Một Góc Nhìn Về Hát Văn, Hầu đồng

Có thể bạn quan tâm

Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Đường dây nóng: 024.3839.8987

Thời sự
Công tác Dân tộc
Sắc màu 54
Kinh tế
Phóng sự
Xã hội
Gương sáng
Pháp luật
Khoa học - Công nghệ
Giáo dục
Sức khỏe
Trang địa phương
Chuyên đề
Media
Thể thao - Giải trí

Sắc màu 54

Tìm trong di sản
Bản sắc và hội nhập
Du lịch
Ẩm thực

Một góc nhìn về hát văn, hầu đồng Đông Khánh - 10:53, 29/10/2020

Tín ngưỡng thờ Mẫu hay tín ngưỡng thờ “Tam Phủ”, “Tứ Phủ” trong đó có nghi lễ hát văn, hầu đồng hiện nay được tôn thờ nhiều trong dân gian, tạo nên một bức tranh hết sức đa dạng và phong phú của đời sống văn hóa tâm linh mang bản sắc riêng của Việt Nam.

14-04-2020Gặp người hết lòng gìn giữ điệu hát then cổ
03-10-2018Phát triển loại hình du lịch tâm linh

Di sản văn hóa

Nghi lễ chầu văn trong đạo Mẫu, hay còn gọi là hầu đồng, hiểu một cách đơn giản là hình thức diễn xướng dựa trên cách sử dụng âm nhạc mang tính tâm linh với các lời ca trau chuốt, cùng các nghi lễ nghiêm trang và hình thức múa để con người có thể giao tiếp với thần linh.

Khác với hát ca trù, quan họ cổ hay hát xẩm - hát chầu văn hầu thánh là sự kết hợp cả dân ca và dân vũ. Hình thức hát văn cũng rất phong phú, gồm hát thờ, hát thi, hát hầu (phục vụ hầu đồng, lên đồng) và hát nơi cửa đền. Để phục vụ nghi thức hầu bóng của các thanh đồng, nhiều địa phương phát triển đội hát văn, một số ca sĩ chuyên nghiệp và không chuyên cũng chuyển hướng đi sâu vào đề tài hát văn để mưu sinh.

Mỗi đội hát văn phục vụ hầu đồng có tới 5, 7 người, nhạc cụ để phục vụ hát văn rất phong phú; ngoài nhạc cụ cơ bản đàn nguyệt, trống, phách ra còn có sáo, tiêu, đàn thập lục, đàn nhị… Mỗi năm, không biết bao nhiêu các “vấn hầu” được tổ chức ở các cửa đền, cửa phủ to, nhỏ khác nhau theo điều kiện của từng cơ cánh nhà đồng.

Nhìn về góc độ văn hóa, “hầu bóng” là loại hình nghệ thuật sân khấu dân gian tổng hợp mang đậm bản sắc của dân tộc Việt Nam, trong đó có âm nhạc, văn học, vũ đạo, kịch câm, mỹ thuật… Chúng tôi đã có dịp thức trắng đêm để nghe và ghi lại nội dung các bài hát văn ở đền Suối Mỡ, huyện Lục Nam (Bắc Giang) thấy rằng, về cơ bản, các bài hát văn đều có nội dung ca ngợi đất nước, quê hương, đời sống mới, với những chất liệu âm nhạc đặc sắc, tươi vui, sống động được chắt lọc từ âm nhạc cổ truyền.

Một điều đặc biệt, các thanh đồng và cung văn không cần phải tập luyện để khớp với nhau mà hoàn toàn diễn theo ngẫu hứng. Có những giá hầu “bốc đồng” làm cho khán giả dự hầu cùng vỗ tay nhún nhảy vui nhộn như mình đang trong vai diễn. Chỉ một vuông chiếu làm sân khấu với những đạo cụ đơn giản như, đao, kiếm gỗ, mồi nến, quạt giấy, dải lụa, hương, nến… vậy mà hàng chục các bóng Quan lớn, Chầu bà, ông Hoàng, bà Chúa, Thánh Cậu, Tiên Cô được các thanh đồng thể hiện làm cho người dự lễ xem hầu bị mê mẩn hút hồn.

Một vấn hầu Thánh có thể xem là chương trình biểu diễn nghệ thuật tâm linh, trong đó diễn viên là thanh đồng, các nhạc công là cung văn. Những người tham dự “hầu” được thưởng thức một buổi văn nghệ, thỏa mãn nhu cầu tâm linh. Ngoài ra, đi “hầu” ở nơi xa mọi người được thăm quan các danh lam thắng cảnh cho tinh thần thoải mái sau những ngày lao động vất vả.

