Mảnh Trăng Cuối Rừng - Nguyễn Minh Châu

Mảnh trăng cuối rừng (Nguyễn Minh Châu)

MẢNH TRĂNG CUỐI RỪNG Nguyễn Minh Châu A. KIẾN THỨC CƠ BẢN Tác giả đã kể lại một câu chuyện tình. Nhưng “nơi gặp gỡ của tình yêu”, này là một tình huống đặc biệt tạo nên sự độc đáo cho truyện. Sự gặp gỡ của Lãm (người lái xe quân sự) và Nguyệt (người công nhân làm đường) trên một quãng đường rừng đầy bom đạn và hiểm nguy là một điều bất ngờ. Bởi hai người này chưa hề giáp mặt, chỉ gặp nhau, đính ước với nhau thông qua sự mai mối của chị Tính, chị của Lãm người cùng tổ với Nguyệt. Anh lái xe ngồi cạnh người tình của mình trên một đoạn đường chiến tranh mà hồ nghi không biết có thực không. Nhưng cũng trên đoạn đường đó phẩm chất của Nguyệt đã làm thay đổi định kiến của Lãm, khiến anh “lòng dậy lên một tình yêu Nguyệt gần như mê muội lẫn cảm phục”. Tình huống quả là ngẫu nhiên, bởi vì chiến tranh bao nhiêu bất thường có thể xảy ra. Nhưng diễn tiến của truyện lại rất tự nhiên không giả tạo. Chính nhân vật người kể chuyện ở đây là Lãm cho nên nó tạo nên giọng điệu thích hợp với chủ đề có tính trữ tình này. Tình huống này tạo cho người đọc tâm lí phấp phỏng, dự đoán, và họ rất tò mò muốn biết thực chất của sự gặp gỡ. Có một cơ hội để giải tỏa là “hỏi thăm cô ta có biết chị Tính hay không?”. Nhưng Lãm lại “không muốn hoặc không dám hỏi”. Và chính vì thế nhân vật Lãm (và cả người đọc) “phải phân vân” nó “xoáy trong óc như một cài dùi nung đỏ bỏng rát”. Chính cái tình trạng mơ hồ ấy làm cho câu chuyện thành “mảnh trăng cuối rừng” thật huyền ảo. Đề 1: Phân tích vẻ đẹp lãng mạn – trữ tình trong “Mảnh trăng cuối rừng” của Nguyễn Minh Châu. * Bài làm I. “Mảnh trăng cuối rừng” là truyện ngắn hay nhất của Nguyễn Minh Châu trong những năm chống Mỹ. Truyện khá tiêu biểu cho những đặc điểm bút pháp của nhà văn trong giai đoạn trước 1975 và cũng mang những đặc điểm chung của văn học ta giai đoạn ấy. Truyện ngắn này đã được đưa vào nhiều tuyển tập truyện ngắn Việt Nam, đã được nhà nghiên cứu N. I. Nicolin (Nga) giới thiệu trong bài “Cuộc chiến tranh giải phóng và truyện ngắn Việt Nam hiện đại” (Tạp chí các dân tộc Á-Phi, tháng 4 năm 1973) II. 1/ Phân tích truyện ngắn này cần lưu ý đến tình huống truyện, đây là một thành công của nghệ thuật truyện ngắn “Mảnh trăng cuối rừng” Truyện kể về một cuộc gặp gỡ của một người lái xe quân sự với một cô công nhân giao thông đi nhờ xe anh trên đoạn đường chiến tranh. Điều ngẫu nhiên lý thú là cô gái ấy chính là người đã đính ước vắng mặt với anh (qua sự giới thiệu của người chị gái của anh ở cùng đội với cô). Hai người đang đi đến chỗ hẹn để gặp nhau. Nhưng vốn họ chưa một lần gặp nhau, nên qua câu chuyện, người lái xe chỉ có thể phỏng đoán rằng cô gái là người đã hẹn ước với mình. Suốt dọc đường, trải qua nhiều khó khăn nguy hiểm. Cô gái đã bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp, làm thay đổi sự nhìn nhận về cô của người lái xe. Họ không gặp được nhau ở chỗ hẹn vì những trắc trở của chiến tranh, nhưng cô gái đã để lại những tình cảm sâu sắc và niềm hạnh phúc cho chàng trai. Tình huống truyện mang tính ngẫu nhiên, nhưng sự sắp đặt của tác giả khá tự nhiên, không giả tạo. Cái ngẫu nhiên ở đây cũng mang tính quy luật: trong chiến tranh từng có biết bao tình huống lạ lùng, những cuộc gặp gỡ bất ngờ. Hơn nữa, các tình tiết xếp đặt của tác giả đều khá hợp lý (về nguyên do của những cuộc gặp gỡ: bức thư của người chị, chuyến đi công tác kết hợp việc riêng của anh lái xe). Tác giả cũng giữ cho người đọc và người kể chuyện ở trong tâm trạng phấp phỏng, dự đoán không biết rõ ràng cô gái đi nhờ xe có phải là người đã đính ước không. Có một khả năng diễn biến câu chuyện có thể phá vỡ sự “mơ hồ” ấy, nhưng nó đã được loại bỏ đúng với quy luật tâm lý (người lái xe chỉ cần hỏi về chị Tính là có thể rõ mọi chuyện, nhưng anh không dám và cũng không muốn hỏi điều đó, chưa muốn để cô gái biết rõ về mình). Chính tình trạng có vẻ mơ hồ không rõ ràng ấy lại là cái hấp dẫn riêng của câu chuyện thêm nữa, trong hoàn cảnh ấy, nữ nhân vật chính có thể bộc lộ tự nhiên về mình. 2/ Phân tích nhân vật trung tâm: Cô Nguyệt, nhân vật này được miêu tả qua sự quan sát, nhận xét và lời kể của nhân vật người lái xe (người kể chuyện), và hiện ra theo hành trình của chuyến đi. Vì vậy phân tích nhân vật Nguyệt nên theo trình tự cốt truyện và trong mối quan hệ với cách nhìn nhận của nhân vật kể chuyện. Đầu tiên, cô gái xuất hiện trong xe để đi nhờ đặt anh lái xe vào tình thế “việc đã rồi” (người phụ lái đã nhận cho cô gái đi nhờ). Người lái xe đã hình dung ra một cảnh tượng quen thuộc với một thái độ không mấy thiện cảm: “một bên là cái vẻ nũng nịu của một cô nàng ôm chiếc nón trắng đứng sát cửa xe, một bên là những câu hỏi ỡm ờ của “anh tài phụ”… đang ngồi vắt vẻo trong buồng lái…”. Tiếp đó, cô gái xuất hiện qua những lời đối thoại đã khiến người lái xe /var/www/html/tailieu/data_temp/document/on-thi-manh-trang-cuoi-rung-nguyen-min--13698443294637/anj1369369484.doc Page 1 of 3 “phát hoảng lên” “vì cái cách con gái ăn nói đối đáp bạo dạn nhường ấy”, nhưng anh vẫn nhận ra “tiếng nói trong lắm và rất bình tĩnh, cứng cỏi nữa là khác”. Đến đây, mạch truyện chính tạm dừng lại để tác giả kể câu chuyện của người lái xe với một cô công nhân đã tự nguyện ước hẹn với anh. Mạch truyện này gợi cho người đọc nghĩ đến sự trùng hợp của hai câu chuyện tạo ra sự chú ý, phỏng đoán về cô gái đi nhờ xe. Theo từng chặng đường của cuộc hành trình, cô gái dần dần bộc lộ những nét phẩm chất tính cách cao đẹp. Cô gái hiện ra với vẻ đẹp giản dị và mát mẻ “như sương núi tỏa ra từ nét mặt, lời nói và tấm thân mảnh dẻ, khác hẳn với nhiều cô gái công trường thường cô nào cũng thấp và đẫy đà”, đã gây được sự chú ý với nhiều thiện cảm của người lái xe. Khi biết tên cô là Nguyệt, người đọc (và nhân vật kể truyện) liên tưởng đến người con gái đã ước hẹn với anh lái xe. Nhưng tác giả đã dùng một chi tiết tạo ra sự mơ hồ không thể khẳng định, để người đọc tiếp tục phỏng đoán và chờ đợi giải đáp rõ ràng (chi tiết có ba cô Nguyệt ở trong đội công nhânm trong đó một cô vừa hy sinh). Từ đây, thái độ của người lái xe với Nguyệt đã chuyển biến rõ rệt. Cần chú ý là từ đây, xuất hiện hình tượng ánh trăng trên con đường rừng đêm như sóng đôi với hình ảnh cô Nguyệt: “Từ đầu hôm, tôi vẫn đi giữa đêm trăng mà không biết”, “Xe tôi chạy trong lớp sương bồng bềnh. Mảnh trăng khuyết đứng yên ở cuối trời, sáng trong như mảnh bạc. Khung cửa xe phía cô gái ngồi lồng đầy bóng trăng”, “Trăng sáng soi thẳng vào khuôn mặt Nguyệt làm cho khuôn mặt tươi mát ngời lên và đẹp lạ thường”… có thể nói ánh trăng như một phần của hình ảnh cô Nguyệt làm nhân vật này mang một vẻ đẹp vừa tươi mát, dịu dàng vừa kì ảo, lung linh. Ở phần sau của truyện, khi chiếc xe gặp nhiều thử thách trên đường (đường đi ngày càng xấu, đen tối, qua ngầm, máy bay địch ném bom tọa độ) thì nhân vật Nguyệt càng bộc lộ phẩm chất và tính cách cao đẹp. Cô chủ động, bình tĩnh, tự tin và dày dạn kinh nghiệm xử lý các tình huống khó khăn, quên mình để cứu xe, giành phần nguy hiểm về mình, nhường chỗ an toàn hơn cho anh lái xe. Trong ánh chớp của lửa của đạn bom, hình ảnh Nguyệt hiện ra thật rạng rỡ, cao cả. Ở phần kết thúc truyện, khi người lái xe biết chắc chắn cô gái đi nhờ xe chính là người con gái đã đính ước với mình thì hình ảnh Nguyệt càng đẹp hơn trong một nét phẩm chất: tình yêu thuỷ chung và niềm tin trong sáng vào cuộc sống, khiến người kể chuyện xúc động đến ngỡ ngàng: “Trong tâm hồn người con gái nhỏ bé, tình yêu và niềm tin mãnh liệt vào cuộc sống, cái sợi chỉ xanh óng ánh ấy, bao nhiêu bom đạn dội xuống cũng không hề dứt, không thể nào tàn phá nổi ư?”