Luyện Nghe Tiếng Anh Hiệu Quả: Có Nên Xem Phụ đề Hay Không?

Theo kinh nghiệm của tôi, luyện nghe tiếng Anh cho thật tốt là một việc rất quan trọng khi học tiếng Anh.

Trong 4 kỹ năng cơ bản của một ngôn ngữ (nghe, nói, đọc, viết) thì 2 kỹ năng "bị động" là nghe & đọc là rất quan trọng để làm quen với một ngôn ngữ mới.

Nói về việc học nghe thì chúng ta chỉ có một số lựa chọn sau đây (mà thật sự là ít lựa chọn thì càng dễ cho người bắt đầu): 

1. Xem videos trên mạng, như ở YouTube.
2. Nghe audio (không hình) trên mạng, như BBC Words in the News, VOA Learning English, các podcast, ...
3. Nghe các audio đi kèm các sách dạy tiếng Anh (thường là các audio về các mẫu đối thoại bắt đầu một bài học).   

Vì hiện nay xem videos và xem phim có vẻ là cách hấp dẫn hơn cả với hầu hết chúng ta, nên trong bài này tôi sẽ tập trung bàn về một số khía cạnh của việc luyện nghe bằng cách xem videos: phim, nhạc hay những videos ngắn về bất kì chủ đề gì. 

Mục Lục:

1. Bạn có nên xem videos với phụ đề (subtitles)?
2. Nếu khó quá, hay là nghe các audio / xem videos trong sách dạy tiếng Anh?
3. Nếu phải xem phụ đề, nên xem phụ đề tiếng Anh hay tiếng Việt?
4. Một điểm bạn cần lưu ý khi sử dụng phụ đề khi luyện nghe
5. Điều quan trọng để giúp bạn nghe tiếng Anh tốt hơn là gì?

 

Đầu tiên, chúng ta hãy nói về việc sử dụng phụ đề. 

Bạn có nên xem videos với phụ đề (subtitles)?

Xem phụ đề là cách mà các bạn ở trình độ Intermediate (trung cấp) trở xuống đang sử dụng để học nghe. Chính xác hơn là sử dụng vì cần sử dụng, bởi nếu bạn nghe các videos mà người bản xứ nói cho người bản xứ nghe (ví dụ như các TED Talk videos), thì các bạn dưới trình độ Advanced (cao cấp) sẽ không thể nào nghe hiểu được.  Và vì thế, theo kinh nghiệm của tôi, việc xem phụ đề là okay, vì một điều rất thực tiễn là nếu không có phụ đề thì những videos này xem như không có nghĩa gì với các bạn dưới trình độ Advanced (tức là đa số người học). 

Nếu phải lựa chọn giữa việc không xem các videos rất thật này, với việc xem và phải dùng phụ đề, thì tôi sẽ luôn chọn phương án dùng phụ đề. 

 

Nếu khó quá, hay là nghe các audio / xem videos trong sách dạy tiếng Anh? 

Những videos và audio thật (tức là những videos được sản xuất không vì mục đích dạy ngoại ngữ) có thể là quá khó đối với những bạn mới bắt đầu học tiếng Anh, nên tôi nghĩ đó là lí do chúng ta vẫn cần có các sách hay audio dạy nghe.

Những audio và videos trong các sách dạy tiếng Anh, tuy không thật như những videos thật, nhưng vẫn là của người bản xứ đóng vai, vẫn phát âm đúng, và chắc chắn là sử dụng ngữ pháp chuẩn. Vì thế đối với một người mới bắt đầu học một ngoại ngữ, có lẽ đây là nguồn phù hợp nhất. 

Nếu bạn cố gắng tìm những videos thật, nhưng nói chậm và dùng những từ ngữ đơn giản cho các bạn Beginners (các bạn mới bắt đầu học) trên YouTube thì bạn sẽ hầu như không tìm thấy, hoặc nếu có thì nội dung rất chán, không hấp dẫn, và điều đó sẽ chẳng khiến ai muốn xem. 

Nhưng nếu bạn chỉ học ở sách vở, ngay cả khi bạn đã bước ra khỏi giai đoạn beginner, thì đó là một việc tôi nghĩ là không hiệu quả, và sẽ làm chậm sự phát triển khả năng tiếng Anh của bạn. 

