Ngành Gỗ Bàn Hướng Trồng Rừng để Chủ động Hàng Trong Nước

Những diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 và xung đột giữa Nga và Ukraine thời gian qua làm cho cước vận chuyển tăng phi mã, giá gỗ nguyên liệu nhập khẩu tăng cao. Trong khi trồng rừng nguyên liệu trong nước vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất.

Ngày 22/4 Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ NN&PTNT) phối hợp với Hiệp hội Gỗ và Lâm sản (VIFOREST) tổ chức Hội nghị Phát triển vùng nguyên liệu Gỗ phục vụ ngành công nghiệp, chế biến xuất khẩu.

Theo Chủ tịch VIFOREST Đỗ Xuân Lập, thống kê gỗ nhập khẩu từ Tổng cục Hải quan cho thấy chỉ trong vòng 3 tháng đầu 2022, giá gỗ thông tròn nhập khẩu đã tăng 52%, gỗ thông xẻ nhập khẩu tăng 38%, gỗ sồi xẻ tăng 36%.

Bên cạnh đó, thời gian nhập khẩu kéo dài dẫn đến các doanh nghiệp phải chậm các hoạt động sản xuất. Các yếu tố này đang trực tiếp làm giảm lợi thế cạnh tranh của ngành.

Trồng rừng chưa đáp ứng được nhu cầu nguyên liệu gỗ

Ông Đỗ Xuân Lập cho rằng, lúc này cần chủ động được nguồn gỗ nguyên liệu đầu vào, tiến tới thay thế nguồn gỗ nhập khẩu hiện đang ở mức 5-6 triệu m3 mỗi năm như hiện nay.

Ông Lập thông tin: "Nhiều doanh nghiệp, bao gồm cả một số doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài cũng đang nỗ lực liên kết phát triển gỗ có chứng chỉ FSC (chứng chỉ Quản lý rừng). Nguồn cung gỗ rừng trồng có chất lượng là nguồn gỗ nguyên liệu đầu vào cho sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao".

Trên thực tế, Việt Nam khuyến khích việc phát triển gỗ rừng trồng là gỗ lớn, có chứng chỉ bền vững. Điều này thể hiện rõ trong Chiến lược Phát triển ngành lâm nghiệp giai đoạn 2020 -2030 và tầm nhìn tới 2050, cũng như trong Đề án phát triển bền vững ngành chế biến gỗ được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào tháng 3/2022. Bên cạnh các cơ chế chính sách kể trên, các doanh nghiệp trong ngành cũng vô cùng nỗ lực trong việc tìm kiếm cơ hội tham gia trực tiếp vào chuỗi cung trồng rừng gỗ lớn, có chứng chỉ.

Hiện, nhiều mô hình doanh nghiệp thuộc Tổng công ty Lâm nghiệp Việt Nam VINAFOR đã có những diện tích rừng đạt FSC, các doanh nghiệp như Woodsland, NAFOCO, Scancia Pacific kết hợp với các hộ trồng rừng ở Tuyên Quang, Yên Bái, Thanh Hóa, Đồng Nai... đã đạt chứng chỉ FSC.

Tuy nhiên, ông Lập cũng thẳng thắn cho rằng kết quả thực tế đến nay của việc trồng rừng gỗ lớn, đặc biệt là trồng rừng có chứng chỉ bền vững FSC còn nhiều hạn chế.

VIFOREST và Forest Trends phối hợp nghiên cứu đã cho thấy, tính đến hết tháng 3/2022 tổng diện tích rừng trồng là rừng sản xuất có chứng chỉ FSC của Việt Nam đạt gần 180 nghìn ha, tương đương khoảng 5% trong tổng số diện tích rừng sản xuất của Việt Nam. Nếu tính cả diện tích rừng đạt chứng chỉ VFCS/PEFC (khoảng 50 nghìn ha) thì tổng diện tích rừng có chứng chỉ bền vững mới chỉ đạt dưới 7% tổng diện tích rừng trồng là rừng sản xuất.

Bên cạnh đó, tỷ trọng gỗ rừng trồng đi vào chế biến đồ gỗ còn thấp, chỉ chiếm 30-40% trong tổng lượng gỗ khai thác. Phần còn lại 60-70% đi vào dăm và viên nén. Năng suất rừng trồng tới nay cũng còn rất hạn chế. Nhiều diện tích mới chỉ đạt 10-15 m3/ha/năm, thấp hơn nhiều so với tiềm năng.