. Nhân vật Nguyệt đang xây dựng theo cách ngày càng bộc lộ những nét phẩm chất cao đẹp và cuối cùng hiện ra trong vẻ đẹp toàn vẹn, cùng với quá trình ấy sự biến chuyển trong thái độ tình cảm của nhân vật kể chuyện về cô. 3/ Chất trữ tình và màu sắc lãng mạn là đặc điểm nổi bật của truyện ngắn này. Đó vừa là một ưu điểm đồng thời cũng là một nhược điểm của truyện. Chủ đề tình yêu chung thuỷ hòa nhập với chủ đề về chiến công anh hùng. Các nhân vật đều bộc lộ những phẩm chất cao quý, những suy nghĩ trong sáng, niềm tin vào cuộc sống, những phẩm chất mang tính lý tưởng. Nhà nghiên cứu văn học N.I.Nicolin đã có nhận xét về truyện ngắn này: “Nhà văn thời ấy đã khá triệt để trong việc thi vị hóa nhân vật. Đây vừa là chỗ mạnh của anh vừa là chỗ yếu: niềm tin vào chất bất khả chiến thắng của cái đẹp tinh thần, của cái thiện đã được khúc xạ ở chỗ anh đã “tắm rửa sạch sẽ” các nhân vật của mình, họ giống như được bao bọc trong một bầu không khí vô trùng”. (Lời bạ tập truyện Người đàn bà trong chuyến tàu tốc hành dịch sang tiếng Nga – NXB Cầu vồng, M.1987). Chất trữ tình cũng bộc lộ trong những bức tranh thiên nhiên, đặc biệt là hình tượng ánh trăng mang vẻ đẹp lãng mạn được trở đi trở lại như một nét chủ đạo tạo ra một màu sắc riêng cho không gian của câu chuyện mang vẻ huyền ảo, trong đó các nhân vật hiện ra với vẻ đẹp hoàn thiện. Hình tượng ánh trăng như một mô típ chủ đạo, có quan hệ mật thiết với nhân vật chính và tên của nhân vật (Nguyệt ) từ đó chúng ta hiểu được ý nghĩa hàm ẩn của tên tác phẩm: Mảnh trăng cuối rừng. Đề 2: Nguyễn Minh Châu khi nói về cảm hứng sáng tác của mình, đã cho rằng: “Mỗi con người đều chứa trong lòng những nét đẹp đẽ, kỳ diệu đến nỗi cả một đời người cũng chưa đủ nhận thức, khám phá tất cả những cái đó”. Anh, chị hãy tìm hiểu những nét đẹp đẽ, kỳ diệu đó của nhân vật Nguyệt khi phân tích Mảnh trăng cuối rừng của Nguyễn Minh Châu. * Bài làm I. Viết Mảnh trăng cuối rừng cũng như những tác phẩm khác trước năm 1975, Nguyễn Minh Châu đã cố gắng tìm cái hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn con người. Đó là chủ ý sáng tác của Nguyễn Minh Châu qua việc xây dựng nhân vật chính diện. Nhà văn có lần phát biểu: Mỗi con người đều chứa trong lòng… (dẫn đề). Nhân vật Nguyệt trong truyện ngắn Mảnh trăng cuối rừng của Nguyễn Minh Châu đã chứa trong lòng những nét đẹp đẽ, kỳ diệu nào? II. A. NÉT KỲ DIỆU CỦA TÌNH YÊU /var/www/html/tailieu/data_temp/document/on-thi-manh-trang-cuoi-rung-nguyen-min--13698443294637/anj1369369484.doc Page 2 of 3 1. Câu chuyện được xây dựng trong một tình huống đặc biệt. Trên đường đi. Lãm, người lái xe, gặp cô gái mà thật ra đã đính hôn vắng mặt với anh. Cô gái tên Nguyệt đã biểu hiện lòng dũng cảm khi cùng Lãm cứu chiếc xe quân sự ra khỏi vùng bom đạn. Chàng trai chỉ lờ mờ đoán rằng cô ở cùng chỗ với vị hôn thê của mình. Rồi họ chia tay trong niềm lưu luyến. Nhưng giữa họ đã nẩy nở một tình mến yêu cao thượng và trong sáng. 2. Cô gái tên Nguyệt, nhân vật trung tâm của truyện, có một vẻ đẹp giản dị và mát mẻ như sương núi toát ra từ nét mặt, lời nói (…). Cô ta mặc áo xanh chít hồng vừa khít, mái tóc dày kết thành hai dải, đôi gót chân hồng hồng (…) khuôn mặt lộng lẫy đầy ánh trăng. Vẻ đẹp thanh thoát đó đối lập với cảnh lửa đạn ác liệt, tang tóc giữa tuyến đường giao thông quân sự. 3. Nét kỳ diệu của tình yêu: + Như đã nói, người con gái yêu Lãm qua lời giới thiệu của chị ruột của Lãm. Dù chưa một lần biết mặt anh. Nhưng nàng đinh ninh giữ bên lòng hình ảnh một người con trai chưa hề gặp và chưa hứa hẹn điều gì. + Khi họ gặp nhau, nét kỳ diệu của người con gái dần tỏa sáng. Tác giả đã mượn lời nhân vật Lãm – ngôi thứ nhất trong truyện – để nói lên nét kỳ diệu ấy và nhà phê bình Nguyễn Văn Long đã phân tích: Đến đây là giây phút trọng yếu nhất với anh lái xe đã xảy ra, ánh trăng từ bên ngoài đã nhập vào trong cửa xe và hòa nhập với hình ảnh cô gái. “khung cửa xe phía cô gái ngồi, lồng lộng đầy bóng trăng” đến nỗi từng sợi tóc của cô cũng sáng lên. “Lúc ấy, như có một niềm tin vô cớ mà chắc chắn từ trong không gian vừa mới tràn ngập cả lòng tôi. Tôi tin chắc người con gái ngồi cạnh mình là Nguyệt, chính người mà chị tôi thường nhắc đến”. Đúng vào lúc ấy, trong tâm trạng ấy, anh đã nhận ra được vẻ đẹp lạ lùng của cô gái – vẻ đẹp của tâm hồn, tâm linh hiện ra hòa vào vẻ đẹp của chân dung, khuôn mặt ngời lên trong ánh trăng. Trăng sáng soi cả vào khuôn mặt Nguyệt, làm cho khuôn mặt tươi mát ngời lên vẻ đẹp lạ thường (…). Đó quả là một giây phút kỳ diệu, khi anh nhìn ra được vẻ đẹp lạ thường và sâu thẳm của người con gái ở bên anh, giây phút ấy sẽ in dấu trong tâm linh của anh, theo anh đi mãi trong cuộc đời… B. NÉT ĐẸP ĐẼ CỦA TÂM HỒN, CỦA NIỀM TIN 1/ Nét đẹp của tâm hồn Phần giữa truyện diễn ra trong cảnh đêm đang chuyển dần về sáng, trăng đã lặn, chiếc xe đi giữa bóng đêm dằng dặc. Một nét đẹp khác toát lên từ ý nghĩ, hành động của Nguyệt. Đáng lẽ Nguyệt xuống ngang quãng trạm gác bến ngầm ở ngã ba, nhưng cô muốn tôi đưa tiếp sang bên kia sông… Cô cười, nói đùa: “Anh cho em đi nhờ xe, lúc khó khăn lại bỏ anh ư?”. Sau đó, Nguyệt chủ động dẫn đường cho Lãm đưa xe vượt đoạn đường ngầm thật vất vả và “đứng bám trên cánh cửa hướng dẫn cho tôi đi đúng giữa hai hàng cọc tiêu, rồi vội nhảy ùm xuống nước (…) nhanh nhẹn lội phăng sang bên kia bờ giúp tôi cột dây tời vào một gốc cây…”. 2/ Nét đẹp của niềm tin - Trong lửa đạn, tâm hồn Nguyệt tỏa sáng một nét đẹp khác, đó là lòng hy sinh, là chủ nghĩa anh hùng. Giữa lúc máy bay địch tấn công, Nguyệt đẩy tôi ngã vào một vật gì rất cứng và sâu (…) giữa một cái khe chỉ vừa một người, hai bên là hai gốc cây to, Nguyệt đang nấp ở phía ngoài. - Lời thét của Nguyệt giữa bom đạn mịt mù quả là mang một âm vang, một ý nghĩa kỳ diệu: “Anh bị thương thì xe cũng mất, anh cứ nấp đó”. - Vết thương trên vai Nguyệt càng làm cho nét đẹp tâm hồn nàng rực rỡ hơn. Lãm đến phút cuối cùng vẫn không hết ngạc nhiên, ngỡ ngàng và tự hỏi: “Trong tâm hồn người con gái nhỏ bé, tình yêu và niềm tin mãnh liệt vào cuộc sống, cái sợi chỉ xanh óng ánh ấy, bao nhiêu bom đạn giội xuống cũng không hề đứt, không thể nào tàn phá nổi ư?”. III. Nguyễn Minh Châu có khát vọng khám phá, nhận thức những cái đẹp đẽ, kỳ diệu trong mỗi con người. Đó là ngọn nguồn của tính lạc quan, cái nhìn đôn hậu của tác giả đối với cuộc sống tâm hồn nhân vật Nguyệt chứa đựng những nét đẹp đẽ, kỳ diệu tượng trưng cho tâm hồn của hàng triệu thanh niên nam nữ trong thời chiến tranh chống Mỹ: “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước Mà lòng phơi phới dậy tương lai” (T.H) * * *