Quan điểm của tôi là bạn nên tiếp xúc với các videos thật của người bản xứ sớm nhất có thể, ngay khi bạn có đã có một nền tảng cơ bản về tiếng Anh và có thể xoay xở để hiểu được các video tiếng Anh.  

Một khi bạn có thể hình thành thói quen đó cho mình, thì tiếng Anh của bạn sẽ phát triển rất rất nhanh.

Và với các phần mềm học tiếng Anh online như hiện nay, tôi nghĩ bất kì ai cũng có thể học tốt tiếng Anh với một chi phí rất hợp lí.  

Nếu phải xem phụ đề, nên xem phụ đề tiếng Anh hay tiếng Việt?

Đây là một vấn đề lớn nữa, và tôi nghĩ là cũng khá quan trọng, đặc biệt là với các bạn Intermediate trở lên. 

Trước khi chia sẻ quan điểm của mình, tôi chia sẻ là mảng đào tạo ngoại ngữ (foreign language education) cũng làm rất nhiều nghiên cứu như bao ngành khác. Tuy nhiên, kết luận của các nghiên cứu này không được rõ ràng trắng đen như là nghiên cứu của các môn khoa học tự nhiên. 

Lí do là có quá nhiều tham số có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của việc học ngoại ngữ (cũng như việc học nói chung), như động lực, khả năng nội tại, tính chịu khó, cách tiếp thu hiệu quả của mỗi người mỗi khác, vân vân... 

Như vậy, cho đến nay, các phương pháp học sẽ vẫn chủ yếu dựa vào kinh nghiệm là chính.

(Và vì thế, trách nhiệm của bạn, một người học, là phải biết cách nào phù hợp với mình. Cách nào cũng sẽ có những người thấy phù hợp và những người thấy không phù hợp, điều quan trọng là bạn phù hợp với cách nào.)

Vậy theo kinh nghiệm thì chúng ta nên học với phụ đề tiếng Việt hay phụ đề tiếng Anh?

Trên thực tế, có rất nhiều quan điểm khác nhau về vấn đề này: có người nói xem phụ đề tiếng mẹ đẻ của bạn là okay, có người nói việc học chỉ hiệu quả nếu phụ đề được viết bằng tiếng mà bạn đang học, như những thảo luận ở đây và ở đây.  Quan điểm của tôi là: dùng phụ đề tiếng Anh ngay khi bạn có thể. 

Ngay khi bạn có thể, lúc đó là lúc nào? Là lúc mà bạn dùng phụ đề tiếng Anh mà bạn vẫn xoay xở để xem và hiểu được. Càng sớm càng tốt. Nhưng không sớm đến mức mà bạn chẳng hiểu được gì, làm bạn chán nản và bỏ luôn. 

Còn lí do vì sao tôi cho rằng phụ đề tiếng Anh tốt hơn phụ đề tiếng Việt thì bạn sẽ thấy rõ sau phần dưới đây về một điểm mà bạn cần lưu ý khi sử dụng phụ đề.   

Một điểm bạn cần lưu ý khi sử dụng phụ đề khi luyện nghe

Khi bạn sử dụng phụ đề để học nghe, dù là phụ đề tiếng Anh hay tiếng Việt, thì bạn sẽ phải chú ý một vấn đề: bạn đang luyện nghe chứ không phải là đang luyện đọc!

Điều này không có nghĩa là luyện đọc không tốt, nhưng ở đây giả sử là bạn đang muốn luyện nghe, thì việc sử dụng phụ đề sẽ có thể khiến bạn chuyển sang chăm chăm nhìn phụ đề để hiểu thay vì tập trung vào nghe. Tôi nghĩ với đa phần các bạn từ trình độ Intermediate trở xuống, đọc luôn là một việc dễ chịu hơn là nghe, nên đây là một cái bẫy mà rất nhiều bạn mắc phải. 

Vì giá trị quan trọng nhất của việc luyện nghe là làm quen với cách phát âm của người bản xứ và cách sử dụng từ, nên nếu bạn tập trung vào đọc thì bạn sẽ không đạt được mục tiêu quan trọng nhất đó. 

Vì giá trị quan trọng nhất của việc luyện nghe là làm quen với cách phát âm của người bản xứ, và cách sử dụng từ, nên nếu bạn tập trung vào đọc thì bạn sẽ không đạt được mục tiêu quan trọng nhất đó. 

