Ngày Đông Chí Là Ngày Nào? Nguồn Gốc, Ý Nghĩa Chi Tiết

Ngày Đông Chí là một trong 24 tiết khí đánh dấu sự bắt đầu của mùa Đông. Ngày Đông Chí ra đời từ thời cổ đại và mang ý nghĩa đặc biệt đối với nhiều quốc gia trên thế giới.

Tại sao người cổ đại lại đặt ra ngày Đông Chí? Các hoạt động lễ hội liên quan tới ngày này là gì? Bài viết sau đây sẽ giúp quý bạn giải đáp thắc mắc.

1. Nguồn gốc ngày Đông Chí

(Đối với các nền văn hóa Phương Tây, ngày Đông Chí là thời điểm bắt đầu của mùa Đông)

Từ thời cổ đại, các quốc gia phương Đông đã phát minh ra bộ nông lịch với 24 tiết khí nhằm dự báo sự thay đổi thời tiết trong năm. Trong 24 tiết khí có 8 tiết khí chính được coi trọng hơn cả là: Lập Xuân, Xuân Phân, Lập Hạ, Hạ Chí, Lập Thu, Thu Phân, Lập Đông và Đông Chí.

Theo bộ lịch này, ngày Đông Chí rơi vào thời điểm giữa mùa đông. Trong tiếng Hán, chữ Chí (至) trong Đông Chí (冬至) mang ý nghĩa là “đạt đến điểm cùng cực”. Người ta quy định rằng tiết Đông Chí chính thức bắt đầu từ lúc chính Ngọ (12h trưa) ngày Đông Chí.

Đối với các quốc gia Phương Tây, ngày Đông Chí diễn ra khi Cực Bắc của Trái Đất nghiêng ra xa khỏi Mặt Trời nhiều nhất trong năm. Đây cũng chính là thời điểm đánh dấu sự bắt đầu của mùa Đông tại Bắc Bán Cầu và mùa hè ở Nam Bán Cầu.

Vào ngày này, các quốc gia tại Bắc Bán Cầu sẽ trải qua thời gian ban đêm dài nhất trong năm. Trong khi đó, các quốc gia tại Nam Bán Cầu lại có khoảng thời gian ban ngày dài nhất trong năm. Trong những ngày kề cận Đông Chí, người ta cũng ghi nhận hiện tượng ban ngày hoặc ban đêm kéo dài suốt 24h tại hai vùng cực của Địa Cầu.

Đối lập với ngày Đông Chí chính là ngày Hạ chí. Tìm hiểu thêm về nguồn gốc của ngày Hạ chí: ''Ngày hạ chí có gì đặc biệt? Hạ chí 2021 là ngày bao nhiêu?''

2. Ý nghĩa ngày Đông Chí

(Tiết Đông Chí là một trong những dấu mốc quan trọng để theo dõi thời tiết nhằm đảm bảo cho sự phát triển của hoạt động nông nghiệp)

Trong văn hóa Trung Quốc, ngày Đông Chí là một trong những dịp lễ quan trọng nhất trong năm. Trong ngày này, các gia đình người Hoa thường quây quần bên nhau để thưởng thức các món ăn cổ truyền và chúc tụng nhau. Tục lệ này được hình thành từ thời phong kiến, khi các vị vua chúa tổ chức các buổi tiệc linh đình thiết đãi quần thần trong vòng 5 ngày để đón mừng tiết Đông Chí.

Ngoài ra, các nhà thiên văn học luôn coi ngày Đông Chí là dấu mốc quan trọng để xác định ngày Tết Nguyên Đán cũng như tính toán được các tháng nhuận trong năm. Điều này đặc biệt quan trọng đối với hoạt động nông nghiệp của đất nước.

Các nhà phong thủy coi ngày Đông Chí ứng với quẻ Phục mang ý nghĩa cát lành trong Kinh Dịch. “Phục” ám chỉ sự hồi phục mạnh mẽ của Dương Khí sau những ngày suy yếu cực độ. Vì tiết Đông Chí diễn ra vào tháng có hành Thủy vượng nhất trong năm nên những người sinh ra trong tiết khí này thường có tư chất thông minh hơn người.

(Lễ Giáng Sinh cũng là một trong những dịp lễ lớn được tổ chức vào xung quanh ngày Đông Chí)

Đối với nhiều nền văn hóa tại Phương Tây, ngày Đông Chí là thời điểm thích hợp để thu hoạch vụ mùa và bổ sung thực phẩm tích trữ cho mùa Đông. Ngoài ra, người ta cũng cho rằng đây là ngày đánh dấu sự tái sinh của Mặt Trời. Do đó, nhiều quốc gia phương Tây tổ chức lễ hội và các nghi lễ quan trọng xung quanh ngày Đông Chí.