Mảnh trăng cuối rừng

Tác giả Nguyễn Minh Châu là nhà văn quân đội. Quê ở Quỳnh Lưu, Nghệ An, sinh năm 1930, mất năm 1989. Tác phẩm đầu tay: “Cửa sông” (1967). Các tác phẩm khác: “Những vùng trời khác nhau” (1970), “Dấu chân người lính” (1972)… “Bến quê” (1985), “Cỏ lau” (1983),… Nguyễn Minh Châu được coi là một trong những cây bút tiên phong trong công cuộc đổi mới văn học của ta những năm gần đây… Xuất xứ Truyện ngắn “Mảnh trăng cuối rừng” rút từ tập truyện ngắn “Những vùng trời khác nhau”, xuất bản năm 1970. Tóm tắt truyện Chuyến xe đêm nay đưa hàng ra tiền phương, Lãm được phép chỉ huy trả hàng xong, rẽ đến thăm chị gái và người yêu ở đơn vị thanh niên xung phong. Thật phiền hà, trên xe lại có một cô gái đi nhờ xe lên cầu Đá Xanh, cô ta đi gặp người yêu! Cô gái xinh đẹp cũng tên là Nguyệt như tên người yêu của anh. Trăng đầu tháng, mảnh trăng cuối rừng dát lên con đường chiến lược. Trăng sáng chiếu vào khung cửa xe, làm cho khuôn mặt cô gái ngời lên vẻ đẹp lạ thường. Quá nửa đêm, xe đến ngầm. Cô gái không xuống xe đi về đơn vị, cô đã giúp Lãm đưa xe vượt ngầm. Máy bay giặc từng đàn ào tới ném bom thả pháo sáng, bắn 20 li đỏ lừ. Cô gái bị hơi bom xô ngã dúi, nhưng cô đã dũng cảm đẩy chàng lái xe vào chỗ nấp còn mình đứng che chắn phía ngoài. Chiếc xe bén lửa. Hai người vừa dập lửa vừa cho xe phóng lên. Nguyệt phải dò đi trước dẫn đường. Vượt khỏi trọng điểm, Lãm mới biết Nguyệt bị thương, máu chảy đỏ cả cánh tay áo xanh. Cô ướt như một con công vừa tắm thế mà vẫn cười rất tươi. Trong lòng anh lái xe trẻ dấy lên một tình yêu Nguyệt gần như mê muội lẫn cảm phục. Cô gái chia tay Lãm đi ngược lại phía ngầm… Chuyến ấy giao hàng xong, đã quá muốn, Lãm lỡ hẹn. Chuyến xe sau, anh mới vào thăm chị gái. Anh mới biết cô gái đi nhờ xe đêm ấy chính là người yêu từng hẹn ước… Chủ đề Tâm hồn trong sáng, tình yêu thủy chung, dũng cảm chiến đấu là phẩm chất cao đẹp của người con gái Việt Nam trong những năm đánh Mĩ ác liệt. Cô gái thanh niên xung phong: Nguyệt - Duyên dáng, hồn nhiên, đẹp: “đôi gót chân bóng hồng”, “mái tóc thơm ngát, dày và trẻ trung làm sao”, “Khuôn mặt tươi mát, ngời lên và đẹp lạ thường dưới ánh trăng… Cách ăn nói và đối đáp rất chững chạc, đàng hoàng, tự tin. - Rất tình nghĩa: người đi nhờ xe trở thành bạn đường rồi lúc đưa xe ra ngầm trở thành đồng đội chiến đấu. Câu nói: “Anh đã cho em đi nhờ xe, lúc khó khăn lại bỏ anh ư?” thể hiện một tấm lòng và cách ăn ở thủy chung tình nghĩa. - Dũng cảm, lanh lợi, quyết đoán. Biết là giặc ném bom tọa độ. Bom nổ cô đã đẩy Lãm vào chỗ nấp, còn mình đứng chắn phía ngoài. Lúc lội qua ngầm buộc tời giúp Lãm kéo xe lên. Lúc chỉ đường cho xe chạy trong bom đạn. Đến quãng khó và tối thì cô “nhảy xuống đi dò trước” làm lộ tiêu cho Lãm lái xe vượt lên thoát hiểm. Một câu nói cao cả, thiêng liêng: “Anh bị thương thì xe cũng mất, anh cứ nấp đó”. - Bị thương mà vẫn bình tĩnh lạc quan, vẫn tươi cười: “Anh cứ yên tâm vết thương chỉ sượt da thôi. Từ giờ đến sáng, em có thể đi lên tận trời được”. - Bị thương, bị ướt mà vẫn đẹp như con công mới tắm. Và cô đã làm dấy lên trong lòng chàng lái xe “một tình yêu Nguyệt gần như mê muội lẫn cảm phục”. - Tình yêu: hứa hôn một cách lãng mạn, đợi chờ thủy chung, đi trong cảnh bom đạn đến điểm hẹn gặp người yêu chưa hề gặp mặt!. “Trong tâm hồn người con gái bé nhỏ, tình yêu và niềm tin mãnh liệt vào cuộc sống, cái sợi chỉ xanh óng ánh ấy, bao nhiêu bom đạn giội xuống cũng không hề đứt, không thể nào tàn phá nổi ư?” - Đúng như chị Tính đã nói: “Trên đời khó tìm được một người con gái như thế!” Vậy, cô Nguyệt tiêu biểu cho những phẩm chất cao đẹp gì của người con gái Việt Nam thời đánh Mĩ? Một không gian nghệ thuật thơ mộng, lãng mạn, tráng lệ - Con đường chiến lược đầy bom đạn trở thành con đường trăng, con đường lứa đôi đi tìm hạnh phúc: “Xe tôi chạy trên lớp sương bồng bềnh. Mảnh trăng khuyết đứng yên ở cuối trời, sáng trong như mảnh bạc. Khung cửa xe phía cô gái ngồi lồng đầy bóng trăng… Từng khúc đường trước mặt cũng thếp từng mảnh ánh trăng…”. Đó là vầng trăng và thiếu nữ. Thiếu mảnh trăng, câu chuyện tình này kém hay, thiếu hẳn vẻ đẹp lãng mạn. - Tiếng chim “bắt cô trói cột” mơ hồ, gần xa của đôi trống, mái gọi nhau suốt đêm giữa rừng già – cũng đầy chất thơ. Nguyệt và Lãm cũng đang đuổi bắt, và kiếm tìm người bạn tình trong bom đạn, khác nào đôi chim trống mái kia? “Trên đầu chúng tôi, khoảng trời đêm trên cao nguyên trở nên trong vắt, cao lồng lộng, trong khoảng sâu thẳm nổi lên một tiếng chim mơ hồ”… Cảnh tượng đoàn xe xích kéo pháo 57 mới khỏe làm sao. Đường sá, núi non cứ rung chuyển ầm ầm. Đúng là cảnh tượng hùng vĩ, tráng lệ: “Đường ra trận mùa này đẹp lắm!...” - Thiếu chi tiết ấy, truyện ngắn này sẽ trở nên sơ lược, tầm thường!