• 5 Hiệp hội bắt tay phát triển ngành gỗ

• Ngành gỗ hướng đến mục tiêu xuất khẩu 14,5 tỷ USD

• Gỡ khó cho ngành gỗ

Cần nhiều chính sách thúc đẩy trồng rừng gỗ lớn

Ông Nguyễn Xuân Diện, Vụ trưởng Vụ Phát triển sản xuất Lâm nghiệp (Tổng cục Lâm nghiệp - Bộ NN&PTNT) thông tin: Năm 2021, cả nước có gần 14,68 triệu ha rừng, trong đó: Rừng đặc dụng: 2,17 triệu ha; rừng phòng hộ: 4,68 triệu ha; rừng sản xuất: 7,82 triệu ha, gồm: Rừng tự nhiên: 4,13 triệu ha; rừng trồng: 3,69 triệu ha. Nguồn nguyên liệu gỗ rừng trồng tập trung phục vụ chế biến gỗ được khai thác từ 3,69 triệu ha rừng trồng sản xuất.

Về phát triển rừng trồng gỗ lớn, cả nước có 489.016ha rừng trồng gỗ lớn, trong đó: các tỉnh miền núi phía Bắc có 325.927 ha; Đồng bằng Bắc bộ 1.017 ha; các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ: 121.698ha; Duyên hải Nam Trung Bộ: 14.040 ha; Tây Nguyên: 4.545 ha; Đông Nam Bộ: 21.525 ha và vùng Tây Nam Bộ: 262 ha.

Tuy số liệu cho thấy việc phát triển rừng sản xuất có nhiều tích cực nhưng về phía các doanh nghiệp, nhiều ý kiến vẫn cho rằng cần có những chính sách sát thực hơn để phát triển rừng sản xuất, đặc biệt là rừng cây gỗ lớn.

Ông Nguyễn Tiến Lâm, Chủ tịch Hiệp hội Chế biến gỗ và lâm sản ngoài gỗ Nghệ An phân tích: "Mỗi năm Việt Nam trồng mới 1,5 triệu ha rừng nhưng chỉ 10% trong số đó là gỗ lớn phục vụ chế biến, còn lại là phục vụ làm dăm gỗ, viên nén... giá trị thấp và rất thấp. Cần phải có những định nghĩa cụ thể hơn về rừng gỗ lớn và xây dựng tập đoàn cung ứng gỗ lớn đúng yêu cầu của doanh nghiệp. Sản xuất gỗ phải song hành với nhịp độ của các doanh nghiệp chế biến gỗ thì chính sách phát triển trồng rừng gỗ lớn mới thực sự hiệu quả".

Bà Đỗ Thị Bạch Tuyết, Phó Chủ tịch HĐQT Công ty CP Woodsland chia sẻ góc nhìn khác: "Việc duy trì cũng như phát triển vùng nguyên liệu gỗ lớn với chu kỳ rừng trồng 7 năm trở xuống của Woodsland còn gặp rất nhiều khó khăn. Nguyên nhân chính là vốn đầu tư giữ lại rừng hiện đang rất khó khăn đối với cả các công ty lâm nghiệp và hộ gia đình; chất lượng giống hiện nay đang bị thoái hóa, sâu bệnh trên diện rộng, tới năm thứ 3, 4 thì hiện tượng chết đứng đối với loài cây keo xảy ra, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sản lượng thu hoạch của các chủ rừng...". Bà Tuyết cũng cho rằng cần có chính sách chặt chẽ hơn nữa để người trồng rừng giữ được cây lâu năm và thực sự có rừng gỗ lớn.

Chia sẻ quan điểm này, ông Nguyễn Tuấn Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định cũng cho biết, việc trồng rừng cây gỗ lớn rất khó khăn, phát triển rừng gỗ lớn cần thời gian dài từ 10 năm đến 15 năm. Do đó, ông Nguyễn Tuấn Thanh kiến nghị cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp để có thể phát triển cả chuỗi từ trồng rừng, thu mua, chế biến và xuất khẩu.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh nhìn nhận, muốn nâng cao năng suất và chất lượng rừng trồng thì cẩn phải tổ chức làm bài bản, chấn chỉnh toàn diện ngay từ khâu chọn giống, làm giống cho rừng trồng, kiểm soát chất lượng giống.

Thứ trưởng Doanh nhấn mạnh: "Trồng rừng gỗ lớn không nhất thiết phải thay đổi các loại cây khác so với cây đang trồng hiện nay. Bộ NN&PTNT đang thí điểm hỗ trợ phát triển rừng trồng, đảm bảo cho chủ rừng có thu nhập để tăng nhanh diện tích rừng có chứng chỉ của các tổ chức FSC và PEFC quốc tế. Bên cạnh đó, cần phải có sự liên kết của VIFOREST để xây dựng hệ thống dữ liệu cung - cầu đối với gỗ nguyên liệu và phải nghiên cứu đề xuất với Chính phủ về đề án và chính sách đột phá cho vấn đề này".

Đỗ Hương