Lý Thuyết Cơ Bản Về Este đa Chức - Chăm Học Bài

Trong cấu trúc đề thi hóa, phần lý thuyết có số điểm cao hơn phần bài toán. Ngoài ra nếu không nắm vững lý thuyết, không viết đúng các phương trình phản ứng thì cũng không giải bài toán được.Sau đây là một số kiến thức cơ bản về este đa chức chủ yếu là về este 2 chức.

1. Khái niệm
2. Phân loại một số este đa chức
3. Một số bài tập cơ bản và nâng cao của este đa chức:

Khái niệm

Este đa chức là những este chứa ít nhất 2 nhóm chức -COO- trong phân tử. Thông thường số chức este là bội số chung nhỏ nhất của số chức axit và số chức ancol trừ trường hợp tạo polime. Chúng ta thường gặp este ba chức tạo bởi glyxerol và axit trong các bài toán.

Phân loại một số este đa chức

1.Este hai chức mạch hở được tạo bởi axit 2 chức và ancol đơn chức

Công thức este hai chức mạch hở được tạo bởi axit 2 chức và ancol đơn chức tổng quát : R(COOR’)₂

Trong đó R: Gốc hidrocacbon của axit (Trường hợp đặc biệt là H của axit formic)

R’: Gốc Hidrocacbon của ancol (Lưu ý rằng R khác H)

PTTQ: R(COO)₂ + 2R’OH ⇌(đk: t૦,H ๋) R(COOR’)₂ + 2H₂O

PTTQ Este dạng R(COOR’)n :R(COOH)n + nR’OH –> R(COOR’)n + nH2O

VD: (COOH)₂ + CH₃OH + C₂H₅OH ⇌(đk: t૦,H ๋) CH₃OOC-COOC₂H₅ + 2H₂O

este đa chức tác dụng với naoh : sản phẩm phản ứng là 1 muối + 1 ancol + 1 anđehit (nếu gốc OH liên kết trực tiếp với Cacbon có nối đôi = thì ancol tạo thành sẽ chuyển thành andehit) VD: + CH2(COOCH3)2 + 2NaOH →(t०) 2CH3OH + CH2(COONa)2

C₂H₅OOC-COOCH=CH₂ + NaOH →(t०) (COONa)₂ + CH₃CHO+ C₂H₅OH

2. Este hai chức mạch hở được tạo bởi axit đơn chức và ancol 2 chức

Công thức este hai chức mạch hở được tạo bởi axit đơn chức và ancol 2 chức tổng quát: (RCOO)₂R’

Phương trình tổng quát : 2RCOOH + R'(OH)₂ –> (RCOO)2R’ + 2H2O

Phương trình tổng quát dạng (RCOO)mR’ : mRCOOH + R'(OH)m ⇌(đk: t૦,H ๋) (RCOO)mR’ + mH2O

VD: HCOOH + C₂H₅COOH+ CH₂(OH)₂ ⇌(đk: t૦,H ๋) HOOCCH₂-CH₂COOC₂H₅ +2H2O

Este đa chức tác dụng với naoh: SP tạo thành là muối và ancol

VD: (CH3COO)3C3H5 + 3NaOH —>(to) 3CH3COONa+C3H5(OH)3

3, Este hai chức mạch vòng được tạo bởi axit 2 chức mạch hở và Ancol 2 chức mạch hở:

CTTQ: R(COO)2R’

Phương trình tổng quát: R(COO)2+ R’(OH)2 ⇌(đk: t૦,H ๋) R(COO)2R’++2H2O

VD: CH2(COO)2+ C3H6(OH)2 ⇌(đk: t૦,H ๋) CH2(COO)2C3H6+2H2O

Este hai chức mạch vòng được tạo bởi axit 2 chức mạch hở và Ancol 2 chức mạch hở:+ NaOH sản phẩm phản ứng là muối + ancol

VD: CH2(COO)2C2H4 + 2NaOH—>(to) CH2(COONa)2 + C2H4(OH)2

Một số bài tập cơ bản và nâng cao của este đa chức:

Phần tự luận

Bài 1: Khi thủy phân hoàn toàn 0,05 mol este tiêu tốn hết 5,6g KOH. Mặt khác, khi thủy phân 5,475g este đó thì tiêu tốn hết 4,2g KOH và thu được 6,225g muối. Tìm CTCT este đó.

Bài 2: Để thủy phân 0,1 mol este A chỉ chứa 1 loại nhóm chức cần dùng vừa đủ 100 gam dd NaOH 12%, thu được 20,4 gam muối của một axit hữu cơ và 9,2 gam một ancol. Xác định CTPT, viết CTCT và gọi tên este đó. Biết 1 trong 2 chất (ancol hoặc axit) tạo thành este là đơn chức.

Bài 3 : Cho 2,54 gam este A bay hơi trong một bình kín dung tích 0,6 lít, ở nhiệt độ 136,50 C. Người ta nhận thấy khi este bay hơi hết thì áp suất trong bình là 425mmHg a) Xác định khối lượng phân tử của A b) Để thủy phân 25,4 gam A cần dùng 200gam dd NaOH 6%. Mặt khác khi thủy phân 6,35gam A bằng xút thu được 7,05 gam muối duy nhất. Xác định CTCT và gọi tên este biết rằng một trong hai chất (ancol hoặc axit) tạo nên este là đơn chức.

Phần trắc nghiệm

Bài 1: Thủy phân 0,2 mol một este E cần dùng vừa đủ 100gam dung dịch NaOH 24 % thu được một ancol và 43,6 gam hỗn hợp muối của 2 axit cacboxylic đơn chức. Hai axit đó là:

A. HCOOH và CH3COOH B. CH3COOH và C2H5COOH C. C2H5COOH và C3H7COOH D. HCOOH và C2H5COOH

Bài 2: E là este mạch không nhánh chỉ chứa C, H, O, không chứa nhóm chức nào khác. Đun nóng một lượng E với 150 ml dung dịch NaOH 1M đến kết thúc phản ứng. Để trung hoà dung dịch thu được cần 60ml dung dịch HCl 0,5M. Cô cạn dung dịch sau khi trung hoà được 11,475 gam hỗn hợp hai muối khan và 5,52 gam hỗn hợp 2 ancol đơn chức. Công thức cấu tạo của este là

A. CH3CH2CH2-OOC-CH2CH2COOCH3

B. HCOOCH3 và CH3COOC2H5

C. C2H5-COO-C2H5

D. CH3-CH2-OOC-CH2COOCH3

Bài 3: Để điều chế một este X, dùng làm thuốc chống muỗi gọi tắt là DEP người ta cho axit Y tác dụng với một lượng dư ancol Z. Muốn trung hoà dung dịch chứa 1,66 gam Y cần 100 ml dung dịch NaOH 0,2M. Trong dung dịch ancol Z 94% (theo khối lượng) tỉ lệ số mol . Biết 100 < MY < 200. Công thức cấu tạo của X là:

A. CH2 = CHCOOCH3. B. C6H5COOC2H5.

C. C6H4(COOC2H5)2. D. (C2H5COO)2C6H4.

Bài 4: Este X được tạo thành từ etylen glicol và hai axit cacboxylic đơn chức. Trong phân tử este, số nguyên tử cacbon nhiều hơn số nguyên tử oxi là 1. Khi cho m gam X tác dụng với dung dịch NaOH (dư) thì lượng NaOH đã phản ứng là 10 gam. Giá trị của m là:

A. 14,5. B. 17,5. C. 15,5. D. 16,5.