Phân tích nhân vật Nguyệt trong tác phẩm “Mảnh trăng cuối rừng”

14 Tháng 5 2013

Nguyễn Minh Châu được coi là một trong những cây bút tiên phong trong công cuộc đổi mới văn học và "mảnh trăng cuối rừng" là truyện ngắn xuất sắc của Nguyễn Minh Châu trong những năm chống Mỹ cứu nước. Chất thơ, chất lãng mạn là nét đặc sắc của truyện. Truyện tiêu biểu cho bút pháp của nhà văn và mang những đặc điểm chung của văn học Việt Nam trong giai đoạn này. Các bạn hãy cùng loihayydep phân tích tác phẩm này nhé qua hình tượng nhân vật tên "Nguyệt"

BÀI LÀM

Nguyễn Minh Châu là một trong những tác giả thành công trong thể loại truyện ngắn của nền văn học hiện đại 1945 – 1975. Sinh thời ông luôn luôn tâm niệm, cố gắng “ đi tìm hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn con người”. Và ông đã tìm thấy những hạt ngọc vô giá ấy trong tâm hồn con người. Nguyệt – nhân vật trong chính tác phẩm Mảnh trăng cuối rừng của ông chính là một hình tượng tiêu biểu cho con người mà Nguyễn Minh Châu luôn tìm kiếm khi cầm bút. Dưới ngòi bút miêu tả độc đáo thấm vị lãng mạn, những phẩm chất cao đẹp của nhân vậtd ần dần được lộ ra. Đó là nét đẹp trong tâm hồn của cả thế hệ chống Mỹ.

Nguyễn Ngọc Châu cho rằng trong bể sâu tâm hồn con người đều có hạt ngọc ẩn giấu. Đó là những vẻ đẹp cao quý và đáng trân trọng trong phẩm chất của mỗi con người. Những vẻ đẹp đó không phải dễ tìm, dễ kiếm. Trải qua những gian lao thử thách, những khó khăn khắc nghiệt của cuộc sống, “ hạt ngọc ẩn giấu” ấy dần dần hé lộ. Vì vậy không phải ngẫu nhiên nhà văn đặt cho truyện một cái tên thật có ý nghĩa. Mảnh trăng cuối rừng. Qua bom đạn chiến tranh ác liệt,dưới ánh trăng khi ẩn khi hiện, khi gần khi xa, vẻ đẹp nhân vật dần hiện ra với những tính cách, phẩm chất cao đẹp. Đó chính là hạt ngọc ẩn giấu mà Nguyễn Minh Châu tìm bấy lâu.

Trước hết, Nguyễn Minh Châu đã tìm được “ hạt ngọc ẩn giấu” từ ngay ngoại hình của nhân vật. Đó cũng là một nét đẹp hiếm thấy của người nữ công nhân giao thông trong chiến tranh. Nhà văn đã đặt nhân vật của mình trong những ánh sáng khác nhau: “ ánh đèn gầm hắt xuống đường”, “ ánh đèn tù mù của đoàn xe xích”, đẹp hơn cả phải kể đến “ ánh trăng lồng lộng”. Tất cả đều không ngoài mục đích tôn lên vẻ đẹp của người con gái – Nguyệt.

Lãm đã được gây ấn tượng ngay từ phút ban đầu gặp gỡ. Trong ánh đèn gầm hắt xuống mặt đường xuất hiện ngay trước mũi xe đôi gót chân hồng, sạch sẽ, đôi dép cao su cũng sạch sẽ, gấu quần lụa đen chấm mắt cá . Quả là một vẻ đẹp hiếm thấy trong chiến tranh. Trong bom đạn ác liệt nơi chiến trường nguy hiểm, người con gái ấy vẩn biết làm đẹp cho mình. Một vẻ đẹp giản dị thôi nhưng nó thật tinh khiết và nhẹ nhàng. Điều đó khiến người đọc có những cảm nhận tốt đẹp về tâm hồn người con gái ấy.

Vẻ đẹp của Nguyệt đọng lại trong tâm hồn Lãm mỗi lúc một sâu hơn, đậm hơn. “ Qua ánh đèn tù mù của đoàn xe xích đang lao đi ầm ầm bên cạnh,tôi nhận ra vẻ đẹp của cô gái, vẻ đẹp giản dị và mát mẻ như sương núi”. Dường như vẻ đẹp của Nguyệt mang một điều gì đó thật thanh bình êm ả.

Từ vẻ đẹp ngoại hình ấy ta có thể nghĩ ngay đến vẻ đẹp tâm hồn,tâm hồn cũng giản dị, thanh khiết cũng giống như ngoại hình của cô vậy.

