Natri Fluoride – Wikipedia Tiếng Việt

Bản mẫu:Chembox Haserds

Natri fluoride
Natri fluoride
Danh pháp IUPAC	Natri fluoride
Tên khác	fluorocid
Nhận dạng
Số CAS	7681-49-4
PubChem	5235
Số EINECS	231-667-8
Số RTECS	WB0350000
Mã ATC	A01AA01
Thuộc tính
Công thức phân tử	NaF
Khối lượng mol	41.988713 g/mol
Bề ngoài	dạng rắn màu trắng
Mùi	không mùi
Khối lượng riêng	2.558 g/cm³
Điểm nóng chảy	993 °C
Điểm sôi	1695 °C
Độ hòa tan trong nước	4.13 g/100 g (25 °C)
Độ hòa tan	tan trong HF không tan trong ethanol
Các hợp chất liên quan
Anion khác	Natri chlorideNatri bromideNatri iodide
Cation khác	Lithi fluorideKali fluorideRubidi fluorideCaesi fluoride
Hợp chất liên quan	thuốc thử TASF
Trừ khi có ghi chú khác, dữ liệu được cung cấp cho các vật liệu trong trạng thái tiêu chuẩn của chúng (ở 25 °C [77 °F], 100 kPa). Y kiểm chứng (cái gì YN ?) Tham khảo hộp thông tin

Natri fluoride là hợp chất vô cơ với công thức hoá học NaF. Là chất rắn không mùi, đây là nguồn ion fluoride cho nhiều ứng dụng khác nhau. Natri fluoride rẻ hơn và ít hút ẩm hơn kali fluoride.

Cấu trúc, đặc tính chung, khai thác

[sửa | sửa mã nguồn]

Natri fluoride là hợp chất ion, phân li hoàn toàn thành các ion Na+ và F−. Nó kết tinh dạng lập phương (natri chloride) khi cả Na+ và F− sắp xếp thành hình khối tám mặt.[1][2]

Dạng thô của NaF, villiaumite, hiếm gặp. Nó được biết đến từ dạng đá plutonit nepheline syenite.[3]

Sản xuất

[sửa | sửa mã nguồn]

NaF được điều chế bằng cách trung hoà acid hydrofluoric hoặc acid hexafluorosilicic (H2SiF6), phụ phẩm của quá trình sản xuất phân bón supephophat. Chất trung hoà là natri hydroxide và natri carbonat. Cồn cũng dùng để kết tủa NaF:

HF + NaOH → NaF + H2O

Từ dung dịch chứa HF, natri fluoride kết tủa dưới dạng muối bifluoride NaHF2. Nung nóng muối thu được NaF và giải phóng khí HF.

HF + NaF → NaHF2

Theo một báo cáo năm 1986, hằng năm lượng NaF tiêu thụ ước lượng khoảng vài triệu tấn.[4]

Ứng dụng

[sửa | sửa mã nguồn]

Muối fluoride được dùng để tăng độ bền chắc của răng bằng việc tạo fluoridepatit, thành phần tự nhiên của men răng.[5][6] Dù natri fluoride còn dùng để fluor hoá nước (ngừa sâu răng) và là tiêu chuẩn để đo các hợp chất làm fluor hoá nước khác, acid hexafluorosilicic (H2SiF6) và muối natri của nó natri hexafluorosilicat (Na2SiF6) cũng thường được dùng làm chất phụ gia ở Mỹ.[7] Kem đánh răng thường chứa natri fluoride để ngăn ngừa sâu răng.[8] Natri fluoride còn dùng làm chất lau chùi.[4] Sự đa dạng trong những ứng dụng còn có trong việc tổng hợp và khai khoáng. fluoride còn là chất khử trong tổng hợp fluoridecarbon. Chất nền điển hình là các chloride có ái lực với điện như axyl chloride, chloride lưu huỳnh và chloride phôtpho.[9] Giống như các fluoride khác, natri fluoride còn có ứng dụng trong desilylation trong tổng hợp hữu cơ. Trong y khoa, natri fluoride chứa fluor-18 được dùng trong chụp X-quang positron (positron emission tomography-PET). So với xạ hình xương thông thường tiến hành với camera gamma hay hệ thống SPECT, PET nhạy cảm hơn và tiêu tốn nhiều không gian hơn. Một hạn chế nữa của natri fluoride fluor-18 là ít phổ biến hơn thuốc chứa phóng xạ techneti-99m thông thường để chẩn đoán bệnh.