Tại Đức, lễ hội Yule - Lễ hội của người theo đạo đa thần giáo kiểu mới, được tổ chức long trọng vào ngày Đông Chí. Ngoài ra, một số ngày lễ quan trọng khác trên khắp thế giới cũng diễn ra xung quanh ngày Đông Chí, chẳng hạn như lễ hội Yalda, lễ hội Saturnalia, lễ Giáng Sinh, Hanukkah, lễ hội Kwanzaa và lễ hội Human Light.

3. Ngày Đông Chí 2023 là ngày nào?

(Ngày Đông Chí của năm 2021 diễn ra vào 21/12 Dương Lịch, tức ngày 18/11 Âm Lịch.)

Bộ nông lịch gồm 24 tiết khí của Trung Hoa được tính toán hoàn toàn độc lập so với lịch Âm, do đó ngày Đông Chí không rơi vào bất cứ một ngày Âm Lịch cố định nào. Thông thường, ngày này sẽ diễn ra vào một trong những ngày của tháng 11 Âm Lịch.

Theo Dương Lịch, tiết Đông Chí sẽ bắt đầu trong khoảng thời gian từ 01/01/2024 đến 02/01/2024 và kết thúc trong khoảng từ 05/02 đến 06/02 của năm tiếp theo. Có thể thấy tiết Đông Chí được tính toán chính xác hơn theo lịch Mặt Trời nên ngày nay các quốc gia phương Đông cũng xác định ngày này theo Dương Lịch.

Vào năm 2023, ngày Đông Chí sẽ diễn ra vào Thứ Hai, ngày 01 tháng 01 năm 2024 theo Dương lịch (tức 20/11 Âm Lịch).

5. Ngày Đông Chí thời tiết như thế nào?

(Độ ẩm tăng cao gây ra hiện tượng nồm, khiến hơi nước đọng lại trên các bề mặt trong nhà.)

Nhiều sự thay đổi lớn về thời tiết sẽ diễn ra vào ngày Đông Chí hằng năm do tác động của hướng gió và Mặt Trời. Trong ngày này, thời gian Mặt Trời chiếu sáng sẽ đạt cực đại ở Bán Cầu Nam và đạt cực tiểu ở Bán Cầu Bắc. Đây là lý do khiến cho thời tiết của các quốc gia ở Bắc Bán Cầu trở nên giá lạnh hơn, còn các quốc gia tại Nam Bán Cầu lại có thời tiết ấm nóng hơn.

Khi tiết Đông Chí bắt đầu thì cũng là lúc nguồn khối khí đại dương hoạt động mạnh hơn, mang theo một lượng lớn hơi nước vào đất liền. Tuy điều này không gây ra những trận mưa lớn như trong mùa hè nhưng lại tạo ra hiện tượng mưa phùn và nồm ẩm.

6. Vào ngày Đông Chí nên làm gì?

(Khi ra ngoài, mọi người nên mặc những loại áo khoác dày để giữ ấm cho cơ thể)

Từ sau ngày Đông Chí, thời tiết sẽ trở nên lạnh giá và khắc nghiệt hơn tại các quốc gia nằm ở Bắc Bán Cầu, trong đó có cả Việt Nam. Vậy nên, mọi người nên ăn mặc ấm hơn khi đi ra ngoài. Thêm vào đó, việc bổ sung chất dinh dưỡng để nâng cao sức đề kháng cũng rất cần thiết để tránh bị cảm lạnh.

Tại các quốc gia tại Bắc Bán Cầu như Việt Nam, thời gian ban đêm sẽ kéo dài nhất trong năm vào ngày Đông Chí. Điều này sẽ khiến tâm trí con người dễ bị mệt mỏi và suy giảm. Vậy nên mọi người nên chủ động điều chỉnh lịch sinh hoạt cá nhân để tránh bị mắc chứng trầm cảm theo mùa.

Độ ẩm trong những ngày thuộc tiết Đông Chí thường rất cao khiến sàn nhà tường nhà... thường xuyên trong trạng thái ẩm ướt. Các gia đình nên lau chùi nhà cửa thường xuyên để tránh hiện tượng trơn trượt nguy hiểm. Bên cạnh đó, quần áo, chăn màn, rèm cửa... cũng thường xuyên tích tụ mùi ẩm mốc khó chịu. Vậy nên mọi người nên chủ động sấy khô quần áo trong những ngày này.