Vẻ đẹp của Nguyệt dưới ánh trăng có lẽ góp phần nói lên điều đó.“ Ánh trăng rọi thẳng vào khuôn mặt Nguyệt làm khuôn mặt ngời lên vẻ đẹp lạ thường. Dưới ánh trăng, vẻ đẹp của Nguyệt càng tỏa sáng. Nó rực rỡ trong đêm tối, làm choáng ngợp tâm hồn của Lãm. Nguyệt đẹp quá ! Hình ảnh người con gái hiện lên trong ánh trăng thật kỳ diệu. Đó là một vẻ đẹp mang đầy chất lãng mạn,trữ tình. Xây dựng nên nét đẹp như vậy, Nguyễn Minh Châu đã “ vẽ mây nảy trăng”đã ngầm nói đến vẻ đẹp bên trong. Dù bom đạn của Mỹ có tàn phá đất nước ta, dù chúng không ngừng giày xéo, tàn hại nhân dân ta, nhưng vẻ đẹp của tâm hồn con người Việt Nam vẫn luôn sáng ngời. Mặc cho những khắc nghiệt của chiến tranh,họ vẫn sống, vẫn cảm nhận những vẻ đẹp thật tinh tế lãng mạn. “ Hạt ngọc ẩn giấu” trong tâm hồn con người phần nào cũng thể hiện ở đó.

Nhà văn tiếp tục khai thác vẻ lộng lẫy và rực rỡ của nhân vật,ngay cả khi cô bị thương” khuôn mặt hơi tái nhưng vẫn tươi tỉnh, rực rỡ như con công” Đây là một nét độc đáo trong bút pháp của nhà văn. Cả lúc bị thương,Nguyệt vẫn thật đẹp, khuôn mặt vẫn tươi tỉnh. Điều đó khiến người đọc cảm nhận được một nét gì đó thật lạc quan bìnhthản trong tâm hồn cô.

Như vậy, qua việc miêu tả vẻ đẹp ngoại hình của Nguyệt, Nguyễn Minh Châu đã bước đầu hé mở hạt ngọc ẩn giấu trong tâm hồn kia. Nó giống như mảnh trăng cuối rừng, càng đến gần càng thấy rõ. Và người đọc sẽ tiếp tục cuộc hành trình của ông để nhìn thấy rõ. Và người đọc sẽ tiếp tục cuộc hành trình của ông để nhìn thấy rõ hơn vẻ đẹp của chất ngọc đó. “ Hạt ngọc ẩn giấu” đã phát sáng trong phẩm chất tâm hồn Nguyệt. Trên tuyến đường dài đi cùng Lãm,nhửng phẩm chất cao đẹp của cô hiện ra mỗi lúc một rõ hơn, đẹp hơn. Cô đã chẳng quản ngại khó khăn, cùng Lãm trải qua biết bao nguy hiểm trên quãng đường gian khổ ấy.

Đêm tối, đường đi khó, Nguyệt và Lãm phải vượt qua ngầm Đá Xanh.Nhưng “ nước cao hơn đá gần một mét” nước sâu quá, xe không đi được nữa. Trước tình huống như vậy, Nguyệt đã tỏ ra là một cô gái tháo vát dạn dày kinh nghiệm.Cô nhảy ùm xuống nước, bảo Lãm tắt đèn xe rồi nhanh nhẹn lội phăng qua bờ bên kia giúp anh lái xe cột dây tời vào gốc cây. Người đọc có thể hình dung ra hình ảnh cô gái nhỏ nhắn nhưng thật nhanh nhẹn, thành thạo, giúp Lãm vượt qua những trở ngại trên con đường rừng đầy cản trở.

Không chỉ có vậy, Nguyễn Minh Châu còn cho người đọc thấy một đức tính thật đáng quý trong nhân vật Nguyệt, cũng là trong tâm hồn của biết bao con người trong thời kỳ chồng Mỹ. Khi máy bay địch ném bom tọa độ, Nguyệt rất dũng cảm và bình tĩnh. Cô túm lấy Lãm kéo nhanh và khỏe hết sức, đẩy Lãm vào vật gì đó cứng và sâu, hơi thở nhanh và bình tĩnh. Nhưng hành động của Nguyệt càng khẳng định một lòng dũng cảm, gan góc lạ thường. Cô không quản ngại hy sinh thân mình vì đồng đội, sẵn sàng chịu đựng hiểm nguy qua hành động nhường chỗ an toàn cho Lãm, anh cứ nấp đó đi. Anh bị thương thì xe cũng mất.

Lời nói của Nguyệt nghe thật dứt khoát và mạnh mẽ, thật ít ai có thể nghĩ, ẩn sâu bên trong tấm thân mảnh dẻ của cô lại là một tinh thần dũng cảm vững vàng, hy sinh vì đồng đội to lớn như vậy. Và hạt ngọc trong tâm hồn côlại một lần nữa ngời sáng lên.

Cùng Lãm trải qua chặng đường gian nan vượt qua bao hiểm nguy,Nguyệt luôn sát cánh bên anh chiến sĩ đồng hành trong mọi tình huống. Khi bị cháy xe, cô cùng Lãm dập lửa, bảo vệ an toàn cho chiếc xe. Bởi Nguyệt hiểu nóquan trọng như thế nào đối với quân ta, quan trọng hơn rất nhiều so với bảnthân cô. Nguyệt nhảy xuống đi dò đường trước, cô một lần nữa lại trở thành cọctiêu sống giúp người bạn đồng hành cùng vượt qua vùng đạn lửa. đưa xe đến nơian toàn. Vì vậy, có thể hiểu vì sao đến lúc này lòng Lãm lại dấy lên một tình yêu gần như mê muội lẫn cảm phục như vậy. Dõi theo hành trình đôi thanh niênLãm – Nguyệt, người đọc thấy họ qua những thử thách tưởng chừng khó vượt. Hết nước ở ngầm sâu lại đến lửa đạn rát mặt. Nước làm ướt Nguyệt nhưng cũng làm “sạch thêm” hạt ngọc quý ấy, lửa rát mặt Nguyệt nhưng lại tôn “ sáng thêm” vầngtrăng đẹp ấy.

Như thế đấy, bằng việc thể hiện những hành động tính cách phi thường mà bình thường của Nguyệt, nhà văn đã cho ta thấy nét đẹp đáng trân rọng yêu mến trong tâm hồn của cả một thế hệ sống trong thời kỳ bom đạn. Đó là tinh thần chủ động dũng cảm một cách hồn nhiên dám hy sinh xả thân vì đồng đội,vì sự nghiệp chung.

Đặc biệt phải kể đến vẻ đẹp trong tình yêu của Nguyệt đã làm sáng tỏ “ cái hạt ngọc ẩn giấu” trong tâm hồn cô. Đó là một mối tình Nguyệt ấp ủ với một người con trai chưa hề biết mặt. Nhưng cô đã nguyện chờ anh, Nguyệt vẫn nhớ và đang chờ một người chưa hề một lời hẹn ước. Chiến tranh, đạn bom và thời gian khắc nghiệt, tất cả đều không làm phai đi tình cảm tốt đẹp Nguyệt đã dành cho Lãm – người con trai sống có lý tưởng đẹp – đã dám trốn nhà đi bộ đội.Nguyệt vẫn chung thủy chờ Lãm, chủ động đi đến ngày hai người được gặp nhau.Thật khó có thể nghĩ một mối tình chỉ qua thư thôi mà bền chặt lâu dài đến vậy.Trong lòng Nguyệt là cả một niềm tin lớn lao dành cho người mình yêu. Tưởng chừng tình cảm đó như một sợi chỉ mỏng manh dễ đứt. “ trong lòng cô ta sợi chỉ xanh nhỏ bé và óng ánh, trải qua thời gian và bom đạn, vẫn không phai nhạt không hề đứt ư?” Câu hỏi của Lãm bao hàm câu trả lời chắc chắn, chất chứa bao niềm cảm phục và yêu thương. Và đây phải chăng, là cái phần sáng nhất của hạt ngọc ẩn giấu mà Nguyễn Minh Châu muốn tìm kiếm và phát hiện. Đó là niềm tin,lòng chung thủy của biết bao người mẹ, người vợ, người con gái năm tháng vững lòng chờ đợi. Đây sự thật là một nét đẹp thật cao cả thiêng liêng, thật đáng quý trọng trong tâm hồn người phụ nữ Việt Nam.