Natri fluoride được dùng để bảo quản mẫu tế bào trong việc nghiên cứu thuốc và hoá sinh vì ion fluoride ngăn cản sự thủy phân glycogen bằng cách ức chế enzim enolase. Natri fluoride còn dùng chung với acid iodoacetic, nhằm ức chế enzyme aldolase. Nó còn dùng để giảm RIPA vì sự ức chế phosphatase khi dùng với Na3VO4.

An toàn

[sửa | sửa mã nguồn] Xem thêm: Nhiễm độc fluor

Natri fluoride bị liệt vào dạng độc chất khi ngửi (dạng bụi hoặc phun) và nuốt.[10] Ở liều vừa đủ, nó còn thể hiện ảnh hưởng đến tim và hệ tuần hoàn, và liều chết người đối với người nặng 70 kg là khoảng 5–10 g.[4]

Ở liều cao hơn dùng để điều trị loãng xương, natri fluoride thường có thể gây đau chân và gây gãy xương không hoàn toàn khi liều quá cao; nó còn làm kích thích dạ dày, thỉnh thoảng còn gây loét dạ dày. Dạng tiêu huỷ chậm và che phủ ngoài ruột của natri fluoride không gây tác dụng phụ về ruột trong bất kì cách nào,và có biến chứng nhẹ hơn và ít gặp hơn cho xương.[11] Trong liều thấp dùng để fluor hoá nước, chỉ có tác hại rõ duy nhất là fluor hóa răng, mà có thể thay đổi vẻ bề ngoài răng của trẻ em trong sự phát triển răng; điều này nhẹ và không chắc chắn để tuyên bố bất kì ảnh hưởng thẩm mĩ hay sức khoẻ nào.[12]

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• Fluor
• Criolit
• Kim loại nhẹ
• Nước súc miệng

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ Wells, A.F. (1984), Structural Inorganic Chemistry, Oxford: Clarendon Press, ISBN 0-19-855370-6
2. ^ "Chemical and physical information", Toxicological profile for fluorides, hydrogen fluoride, and fluor (PDF), Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATDSR), tháng 9 năm 2003, tr. 187, truy cập ngày 1 tháng 11 năm 2008
3. ^ "Mineral Handbook" (PDF). Mineral Data Publishing. 2005.
4. ^ a b c Ullmann, biên tập (2005), "Fluor Compounds, Inorganic", Encychlorpedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley-VCH, doi:10.1002/14356007.a11_307 {{Chú thích}}: Đã bỏ qua tham số không rõ |authors= (trợ giúp)
5. ^ Bourne, Geoffrey Howard (1986), Dietary research and guidance in health and disease, Karger, tr. 153, ISBN 3-805-5434-17, Snippet view from page 153
6. ^ Klein, Cornelis; Hurlbut, Cornelius Searle; Dana, James Dwight (1999), Manual of Mineralogy (ấn bản thứ 21), Wiley, ISBN 0-471-31266-5
7. ^ Division of Oral Health, National Center for Prevention Services, CDC (1993). "Fluoridation census 1992" (PDF). Truy cập ngày 29 tháng 12 năm 2008. {{Chú thích tạp chí}}: Chú thích magazine cần |magazine= (trợ giúp)Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
8. ^ "Sodium fluoride, Molecule of the week". American Chemical Society. ngày 19 tháng 2 năm 2008. Truy cập ngày 1 tháng 11 năm 2008.
9. ^ Halpern, D.F. (2001), "Sodium Fluoride", Encychlorpedia of Reagents for Organic Synthesis, John Wiley & Sons, doi:10.1002/047084289X.rs071
10. ^ http://www.jtbaker.com/msds/englishhtml/S3722.htm NaF MSDS
11. ^ Murray TM, Ste-Marie LG (1996). "Prevention and management of osteoporosis: consensus statements from the Scientific Advisory Board of the Osteoporosis Society of Canada. 7. Fluoride therapy for osteoporosis". CMAJ. 155 (7): 949–54. PMC 1335460. PMID 8837545.
12. ^ National Health and Medical Research Council (Australia) (2007). A systematic review of the efficacy and safety of fluoridation (PDF). ISBN 1864964154. Summary: Yeung CA (2008). "A systematic review of the efficacy and safety of fluoridation" (PDF). Evid Based Dent. 9 (2): 39–43. doi:10.1038/sj.ebd.6400578. PMID 18584000.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]