Giữ gìn bản sắc

Để đánh giá khách quan về “hầu bóng” phải nhìn bằng góc độ văn hóa và khoa học, không nên nhìn phiến diện một chiều. Về giá trị tinh thần, mỗi lần tổ chức đi hầu Thánh, các “Đồng anh, Lính chị” trong cơ cánh nhà đồng có dịp được họp mặt, để cùng nhau dâng lễ gửi gắm nguyện ước của mình vào cõi tâm linh mong được giải hạn, trừ tai ương, cầu cho cuộc sống gặp vạn sự tốt lành. Đối với những cuộc tổ chức đi hầu ở cửa Mẫu được cùng nhau du ngoạn thăm quan các di tích, danh lam thắng cảnh của đất nước; được trực tiếp nhận từ tay của bóng các bậc “thần tiên” ban cho “phẩm lộc”; được thưởng thức “văn nghệ tâm linh”.

Nghiên cứu về “hầu bóng”, phần lớn các nhà nghiên cứu đều công nhận đây là loại hình văn hóa nghệ thuật dân gian cần được bảo tồn; nhưng cũng có những ý kiến cho rằng một số hình thức đã bị biến tướng thành mê tín dị đoan, nặng về vật chất. Một số người dân thiếu hiểu biết hoặc hiểu chưa đúng về tín ngưỡng thờ Mẫu và giá trị đích thực của nghi lễ “hầu bóng” nên bị lợi dụng. Việc hầu Thánh đôi khi đã trở thành miễn cưỡng, so sánh “hầu to, hầu nhỏ” làm mất đi tính thiêng và những giá trị văn hóa tốt đẹp vốn có, dẫn đến tốn kém, lãng phí. Đối với một số người làm nghề hát văn không còn giữ đạo như cổ xưa. Lời văn được sáng tạo thêm kiểu “mơi tiền” của các thanh đồng. Nếu giá hầu “ban khen, ban thưởng” nhiều thì văn hát càng “bốc”; ngược lại nếu Thanh Đồng nào hầu “khiêm tốn” thì văn thường bị… “mất điện”...

Để góp phần định hướng bảo tồn nghệ thuật hát chầu văn trong tín ngưỡng thờ Mẫu và quản lý định hướng trào lưu sinh hoạt văn hóa tâm linh theo đúng đường lối của Đảng, ngành chuyên môn cần nghiên cứu biên soạn một số làn điệu cơ bản của hát chầu văn mời các nghệ nhân tham gia dạy trong trường văn hóa nghệ thuật. Tổ chức các câu lạc bộ ở một số địa phương có phong trào hát văn duy trì sinh hoạt thường xuyên. Tiếp tục duy trì liên hoan diễn xướng chầu văn tại lễ hội có truyền thống gắn với nghi lễ này.

Tổ chức các cuộc hội thảo, tuyên truyền để các tầng lớp Nhân dân hiểu đúng về tín ngưỡng thờ Mẫu để họ tự điều tiết các hành vi của mình trong niềm tin thờ Mẫu, hạn chế những hình thức mê tín, dị đoan. Tiếp tục sưu tầm nghiên cứu các bài hát chầu văn để bổ sung vào kho tàng văn hóa phi vật thể. Tổ chức các chuyên đề tập huấn để định hướng nhận thức giữ gìn văn hóa tín ngưỡng dân gian của dân tộc ta đối với những thầy bói, thầy cúng, cung văn...

“Cung văn đại thụ” trong làng chầu văn ở Hà Nội Tweet hát vănhầu đồngNghi lễ chầu văntín ngưỡng thờ Mẫu Ý kiến độc giả Gửi ý kiến độc giả Họ và tên Địa chỉ email Nội dung Mã bảo mật

Nhập lạiGửi bình luận

Trăn trở của Nghệ nhân ưu tú Y Ber

Tuổi cao, sức yếu, đôi chân đã mỏi, đôi tay không còn nhanh nhẹn, nhưng Nghệ nhân ưu tú Y Ber (dân tộc Ba Na – nhánh Jơ Lơng) ở làng Kon Săm Lũ, xã Đăk Tờ Re, huyện Kon Rẫy (Kon Tum) vẫn đang miệt mài giữ nghề làm gốm. Trăn trở lớn nhất của bà hiện nay là, nghề làm gốm truyền thống của người Ba Na đứng trước nguy cơ thất truyền.

Sống lại một hoàng cung

Những “di sản sống” ở buôn làng Tây Nguyên

Rộn ràng đón Tết cổ truyền của đồng bào Mông ở Sơn La

Y Yin - Người “kể chuyện” trên thổ cẩm Ba Na

Tin nổi bật trang chủ

Tổng Bí thư Tô Lâm thăm, làm việc với Quân đoàn 34 và Binh đoàn 15

Chiều 6/1, tại Gia Lai, Tổng Bí thư Tô Lâm - Bí thư Quân ủy Trung ương, cùng Đoàn công tác của Trung ương đã tới thăm, làm việc với Quân đoàn 34 và Binh đoàn 15 (Bộ Quốc phòng).