Tóm lại, với phong cách xây dựng nhân vật rất riêng, rất tài tình, trong một tình huống đặc biệt, nhà văn mang cái tên Ngọc Sáng ( Minh Châu) đã giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp ngời ngợi trong tâm hồn con người thờikỳ kháng chiến chống Mỹ. Đó là vẻ đẹp thiêng liêng cao quý về phẩm chầt, tính cách, tình yêu của cả một thế hệ dũng cảm, dâng hiến đời mình vì đất nước. Thời kỳ chiến tranh đã đi qua, những năm tháng ác liệt của bom đạn không còn nữa,nhưng hạt ngọc mà Nguyễn Minh Châu luôn tìm kiếm bằng tâm huyết và bút lực đẹp thì vẫn luôn ngời sáng. Nó sáng lên tâm hồn Việt Nam, hôm qua, hôm nay và mãi mãi sau này.

Thẻ:nguyen minh chau, phan tich nhan vat nguyet trong manh trang cuoi rung, phan tich tac pham manh trang cuoi rung, tac pham manh trang cuoi rung Nguyễn Minh Châu Mảnh trăng cuối rừng

I Ngọn bấc cháy đã gần lụi chợt bùng lên nổ lép bép trong chiếc ống bơ sữa bò đựng dầu cặn. Ngoài rừng sâu tĩnh mịch vọng lại tiếng suối chảy và tiếng kêu khắc khoải, tha thiết của đôi chim trống mái. Đã khuya rồi mà hơn mười anh em lái xe vẫn còn kẻ nằm người ngồi ngổn ngang trong chiếc lán nứa xiêu vẹo của tổ xăng dầu, chưa ai chịu đi ngủ. Sau tấm bìa che bớt ánh sáng, ngọn đèn dầu cặn toả một cụm khói lớn, soi tỏ hơn chục khuôn mặt dầu dãi và chiếu hắt ra ngoài đoạn đường mấp mô những hố bom và vết bánh xe tải sâu ngập gối. Đêm nay mưa dầm, trung đội lái xe được dịp trở về gần đông đủ. Cái lán nứa rất ồn ào, thỉnh thoảng một dịp cười vang lên chuyển cả rừng. Không biết ở trên đời còn có cảnh gì vui và náo nhiệt hơn những đêm như đêm nay, những chiến sĩ lái xe sau nhiều chuyến rong ruổi trên các ngả đường nay trở về gặp mặt nhau. Sau hàng chục đêm thức chong bên tay lái, tưởng như họ cứ nằm xuống là con mắt sẽ díp lại, vậy mà chẳng ai buồn ngủ cả - "Xong chưa nào, đến lượt tớ kể nhé ?" - Người này chưa nói hết, người khác đã dặn trước như thế bằng giọng hết sức háo hức. Hình như trong đầu từng người đang xôn xao vô vàn hình ảnh trên dọc đường, và chính lúc này, những hình ảnh ấy đang chen lấn nhau đòi sống lại. - Xong chưa nào, đến lượt tôi kể nhé ! - Một anh nằm trong góc tối nói. - ...Một đêm, đầu tháng ba năm nay, chuyến xe chở hàng của tôi xuất phát từ kho K3. Lần ấy đồng chí lái phụ của tôi đánh xe đi nhận hàng thay tôi, vì tôi đang bận dự cuộc họp các lái xe lâu năm ở tiểu đoàn bộ. ở tiểu đoàn ra, tôi sẽ đón xe của mình dọc đường và đi hàng luôn. Hãy nói về cậu lái phụ của tôi một chút. Đấy là một đồng chí tân binh vui, trẻ, làm việc xốc vác nhưng tính tình hơi lẳng lơ một tý. Câu chuyện tôi kể đây cảy ra hồi tôi chạy mấy chuyến đột xuất bên đường miền Tây. Con đường miền Tây dạo ấy đang mùa mưa lũ, nhưng địch cũng đánh rát lắm ; những quãng qua khe qua ngầm nhất là quãng cầu Đá Xanh, anh chị em giao thông đang vật nhau với địch để quyết giữ con đường lên biên giới. Hôm đó trời vừa tối, mưa lác đác, tôi ở tiểu đoàn bộ ra đường đứng đợi xe bên đầu dốc bản Vang cháy. Một mảnh ni lông gói chiếc võng dù cắp bên nách, chiếc đèn pin khoác lủng lẳng trước ngực, tôi đứng hút thuốc lá phì phèo với các vẻ ung dung, thư thái. Phải nói, làm anh lính lái xe suốt mùa khô sang mùa mưa, con người như đã gắn vào buồng lái được một phút nhàn rỗi như thế thật hiếm và quý hoá. Tôi cứ tréo chân tựa bên gốc cây bên đường, thở khói thuốc vòng tròn và ngắm vầng trăng khuyết mỏng manh bằng con mắt mơ mộng. Nhưng rồi chẳng được lâu. Tôi bắt đầu sốt ruột thấy xe cộ cứ lao qua vun vút trước mặt như ngựa đua, thế mà chẳng thấy đồng chí lái phụ đánh xe lên. Trời tối càng lâu, nỗi sốt ruột của tôi càng tăng. Tôi hết sức lắng tai vẫn chẳng nghe tiếng "Hát" quen thuộc. Tôi bực quá đỗi ! Giữa thời chiến, xe mình chỉ cần vượt lên thiên hạ nửa vành bánh, khi qua phà qua ngầm đã đủ nhàn. Hơn nữa, chuyến này, tôi đã dự định sẽ chạy sớm, giao hàng sớm để kịp quay về giấu xe ở rừng xăng lẻ. Giấu xe ở đó thật chắc chắn, lại gần nơi người chị ruột của tôi công tác. Tôi đã xin phép cấp trên, trong chuyến đi hàng này sẽ ghé thăm chị tôi. Chị tôi biên thư cứ phàn nàn : "Đã hơn ba năm chưa được gặp cậu Lãm đấy !". Nhưng dầu sao đó cũng chỉ là một việc riêng. Tôi đang bực và lo xe không lấy được hàng hay gặp trở ngại gì, thì đồng chí lái phụ đánh xe lên, từ dưới chân dốc, đã bóp còi inh ỏi như xe chữa cháy. Mặc tôi gắt, đồng chí lẳng lặng trao phiếu hàng cho tôi, vui vẻ đặt vào trong cốp gói xôi lạc và một bi đông nước đường. - "Chúc anh đi may mắn nhé!" anh chàng vui tính nháy mắt ranh mãnh, rồi phát mạnh vào vai tôi một cái đau điếng. Xong, anh chàng co chân nhảy xuống đường. Chuyến này, theo phân công của trung đội, chỉ mình tôi đi. Tôi vẫn thường nhận một mình một đầu xe. Đồng chí lái phụ làm việc ở nhà. Từ biệt tôi xong, đồng chí phụ lái vừa đi qua mấy bước đã quay lại nắm tay nện vào cánh cửa xe sầm sầm : - Anh Lãm này, theo phiếu giao hàng, tôi kiểm lại thấy thiếu một chiếc lốp. Tôi đã bắt anh kho ký nhận vào trong phía rồi đấy nhé ! - Được. - Tôi trả lời và rất bằng lòng về công việc ấy. - Còn một cái nữa, cái này có nhưng mà không ghi trong phiếu... - Còn gì nữa ? - Phía sau, có một người ngồi nhờ lên cầu Đá Xanh đấy. Tôi ngạc nhiên hết sức, hỏi vặn : - Sao cậu tự động vô nguyên tắc thế hử ? - Nguyên do thế này, anh ạ... Thế này... Mặc dù những lý do cho đi nhờ xe đồng chí lái phụ trình bày đều hợp lý, tôi vẫn giận đồng chí ấy. Tôi đoán ngay con người đang ngồi sau kia nhất định là một cô gái. Và, trước mặt tôi liền hiện ra cảnh tượng hết sức quen mắt : một bên là cái vẻ nũng nịu của một cô nàng ôm chiếc nón trắng đứng sát cửa xe, một bên là những câu hỏi ỡm ờ của "anh tài phụ" của tôi đang ngồi vắt vẻo trong buồng lái, một nụ cười và một đốm thuốc lá ló ra ngoài. Thế là đủ tai hại cho tôi rồi ! Tàn cho được câu chuyện ấy thì xe lên sớm làm sao được ? Đồng chí lái xe phụ đã quay về phía sau từ lúc nào. Tôi vẫn còn ngồi phân vân mấy giây. Xe chạy qua bao nhiêu chặng nguy hiểm mà trong xe lại có người đi nhờ ? Nhưng chẳng lẽ bây giờ bảo người ta xuống đi bộ ? Thôi được ! Tôi quyết định đi. Trước lúc mở máy. Tôi quay lại nhìn qua tấm lưới sắt gắn sau lưng, chỉ thấy tối mò mò như hũ nút và mùi cao su mới xông sang. Chẳng hiểu người khách đi nhờ ngồi ở góc nào. - Ai ngồi trong đó ? - Tôi lên tiếng, giọng hỏi chẳng lấy gì làm ôn tồn lắm. Không có tiếng đáp. Chỉ thấy động lịch kịch giữa các chồng lốp ôtô ở phía sau. Rồi lại nghe tiếng kêu lục cục khẽ như gà con cựa trong ổ. Tôi đoán câu chuyện trao đổi giữa tôi và đồng chí lái phụ, "người khách" đã nghe rõ hết, và bây giờ thấy tôi lên tiếng hỏi, người ấy sợ. Chắc người ấy đang phấp phỏng sợ tôi không cho đi nhờ. Nhưng người đó là ai ? - Có ai ngồi sau đó ? - Tôi nhắc lại câu hỏi, lần này giọng đỡ gay gắt hơn. - Tôi đây.. Tôi nhờ đồng chí lên cầu Đá Xanh một tẹo. Quả tôi đoán chẳng sai. Rõ ràng tiếng trả lời của một người đàn bà, một cô gái, tiếng nói trong lắm và rất bình tĩnh, cứng cỏi nữa là khác. Mặc, tôi vẫn hỏi gặng : - Đàn ông, hay đàn bà ? - Đàn ông ! - Thôi đi cô, đáng lý tôi đã mời cô xuống, đây là xe chở hàng quân sự ! Cô lên cầu Đá Xanh có việc gì ? - Em là công nhân giao thông. Anh gì ban nãy đã xem chứng minh thư rồi. Em về trên đơn vị có chút việc. Tôi hỏi bừa một câu cho vui : - Việc gì ? Hay là cô đi thăm chồng hay người yêu. - Em đi thăm người yêu đấy. Tôi vội nổ máy và trong bụng cũng phát hoảng lên vì cái cách con gái ăn nói đối đáp bạo dạn nhường ấy. Nhưng nghe giọng nói, chẳng phải giọng một câu nói đùa. Biết đâu đấy, biết đâu cô ta nói thật ? - Các cậu ơi, hãy chịu khó đợi một chút ! - Đồng chí lái xe đang kể chuyện nằm khuất trong bóng tối lên tiếng kêu gọi. Mọi người đang nóng lòng muốn biết lý lịch cô gái đi nhờ xe. Họ cứ làm ồn ào thúc giục đòi kể tiếp. Ngoài rừng vọng tiếng suối chảy tràn trên đá và tiếng đôi chim kêu rụt rè ở hai góc rừng. Người kể chuyện khom lưng qua góc ngoài tấm sạp nứa, đôi mắt nheo tít lại vì khói, thổi tắt ngọn lửa xanh cháy trong lòng chiếc ống sữa bò. Căn lán phút chốc chìm trong bóng tối đầy tiếng động kỳ lạ của đêm rừng. Câu chuyện lại được kể tiếp. - Các đồng chí đừng sốt ruột vì cô gái. Hãy để cô ta ngồi đấy giữa hàng chồng lốp ôtô... Bây giờ, tôi kể xen vào một câu chuyện nhỏ, chuyện riêng của tôi. Tôi có một người chị ruột làm cán bộ ở một hạt giao thông quãng cầu Đá Xanh. Cách đây bốn, năm năm, trong chúng ta có đồng chí nào hay chạy con đường miền Tây, chắc còn nhớ cảnh tấp nập, đông vui của công trường xây dựng cầu Đá Xanh. Từ ngày đầu mới mở công trường, chị Tính, chị tôi, đã có mặt. Chị tôi ở tổ đá. Những người con gái làm đá đông lắm, có hàng trăm cô. Trong tổ đá của chị tôi có một cô tên là Nguyệt. Phải, Nguyệt là trăng. Cái tên khá đẹp ! Đấy là một cô học sinh mới rời ghế nhà trường đi kiến thiết miền Tây. Chị tôi coi Nguyệt như một cô em gái, rất yêu mến Nguyệt, bởi lẽ cô ta rất ngoan ngoãn và tích cực. Bức thư nào gửi về cho tôi, chị Tính cũng nhắc đến tên người con gái ấy, kể lể đủ các đức tính tốt đẹp. Rồi trong một bức thư, chị tôi bảo : "Chị đã tính toán, đã nhằm cô Nguyệt trên này cho cậu. Trên đời khó tìm được một người con gái như thế !" Bức thư sau, chị tôi giục tôi lên "xem mặt", và nói : "Chị cũng đã nói thẳng ý định của chị với cô ấy. Nó chỉ đỏ bừng mặt lên không nói gì. Nhưng khi nào chị nói chuyện về cậu, về cái chuyện cậu trốn nhà đi tuyển bộ đội, cô ta ngồi nghe rất chăm chú. Cậu tranh thủ lên ngay nhé. Nguyệt nó cũng đang muốn gặp cậu. Chỉ cần hai người gặp nhau một lần là xong thôi !" Hồi đó, sau khi đi bộ đội, tôi làm chiến sĩ lái xe phụ thường chạy các tuyến đường ngoài Bắc. Tôi cũng đi vài chuyến miền Tây, có ghé vào công trường thăm chị Tính và cô Nguyệt, nhưng không gặp cả hai người. Trong những bức thư gửi cho chị tôi, tôi thường viết thêm đôi câu hỏi thăm Nguyệt và ngụ ý hứa hẹn gặp Nguyệt. Chắc chắn Nguyệt sẽ được xem tất cả những lá thư của tôi gửi cho chị Tính nên đã hiểu biết về tôi ít nhiêu. Giữa chốn rừng núi heo hút, một bức thư đến đều xem như của chung của mọi người. Bẵng đi mấy năm, chị tôi về Hà Nội học. Rồi xảy ra cuộc kháng chiến chống Mỹ ; tôi xuất ngũ rồi tái ngũ. Bao nhiêu đường sá miền Tây và miền Trung, địch bắn phá dữ dội ! Tôi chưa kịp lấy vợ nhưng câu chuyện cô Nguyệt và những bức thư của chị Tính tôi đã quên từ lâu. Chị Tính đi học gần hai năm lại quay về tuyến đường miền Tây. Từ nơi rừng núi quen thuộc, chị lại biên thư cho tôi, lần này kể chuyện địch bắn phá cầu Đá Xanh, chuyện các đơn vị giao thông quyết bảo vệ đường cho xe chạy. Những chuyện ấy với tôi chẳng có gì lạ. Nhưng lạ lùng hết sức, chị tôi nói quả quyết Nguyệt vẫn nhớ và đan chờ tôi. Qua mấy năm, có bao nhiêu người hỏi, nhưng cô ta đều trả lời đã trót hẹn với một người rồi. Chị tôi cho biết Nguyệt đang làm ở ngầm, một nơi rất ác liệt, vẫn ở gần chị. Cô ta giờ đã lớn, càng ngoan ngoãn, dũng cảm và lại xinh đẹp hơn trước nữa kia. II Thú thật, lần này cầm lá thư của chị Tính, tôi rất sung sướng và cảm động. Và cũng thật kỳ lạ ! Qua bấy nhiêu năm sống giữa bom đạn và tàn