• Chemical profile for sodium fluoride Lưu trữ ngày 19 tháng 12 năm 2007 tại Wayback Machine at Scorecard, the pollution information site
• Thẻ an toàn hóa chất quốc tế 0951 Sodium fluoride’s effect on the male reproductive system Lưu trữ ngày 3 tháng 6 năm 2010 tại Wayback Machine

x t s Hợp chất natri
Hợp chất vô cơ	NaAlCl4 NaAlH4 NaAlO2 NaAl(SO4)2 NaAsO2 NaBF4 NaBH3CN NaBH4 NaBO3 NaBiO3 NaBr NaBrO3 NaCN NaCl NaClO NaClO2 NaClO3 NaClO4 NaF NaH NaHCO3 NaHSO3 NaHSO4 NaI NaIO3 NaIO4 NaMnO4 NaNH2 NaNO2 NaNO3 NaN3 NaOH NaO2 NaPF6 NaReO4 NaSCN NaHS NaTcO4 NaVO3 Na2B4O7·10H2O Na2B8O13 Na2CO3 Na2CO3·1,5H2O2 Na2CrO4 Na2Cr2O7 Na2FPO3 Na2Fe(CN)5NO Na2Fe(CO)4 Na2FeO4 Na2HPO3 Na2HPO4 NaPO2H2 NaH2PO4 Na2H2P2O7 Na2MnO4 Na2MoO4 Na2O Na2O2 Na2UO4 Na2PdCl4 Na2PtCl6 Na2S Na2SO3 Na2SO4 Na2S2O3 Na2S2O4 Na2S2O5 Na2S2O6 Na2S2O7 Na2S2O8 Na2Se Na2SeO3 Na2SeO4 Na2SiF6 Na2SiO3 Na2Te Na2TeO3 Na2Ti3O7 Na2U2O7 Na2WO4 Na2ZnO2 Na3AsO4 Na3AlF6 Na3Co(NO2)6 Na3Fe(C2O4)3 Na3N Na3P Na3PO4 Na3P3O9 Na3SPO3 Na3S2PO2 Na3SbS4 Na3VO4 Na4Fe(CN)6 Na4P2O7 Na5P3O10 Na6(PO3)6 Na12AlSiO5
Hợp chất hữu cơ	CH3ONa HCOONa NaCH3COO NaH(C2H3O2)2 (CH2CHCOONa)n CH2ClCOONa CH2FCOONa CH3SNa (CH3)3CONa ((CH3)3Si)2NNa NaCH3HAsO3 Na2CH3AsO3 C2H4NS2Na C2H5COONa Na2S2C2(CN)2 C2H5HgSC6H4COONa C2H5OCS2Na C2H5ONa C2H5OSNa NaC3H5O3 Na2C4H4O6 NaC4H5O6 NaKC4H4O6 NaC5H8O4N NaC6H4(OH)CO2 NaC6H5CO2 NaC6H7O2 NaC6H7O6 NaC6H11O7 NaC11H17O2N2S NaC12H25SO4 NaC24H43O6 C3Cl3N3O3Na C3H7COONa C4H4NaAuO4S C5H5Na C5H10NS2Na NaB(C6H6)4 C6H3(OH)2N2C6H4SO3Na C6H5NHSO3Na C6H5SO2NClNa CH3C6H4SO2NClNa C6H7O6Na C7H8O3Na (C8H17)C4H3O4SO3Na C10H5O2SO3Na C10H8Na C10H9O4Na C12H9ONa C12H12I3O2N2Na C12H25SO4Na C12H27OSiNa C14H7O2SO3Na C15H21O2SO3Na C15H28NO3Na C17H35COONa C18H34N2O3Na CH3(CH2)10CH2(OCH2CH2)nOSO3Na CH3(CH2)12CH2(OCH2CH2)nOSO3Na CH3C5HO(O2)(CH3)CONa NaAlH2(OC2H4OCH3)2 Na2(C2H4O(COO)2) Na2C2O4 Na2C3H2O4 Na2C4H2O4 Na2C5H7O4N Na2C6H4(C7H4N2HS2O6)2 Na3C6H5O7 Na2C6H6O7 Na2H(C3H5O(COO)3) C3H4OH(COOH)2COONa Na2C6H8O4 Na2C10H4N2SO8 Na2C10H11O8N4P Na2C10H12O8N5P Na2C16H8N2S2O8 Na2C16H10N2S2O7 Na2C16H10N2S2O7 Na2C16H10N2S2O7 Na2C16H10N4S2O7 Na2C16H11N2S2AsO10 Na2C16H11N3S2O7 Na2C18H14N2S2O8 Na2C18H15N3S2O8 Na2C20H6I4O5 Na2C20H8Br2HgO6 Na2C20H8Br4S2O10 Na2C20H14N2S2O7 Na2C37H34N2S3O9