Như vậy, khi luyện nghe chúng ta tránh việc đọc phụ đề quá nhiều mà chỉ đọc phụ đề khi không nghe kịp mà thôi. Và đây là chính là lúc thích hợp để quay lại vấn đề vì sao sử dụng phụ đề tiếng Anh lại tốt hơn phụ để tiếng Việt: đơn giản là vì bạn đang muốn học tiếng Anh!

Nếu bạn có lỡ phải sử dụng đến phụ đề, thì phụ đề tiếng Anh thì tất nhiên là tốt hơn tiếng Việt!

Phụ đề tiếng Việt sẽ giúp bạn hiểu nghĩa. Đúng. Nhưng đó là tất cả những gì bạn sẽ có được. 

Nếu sử dụng phụ đề tiếng Anh, thì bạn sẽ làm thêm được một việc tuyệt vời nữa là đối chiếu phát âm bạn mới nghe với từ tiếng Anh của nó. Và việc đó sẽ giúp bạn phát hiện ra những lỗi phát âm của mình nữa. 

Nhưng nếu tôi không hiểu nghĩa của từ tiếng Anh đó? Đơn giản là dùng một từ điển online để tra từ đó. Bạn hãy tham khảo ở đây để được hướng dẫn cách tra từ và từ điển nên dùng. 

Còn nếu bạn dùng phụ đề tiếng Việt với mục đích bỏ qua bước tra từ điển, thì đó thật sự là một sai lầm lớn, rất lớn. Và đó có thể là một trong những sai lầm đáng tiếc nhất mà bạn có thể mắc phải khi học tiếng Anh.   

Như vậy, cách luyện nghe tiếng Anh hiệu quả qua phim ảnh và videos là: 

1. Không sử dụng phụ đề ngay khi bạn có thể. 

2. Nếu phải sử dụng phụ đề: 

   • Sử dụng phụ đề tiếng Anh ngay khi trình độ của bạn cho phép,

   • Chỉ sử dụng phụ đề tiếng Việt khi việc sử dụng phụ đề tiếng Anh hoặc việc không sử dụng phụ đề là quá khó với bạn, có thể khiến bạn quá nán đến mức không thể học được gì. 

Nhưng vẫn cón một điều quan trọng. Còn quan trọng hơn.   

Điều quan trọng hơn hết

Điều quan trọng hơn, quan trọng hơn tất cả những gì tôi nói ở trên, và có lẽ cũng hơn tất cả những phương pháp được áp đặt lên cho bạn từ bất kì ai: giữ cho bạn còn thích thú với việc học tiếng Anh.

Nếu bạn không còn thích thú với việc học tiếng Anh, cái giá bạn sẽ phải trả là phí đi học tiếng Anh để có người động viên và nhắc nhở bạn. (mà nhiều khả năng là bạn cũng sẽ khó mà giỏi – bạn có thể nhìn xung quanh bạn bè mình để kiểm chứng) 

Phương pháp thì cũng quan trọng, nhưng nó chỉ quan trọng theo nghĩa là nó giúp bạn tiến bộ nhanh hơn hay chậm hơn một chút. Sự thích thú và cảm hứng học, đó mới là cái quyết định bạn có học được tốt hay không.

Phương pháp thì cũng quan trọng, nhưng nó chỉ quan trọng theo nghĩa là nó giúp bạn tiến bộ nhanh hơn hay chậm hơn một chút. Sự thích thú và cảm hứng học, đó mới là cái quyết định bạn có học được tốt hay không.

Hãy luôn để sự yêu thích của bạn đối với việc học tiếng Anh hay một môn học nào đó lên trên phương pháp học mà người khác áp đặt cho bạn.   

Tiếp theo: Sau khi đọc bài trên, có thể bạn sẽ quan tâm đến những bài viết dưới đây để giúp minh luyện nghe và học tiếng Anh tốt hơn. 

• Hướng dẫn tự học tiếng Anh online hiệu quả
• (Nâng cao) Luyện nghe tiếng Anh qua videos theo nhiều chủ đề

 

Tạo ngay một tài khoản học thử miễn phí để luyện thi TOEIC cùng Tiếng Anh Mỗi Ngày:

Tạo tài khoản học thử miễn phí ⯈