phá, mà một người con gái vẫn giữ bên lòng hình ảnh một người con trai chưa hề gặp và chưa hứa hẹn một điều gì ư ? Trong lòng cô ta, cái sợi chỉ xanh nhỏ bé và óng ánh, qua thời gian và bom đạn, vẫn không phai nhạt, không hề đứt ư ? Hạnh phúc người con gái ấy đem đến cho tôi quá nhiều. Cho nên tôi cảm thấy mình như một kẻ chịu ơn. Tôi phải gặp Nguyệt ! Tôi quyết định biên thư cho chị tôi, hẹn ngày gặp Nguyệt ! Đấy là cái ngày mà tôi đã được đại đội cho phép nghỉ. Sau chuyến xe chở lốp lên kho tiền tiêu, tôi sẽ quay về cánh đồng săng lẻ giấu xe, rồi ghé vào chỗ chị Tính làm việc. ở đó, chị Tính sẽ dẫn tôi xuống đội của Nguyệt. Tôi sẽ ở lại chơi một hôm, với tư cách là... khách qua đường của đội nữ công nhân giao thông bến ngầm. Chiếc Gát lăn bánh rất êm trên đường. Đêm rừng thật vắng vẻ và yên tĩnh. Tôi đặt nhẹ mấy ngón tay trên vòng lái, mắt nhìn phóng về phía trước, và hình dung trước lúc tôi đến giữa đám các cô gái nghịch như quỷ sứ. Gặp tôi, Nguyệt sẽ nói rất ít, còn các cô bạn thì sẽ làm loạn lên. Nhưng chẳng hề gì, họ đều là những người bạn của anh em lái xe, đều là những người con dũng cảm, chân thực và mến khách. Tôi đi được mươi cây số thì gặp một đoàn xe xích kéo pháo kềnh càng xuôi xuống, đành phải đỗ xe bên đường để tránh. Tôi tranh thủ chui xuống gầm xe, soi đèn pin xem lại chiếc bóng đèn. Tôi đang loay hoay vặn chiếc bóng thì nghe tiếng hỏi bên cạnh : - Anh đi bóng quả táo hay quả dưa đấy ? - Ai kia ? - Em đây mà ! à, cô gái đi nhờ xe. Trong ánh đèn gầm hắn xuống mặt đường hiện ra ngay trước mũi xe một đôi gót chân bóng hồng, sạch sẽ, đôi dép cao su cũng sạch sẽ, gấu quần lụa đen chầm chầm mắt cá. "Ra vẻ cô này không phải người lao động rồi - Tôi nghĩ - Hay là người ta đi thăm chồng hay đi thăm người yêu thực ? " Tôi chui từ gầm xe, đưa hai tay dụi mắt: - Chào cô, lần sau nếu xe dừng, cô đừng nhảy xuống như thế này nhé ! - Nhưng mà ngồi trong ấy mùi cao su khét quá, anh cho em đứng ngoài này thở một tý. Qua làn ánh đen tù mù của đoàn xe xích lao đi ầm ầm bên cạnh, tôi kịp nhận thấy vẻ xinh đẹp của cô gái, một vẻ đẹp giản dị và mát mẻ như sương núi toả ra từ nét mặt, lời nói và tấm thân mảnh dẻ, khác hẳn với nhiều cô gái công trường thường cô nào cũng thấp và đẫy đà. Cô ta mặc áo xanh chít hông vừa khít, mái tóc dày tết thành hai dải. Chiếc làn và chiếc nón mới trắng loá khoác ở cánh tay một cách nhẹ nhàng. Tôi hỏi : - Cô làm ở ngầm Đá Xanh hay chỉ về đấy thăm ai ? Trên khuôn mặt sáng sủa thoáng một nét e thẹn : - Em làm ở ngầm... - à, quên, tôi chưa kịp hỏi tên cô đấy nhé. - Em là... Nguyệt ! - ...à thế...! Tôi vờ như không, vội đưa mắt ngắm cô gái một lần nữa thật kỹ lưỡng. Rồi, tay mở rộng cánh cửa buồng lái, tôi vồn vã mời : - Sau ấy mùi cao su khét lắm đấy. Mời cô lên... Bên cạnh còn chỗ ngồi... Đoàn xe xích kéo pháo 57 mới khoẻ làm sao. Đường sá, núi non cứ rung chuyển ầm ầm. Trái tim tôi cũng muốn nảy lên trong lồng ngực. Cô gái cố ý ngồi sát mé cửa, chiếc làn cói ôm gọn trong lòng, giữa hai chúng tôi để một quãng cách rộng. Thú thật, trong đời lái xe của tôi, chưa bao giờ tôi mời một cô gái lên ngồi trong buồng lái. Đây là một trường hợp đặc biệt. Tôi với tay bật ngọn đèn nhỏ trong buồng lái. Cô gái ngắm "cái nhà" cỏn con của tôi bằng cặp mắt tò mò và hơi rụt rè. Tôi bắt đầu hỏi dò khéo léo : - ở đội ngầm của cô, có nhiều cô tên là Nguyệt lắm thì phải ? - Sao anh biết ?... Đội em có ba Nguyệt. Nhưng một người đã hy sinh, chỉ còn em và một chị nữa là hai thôi. - Cô Nguyệt hy sinh bao giờ ? - Tôi vội hỏi, rõ ràng nghe tiếng nói của mình mà như của người khác. - Cách đây đã ba, bốn tháng, trong trận địch ném bom đánh sập hẳn cầu Đá Xanh. Chị ấy chiến đấu dũng cảm lắm, mà ngày thường lại hiền lành, ai cũng tiếc. - Cô ấy có chồng chưa ? - Chưa. Hình như mới có người yêu. Tôi nắm vòng lái thật chặt. Mặt đất dưới bánh xe, như đang nghiêng ngả, đảo lộn. Tôi cho xe đi chầm chậm và lại hỏi : - Còn cô Nguyệt thứ hai ? - Chị ấy đã bốn con rồi ! Chúng em thường gọi đùa là chị Nguyệt "lão". Sao anh hỏi tỉ mỉ vậy ? Tôi thở phào và nói đùa một câu nhạt thếch. Lòng tôi rối như tơ vò. Chẳng lẽ lại đi hỏi thăm cô ta có biết chị Tính hay không? Chỉ cần hỏi thế, mọi sự sẽ vỡ ngay, nhưng tôi vẫn không muốn hoặc không dám hỏi. Tôi không muốn đi sâu vào câu chuyện riêng giữa chuyến công tác. Thế nhưng rồi tôi vẫn cứ phải phân vân : trong hai người con gái, một trẻ và xinh đẹp ngồi bên cạnh, và một người đã chết anh dũng, ai là người đã từng mang canh cánh trong trái tim tuổi trẻ mối tình đầu đối với tôi suốt mấy năm, mà tôi lại tỏ ra hờ hững ? Một trong hai người, ai là người tôi sắp tìm đến, ai ? Người tôi sắp tìm đến là ai ? Câu hỏi ấy cứ xoay trong óc tôi, như một cái dùi nung đỏ bỏng rát. Nếu Nguyệt đã hy sinh thực thì tôi sẽ mang mối hận mãi mãi. Xe đang lao qua quãng dốc. Từng mảng rừng, lèn đá, những bãi gianh ngổn ngang hố bom từ trên cao rơi áp xuống tấm kính buồng lái. Tôi qua đi bỗng như có linh tính, vội đạp phanh cho xe chậm lại. Qua tấm kính trước mặt, hiện ra một ngọn đèn pháo sáng xanh lét run rẩy soi loè nhoè, ở trên đầu. - Không nghe tiếng máy bay sao lại có pháo sáng hử ! - Tôi nghe ngóng và thốt lên. Từ đầu, cô gái ngồi chống khuỷu tay lên thành cửa nhìn ra ngoài. Cô quay vào, nói : - Không phải đâu. Trăng đó anh ạ. Trăng thật. Hôm nay đầu tháng. Từ đầu hôm, tôi vẫ Nhắn tin cho tác giả Phạm Huy Tâm @ 10:46 01/11/2014 Số lượt xem: 2862 Số lượt thích: 0 người   ↓ ↓ Gửi ý kiến

• Người lái đò sông Đà - Nguyễn Tuân (01/11/14)