x t s Hợp chất fluor
Hợp chất hainguyên tố	HF HF DF TF LiF BeF2 B2F4 BF3 CF4 N2F4 NF3 F2O F2O2 F2O3 F2O4 F2O5 F2O6 NaF MgF2 AlF AlF3 SiF4 PF3 PF5 SF4 SF6 KF CaF2 ScF3 TiF2 TiF3 TiF4 VF2 VF3 VF4 VF5 CrF2 CrF3 CrF4 CrF5 CrF6 MnF2 MnF3 MnF4 FeF2 FeF3 CoF2 CoF3 NiF2 CuF CuF2 CuF3 ZnF2 GaF3 GeF4 AsF3 AsF5 SeF4 SeF6 BrF3 BrF5 KrF2 RbF SrF2 YF3 ZrF2 ZrF3 ZrF4 NbF3 NbF4 NbF5 MoF3 MoF4 MoF5 MoF6 TcF5 TcF6 RuF3 RuF4 RuF5 RuF6 RhF3 RhF4 RhF5 RhF6 PdF2 PdF3 PdF4 PdF5 PdF6 Ag2F AgF AgF2 AgF3 CdF2 InF3 SnF2 SnF4 SbF3 SbF5 TeF4 TeF6 IF IF3 IF5 IF7 XeF2 XeF4 XeF6 CsF BaF2 LaF3 CeF3 PrF3 PrF4 NdF3 NdF4 SmF2 SmF3 EuF2 EuF3 GdF3 TbF3 TbF4 DyF3 HoF3 ErF3 TmF3 YbF2 YbF3 LuF3 HfF4 TaF3 TaF4 TaF5 WF4 WF5 WF6 ReF4 ReF5 ReF6 ReF7 OsF5 OsF6 OsF7 IrF3 IrF3 IrF3 IrF6 PtF2 PtF3 PtF4 PtF5 PtF6 AuF AuF3 AuF5 AuF7 Hg2F2 HgF2 TlF TlF3 PbF2 PbF4 BiF3 BiF5 PoF2 PoF4 PoF6 AmF3 AmF4 PuF3 TlF3 UF3 YbF3 PuF4 ThF4 UF4 UF5 PtF6 UF6 PuF4 ThF4 UF4 IF5 UF5 UF6 PuF6 CF4 C2F4 ClF5
Khác	AgBF4 AgPF6 Cs2AlF5 K3AlF6 Na3AlF6 KAsF6 LiAsF6 NaAsF6 HBF4 KBF4 LiBF4 NaBF4 RbBF4 Ba(BF4)2 Ni(BF4)2 Pb(BF4)2 Sn(BF4)2 BaClF BaSiF6 BaGeF6 BrOF3 BrO2F CBrF3 CBr2F2 CBr3F CClF3 CCl2F2 CCl3F CFN CF2O CF3I CHF3 CH2F2 CH3F C2Cl3F3 C2H3F C6H5F C7H5F3 C15F33N ClFO2 CrFO4 CrF2O2 CsBF4 NH4F FNO FNO2 FNO3 KHF2 NaHF2 ThOF2 NH5F2 F2OS F3OP F3PS HPF6 HSbF6 KPF6 KSbF6 LiPF6 NaPF6 NaSbF6 Na2SiF6 Na2TiF6 Na2ZrF6 TlPF6 IOF3 K2NbF7 K2TaF7 IO3F C6H5F CH3F CH2F2 CHF3 PSClF2 NH4HF2 HSO3F
Hợp chất halogen Fluor Chlor Brom Iod

x t s Chất bổ sung vi khoáng (A12)
Calci	Calci phosphat • Calci glubionat • Calci gluconat • Calci carbonat • Calci lactat • Calci lactat gluconat • Calci chloride • Calci glycerylphosphat • Calci citrat • Calci glucoheptonat • Calci pangamat
Kali	Kali chloride • Kali citrat • Kali bitartrat • Kali bicarbonat • Kali gluconat
Natri	Natri chloride • Natri sulfat
Kẽm	Kẽm sulfat • Kẽm gluconat
Magnesi	Magnesi chloride • Magnesi sulfat • Magnesi gluconat • Magnesi citrat • Magnesi aspartat • Magnesi lactat • Magnesi levulinat • Magnesi pidolat • Magnesi orotat • Magnesi oxide
Fluor	Natri fluoride • Natri fluorophosphat
Seleni	Natri selenat • Natri selenit