văn Duyên
• [Luận văn 2020] Bảo đảm quyền của người bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam / ThS. Phan Việt Hà