Mùng 7 Tết Là Ngày Gì? Lễ Khai Hạ Là Gì? - Báo Nông Nghiệp Việt Nam

Trong ngày Tết cổ truyền, mùng 7 Tết là ngày lễ hạ cây nêu (lễ Khai hạ). Trong ngày này người dân Việt Nam sẽ làm hạ cây nêu, kết thúc dịp Tết Nguyên Đán và chính thức bắt đầu một năm mới.

1. Mùng 7 Tết là ngày gì? Lễ Khai hạ là gì?

Theo phong tục Tết xưa, ngày mùng 7 Tết tháng Giêng (có một số vùng chọn ngày mùng 6 tháng Giêng) là ngày cuối của chuỗi hoạt động Tết.

Theo phong tục ngày Tết dân gian, sau ngày lễ hóa vàng mùng 3 Tết sẽ đến ngày lễ Khai hạ mùng 7 Tết.

Khai hạ có nghĩa là "cúng hạ nêu". Tức vào ngày này những nhà nào có dựng cây nêu trước Tết sẽ làm lễ để hạ cây nêu xuống. Thông thường, các gia đình sẽ đồng loạt tiến hành hạ nêu vào buổi chiều ngày mùng 7 để kết thúc chuỗi ngày nghỉ Tết và chính thức bắt đầu một năm mới.

Hiện nay tuy phong tục dựng cây nêu trước Tết không còn phổ biến, nhưng một số vùng (đặc biệt miền Bắc, miền Trung) vẫn còn giữ lại nét đẹp truyền thống này.

Cụ thể, theo đúng truyền thống vào ngày 23 tháng Chạp các gia đình sẽ bắt đầu dựng nêu.Tùy vào từng vùng, từng thời điểm mà cây nêu sẽ được trang trí khác nhau (các vòng tròn nhỏ, thêm đèn lồng hoặc một số cây bụi gai...). Nhưng dù trang trí như thế nào thì cây nêu luôn gắn với ý nghĩa tiễn đi những thứ xấu xa, không may mắn của năm cũ, nghênh đón những điều may mắn đến với gia đình trong những ngày đầu năm mới.

2. Lễ hạ cây nêu ngày mùng 7 Tết

Theo truyền thống, nếu gia đình có lễ dựng cây nêu thì phải có lễ hạ cây nêu. Việc làm này theo kinh nghiệm của ông bà xưa là thể hiện sự "có đầu có đuôi", bày tỏ lòng tôn trọng với các đấng thần linh, để đón nhận bình an, may mắn.

Theo một số sách lịch sử, trước khi hạ cây nêu, chủ nhà cần đặt một cái bàn nhỏ ở cạnh ngay gốc cây nêu, bên trên bàn bày một đĩa ngũ quả, một ít hương, hoa, tiền vàng... Sau đó thì tiến hành cúng để báo với đất trời rằng gia đình đã ăn Tết vui vẻ, hạnh phúc.

Sau khi cúng xong, gia đình sẽ rung cây nêu cho rụng hết lá khô. Tiếp đó các thành viên trong gia đình sẽ hạ cây nêu xuống, nếu trên cây nêu có bùa, chuông gió thì đem treo hoặc dán vào cửa trước của ngôi nhà.

Với riêng những gia đình có kinh doanh thì ngày ngày sau khi hạ cây nêu, họ cũng sẽ tiến hành cúng lễ để cầu xin làm ăn thuận lợi, hanh thông trong năm mới.

Tuy nhiên về sau này, khi cuộc sống hiện đại hơn phong tục dựng cây nêu cũng mai một dần. Ngày nay, nhiều nhà vẫn dựng cây nêu nhưng trang trí bắt mắt bằng đèn lồng, bằng hệ thống chiếu sáng đắt tiền. Cây nêu lúc này trở thành một vật trang trí đơn thuần, không còn gắn với quá nhiều ý nghĩa như ngày xưa.

3. Nghi thức cúng hạ cây nêu mùng 7 Tết

Mâm lễ vật cúng hạ cây nêu mùng 7 gồm những gì?

Trước khi làm lễ hạ câu nêu, các gia đình cần chuẩn vị lễ vật cúng đầy đủ như sau:

Mâm lễ cúng (tùy phong tục mà có thể mâm cơm chay hoặc mâm cơm mặn với các món ăn trong ngày Tết. Lưu ý các món ăn trong mâm cúng phải được làm mới hoàn toàn, không được dùng thức ăn thừa hoặc thức ăn đã "đụng đũa") sẽ bao gồm:

- Rượu

- Nhang

- Hoa (5 hoặc 7 bông, không lấy số chẵn)

- Hoa quả (ngũ quả, hoặc 3, 7 loại, không lấy loại chẵn)

- Đĩa gạo

- Đĩa muối

- Tiền vàng

Sau khi bày biện đầy đủ vào mâm và đặt bàn dưới cây nêu, gia chủ tiến hành thắp hương, khấn vái xin phép gia tiên trong nhà trước, sau đó mới tiến hành làm lễ ở ngoài trời.

Bài văn khấn lễ Khai hạ (hạ cây nêu) mùng 7 Tết

Trong sách Văn khấn cổ truyền Việt Nam của Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin, lễ hạ cây nêu vào mùng 7 Tết có bài văn khấn chi tiết như sau:

Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương

Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần

Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ, Chư vị Tôn thần

Con kính lạy Ngài Đương niên hành khiển, ngài Bản cảnh Thành Hoàng, các ngài Thổ địa, Táo quân, Long mạch Tôn thần.

Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, nội ngoại tiên linh.

Hôm nay là ngày mùng 7 tháng Giêng năm...

Chúng con là:... tuổi...

Hiện cư ngụ tại...

Thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, phù tửu lễ nghi, cung bày trước án. Kính cẩn thưa trình: Tiệc xuân đã mãn, Nguyên đán đã qua, nay xin thiêu hóa kim ngân, lễ tạ Tôn thần, rước tiễn âm linh trở về âm cảnh.

Kính xin lưu phúc, lưu ân, phù hộ độ trì dương cơ âm trạch, mọi chỗ tốt lành, con cháu được bách sự như ý, vạn sự bình an, tài lộc song toàn, gia đạo hưng vượng.

Lòng thành kính cẩn, lễ bạc tiến dâng, lượng cả xét soi, cúi xin chứng giám.

Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)