Trong phong thủy, ngày Đông Chí mang ý nghĩa tốt lành rất phù hợp các hoạt động lễ hội, tiệc tùng. Mọi người trong gia đình nên tụ họp trong ngày này để tạo bầu không khí ấm áp, hòa hợp trong ngày đông giá rét.

• 1 năm có bao nhiêu tuần, ngày, giờ, phút, giây, quý?
• Ngày 29/2 là ngày gì? Ý nghĩa & những điều thú vị ngày 2/2
• Những điều cần biết về năm nhuận và cách tính năm nhuận

7. Những món ăn hấp dẫn trong ngày Đông Chí

(Đối với người Hoa, món sủi cảo đại diện cho sự may mắn và đoàn tụ gia đình)

Để giữ sức khỏe trong thời tiết giá rét, người ta thường ăn những món ăn ấm nóng và giàu chất dinh dưỡng vào dịp Đông Chí. Vì đây là ngày mang ý nghĩa quan trọng nên người dân ở nhiều quốc gia thường chuẩn bị các món ăn truyền thống mang ý nghĩa tốt đẹp.

Đối với những người dân Trung Quốc, sủi cảo và thang viên (chè trôi nước) được coi là biểu tượng của hạnh phúc và sự đoàn tụ gia đình. Vậy nên, họ thường quây quần bên gia đình trong ngày Đông Chí để cùng nhau tận hưởng những món ăn này.

(Phở là món ăn giàu dinh dưỡng, luôn được chế biến với nước hầm xương nóng hổi)

Trong quan niệm của người Nhật Bản, những người ăn nhiều bí ngô vào ngày Đông Chí sẽ gặp nhiều may mắn. Người Hàn Quốc lại thường xuyên thưởng thức các món ăn làm từ đậu đỏ, đặc biệt là cháo đậu đỏ để xua đuổi những linh hồn xấu xa và cầu mong sự cát lành. Tại Việt Nam, các món ăn nóng hổi như phờ, cháo sườn, chè mè đen… rất được ưa chuộng trong những ngày giá rét.

Tại các quốc gia Phương Tây, người ta thường chuẩn bị buổi tiệc lớn để chiêu đãi bạn bè và người thân với những món ăn đặc trưng như gà quay, pate, thịt hun khói, rượu vang đỏ.... trong các dịp lễ xung quanh ngày Đông Chí. Ngoài ra, các món ăn được trẻ em yêu thích cũng xuất hiện trong các ngày lễ này, ví dụ như bánh khúc cây, bánh gừng, thanh kẹo bạc hà, bánh pudding...

8. Tìm hiểu về phong tục đón ngày Tết Đông Chí của các quốc gia

(Tại Trung Quốc, mọi người thường tụ họp để cùng nhau chuẩn bị và thưởng thức các món ăn truyền thống)

Nhiều quốc gia trên thế giới có phong tục đặc sắc riêng để chào đón ngày Đông Chí. Tại Trung Quốc, hầu hết mọi người đều trở về bên gia đình để ăn uống và ca hát.

Bên cạnh việc thưởng thức những món ăn từ bí đỏ, người Nhật Bản thường thực hiện tắm Yuzu để trút bỏ xui xẻo của năm cũ và bước sang năm mới với tinh thần nhẹ nhõm. Tắm Yuzu là việc ngâm mình trong bồn nước nóng có chứa quả thanh yên. Tinh dầu từ loại quả này mang mùi hương nồng nàn, có tác dụng thư giãn tinh thần.

Người Việt Nam không có phong tục đón mừng tiết Đông Chí nên các hoạt động lễ hội không được tổ chức vào ngày này. Tuy nhiên, đây vẫn là một ngày tốt trong phong thủy để con cháu đoàn tụ và hâm nóng bầu không khí trong gia đình.

Ngày Đông Chí đánh dấu cho sự thay đổi lớn về thời tiết trong năm. Vì thế có nhiều nền văn hóa trên thế giới coi đây là dịp lễ hội quan trọng.

Ngày nay, con người chúng ta thường bị cuốn vào những bộn bề cuộc sống, bỏ quên những khoảnh khắc ý nghĩa nhất. Nhân dịp này, mọi người hãy cố gắng quây quần bữa cơm gia đình đầy đủ thành viên để tình cảm thêm gắn kết yêu thương.

Mong rằng bài viết này đã mang đến cho bạn cái nhìn đầy đủ nhất về ngày Đông Chí. Cảm ơn các bạn đọc đã theo dõi bài viết!