Tổng Bí thư Tô Lâm làm việc với Công an tỉnh Bình Phước
Tổng Bí thư Tô Lâm trao Quyết định về chức năng, nhiệm vụ của 13 cơ quan ban Đảng, đơn vị ở Trung ương

Tiêu điểm

Tím màu hoa Mua trên nông trường trà Ô long
Nỗ lực tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan các dự án ở Thành phố Hồ Chí Minh
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn thăm, tặng quà gia đình chính sách, người có công, lực lượng vũ trang trên địa bàn tỉnh Yên Bái
Khẩn trương xây dựng Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế thực chất, hiệu quả, tạo động lực phát triển mới
Pu Hao mừng đón năm mới
Xuân sớm ở Khu tái định cư Đồng Tâm
Làng nghề gốm Bàu Trúc vào Tết
Mùa chép đỏ

Trao Giải báo chí toàn quốc về Quốc hội và Hội đồng nhân dân lần thứ ba - năm 2025

Y Yin - Người “kể chuyện” trên thổ cẩm Ba Na

Tháo gỡ khó khăn trong dạy và học chữ Chăm

Sơn La: Khởi tố các đối tượng cho vay lãi nặng gần 200%/năm

Pháp luật - Cao Thiên - 20:24, 06/01/2025 Ngày 6/1/2025, Cơ quan Cảnh sát Điều tra (PC02) Công an tỉnh Sơn La thông tin, đơn vị đã khởi tố 2 vụ án, 2 bị can về hành vi “Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự”, tại địa bàn huyện Yên Châu (Sơn La).

Quảng Ngãi: Lan toả phong trào hiến đất ở miền núi

Kinh tế - T.Nhân-H.Trường - 20:21, 06/01/2025 Từng tấc đất thấm đẫm mồ hôi khai hoang, cải tạo thành đất sản xuất; nhưng nhiều gia đình ở các huyện miền núi Quảng Ngãi đã không ngần ngại, hiến hàng nghìn mét vuông đất để làm đường giao thông, góp phần tạo cho bộ mặt nông thôn, miền núi của tỉnh thêm phần khởi sắc.

Điện Biên: Tạo sinh kế và trao quyền cho phụ nữ DTTS

Kinh tế - Thuỳ Giang - 20:20, 06/01/2025 Được sự động viên, hỗ trợ của các cấp Hội Phụ nữ trong tỉnh, 4 chị em người dân tộc Thái ở bản Na Luông, xã Ẳng Nưa, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên đã mạnh dạn khởi nghiệp và tạo nên thương hiệu “Café Chị Em”. Đến nay, thương hiệu “Café Chị Em” đã có doanh thu từ 500 - 700 triệu đồng/năm.

Sống lại một hoàng cung

Sắc màu 54 - Tiêu Dao – Team Di sản Huế - 20:19, 06/01/2025 Sau đợt đại trùng tu, bằng tư duy của các nhà bảo tồn di sản cùng bàn tay tài hoa của các nghệ nhân, điện Thái Hòa - kiến trúc và văn hóa của triều đại nhà Nguyễn đang được “thay áo mới” bằng những hoa văn cũ. Những công trình nguy nga tráng lệ đang nâng bước cho TP. Huế hướng tới sự phát triển mới.

Nhà giáo trẻ Ma Minh Anh: “Mỗi danh hiệu là một sự nhắc nhở để nỗ lực hơn”

Giáo dục - Mỹ Dung - 20:16, 06/01/2025 Trong một ngày cuối tháng 12, chúng tôi tìm gặp cô giáo Ma Minh Anh, dân tộc Tày, giáo viên Trường THCS và THPT Hoành Mô. Đây là một trong 3 giáo viên của tỉnh Quảng Ninh vinh dự nhận giải thưởng “Nhà giáo trẻ tiêu biểu” cấp Trung ương lần thứ IV, năm 2024 do Ban Bí thư Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trao tặng.

Video

Tím màu hoa Mua trên nông trường trà Ô long

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 6/1/2025, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ hội Quế huyện Văn Yên lần thứ V. Tím màu hoa Mua trên nông trường trà Ô long. Người trẻ “giữ lửa” văn hóa truyền thống. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Pu Hao mừng đón năm mới

Xuân sớm ở Khu tái định cư Đồng Tâm

Làng nghề gốm Bàu Trúc vào Tết

Mùa chép đỏ

Những “di sản sống” ở buôn làng Tây Nguyên

Sắc màu 54 - Ảnh: Hà Hữu Nết, lời dẫn: Sông Lam - 20:14, 06/01/2025 Lâm Đồng là vùng đất phía Nam Tây Nguyên, tập trung đông đồng bào các DTTS sinh sống. Vùng đất này chứa đựng những trầm tích văn hóa phong phú, đa dạng của cộng đồng các DTTS tại chỗ như: Cơ Ho, Chu Ru, Mạ, Mnông, Raglay, Xtiêng... với các nghi lễ, lễ hội truyền thống, các phong tục, tập quán đậm đà bản sắc dân tộc...